Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələri və Hava Hücumundan Müdafiə — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hava və hava hücumundan müdafiə qüvvələri.
| Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələri | |
|---|---|
 | |
 | |
| Növü | Hərbi Hava Qüvvələri |
| Yaranma tarixi | 1919 — h.h |
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Tabedir | Azərbaycan Silahlı Qüvvələri |
| Daxildir | Azərbaycan Hava Hücumundan Müdafiə Qoşunları |
| Vəzifəsi | Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü havadan müdafiə |
| Sayı | 12.000 |
| Qərargah | Nasosnı aviabazası |
| Döyüşlər | |
| Komandanlıq | |
| Komandir | Namiq İslamzadə |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
Azərbaycanın ilk hərbi pilotu Fərrux ağa Qayıbov olub. O, Birinci Dünya Müharibəsində almanlara qarşı keçirilən hava əməliyyatlarında fəal iştirak edib və indiki Belarus ərazisində gedən döyüşlərdən birində həlak olub.
Azərbaycanın ikinci müstəqilliyi dövründə – 1992-ci ilin aprelin 8-də isə baş leytenant Vaqif Qurbanov keçmiş sovet ordusunun Sitalçay aerodromundan, "Su-25" döyüş təyyarəsini qaçıraraq Azərbaycan ordusuna gətirir. Bununla da Azərbaycan HHQ ilk qırıcı təyarəni arsenalına qəbul edib. Az sonra "Nasosnı" – indiki Hacı Zeynalabdin Tağıyev hərbi aviasiya alayının komandiri, polkovnik Vladimir Kravtsov (Azərbaycan HHQ-nin ilk komandanı) və Dəllər aerodromunda xidmət edən polkovnik-leytenant Aleksandr Pleşin səyləri nəticəsində bu bazalardakı sovet aviasiyasına məxsus təyyarələr Azərbaycan ordusunun tabeçiliyinə verilib. 1992-ci ildən Azərbaycanda HHQ ilə bağlı islahatlar dövrü başlanıb. Həmin il bu qurumun strukturu milliləşdirilib. General-mayor Rail Rzayev HHQ-nin komandanı təyin edilib. Bir qədər sonra HHQ Hava Hücumundan Müdafiə Qoşunları ilə birləşdirilib. General-leytenant rütbəsi alan Rail Rzayev Hərbi Hava Qüvvələri və Hava Hücumundan Müdafiə Qoşunlarının (HHQ və HHMQ) komandanı kimi fəaliyyətini davam etdirib. 2014-cü ildən komandan Ramiz Tahirov olub. 2024-cü ildə Namiq İslamzadə komandan təyin olunub.
1994-cü ildə — atəşkəs müqaviləsi imzalandıqdan sonra Azərbaycanda başlanan hərbi islahatlar prosesinin özəyini məhz HHQ və HHMQ təşkil edib. Səbəb aydındır – işğal altında olan Azərbaycan əraziləri yüksək relyefə malikdir və bu əraziləri işğaldan qurtarmaq işində qırıcıların, hərbi təyyarələrin və hava hədəflərini vuracaq texnikaların əvəzi yoxdur. 1997-ci ildə Azərbaycanın Ali Hərbi Təyyarəçilik Məktəbi ilk milli hərbi təyyarəçilərimizin buraxılışına başlayıb. Beləliklə, 2005-ci ildən Azərbaycanda müdafiəyə ayrılmış vəsaitlərin əhəmiyyətli hissəsi məhz HHQ və HHMQ-nin dirçəldilməsinə sərf edildi. 1995-ci ildə — Azərbaycanın illik hərbi büdcəsinin 80–90 milyon dollara yaxın olduğu dövrdə HHQ və HHMQ-yə təxminən bir neçə milyon dollar vəsait ayrılırdısa, 2008-ci ildə bu rəqəmin az qala hərbi büdcənin 15 faizini əhatə etməsi ilə bağlı ehtimallar səslənib. Bu isə 1 milyard 500 milyon manatlıq hərbi büdcənin təxminən 250 milyon manatı deməkdir.
İnfrastruktur
Proqrama uyğun olaraq, 2008–2010-cu illər ərzində HHQ-nin aviaparkının modernləşdirilməsi aparılacaq və HHQ-nin aviaparkı təxminən 50%-dək müasir döyüş təyyarələri hesabına yeniləşdirilmişdir. Hərbi Hava Qüvvələrinin aerodromlarının modernizasiya proqramında Azərbaycanın ən aktiv tərəfdaşı ABŞ-dır. Xatırladaq ki, Azərbaycan və NATO arasında imzalanmış Fərdi Tərəfdaşlıq üzrə Əməliyyat Planı (İPAP) çərçivəsində H.Z.Tağıyev qəsəbəsindəki hərbi aerodrom modernləşdirilib. Eyni zamanda hərbi aerodromlarda uçuşların təhlükəsizliyini təmin etmək məqsədilə xüsusi avadanlıqlar quraşdırılıb, texniki təminat binaları yenidən tikilib və təmir edilib, aerodromun texniki təminatı, paraşüt-desant xidməti və əyləc paraşütlərinin yığılması binalarının inşasına başlanılıb. Əsas start komanda məntəqələri, mühəndislərin idarəetmə məntəqələri və mühəndis aviasiya xidmətinin heyətləri üçün binalar istifadəyə verilib.
