Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Bu məqaləni lazımdır. |
Adil şah və ya Əliqulu xan (1719, Xorasan – 20 may 1749, Məşhəd) — Əfşarlar xanədanlığından olan 2-ci Azərbaycan, İran və Xorasan şahı (1747–1748).
| Adil şah Əfşar | |
|---|---|
| Əliqulu xan fars. عادل شاه افشار | |
 Adil şahın portreti | |
| 1747 – 1748 | |
| Əvvəlki | Nadir şah Əfşar |
| Sonrakı | İbrahim şah Əfşar |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Xorasan, Səfəvilər dövləti |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Məşhəd, Əfşarlar dövləti |
| Dəfn yeri | Məşhəd |
| Fəaliyyəti | rəhbər[d], monarx |
| Atası | İbrahim xan Əfşar |
| Həyat yoldaşı | 4 xanım |
| Uşağı | 7 uşaq |
| Ailəsi | Əfşarlar sülaləsi |
| Dini | Şiə (İslam) |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
İlk Həyatı
Əliqulu xan İbrahim xan oğlu 1719-cu ildə Xorasan əyalətinin Əbivərd ətrafında doğulmuşdu. Əmisi Nadir şaha xidmət etmişdi. Əliqulu xan əmisinin səfərlərində iştirak etmişdi.Mosul ətrafında yaşayanlar üsyan etdikdə cəza dəstəsinə başçılıq etmişdi. Üsyançıları darmadağın edib xeyli qənimət ələ keçirmişdi. Əliqulu xan yezidi-kürdlərin qiyamını yatırmışdı. Başçıları Yezidi döyüş meydanında öldürmüş, Əsa isə Nadirqulu xanın yanına gəlib itaətini bildirmişdi. Əliqulu xan Rzaqulu mirzədən sonra Xorasanın hakimi təyin edilmişdi. Əliqulu xan 1745-ci ilin may ayında Nadir şahın göstərişi ilə Xivəyə yürüş etmişdi. Əliqulu xan 1746-cı ilin noyabrın 10-da , və Şahqulu xanla birlikdə Xarəzmə, qiyamçı yomutların üstünə getmişdi. Onlar qiyamı yatırmışdılar.
Şahlıq dönəmi
Əliqulu xan əmisi Nadir şahın öldürülməsindən sonra 1747-ci il iyun ayının 6-da Adil şah adı ilə Əfşar dövlətinin şahlıq taxtında əyləşmişdir. O, Əmiraslan xanı Qafqaz və Azərbaycanın hökmranı etmişdi.
Qarabağ xanı Pənahəli xanın müstəqil dövlət quruculuğu sahəsindəki fəaliyyəti onun rəsmən tanınması ilə nəticələndi. Mirzə Camal Cavanşir Qarabaği yazır: "Müsəlman tarixi ilə 1161, xristian tarixi ilə 1745-ci (1748-ci il olmalıdır) ildə Adil şahın Pənahəli xana xan adı verilməsi və Qarabağ hakimliyi vəzifəsinə təyin edilməsi haqqında imzaladığı fərman qiymətli xələt, qızıl yəhərli at və daş-qaşla bəzənmiş qılıncla birliksə Sərdar Əmiraslanın yaxın adamı vasitəsilə o zaman yaşadıqları Bayat qalasına gəlib çatdı". Adil şahın fərmanı gecikmiş bir kağız parçası idi. Gerçək "hakimlik" şah fərmanından öncə, ondan asılı olmadan qazanılmlşdı.
Son illəri
O əsnada Afşar dövlətinin qərbindəki mövqeini təsbit edən İbrahim Mirzə, iqtidardakı qardaşına (Əliqulu xan) qarşı üsyan qaldırdı. Adil şahın ən sevdiyi Söhrab Xanı öldürdü və 1748-ci ilin iyununda, İbrahim Mirzə, Azərbaycanın sərdarı olan Əmiraslan xanla qüvvələrini birləşdirib birlikdə Adil şaha qarşı yürüşə keçdi.
Adil şah, sayı olaraq çox üstün bir ordunun başında, üsyançı qüvvələrin birləşməsinin qarşısını almaq üçün Gilana ilərlədi, lakin bir çox komandirinin itaətsizliyi sonucunda, ağır məğlub oldu. Adil şah Tehrana qaçdı, ancaq yerli bir qubernator Adili tutub gözlərini kor etmiş İbrahim Mirzəyə təslim etdi. Altı aydan sonra, İbrahim Mirzə şah elan edildi, lakin Nadirin sağ qalan nəvəsi Şahrox Mirzəni taxta gətirilməsi ilə İbrahim Mirzənin hakimiyyəti tez bir zamanda sonlandı. İbrahim Mirzə kor oldu və tezliklə öldü, Adil isə zəncirli halda Məşhəd şəhərinə göndərildi və orada işgəncə verildi.
Ailəsi
Əliqulu xan (Adil şah) Gürcüstan valisi Teymurun qızı Ketvanla ailə qurmuşdu.
Mənbə
- Ənvər Çingizoğlu, Aydın Avşar, Avşarlar, Bakı, "Şuşa", 2008, səh. 108–115.
Həmçinin bax
İstinadlar
- J. R. Perry (December 15, 1983), "ʿĀdel Shah Afšār", in: Encyclopædia Iranica, Vol. I, Fasc. 5, p. 452. Iranica Online (Last Updated: July 22, 2011) aprel 16, 2019, at the Wayback Machine. Accessed April 16, 2012.
