Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şmuel Yosef Aqnon (ivr. שמואל יוסף עגנון, ing. Shmuel Yosef (S.Y.) Agnon; 8 avqust 1887, Buçaç[d], Sisleytaniya – 17 fevral 1970[…], Qüds) — yəhudi yazıçı, Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatı (1966).
| Şmuel Yosef Aqnon | |
|---|---|
| ivr. שמואל יוסף עגנון | |
 | |
| Doğum adı | שמואל יוסף הלוי טשאטשקיס |
| Doğum tarixi | 8 avqust 1887 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 17 fevral 1970[…](82 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | yazıçı, roman yazıçısı, şair |
| Əsərlərinin dili | ivrit dili, İdiş dili |
| Janrlar | hekayə, roman |
| Mükafatları |  |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Tam adı Şmuel Yosef Xalevi Çaçkes olan İsrail yazıçısı Şmuel Yosef Aqnon keçmiş Avstriya-Macarıstan imperiyasının Qalitsiya əyalətində, kiçik Buçaç şəhərində ortodoks yəhudi ailəsində doğulmuşdu. Hazırda həmin ərazi Polşa sərhədlərinə daxildir. Ədəbi zövq və maraqlarının formalaşmasında ziyalı qadın olan anası mühüm rol oynamışdı.
Aqnon ənənəvi yəhudi təhsili almışdı. Xedereyə getmiş, atasının və yerli ravvinin rəhbərliyi ilə Zəburu öyrənmişdi. Daha sonra "Bet xamidraş"da qədim və orta əsrlər yəhudi müəlliflərinin əsərlərini, xasidlərin təlimini və müasir yəhudi ədəbiyyatını öyrənmişdi. Gənc yaşlarından fəal sionist kimi tanınmışdı. Əsərlərini yəhudilər arasında yayılmış hər iki dildə – idiş və ivritdə yazırdı. Doğma xalqının tarixinə maraq nəticəsində hələ 19 yaşında ikən Yaffa və Fələstində olmuş, bir il sonra Yerusəlimi ziyarət etmişdi.
Yazıçının ilk bədii əsəri — "Atılmış arvadlar" povesti 1909-cu ildə çap olunmuşdu. Bu əsərin ivritdəki adı "Aqunot" — "atılmışlar" idi. Müəllif bir müddət sonra həmin sözün tək halda mənasını bildirən "Aqnon" — "atılmış" sözünü özünə təxəllüs götürmüşdü. Bu ad həm də yəhudi xalqının təkliyini, atılmışlığını ifadə etməli idi. Şolom Aleyxem kimi, yaradıcılıqları daha dünyəvi və kosmopolit səciyyə daşıyan yəhudi müəlliflərindən fərqli olaraq Aqnon hər vasitə ilə özünün ortodoks yəhudi mədəniyyətinə bağlılığını nəzərə çarpdırmağa çalışırdı.
Yerusəlim ziyarətindən sonra 1912-ci ildə o, Berlinə qayıtmışdı. Burada yəhudi ədəbiyyatı haqqında mühazirələr oxuyur, özəl ivrit dili dərsləri verir, teoloq Martin Buberlə birlikdə xasidizmlə bağlı mənbələri toplayıb sistemə salırdı. Yəhudi əsilli alman iş adamı Zalmap Şoken 1915-ci ildə Aqnona beş illik xüsusi təqaüd təsis etmişdi. Təqaüdün şərtlərinə əsasən yazıçı yəhudi ədəbiyyatı nümunələrini toplayaraq antologiyalar hazırlamalı idi. Sonralar Şoken Berlində öz nəşriyyatını təsis etmişdi. Onun ardıcıl nəşr etdiyi müəlliflər sırasına Aqnon da daxil idi.
Birinci Dünya müharibəsi başlayanda Aqnon səfərbərliyə alınmamaq üçün sözün həqiqi mənasında simulyasiyaya əl atmış, hətta səhhətinə ciddi ziyan yetirmişdi. Sonra müəllif bu ağılsız hərəkətinin altını çəkməli olmuşdu.
Aqnon 1924-cü ildə Almaniyadan Böyük Britaniyanın mandatlı ərazisi olan Yerusəlimə qayıtmışdı. Beş il sonra bu qədim şəhərdə başlanan ərəb üsyanı zamanı bir sıra ortodoks yəhudilər kimi onun evi də darmadağın edilmişdi.
20-ci illərin sonunda Aqnon məşhur əsərini — iki cildlik "Toy kəcavəsi" romanını tamamlamışdı. Üç qızı üçün ər axtarışına çıxan bir xasidin həyatından bəhs edən ironik səciyyəli əsər 1931-ci ildə çap olunmuşdu.
