Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Vaqif Qurbanov (1967, Bakı – 13 iyun 1992, Əsgəran, Xocalı rayonu) — Azərbaycan Respublikasının Silahlı Qüvvələrinin ilk hərbi təyyarəçisi,Birinci Qarabağ müharibəsi iştirakçısı, şəhid.
| Vaqif Qurbanov | |
|---|---|
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1967 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 13 iyun 1992 |
| Vəfat yeri | |
| Vətəndaşlığı | |
| Hərbi fəaliyyəti | |
| Qoşun növü | Hərbi hava qüvvələri |
| Rütbəsi | Baş leytenant |
| Döyüşlər | |
Həyatı
Vaqif Qurbanov 1967-ci ildə Bakıda anadan olub. Əslən Tovuz rayonunun Qovlar kəndindəndir. 1989-cu ildə Borisoqlebsk Ali Hərbi Aviasiya Məktəbini bitirib. Təhsilini başa vurduqda sonra SSRİ Hərbi Hava Qüvvələrində, daha dəqiq Əfqanıstan müharibəsi zamanı təşkil edilmiş və "Su-25" təyyarələri ilə komplektləşdirilmiş, Sitalçaydakı Aviasiya polkunda zabit kimi xidmətə başlayıb. Daha sonra isə Azərbaycan ərazisindəki aviasiya alaylarından birində xidmət edib. Gəncə, Yevlax, Kürdəmirdə hərbi alayların yaradılmasında yaxından iştirak edib.
1992-ci ildə Nizami rayon məhkəməsinin qərarı ilə ölmüş elan edilib.
Ailəsi
20 aprel 1991-ci ildə Nəzakət adlı xanımla ailə həyatı qurub. Sevinc adlı bir qızı yadigar qalıb. Atası vətən uğrunda Qarabağda şəhid olanda Sevinc dörd aylıq olub. Bakı Dövlət Universitetini bitirərən Sevinc xanım atasının yolunu davam etdirmək üçün zabit hazırlığı kursuna daxil olub 2015-ci ildə ordu sıralarında xidmətə başlayıb.
Qarabağ müharibəsində iştirakı
Su-25 hərbi təyyarəsinin qaçırılması
İlkin hazırlanan plana əsasən, 80-ci dislokasiya olunmuş aviapolkun yerləşdiyi MDB Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus Sitalçay hərbi aerodromundan Su-25 təyyarəsi təlim uçuşu vaxtı Xocalıya qaçırılmalı və Xocalı aeroportunu bombalamalı idi. Bu məqsədlə Daxili İşlər Nazirliyinin vəzifəli şəxsi Akif Hacıyev Vaqiflə əlaqə saxlayır və ona müvafiq planın icrasından sonra Vaqif üçün başqa adla sənədlər hazırlanacağını və yeni adla başqa yerdə yaşayacağını vəd edir. Amma Qurbanov bu planı real hesab etmir. Çünki təlim uçuşu vaxtı təyyarədə olan sursat bu plan üçün yetərli deyildi.
Dəyişən plana əsasən, 8 aprel 1992-ci ildə təyyarəçi baş leytenant Qurbanov burada xidmət edən azərbaycanlı hərbçilərin – həmyerliləri, təyyarənin texniki leytenant Fuad Məmmədovun və baş aviamexanik çavuş Akif Quliyevin köməyi ilə Su-25 markalı hərbi təyyarəni Azərbaycan tərəfinə keçirir. Bununla da, Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələri ilk qırıcı təyyarəni arsenalına qəbul edir. Təyyarənin qaçırılmasında baş texnik Gülbudaq Binyətov da yaxından iştirak etmişdir. Təyyarə Yevlax mülki hava limanında enir.