Xarici keçidlər
Adil şah Doğum: 1719 Vəfat: 20 may 1749 | ||
| Hakimiyyət titulları | ||
|---|---|---|
| Sələfləri Nadir şah Əfşar |  Əfşarlar imperiyası Şahı 1747-1748 | Xələfləri İbrahim şah Əfşar |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Adil sah ve ya Eliqulu xan 1719 Xorasan 20 may 1749 Meshed Efsarlar xanedanligindan olan 2 ci Azerbaycan Iran ve Xorasan sahi 1747 1748 Adil sah EfsarEliqulu xan fars عادل شاه افشار Adil sahin portretiEfsarlar imperiyasinin II sahensahi1747 1748EvvelkiNadir sah EfsarSonrakiIbrahim sah EfsarSexsi melumatlarDogum tarixi 1719Dogum yeri Xorasan Sefeviler dovletiVefat tarixi 20 may 1749Vefat yeri Meshed Efsarlar dovletiDefn yeri MeshedFealiyyeti rehber d monarxAtasi Ibrahim xan EfsarHeyat yoldasi 4 xanimUsagi 7 usaqAilesi Efsarlar sulalesiDini Sie Islam Vikianbarda elaqeli mediafayllarIlk HeyatiEliqulu xan Ibrahim xan oglu 1719 cu ilde Xorasan eyaletinin Ebiverd etrafinda dogulmusdu Emisi Nadir saha xidmet etmisdi Eliqulu xan emisinin seferlerinde istirak etmisdi Mosul etrafinda yasayanlar usyan etdikde ceza destesine basciliq etmisdi Usyancilari darmadagin edib xeyli qenimet ele kecirmisdi Eliqulu xan yezidi kurdlerin qiyamini yatirmisdi Bascilari Yezidi doyus meydaninda oldurmus Esa ise Nadirqulu xanin yanina gelib itaetini bildirmisdi Eliqulu xan Rzaqulu mirzeden sonra Xorasanin hakimi teyin edilmisdi Eliqulu xan 1745 ci ilin may ayinda Nadir sahin gosterisi ile Xiveye yurus etmisdi Eliqulu xan 1746 ci ilin noyabrin 10 da ve Sahqulu xanla birlikde Xarezme qiyamci yomutlarin ustune getmisdi Onlar qiyami yatirmisdilar Sahliq donemiEliqulu xan emisi Nadir sahin oldurulmesinden sonra 1747 ci il iyun ayinin 6 da Adil sah adi ile Efsar dovletinin sahliq taxtinda eylesmisdir O Emiraslan xani Qafqaz ve Azerbaycanin hokmrani etmisdi Qarabag xani Penaheli xanin musteqil dovlet quruculugu sahesindeki fealiyyeti onun resmen taninmasi ile neticelendi Mirze Camal Cavansir Qarabagi yazir Muselman tarixi ile 1161 xristian tarixi ile 1745 ci 1748 ci il olmalidir ilde Adil sahin Penaheli xana xan adi verilmesi ve Qarabag hakimliyi vezifesine teyin edilmesi haqqinda imzaladigi ferman qiymetli xelet qizil yeherli at ve das qasla bezenmis qilincla birlikse Serdar Emiraslanin yaxin adami vasitesile o zaman yasadiqlari Bayat qalasina gelib catdi Adil sahin fermani gecikmis bir kagiz parcasi idi Gercek hakimlik sah fermanindan once ondan asili olmadan qazanilmlsdi Son illeriO esnada Afsar dovletinin qerbindeki movqeini tesbit eden Ibrahim Mirze iqtidardaki qardasina Eliqulu xan qarsi usyan qaldirdi Adil sahin en sevdiyi Sohrab Xani oldurdu ve 1748 ci ilin iyununda Ibrahim Mirze Azerbaycanin serdari olan Emiraslan xanla quvvelerini birlesdirib birlikde Adil saha qarsi yuruse kecdi Adil sah sayi olaraq cox ustun bir ordunun basinda usyanci quvvelerin birlesmesinin qarsisini almaq ucun Gilana ilerledi lakin bir cox komandirinin itaetsizliyi sonucunda agir meglub oldu Adil sah Tehrana qacdi ancaq yerli bir qubernator Adili tutub gozlerini kor etmis Ibrahim Mirzeye teslim etdi Alti aydan sonra Ibrahim Mirze sah elan edildi lakin Nadirin sag qalan nevesi Sahrox Mirzeni taxta getirilmesi ile Ibrahim Mirzenin hakimiyyeti tez bir zamanda sonlandi Ibrahim Mirze kor oldu ve tezlikle oldu Adil ise zencirli halda Meshed seherine gonderildi ve orada isgence verildi AilesiEliqulu xan Adil sah Gurcustan valisi Teymurun qizi Ketvanla aile qurmusdu MenbeEnver Cingizoglu Aydin Avsar Avsarlar Baki Susa 2008 seh 108 115 Hemcinin baxNadir sah Avsar eli Avsarlar sulalesiIstinadlarJ R Perry December 15 1983 ʿAdel Shah Afsar in Encyclopaedia Iranica Vol I Fasc 5 p 452 Iranica Online Last Updated July 22 2011 aprel 16 2019 at the Wayback Machine Accessed April 16 2012 Xarici kecidlerAdil sahEfsar boyuDogum 1719 Vefat 20 may 1749Hakimiyyet titullariSelefleri Nadir sah Efsar Efsarlar imperiyasi Sahi 1747 1748 Xelefleri Ibrahim sah Efsar