2008-ci ilin sentyabr ayından etibarən, HHQ-nin mərkəzi idarəetmə sisteminin modernizasiya olunmasına Türkiyə kömək edib. Türkiyə ilə Azərbaycan arasında əldə olunan razılaşmaya əsasən, burada NATO standartlarına uyğun idarəetmə məntəqəsi yaradılacaq.
Azərbaycanda Rusiya Aerokosmik Qüvvələri tərəfindən idarə olunan Qəbələ RLS də var. Bu RLS Hind okeanına qədər olan ərazidən, yəni təqribən 6,000 km radiusda atılan istənilən raketi aşkar edə bilirdi. Lakin, 2012-ci ilin dekabr ayında Rusiya radarın işləmə müddətini uzatmaqla bağlı danışıqların uğursuzluqla nəticələndiyini bildirdi və RLS fəaliyyətini dayandırdı. Stansiya Azərbaycana geri verildi və RLS-ə aid olan bütün avadanlıqlar Rusiyaya aparıldı.
Azərbaycan HHQ-nin pilotları MDB məkanında ən çox uçuşlar keçirmiş pilotlar sayılır. Azərbaycan pilotları əsasən Azərbaycan Ali Hərbi Təyyarəçilik Məktəbində hazırlanır, Türkiyə, Ukrayna, ABŞ və digər ölkələrin müvafiq ixtisasartırma kursları və təlimlər keçirlər.
HHQ müharibələrdə
Birinci Qarabağ müharibəsində erməni işğalçılarına qarşı apardığımız hərbi əməliyyatlarda da helikopterçilərimiz 1993-cü ilin oktyabrında Kəlbəcərin işğalı zamanı 5 min nəfərin mühasirədən çıxarılmasında misilsiz qəhrəmanlıqlar göstərmişlər. İyul 2019-cu ildə Rəşad Atakişiyev Xəzər dənizi, Zarat kəndində uçuş edərkən qəzaya uğrayaraq şəhid olmuşdur. Hərbi Hava Qüvvələri Aprel döyüşləri'ndə düşmənə uğurlu zərbələr endirmişdir. Döyüşdə Mi-24 helikopterin pilotları Təbriz Musazadə, Əbu Bəkir İsmayılov və Urfan Vəlizadə şəhid olmuşlar. Vətən müharibəsində HHQ tərəfindən düşmənin hava hücumundan müdafiə sistemini məhv etmək məqsədilə "Qarabağ mücrüsü" adlı xüsusi əməliyyat planı hazırlandı. Bu, hərbçilərimizin düşmənin fikrini yayındırmaq üçün müxtəlif variantları idi. Düşmənin bütün növ zenit-raket komplekslərini işə salmağa vadar etmək üçün mövcud olan aviasiya vasitələri havaya qaldırıb kütləvi aviasiya zərbəsini imitasiya edildi. Həmin imitasiya vasitələri düşmənin zenit-raket komplekslərinin məhvetmə zonasına daxil olmadan müxtəlif manevlər edirdilər. Ikinci tədbir kimi, düşmənin fəndi başa düşməməsi üçün Dövlət Sərhəd Xidmətinə məxsus, göyərtəsində pilot olmayan, “kukruznik” kimi tanından AN-2 təyyarələri düşmənin zenit-raket komplekslərinin məhvetmə zonasına yönləndirildi. Plan uğurla icra olundu və ilk günlərdə Hərbi Hava Qüvvələri və Hava Hücumundan Müdafiə Qoşunlarının birgə fəaliyyəti nəticəsində düşmənin hava hücumundan müdafiə sistemlərinin 70 faizi sıradan çıxarıldı.Bayraktar TB2, DSX-nin “IAI Harop”, “Sky Striker” zərbə dronları düşmən hədəflərini anında məhv elədi.
Vətən müharibəsində 2 pilotumuz - Zaur Nudirəliyev və Ramiz Qasımov şəhid oldu və hər ikisi ölümündən sonra Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı medalı ilə təltif olundular. Namiq İslamzadə, Elnur Qebedov, Rəşad Nadirov, Səfər Qurbanov, Rəşad Qasımlı da eyni mükafata layiq görüldü. Vətən müharibəsində DSX pilotları Abbas Qasımov və Xalid Gözəlov da ilk günlərdə şəhidlik zirvəsinə ucaldılar.