Qaçışdan dərhal sonra Su-25 təyyarəsi axtarılır. Axtarış heyətinə hərbi təyyarənin qeyd-şərtsiz və xəbərdarlıqsız məhv edilməsi tapşırılmışdı. Buna görə də müvəqqəti olaraq hərbi təyyarə yaşayış məntəqələrindən kənarda yerləşən Şəki aeroportunda saman tayasının altında gizlədilir. Hərbi təyyarənin qaçırılmasında iştirak edən Gülbudaq Binyətov və digər aviasiya mütəxəssisləri şübhələri üzərlərinə çəkməmək məqsədilə yalnız iki gün sonra Sitalçay hərbi aerodromunu tərk edib Yevlaxa gedirlər.
Rusiya hökuməti təyyarənin qaytarılmasını tələb etsə də, təyyarə hava limanında qalır. Rusiya Müdafiə Nazirliyi Su-25 təyyarəsini məhv etmək üçün hətta Gürcüstanda yerləşən Vaziani hərbi bazasında iki ədəd MiQ-23 təyyarəsindən ibarət xüsusi dəstə yaradır. Ancaq istəyinə nail ola bilmir.
Döyüşlərdə iştirakı
Vaqif Qurbanov ilk döyüş tapşırığına Şəkidən qalxır: 8 may 1992-ci il tarixindən Şuşa üzərində hərbi uçuşlara başlayır. Qurbanov çox aşağı məsafədən uçduğundan təyyarədən atılan mərminin qəlpəsi təyyarənin mühərrikini zədələyir. Yeni mühərrik Surət Hüseynovun vasitəçiliyi ilə Gürcüstanın Vaziani hərbi zavodundan alınır. Mayın 8-i və 9-u Qurbanovun reydləri nəticəsində erməni silahlı qruplarının 30 nəfər döyüşçüsü öldürüldü, 120 nəfər yaralandı. Ermənilərin iddialarına görə isə ölənlərin hamısı mülki şəxslər olublar. 9 may 1992-ci ildə Vaqif Qurbanov Xankəndidən Yerevana uçan erməni təyyarəsinə hücum edərək onu vurub. Təyyarə Sisianda təcili eniş etdi. Bütün sərnişinlər təhlükəsiz şəkildə evakuasiya edildi və təyyarə tamamilə yanmışdır. 12 iyunda Vaqif Qurbanovun idarə etdiyi Su-25 təyyarəsi Şaumyan istiqamətində düşmənin müdafiə xəttini yarır və nəticədə 20-dək yaşayış məntəqəsi erməni hərbi birləşmələrindən azad edilir.
Qurbanov həmçinin Martunidə, Əsgəran rayonunun Şoş və Xramort kəndlərində, eləcə də Çaykənd və Ay-Parisdə döyüşlərdə iştirak edib. Nəticədə qarşı tərəf ağır itkilər vermişdi.
Ölümü
13 iyun 1992-ci ildə Vaqif Goranboy-Ağdərə istiqamətində üç döyüş uçuşu keçirir. Qurbanovun idarə etdiyi Su-25 təyyarəsi saat 4–5 radələrində erməni silahlı qüvvələri tərəfindən Naxçıvanik-Əsgəran yaxınlığında "" deyilən qurğu ilə vurulur. Şahidlərin söylədiyinə görə, həmin anlar Vaqif Qurbanov paraşütlə atıla bilir, lakin düşmən onu yerdən atəşlə vurur. Həmin günlər Naxçıvanikdə döyüşən tabor komandiri Fred Asifin qardaşı Ədalət Məhərrəmov Vaqifin təyyarədən atıldığını və ermənilər tərəfindən aramsız atəşə tutularaq yerə salındığını gözləri ilə gördüyünü xatırlayır. Azərbaycan tərəfi Vaqifi düşmən əlindən almaq üçün hücuma keçsə də, artıq gec olur.
Ermənilərin canına qorxu salan təyyarəçinin ölümü qarşı tərəfdə sevinclə qarşılandı. Erməni televiziyası təyyarənin qalıqlarını dönə-dönə nümayiş etdirdi. "Su-25"-in bortunda Azərbaycan bayrağının şəkli həkk olunmuşdu.