1932-ci ildə uzunmüddətli ayrılıqdan sonra Polşadakı həmvətənlərinin qurduqları yəhudi icmalarını ziyarət edən Aqnon şahidi olduğu dəyişiklikləri özünün "Gecə qonağı" (1937) romanında əks etdirmişdi. Otuzuncu illərdə müəllif daha bir populyar romanını — "Adi əhvalat"ı (1939) oxucularına təqdim etmişdi.
Aqnon əsərlərinin bəzilərini alman dilində yazsa da, onun müraciət etdiyi mövzular mütləq yəhudi həyatından alınırdı. Amerikan tənqidçisi Edmund Uilson hələ 50-ci illərin sonunda yaradıcılığına yaxşı bələd olduğu Şmuel Yosef Aqnonu fərdi qaydada Nobel mükafatına təqdim etmişdi. Lakin bu niyyəti yalnız 1966-cı ildə gerçəkləşdirmək mümkün olmuşdu. Aqnon həmmilləti — yəhudi əsilli alman şairəsi Nelli Zaksla Nobel mükafatını bölüşmüşdü. O, "yəhudi xalq motivləri ilə aşılanmış dərin və özünəməxsus təhkiyə sənətinə görə" mükafata layiq bilinmişdi. Yazıçının fərqləndirilməsində "Toy kəcavəsi" və "Gecə qonağı" romanlarının mühüm rolu vurğulanmışdı. Aqnon xüsusi Nobel mühazirəsi təklifindən boyun qaçırmışdı. Lakin qısa təşəkkür nitqində yaradıcılığına Zəburun və digər yəhudi müqəddəs kitablarının mühüm təsir göstərməsi faktını qeyd etmişdi.
Nobel mükafatı Aqnonu az qala İsrailin milli qəhrəmanına çevirmişdi. Hətta Yerusəlimdə, onun yaşadığı rayonda yol təmiri işləri aparılanda şəhər bələdiyyəsi yazıçının evinin yaxınlığında "Sakitliyə riayət edin. Aqnon işləyir" lövhəsini asmağı lazım bilmişdi. İstər rəsmi dairələrdə, istərsə də sadə xalq arasında son dərəcə populyarlığına baxmayaraq, Aqnon həyatının son illərində oxucularının sayının azalmasından, yəhudilərin milli dəyərlərə laqeyd yanaşmalarından şikayətçi idi.
Aqnon iki dəfə İsrailin dövlət mükafatını almış, habelə bir sıra digər milli ödüllərə layiq görülmüşdü. O, Yerusəlim və Kolumbiya universitetlərinin fəxri doktoru idi, 1962-ci ildə Yerusəlimin fəxri vətəndaşı seçilmişdi.
Aqnon vətənində indi də bütün zamanların ən məşhur yəhudi yazıçısı sayılır. Onun portreti İsrail pul vahidinin — 50 şekelin üzərini bəzəyir. Yerusəlimin mərkəzi küçələrindən birinə isə yazıçının şərəfinə Sderat Şai Aqnon – Aqnon küçəsi adı verilmişdir.
İstinadlar
- שמואל יוסף עגנון, Shmuel Yosef Agnon // Lexicon of Modern Hebrew Literature (ivr.). אוניברסיטת המדינה של אוהיו, 2004.
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Roux P. d. Nouveau Dictionnaire des œuvres de tous les temps et tous les pays (fr.). 2 Éditions Robert Laffont, 1994. Vol. 1. P. 23.
Mənbə
- Vilayət Quliyev. Ədəbiyyat sahəsində Nobel mükafatı laureatları. Bakı: "Kitab aləmi" Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi, 2009, səh.