Hazırda
Azərbaycan Cənubi Qafqaz regionunda maddi-texniki imkanlar baxımından yüksək və ən çox döyüş təyyarəsi olan ölkə sayılır. 2012-ci il məlumatına görə 8.000 nəfər personalın xidmət etdiyi Azərbaycan HHQ arsenalına 200-ə yaxın döyüş təyyarəsi, 160-a yaxın zərbə helikopteri, həmçinin 46 ədəd yardımçı təyyarə və helikopter daxildir. HHQ-nin arsenalında "Aero L-39" təlim-hücumçu, müxtəlif təyinatlı MiQ-21, MiQ-29, Su-24, Su-25, İl-76, An-24, An-12, Tu-134A, Tu-16, , Mi-8, Mi-24, Mi-35M markalı helikopterlər, həmçinin dünyanın tanınmış şirkətlərinin (Aerostar, Orbiter) istehsalı olan pilotsuz uçan aparatlar var.
2006-cı ildə Ukrayna ilə imzalanmış müqaviləyə əsasən Azərbaycan bu ölkədən 29 ədəd modernləşdirilmiş MiQ-29M döyüş təyyarəsi, həmçinin Mi-24 helikopterləri alıb. Azərbaycanla Belarus arasında hərbi-texniki əməkdaşlıq çərçivəsində, Hərbi Hava Qüvvələrimizin MiQ-29 və Su-25 döyüş təyyarələri Belarusun "Müdafiə Təşəbbüsləri" müəssisəsi tərəfindən hazırlanan "Talisman" Gövdə Müdafiə Kompleksi (GMK) ilə də təhciz edilib.
2017-ci ildən etibarən, Pakistan Azərbaycana təlim məqsədilə "Super Mushshak" təyyarələrini təhvil verməyə başlayıb.
2020-ci ilin iyununda isə Türkiyədən yeni Silahli PUA-lar (Bayraktar TB2) alınmışdır.
Bundan başqa, Azərbaycanın Dövlət Sərhəd Xidmətinin aviadəstəsi var ki, burada da əsasən dağlıq ərazilərdə əməliyyat zonalarına desant atmaq, qüvvələri təxliyə etmək və digər məqsədlər üçün istifadə edilən YaK markalı təyyarələr, həmçinin müxtəlif helikopterlər cəmləşib.[]
Rusiyalı hərbi-siyasi analitiki Aleksandr Xramçixinin iddiasına görə, Azərbaycan HHQ-yə aşağıdakı hərbi hissələr daxildir:
- 843-cü qarışıq Aviasiya alayı ("Qala" hərbi-hava bazası),
- 416-cı qırıcı-bombardmançı alayı (Kürdəmir),
- 408-ci qırıcı alayı (Zeynalabdin bazası),
- 422-ci kəşfiyyat alayı (Dəllər),
- 115-ci təlim alayı (Sangəçal)
- hərbi nəqliyyat alayı (Zeynalabdin bazası):
Təchizat
| Adı | Şəkil | Mənşə | Tipi | Variantı | İstismardadır | Qeydlər |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Döyüş təyyarəsi | ||||||
| MiQ-29 |  |  SSRİ | müxtəlif | MiQ-29S MiQ-29UB | 14 | Ukraynadan 16 ədəd alınıb. Lakin onlardan 2-si Təlimlərdə Xəzər dənizinə düşüb. 3 ədədi təlimlərdə istifadə olunur |
| Su-25 |  | SSRİ | Hücum | Su-25 Su-25UB Su-25ML | 32 3 Naməlum | 2002-ci ildə Gürcüstan Azərbaycana 6 ədəd Su-25 hücum təyyarəsi satıb. Daha 6 ədəd Su-25 və 1 ədəd Su-25UB 2005-ci ildə təhvil verildi, 2008–2015 ildə Gürcüstan Azərbaycana Tbilisi Aviasiya Zavodunun istehsalı olan 15 ədəd yeni Su-25 hücum təyyarəsi satmışdır, 2009–2012-ci illərdə Belarusiyadan 11 ədəd SU-25 alınıb. Lakin təlimlərdə 1 ədədi yerə çırpılıb. 2023-cü ildə Türkiyə müdafiə sənayesi nazirliyi tərəfindən Azərbaycan Hərbi Hava qüvvələrinə məxsus Su-25 təyyarələri mindernizasiya olunmağa başlanıb. |
| Nəqliyyat | ||||||
| (CASA CN-235) |  |  İspaniya | Nəqliyyat | 4 | ||
| İlyuşin İL-76 |  | SSRİ | Nəqliyyat | İL-76TD | 2 | |
| Helikopter | ||||||
| Bell 412 |  |  ABŞ | Çoxməqsədli | AB 412 | Naməlum | |
| Bell 407 |  | ABŞ | Çoxməqsədli | Naməlum | ||
| MD Helicopters MD 500 |  | ABŞ | Çoxməqsədli | MD 530 | Naməlum | |
| Mil Mi-35 |  |  Rusiya | Hücum | Mi-35M | 24 | |
| ATE SuperHind |  |  CAR Ukrayna Azərbaycan | Hücum | Mi-24G SuperHind | 12 | "Mi-24G" CAR-ın "ATE" şirkəti və Ukraynanın Luç dizayn bürosu tərəfindən Mi-24 helikopterlərinin Azərbaycan HHQ üçün hazırlanan xüsusi modifikasiya olunmuş versiyasıdır. "G" hərfi "Gecə" mənasını verir və helikopterin gecə əməliyyatlarında effektiv olmasını bildirir. |
| Mil Mi-24 |  | SSRİ | Hücum | Mi-24V Mi-24P | 14 | |
| Mil Mi-17 |  | Rusiya | Çoxməqsədli / Nəqliyyat | Mi-17–1V | 70 | |
| Mil Mi-8 |  | SSRİ | Çoxməqsədli | 13 | ||