Ancaq Vaqifin sağ olub-olmaması haqda dəqiq məlumat bilinmir. Şayiə yayılır ki, Vaqif minalanmış əraziyə düşüb. Kəşfiyyat dəstəsi həmin yerə yollansa da, əliboş dönür. Belə bir söz-söhbət də gəzir ki, guya Vaqif sağ qalıb, Ağdam xəstəxanasına gətirildikdən sonra naməlum istiqamətə aparılıb. Dostu Fuad Məmmədova xəbər çatır ki, onu yaralı vəziyyətdə Zabrat aeroportunda görüblər. Lakin bu məlumatlardan heç biri təsdiqini tapmır. sədri Namiq Abbasovun göstərişi ilə Vaqif Qurbanovla bağlı araşdırma aparılır. Amma bu da bir nəticə vermir. Son ümid yeri kimi ailə üzvləri və dostu Fuad Məmmədov ekstrasens və falçı yanına da gedirlər. Nə qədər qəribə olsa da, heç bir "görücü" onun öldüyünü demir.
Artıq Vaqif Qurbanova Milli Qəhrəman adı verilməsiylə bağlı təqdimat hazırlanır. Lakin həmin vaxt baş nazir müavini olan Surət Hüseynov sağ olacağı halda bunun Vaqif üçün ermənilərin münasibəti baxımından mənfi nəticələr verəcəyini əsas gətirərək bir qədər gözləməyi məsləhət bilir. Sonrakı dövrlərdə isə məsələyə yenidən baxılmır. Vaqif Qurbanov və onun döyüş yoldaşlarına, eləcə də Su-25 təyyarəsinin qaçırılmasında iştirak etmiş hərbi qulluqçulara heç bir fəxri ad verilməyib.
Xatirəsi
2014-cü ildə Vaqif Qurbanovun döyüş yolu, xüsusilə də onunla birlikdə aviasiya alayında xidmət edən, təyyarənin texniki Məmmədovun və aviamexanik Quliyevin köməyi ilə Su-25 markalı hərbi təyyarəni qaçırmalarından bəhs edən Mən evə qayıdıram filmi çəkilmişdir.
İstinadlar
- Денис Кацевич. "Биография Вагиф Курбанов" (rus). https://www.peoples.ru/. 2017-09-25. 2019-11-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-11-25.
- . "Sovet ordusundan hərbi təyyarə qaçıran - Vaqif Qurbanov" (az.). miq.az. 2013-01-15. 2019-11-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-11-21. (#apostrophe_markup)
- "Hərbi hissədə "Mən evə qayıdıram" bədii filmi nümayiş etdirilib" (az.). mod.gov.az. 2018-02-26. 2019-11-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-11-21. (#apostrophe_markup)
- "Şəhid qəhrəmanın qız övladı zabit oldu". 2021-09-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-09-02.
- Şəmsəddin Axundov. "Azərbaycanda aviasiyanın tarixi" (PDF) (az.). Azərbaycan Milli Aviasiya Akademiyası, M.F.Axundov adına Milli Kitabxana. 2012. 2019-11-25 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2019-11-25.
- "Bu gün Azərbaycanda Hərbi Hava Qüvvələri Günüdür" (az.). https://salamnews.org/. 2018-02-14. 2019-11-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-11-25.
- Yusif Kərimov. "Hərbi aviasiyamızın ilk «qaranquşları», yaxud «qaçqın» təyyarənin aqibəti..." (az.). http://www.azerbaijan-news.az/. 2013-06-25. 2019-11-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-11-25.
- "Вагиф Гурбанов" (rus). http://e-derslik.edu.az/. 2019-11-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-11-25.
- Nazim Bayram. "Azərbaycan hərbi pilotlarının döyüş və qeyri-döyüş MACƏRALARI" (az.). https://modern.az/. 2019-08-22. 2019-11-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-11-25.
Ədəbiyyat
- Ч.Султанов, "Победа Азербайджана в "Холодной Войне" с Арменией".
- Жирохов Михаил, "Воздушная война в Нагорном Карабахе" (журнал Авиамастер № 6/2000 г. стр.5)
Xarici keçidlər
- Asəf Quliyevin arxivindən: "Vaqif Qurbanov"
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vaqif Qurbanov 1967 Baki 13 iyun 1992 Esgeran Xocali rayonu Azerbaycan Respublikasinin Silahli Quvvelerinin ilk herbi teyyarecisi Birinci Qarabag muharibesi istirakcisi sehid Vaqif QurbanovSexsi melumatlarDogum tarixi 1967Dogum yeri Baki Azerbaycan SSR SSRIVefat tarixi 13 iyun 1992 1992 06 13 Vefat yeri Esgeran Xocali rayonu AzerbaycanVetendasligi Azerbaycan SSRIHerbi fealiyyetiQosun novu Herbi hava quvveleriRutbesi Bas leytenantDoyusler Birinci Qarabag muharibesiHeyatiVaqif Qurbanov 1967 ci ilde Bakida anadan olub Eslen Tovuz rayonunun Qovlar kendindendir 1989 cu ilde Borisoqlebsk Ali Herbi Aviasiya Mektebini bitirib Tehsilini basa vurduqda sonra SSRI Herbi Hava Quvvelerinde daha deqiq Efqanistan muharibesi zamani teskil edilmis ve Su 25 teyyareleri ile komplektlesdirilmis Sitalcaydaki Aviasiya polkunda zabit kimi xidmete baslayib Daha sonra ise Azerbaycan erazisindeki aviasiya alaylarindan birinde xidmet edib Gence Yevlax Kurdemirde herbi alaylarin yaradilmasinda yaxindan istirak edib 1992 ci ilde Nizami rayon mehkemesinin qerari ile olmus elan edilib Ailesi 20 aprel 1991 ci ilde Nezaket adli xanimla aile heyati qurub Sevinc adli bir qizi yadigar qalib Atasi veten ugrunda Qarabagda sehid olanda Sevinc dord ayliq olub Baki Dovlet Universitetini bitireren Sevinc xanim atasinin yolunu davam etdirmek ucun zabit hazirligi kursuna daxil olub 2015 ci ilde ordu siralarinda xidmete baslayib Qarabag muharibesinde istirakiSu 25 herbi teyyaresinin qacirilmasi Esas meqale Su 25 teyyaresinin vurulmasi 1992 Ilkin hazirlanan plana esasen 80 ci dislokasiya olunmus aviapolkun yerlesdiyi MDB Herbi Hava Quvvelerine mexsus Sitalcay herbi aerodromundan Su 25 teyyaresi telim ucusu vaxti Xocaliya qacirilmali ve Xocali aeroportunu bombalamali idi Bu meqsedle Daxili Isler Nazirliyinin vezifeli sexsi Akif Haciyev Vaqifle elaqe saxlayir ve ona muvafiq planin icrasindan sonra Vaqif ucun basqa adla senedler hazirlanacagini ve yeni adla basqa yerde yasayacagini ved edir Amma Qurbanov bu plani real hesab etmir Cunki telim ucusu vaxti teyyarede olan sursat bu plan ucun yeterli deyildi Deyisen plana esasen 8 aprel 1992 ci ilde teyyareci bas leytenant Qurbanov burada xidmet eden azerbaycanli herbcilerin hemyerlileri teyyarenin texniki leytenant Fuad Memmedovun ve bas aviamexanik cavus Akif Quliyevin komeyi ile Su 25 markali herbi teyyareni Azerbaycan terefine kecirir Bununla da Azerbaycan Herbi Hava Quvveleri ilk qirici teyyareni arsenalina qebul edir Teyyarenin qacirilmasinda bas texnik Gulbudaq Binyetov da yaxindan istirak etmisdir Teyyare Yevlax mulki