| Ka-32 |  | SSRİ | Çoxməqsədli | 4 | ||
| Təlim | ||||||
| Aermacchi M-346 |  |  İtaliya | Təlim / Hücum | 15 | ||
| Aero L-39 |  |  Çexiya | Təlim / Hücum | 12 | ||
| Aero L-29 |  | Çexiya | Təlim | 28 | ||
| PZL Mi-2 |  |  Polşa | Təlim | 7 | ||
| PAC MFI-17 Mushshak |  |  Pakistan | Təlim | MFI-395 Super Mushshak | 10 | |
| PUA | ||||||
| Antonov An-2 |  | SSRİ Polşa Azərbaycan | PUA-ya çevrilmiş təyyarə | 60 | İkinci Qarabağ müharibəsində bilinməyən sayda An-2 PUA-ya çevrilmişdir. | |
| Bayraktar Akıncı |  |  Türkiyə | Hücum | Naməlum | 2022-ci ildə Azərbaycana ixrac olunub. | |
| Bayraktar TB2 |  | Türkiyə | Hücum | Naməlum | İkinci Qarabağ müharibəsində böyük rol oynadı. | |
| STM Kargu |  | Türkiyə | Kamikaze | Naməlum | ||
| IAI Harop |  |  İsrail | Kamikaze | Naməlum | ||
| İsrail | Kamikaze | Naməlum | ||||
| Orbiter 1k |  | İsrail Azərbaycan | Kamikaze | 100+ | Azərbaycanda istehsal olunur. | |
| Orbiter 2M |  | İsrail Azərbaycan | Müşahidə | 50 | Azərbaycanda istehsal olunur. | |
| Orbiter 3 | İsrail Azərbaycan | Müşahidə | 50 | Azərbaycanda istehsal olunur. | ||
| Orbiter 4 | İsrail Azərbaycan | Müşahidə | 50 | Azərbaycanda istehsal olunur. | ||
| Hermes 450 |  | İsrail | Müşahidə | 12 | ||
| Hermes 900 |  | İsrail | Müşahidə | 15 | ||
| IAI Heron |  | İsrail | Müşahidə | 15 | ||
| IAI Eitan |  | İsrail | Müşahidə | 15 | ||
| IAI Searcher |  | İsrail | Müşahidə | 15 | ||
| Aerostar |  | İsrail | Müşahidə | 14 | ||
Həmçinin bax
İstinadlar
- "Bu gün Hərbi Hava Qüvvələri günüdür". 2021-10-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-02-05.
- "Hərbi Hava Qüvvələrinə yeni komandan TƏYİN EDİLDİ". Oxu.az (az.). 2024-05-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-05-23.
- . 2012-11-12 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-01-15.
- "Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələrinin Vətən müharibəsindəki əməliyyat planının adı açıqlanıb". 2023-02-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-02-05.
- Ermənistanın Hava Hücumundan Müdafiə atəş sistemi və dəf edilmə prinsipləri
- "Vətən müharibəsi: "Bayraktar"ım". 2023-02-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-02-05.
- "Vətən müharibəsinin ilk şəhidləri olan pilotlar". 2023-06-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-02-05.
- . 2019-05-13 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-05-13.
- |url=https://www.flightglobal.com/download?ac=75345 |title=World Air Forces 2021 |publisher=FlightGlobal |date=4 December 2020 |access-date=5 January 2021 |archive-date=11 January 2021 |archive-url= |url-status=live }}
- "Centennial of the Azerbaijani Air Force". vayuaerospace.in. 29 October 2018. 7 March 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 25 February 2021.
- "Azərbaycanın Türkiyə ilə birgə modernizə edəcəyi "Su-25 ML" hücum təyyarələri "Laçın" adlanacaq". Oxu.Az (az.). 2023-07-29. 2023-07-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-07-31.
- "Arxivlənmiş surət". 2022-07-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-09-12.
- "Arxivlənmiş surət". 2022-09-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-04-12.
- "WORLD AIR FORCES 2022". 2022-04-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-06-23.
- "Azerbaijan Orders 24 Mi-35M Helicopter Gunships". 5 March 2011 tarixində . İstifadə tarixi: 25 March 2011.
- "НІЧНІ КРОКОДИЛИ" 2016-02-04 at the Wayback Machine// Видання Міністерства оборони України "Народна армія", Березень 6, 2015
- "Azerbaijani Military Retools Old Crop Duster Planes as Attack Drones". Hetq Online. 31 December 2020. 24 December 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 7 March 2021.
- "Arxivlənmiş surət". 2020-12-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-03-07.
- "Everything We Know About The Fighting That Has Erupted Between Armenia And Azerbaijan". The Drive. 10 December 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 31 December 2020.
- "What Open Source Evidence Tells Us About The Nagorno-Karabakh War". Forbes. 17 November 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 31 December 2020.
- Bensaid, Adam. "A military breakdown of the Azerbaijan–Armenia conflict". TRTWorld. 29 September 2020. 7 October 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 11 October 2020.
- "Arxivlənmiş surət". 2020-09-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-03-07.
- "Arminfo: Azerbaijan uses Israel-made Harop drone against NKR". arminfo.am. 8 April 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 25 February 2021.
- "Aeronautics strengthening Israel-Azerbaijan links". Flightglobal Insight. 2015. 25 December 2014 tarixində . İstifadə tarixi: 4 January 2015.
- "Trade Registers: "Israel to Azerbaijan"". sipri.org. 2015. 14 April 2010 tarixində . İstifadə tarixi: 4 January 2015.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Azerbaycan Herbi Hava Quvveleri ve Hava Hucumundan Mudafie Azerbaycan Silahli Quvvelerinin hava ve hava hucumundan mudafie quvveleri Azerbaycan Herbi Hava QuvveleriNovu Herbi Hava QuvveleriYaranma tarixi 1919 h hOlke AzerbaycanTabedir Azerbaycan Silahli QuvveleriDaxildir Azerbaycan Hava Hucumundan Mudafie QosunlariVezifesi Azerbaycanin erazi butovluyunu havadan mudafieSayi 12 000Qerargah Nasosni aviabazasiDoyusler Qarabag munaqisesi Aprel doyusleri Tovuz doyusleri 2020 KomandanliqKomandir Namiq Islamzade Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiAzerbaycanin ilk herbi pilotu Ferrux aga Qayibov olub O Birinci Dunya Muharibesinde almanlara qarsi kecirilen hava emeliyyatlarinda feal istirak edib ve indiki Belarus erazisinde geden doyuslerden birinde helak olub Azerbaycanin ikinci musteqilliyi dovrunde 1992 ci ilin aprelin 8 de ise bas leytenant Vaqif Qurbanov kecmis sovet ordusunun Sitalcay aerodromundan Su 25 doyus teyyaresini qaciraraq Azerbaycan ordusuna getirir Bununla da Azerbaycan HHQ ilk qirici teyareni arsenalina qebul edib Az sonra Nasosni indiki Haci Zeynalabdin Tagiyev herbi aviasiya alayinin komandiri polkovnik Vladimir Kravtsov Azerbaycan HHQ nin ilk komandani ve Deller aerodromunda xidmet eden polkovnik leytenant Aleksandr Plesin seyleri neticesinde bu bazalardaki sovet aviasiyasina mexsus teyyareler Azerbaycan ordusunun tabeciliyine verilib 1992 ci ilden Azerbaycanda HHQ ile bagli islahatlar dovru baslanib Hemin il bu qurumun strukturu millilesdirilib General mayor Rail Rzayev HHQ nin komandani teyin edilib Bir qeder sonra HHQ Hava Hucumundan Mudafie Qosunlari ile birlesdirilib General leytenant rutbesi alan Rail Rzayev Herbi Hava Quvveleri ve Hava Hucumundan Mudafie Qosunlarinin HHQ ve HHMQ komandani kimi fealiyyetini davam etdirib 2014 cu ilden komandan Ramiz Tahirov olub 2024 cu ilde Namiq Islamzade komandan teyin olunub 1994 cu ilde ateskes muqavilesi imzalandiqdan sonra Azerbaycanda baslanan herbi islahatlar prosesinin ozeyini mehz HHQ ve HHMQ teskil edib Sebeb aydindir isgal altinda olan Azerbaycan erazileri yuksek relyefe malikdir ve bu erazileri isgaldan qurtarmaq isinde qiricilarin herbi teyyarelerin ve hava hedeflerini vuracaq texnikalarin evezi yoxdur 1997 ci ilde Azerbaycanin Ali Herbi Teyyarecilik Mektebi ilk milli herbi teyyarecilerimizin buraxilisina baslayib Belelikle 2005 ci ilden Azerbaycanda mudafieye ayrilmis vesaitlerin ehemiyyetli hissesi mehz HHQ ve HHMQ nin dirceldilmesine serf edildi 1995 ci ilde Azerbaycanin illik herbi budcesinin 80 90 milyon dollara yaxin oldugu dovrde HHQ ve HHMQ ye texminen bir nece milyon dollar vesait ayrilirdisa 2008 ci ilde bu reqemin az qala herbi budcenin 15 faizini ehate etmesi ile bagli