hava limaninda enir Qacisdan derhal sonra Su 25 teyyaresi axtarilir Axtaris heyetine herbi teyyarenin qeyd sertsiz ve xeberdarliqsiz mehv edilmesi tapsirilmisdi Buna gore de muveqqeti olaraq herbi teyyare yasayis menteqelerinden kenarda yerlesen Seki aeroportunda saman tayasinin altinda gizledilir Herbi teyyarenin qacirilmasinda istirak eden Gulbudaq Binyetov ve diger aviasiya mutexessisleri subheleri uzerlerine cekmemek meqsedile yalniz iki gun sonra Sitalcay herbi aerodromunu terk edib Yevlaxa gedirler Rusiya hokumeti teyyarenin qaytarilmasini teleb etse de teyyare hava limaninda qalir Rusiya Mudafie Nazirliyi Su 25 teyyaresini mehv etmek ucun hetta Gurcustanda yerlesen Vaziani herbi bazasinda iki eded MiQ 23 teyyaresinden ibaret xususi deste yaradir Ancaq isteyine nail ola bilmir Doyuslerde istiraki Esas meqale Su 25 teyyaresinin vurulmasi 1992 Vaqif Qurbanov ilk doyus tapsirigina Sekiden qalxir 8 may 1992 ci il tarixinden Susa uzerinde herbi ucuslara baslayir Qurbanov cox asagi mesafeden ucdugundan teyyareden atilan merminin qelpesi teyyarenin muherrikini zedeleyir Yeni muherrik Suret Huseynovun vasiteciliyi ile Gurcustanin Vaziani herbi zavodundan alinir Mayin 8 i ve 9 u Qurbanovun reydleri neticesinde ermeni silahli qruplarinin 30 nefer doyuscusu olduruldu 120 nefer yaralandi Ermenilerin iddialarina gore ise olenlerin hamisi mulki sexsler olublar 9 may 1992 ci ilde Vaqif Qurbanov Xankendiden Yerevana ucan ermeni teyyaresine hucum ederek onu vurub Teyyare Sisianda tecili enis etdi Butun sernisinler tehlukesiz sekilde evakuasiya edildi ve teyyare tamamile yanmisdir 12 iyunda Vaqif Qurbanovun idare etdiyi Su 25 teyyaresi Saumyan istiqametinde dusmenin mudafie xettini yarir ve neticede 20 dek yasayis menteqesi ermeni herbi birlesmelerinden azad edilir Qurbanov hemcinin Martunide Esgeran rayonunun Sos ve Xramort kendlerinde elece de Caykend ve Ay Parisde doyuslerde istirak edib Neticede qarsi teref agir itkiler vermisdi Olumu 13 iyun 1992 ci ilde Vaqif Goranboy Agdere istiqametinde uc doyus ucusu kecirir Qurbanovun idare etdiyi Su 25 teyyaresi saat 4 5 radelerinde ermeni silahli quvveleri terefinden Naxcivanik Esgeran yaxinliginda deyilen qurgu ile vurulur Sahidlerin soylediyine gore hemin anlar Vaqif Qurbanov parasutle atila bilir lakin dusmen onu yerden atesle vurur Hemin gunler Naxcivanikde doyusen tabor komandiri Fred Asifin qardasi Edalet Meherremov Vaqifin teyyareden atildigini ve ermeniler terefinden aramsiz atese tutularaq yere salindigini gozleri ile gorduyunu xatirlayir Azerbaycan terefi Vaqifi dusmen elinden almaq ucun hucuma kecse de artiq gec olur Ermenilerin canina qorxu salan teyyarecinin olumu qarsi terefde sevincle qarsilandi Ermeni televiziyasi teyyarenin qaliqlarini done done numayis etdirdi Su 25 in bortunda Azerbaycan bayraginin sekli hekk olunmusdu Ancaq Vaqifin sag olub olmamasi haqda deqiq melumat bilinmir Sayie yayilir ki Vaqif minalanmis eraziye dusub Kesfiyyat destesi hemin yere yollansa da elibos donur Bele bir soz sohbet de gezir ki guya Vaqif sag qalib Agdam xestexanasina getirildikden sonra namelum istiqamete aparilib Dostu Fuad Memmedova xeber catir ki onu yarali veziyyetde Zabrat aeroportunda gorubler Lakin bu melumatlardan hec biri tesdiqini tapmir sedri Namiq Abbasovun gosterisi ile Vaqif Qurbanovla bagli arasdirma aparilir Amma bu da bir netice vermir Son umid yeri kimi aile uzvleri ve dostu Fuad Memmedov ekstrasens ve falci yanina da gedirler Ne qeder qeribe olsa da hec bir gorucu onun olduyunu demir Artiq Vaqif Qurbanova Milli Qehreman adi verilmesiyle bagli teqdimat hazirlanir Lakin hemin vaxt bas nazir muavini olan Suret Huseynov sag olacagi halda bunun Vaqif ucun ermenilerin munasibeti baximindan menfi neticeler vereceyini esas getirerek bir qeder gozlemeyi meslehet bilir Sonraki dovrlerde ise meseleye yeniden baxilmir Vaqif Qurbanov ve onun doyus yoldaslarina elece de Su 25 teyyaresinin qacirilmasinda istirak etmis herbi qulluqculara hec bir fexri ad verilmeyib Xatiresi2014 cu ilde Vaqif Qurbanovun doyus yolu xususile de onunla birlikde aviasiya alayinda xidmet eden teyyarenin texniki Memmedovun ve aviamexanik Quliyevin komeyi ile Su 25 markali herbi teyyareni qacirmalarindan behs eden Men eve qayidiram filmi cekilmisdir IstinadlarDenis Kacevich Biografiya Vagif Kurbanov rus https www peoples ru 2017 09 25 2019 11 25 tarixinde Istifade tarixi 2019 11 25 Sovet ordusundan herbi teyyare qaciran Vaqif Qurbanov az miq az 2013 01 15 2019 11 17 tarixinde Istifade tarixi 2019 11 21 apostrophe markup Herbi hissede Men eve qayidiram bedii filmi numayis etdirilib az mod gov az 2018 02 26 2019 11 21 tarixinde Istifade tarixi 2019 11 21 apostrophe markup Sehid qehremanin qiz ovladi zabit oldu 2021 09 02 tarixinde Istifade tarixi 2021 09 02 Semseddin Axundov Azerbaycanda aviasiyanin tarixi PDF az Azerbaycan Milli Aviasiya Akademiyasi M F Axundov adina Milli Kitabxana 2012 2019 11 25 tarixinde PDF Istifade tarixi 2019 11 25 Bu gun Azerbaycanda Herbi Hava Quvveleri Gunudur az https salamnews org 2018 02 14 2019 11 25 tarixinde Istifade tarixi 2019 11 25 Yusif Kerimov Herbi aviasiyamizin ilk qaranquslari yaxud qacqin teyyarenin aqibeti az http www azerbaijan news az 2013 06 25 2019 11 25 tarixinde Istifade tarixi 2019 11 25 Vagif Gurbanov rus http e derslik edu az 2019 11 25 tarixinde Istifade tarixi 2019 11 25 Nazim Bayram Azerbaycan herbi pilotlarinin doyus ve qeyri doyus MACERALARI az https modern az 2019 08 22 2019 11 25 tarixinde Istifade tarixi 2019 11 25 EdebiyyatCh Sultanov Pobeda Azerbajdzhana v Holodnoj Vojne s Armeniej Zhirohov Mihail Vozdushnaya vojna v Nagornom Karabahe zhurnal Aviamaster 6 2000 g str 5 Xarici kecidlerAsef Quliyevin arxivinden Vaqif Qurbanov