ehtimallar seslenib Bu ise 1 milyard 500 milyon manatliq herbi budcenin texminen 250 milyon manati demekdir InfrastrukturProqrama uygun olaraq 2008 2010 cu iller erzinde HHQ nin aviaparkinin modernlesdirilmesi aparilacaq ve HHQ nin aviaparki texminen 50 dek muasir doyus teyyareleri hesabina yenilesdirilmisdir Herbi Hava Quvvelerinin aerodromlarinin modernizasiya proqraminda Azerbaycanin en aktiv terefdasi ABS dir Xatirladaq ki Azerbaycan ve NATO arasinda imzalanmis Ferdi Terefdasliq uzre Emeliyyat Plani IPAP cercivesinde H Z Tagiyev qesebesindeki herbi aerodrom modernlesdirilib Eyni zamanda herbi aerodromlarda ucuslarin tehlukesizliyini temin etmek meqsedile xususi avadanliqlar qurasdirilib texniki teminat binalari yeniden tikilib ve temir edilib aerodromun texniki teminati parasut desant xidmeti ve eylec parasutlerinin yigilmasi binalarinin insasina baslanilib Esas start komanda menteqeleri muhendislerin idareetme menteqeleri ve muhendis aviasiya xidmetinin heyetleri ucun binalar istifadeye verilib 2008 ci ilin sentyabr ayindan etibaren HHQ nin merkezi idareetme sisteminin modernizasiya olunmasina Turkiye komek edib Turkiye ile Azerbaycan arasinda elde olunan razilasmaya esasen burada NATO standartlarina uygun idareetme menteqesi yaradilacaq Azerbaycanda Rusiya Aerokosmik Quvveleri terefinden idare olunan Qebele RLS de var Bu RLS Hind okeanina qeder olan eraziden yeni teqriben 6 000 km radiusda atilan istenilen raketi askar ede bilirdi Lakin 2012 ci ilin dekabr ayinda Rusiya radarin isleme muddetini uzatmaqla bagli danisiqlarin ugursuzluqla neticelendiyini bildirdi ve RLS fealiyyetini dayandirdi Stansiya Azerbaycana geri verildi ve RLS e aid olan butun avadanliqlar Rusiyaya aparildi Azerbaycan HHQ nin pilotlari MDB mekaninda en cox ucuslar kecirmis pilotlar sayilir Azerbaycan pilotlari esasen Azerbaycan Ali Herbi Teyyarecilik Mektebinde hazirlanir Turkiye Ukrayna ABS ve diger olkelerin muvafiq ixtisasartirma kurslari ve telimler kecirler HHQ muharibelerdeBirinci Qarabag muharibesinde ermeni isgalcilarina qarsi apardigimiz herbi emeliyyatlarda da helikoptercilerimiz 1993 cu ilin oktyabrinda Kelbecerin isgali zamani 5 min neferin muhasireden cixarilmasinda misilsiz qehremanliqlar gostermisler Iyul 2019 cu ilde Resad Atakisiyev Xezer denizi Zarat kendinde ucus ederken qezaya ugrayaraq sehid olmusdur Herbi Hava Quvveleri Aprel doyusleri nde dusmene ugurlu zerbeler endirmisdir Doyusde Mi 24 helikopterin pilotlari Tebriz Musazade Ebu Bekir Ismayilov ve Urfan Velizade sehid olmuslar Veten muharibesinde HHQ terefinden dusmenin hava hucumundan mudafie sistemini mehv etmek meqsedile Qarabag mucrusu adli xususi emeliyyat plani hazirlandi Bu herbcilerimizin dusmenin fikrini yayindirmaq ucun muxtelif variantlari idi Dusmenin butun nov zenit raket komplekslerini ise salmaga vadar etmek ucun movcud olan aviasiya vasiteleri havaya qaldirib kutlevi aviasiya zerbesini imitasiya edildi Hemin imitasiya vasiteleri dusmenin zenit raket komplekslerinin mehvetme zonasina daxil olmadan muxtelif manevler edirdiler Ikinci tedbir kimi dusmenin fendi basa dusmemesi ucun Dovlet Serhed Xidmetine mexsus goyertesinde pilot olmayan kukruznik kimi tanindan AN 2 teyyareleri dusmenin zenit raket komplekslerinin mehvetme zonasina yonlendirildi Plan ugurla icra olundu ve ilk gunlerde Herbi Hava Quvveleri ve Hava Hucumundan Mudafie Qosunlarinin birge fealiyyeti neticesinde dusmenin hava hucumundan mudafie sistemlerinin 70 faizi siradan cixarildi Bayraktar TB2 DSX nin IAI Harop Sky Striker zerbe dronlari dusmen hedeflerini aninda mehv eledi Veten muharibesinde 2 pilotumuz Zaur Nudireliyev ve Ramiz Qasimov sehid oldu ve her ikisi olumunden sonra Veten Muharibesi Qehremani medali ile teltif olundular Namiq Islamzade Elnur Qebedov Resad Nadirov Sefer Qurbanov Resad Qasimli da eyni mukafata layiq goruldu Veten muharibesinde DSX pilotlari Abbas Qasimov ve Xalid Gozelov da ilk gunlerde sehidlik zirvesine ucaldilar HazirdaAzerbaycan Cenubi Qafqaz regionunda maddi texniki imkanlar baximindan yuksek ve en cox doyus teyyaresi olan olke sayilir 2012 ci il melumatina gore 8 000 nefer personalin xidmet etdiyi Azerbaycan HHQ arsenalina 200 e yaxin doyus teyyaresi 160 a yaxin zerbe helikopteri hemcinin 46 eded yardimci teyyare ve helikopter daxildir HHQ nin arsenalinda Aero L 39 telim hucumcu muxtelif teyinatli MiQ 21 MiQ 29 Su 24 Su 25 Il 76 An 24 An 12 Tu 134A Tu 16 Mi 8 Mi 24 Mi 35M markali helikopterler hemcinin dunyanin taninmis sirketlerinin Aerostar Orbiter istehsali olan pilotsuz ucan aparatlar var 2006 ci ilde Ukrayna ile imzalanmis muqavileye esasen Azerbaycan bu olkeden 29 eded modernlesdirilmis MiQ 29M doyus teyyaresi hemcinin Mi 24 helikopterleri alib Azerbaycanla Belarus arasinda herbi texniki emekdasliq cercivesinde Herbi Hava Quvvelerimizin MiQ 29 ve Su 25 doyus teyyareleri Belarusun Mudafie Tesebbusleri muessisesi terefinden hazirlanan Talisman Govde Mudafie Kompleksi GMK ile de tehciz edilib 2017 ci ilden etibaren Pakistan Azerbaycana telim meqsedile Super Mushshak teyyarelerini tehvil vermeye baslayib 2020 ci ilin iyununda ise Turkiyeden yeni Silahli PUA lar Bayraktar TB2 alinmisdir Azerbaycandaki herbi aviabazalar Bundan basqa Azerbaycanin Dovlet Serhed Xidmetinin aviadestesi var ki burada da esasen dagliq erazilerde emeliyyat zonalarina desant atmaq quvveleri texliye etmek ve diger meqsedler ucun istifade edilen YaK markali teyyareler hemcinin muxtelif helikopterler cemlesib menbe gosterin Rusiyali herbi siyasi analitiki Aleksandr Xramcixinin iddiasina gore Azerbaycan HHQ ye asagidaki herbi hisseler daxildir 843 cu qarisiq Aviasiya alayi Qala herbi hava bazasi 416 ci qirici bombardmanci alayi Kurdemir 408 ci qirici alayi Zeynalabdin bazasi 422 ci kesfiyyat alayi Deller 115 ci telim alayi Sangecal herbi neqliyyat alayi Zeynalabdin bazasi TechizatAzerbaycan HHQ a mexsus MiQ 29 teyyareleri 2020 ZEFER PARADI zamaniAzerbaycan HHQ a mexsus Su 25 teyyareleri 2011 paradi zamaniMil Mi 24 ler parad zamaniAdi Sekil Mense Tipi Varianti Istismardadir QeydlerDoyus teyyaresiMiQ 29 SSRI muxtelif MiQ 29S MiQ 29UB 14 Ukraynadan 16 eded alinib Lakin onlardan 2 si Telimlerde Xezer denizine dusub 3 ededi telimlerde istifade olunurSu 25 SSRI Hucum Su 25Su 25UBSu 25ML 323Namelum 2002 ci ilde Gurcustan Azerbaycana 6 eded Su 25 hucum teyyaresi satib Daha 6 eded Su 25 ve 1 eded Su 25UB 2005 ci ilde tehvil verildi 2008 2015 ilde Gurcustan Azerbaycana Tbilisi Aviasiya Zavodunun istehsali olan 15 eded yeni Su 25 hucum teyyaresi satmisdir 2009 2012 ci illerde Belarusiyadan 11 eded SU 25 alinib Lakin telimlerde 1 ededi yere cirpilib 2023 cu ilde Turkiye mudafie senayesi nazirliyi terefinden Azerbaycan Herbi Hava quvvelerine mexsus Su 25 teyyareleri mindernizasiya olunmaga baslanib NeqliyyatCASA CN 235 Ispaniya Neqliyyat 4Ilyusin IL 76 SSRI Neqliyyat IL 76TD 2HelikopterBell 412 ABS Coxmeqsedli AB 412 NamelumBell 407 ABS Coxmeqsedli NamelumMD Helicopters MD 500 ABS Coxmeqsedli MD 530 NamelumMil Mi 35 Rusiya Hucum Mi 35M 24ATE SuperHind CAR Ukrayna Azerbaycan Hucum Mi 24G SuperHind 12 Mi 24G CAR in ATE sirketi ve Ukraynanin Luc dizayn burosu terefinden Mi 24 helikopterlerinin Azerbaycan HHQ ucun hazirlanan xususi modifikasiya olunmus versiyasidir G herfi Gece menasini verir ve helikopterin gece emeliyyatlarinda effektiv olmasini bildirir Mil Mi 24 SSRI Hucum Mi 24V Mi 24P 14Mil Mi 17 Rusiya Coxmeqsedli Neqliyyat Mi 17 1V 70Mil Mi 8 SSRI Coxmeqsedli 13Ka 32 SSRI Coxmeqsedli 4TelimAermacchi M 346 Italiya Telim Hucum 15Aero L 39 Cexiya Telim Hucum 12Aero L 29 Cexiya Telim 28PZL Mi 2 Polsa Telim 7PAC MFI 17 Mushshak Pakistan Telim MFI 395 Super Mushshak 10PUAAntonov An 2 SSRI Polsa Azerbaycan PUA ya cevrilmis teyyare 60 Ikinci Qarabag muharibesinde bilinmeyen sayda An 2 PUA ya cevrilmisdir Bayraktar Akinci Turkiye Hucum Namelum 2022 ci ilde Azerbaycana ixrac olunub Bayraktar TB2 Turkiye Hucum Namelum Ikinci Qarabag muharibesinde boyuk rol oynadi STM Kargu Turkiye Kamikaze NamelumIAI Harop Israil Kamikaze NamelumIsrail Kamikaze NamelumOrbiter 1k Israil Azerbaycan Kamikaze 100 Azerbaycanda istehsal olunur Orbiter 2M Israil Azerbaycan Musahide 50 Azerbaycanda istehsal olunur Orbiter 3 Israil Azerbaycan Musahide 50 Azerbaycanda istehsal olunur Orbiter 4 Israil Azerbaycan Musahide 50 Azerbaycanda istehsal olunur Hermes 450 Israil Musahide 12Hermes 900 Israil Musahide 15IAI Heron Israil Musahide 15IAI Eitan Israil Musahide 15IAI Searcher Israil Musahide 15Aerostar Israil Musahide 14Hemcinin baxAzerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin Herbi Hava Quvveleri Azerbaycan Silahli Quvveleri AzerbaycanIstinadlar Bu gun Herbi Hava Quvveleri gunudur 2021 10 27 tarixinde Istifade tarixi 2023 02 05 Herbi Hava Quvvelerine yeni komandan TEYIN EDILDI Oxu az az 2024 05 23 tarixinde Istifade tarixi 2024 05 23 2012 11 12 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2012 01 15 Azerbaycan Herbi Hava Quvvelerinin Veten muharibesindeki emeliyyat planinin adi aciqlanib 2023 02 05 tarixinde Istifade tarixi 2023 02 05 Ermenistanin Hava Hucumundan Mudafie ates sistemi ve def edilme prinsipleri Veten muharibesi Bayraktar im 2023 02 05 tarixinde Istifade tarixi 2023 02 05 Veten muharibesinin ilk sehidleri olan pilotlar 2023 06 29 tarixinde Istifade tarixi 2023 02 05 2019 05 13 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 05 13 url https www flightglobal com download ac 75345 title World Air Forces 2021 publisher FlightGlobal date 4 December 2020 access date 5 January 2021 archive date 11 January 2021 archive url url status live Centennial of the Azerbaijani Air Force vayuaerospace in 29 October 2018 7 March 2021 tarixinde Istifade tarixi 25 February 2021 Azerbaycanin Turkiye ile birge modernize edeceyi Su 25 ML hucum teyyareleri Lacin adlanacaq Oxu Az az 2023 07 29 2023 07 29 tarixinde Istifade tarixi 2023 07 31 Arxivlenmis suret 2022 07 09 tarixinde Istifade tarixi 2022 09 12 Arxivlenmis suret 2022 09 08 tarixinde Istifade tarixi 2021 04 12 WORLD AIR FORCES 2022 2022 04 01 tarixinde Istifade tarixi 2022 06 23 Azerbaijan Orders 24 Mi 35M Helicopter Gunships 5 March 2011 tarixinde Istifade tarixi 25 March 2011 NIChNI KROKODILI 2016 02 04 at the Wayback Machine Vidannya Ministerstva oboroni Ukrayini Narodna armiya Berezen 6 2015 Azerbaijani Military Retools Old Crop Duster Planes as Attack Drones Hetq Online 31 December 2020 24 December 2020 tarixinde Istifade tarixi 7 March 2021 Arxivlenmis suret 2020 12 04 tarixinde Istifade tarixi 2021 03 07 Everything We Know About The Fighting That Has Erupted Between Armenia And Azerbaijan The Drive 10 December 2020 tarixinde Istifade tarixi 31 December 2020 What Open Source Evidence Tells Us About The Nagorno Karabakh War Forbes 17 November 2020 tarixinde Istifade tarixi 31 December 2020 Bensaid Adam A military breakdown of the Azerbaijan Armenia conflict TRTWorld 29 September 2020 7 October 2020 tarixinde Istifade tarixi 11 October 2020 Arxivlenmis suret 2020 09 28 tarixinde Istifade tarixi 2021 03 07 Arminfo Azerbaijan uses Israel made Harop drone against NKR arminfo am 8 April 2016 tarixinde Istifade tarixi 25 February 2021 Aeronautics strengthening Israel Azerbaijan links Flightglobal Insight 2015 25 December 2014 tarixinde Istifade tarixi 4 January 2015 Trade Registers Israel to Azerbaijan sipri org 2015 14 April 2010 tarixinde Istifade tarixi 4 January 2015 Xarici kecidlerVikianbarda Azerbaycan Herbi Hava Quvveleri ile elaqeli mediafayllar var