Xarici keçidlər
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Smuel Yosef Aqnon ivr שמואל יוסף עגנון ing Shmuel Yosef S Y Agnon 8 avqust 1887 Bucac d Sisleytaniya 17 fevral 1970 Quds yehudi yazici Edebiyyat uzre Nobel mukafati laureati 1966 Smuel Yosef Aqnonivr שמואל יוסף עגנון Dogum adi שמואל יוסף הלוי טשאטשקיסDogum tarixi 8 avqust 1887 1887 08 08 Dogum yeri Bucac d Sisleytaniya Avstriya MacaristanVefat tarixi 17 fevral 1970 1970 02 17 82 yasinda Vefat yeri Quds Quds dairesi IsrailFealiyyeti yazici roman yazicisi sairEserlerinin dili ivrit dili Idis diliJanrlar hekaye romanMukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiTam adi Smuel Yosef Xalevi Cackes olan Israil yazicisi Smuel Yosef Aqnon kecmis Avstriya Macaristan imperiyasinin Qalitsiya eyaletinde kicik Bucac seherinde ortodoks yehudi ailesinde dogulmusdu Hazirda hemin erazi Polsa serhedlerine daxildir Edebi zovq ve maraqlarinin formalasmasinda ziyali qadin olan anasi muhum rol oynamisdi Aqnon enenevi yehudi tehsili almisdi Xedereye getmis atasinin ve yerli ravvinin rehberliyi ile Zeburu oyrenmisdi Daha sonra Bet xamidras da qedim ve orta esrler yehudi muelliflerinin eserlerini xasidlerin telimini ve muasir yehudi edebiyyatini oyrenmisdi Genc yaslarindan feal sionist kimi taninmisdi Eserlerini yehudiler arasinda yayilmis her iki dilde idis ve ivritde yazirdi Dogma xalqinin tarixine maraq neticesinde hele 19 yasinda iken Yaffa ve Felestinde olmus bir il sonra Yeruselimi ziyaret etmisdi Yazicinin ilk bedii eseri Atilmis arvadlar povesti 1909 cu ilde cap olunmusdu Bu eserin ivritdeki adi Aqunot atilmislar idi Muellif bir muddet sonra hemin sozun tek halda menasini bildiren Aqnon atilmis sozunu ozune texellus goturmusdu Bu ad hem de yehudi xalqinin tekliyini atilmisligini ifade etmeli idi Solom Aleyxem kimi yaradiciliqlari daha dunyevi ve kosmopolit seciyye dasiyan yehudi muelliflerinden ferqli olaraq Aqnon her vasite ile ozunun ortodoks yehudi medeniyyetine bagliligini nezere carpdirmaga calisirdi Yeruselim ziyaretinden sonra 1912 ci ilde o Berline qayitmisdi Burada yehudi edebiyyati haqqinda muhazireler oxuyur ozel ivrit dili dersleri verir teoloq Martin Buberle birlikde xasidizmle bagli menbeleri toplayib sisteme salirdi Yehudi esilli alman is adami Zalmap Soken 1915 ci ilde Aqnona bes illik xususi teqaud tesis etmisdi Teqaudun sertlerine esasen yazici yehudi edebiyyati numunelerini toplayaraq antologiyalar hazirlamali idi Sonralar Soken Berlinde oz nesriyyatini tesis etmisdi Onun ardicil nesr etdiyi muellifler sirasina Aqnon da daxil idi Birinci Dunya muharibesi baslayanda Aqnon seferberliye alinmamaq ucun sozun heqiqi menasinda simulyasiyaya el atmis hetta sehhetine ciddi ziyan yetirmisdi Sonra muellif bu agilsiz hereketinin altini cekmeli olmusdu Aqnon 1924 cu ilde Almaniyadan Boyuk Britaniyanin mandatli erazisi olan Yeruselime qayitmisdi Bes il sonra bu qedim seherde baslanan ereb usyani zamani bir sira ortodoks yehudiler kimi onun evi de darmadagin edilmisdi 20 ci illerin sonunda Aqnon meshur eserini iki cildlik Toy kecavesi romanini tamamlamisdi Uc qizi ucun er axtarisina cixan bir xasidin heyatindan behs eden ironik seciyyeli eser 1931 ci ilde cap olunmusdu 1932 ci ilde uzunmuddetli ayriliqdan sonra Polsadaki hemvetenlerinin qurduqlari yehudi icmalarini ziyaret eden Aqnon sahidi oldugu deyisiklikleri ozunun Gece qonagi 1937 romaninda eks etdirmisdi Otuzuncu illerde muellif daha bir populyar romanini Adi ehvalat i 1939 oxucularina teqdim etmisdi Aqnon eserlerinin bezilerini alman dilinde yazsa da onun muraciet etdiyi movzular mutleq yehudi heyatindan alinirdi Amerikan tenqidcisi Edmund Uilson hele 50 ci illerin sonunda yaradiciligina yaxsi beled oldugu Smuel Yosef Aqnonu ferdi qaydada Nobel mukafatina teqdim etmisdi Lakin bu niyyeti yalniz 1966 ci ilde gerceklesdirmek mumkun olmusdu Aqnon hemmilleti yehudi esilli alman sairesi Nelli Zaksla Nobel mukafatini bolusmusdu O yehudi xalq motivleri ile asilanmis derin ve ozunemexsus tehkiye senetine gore mukafata layiq bilinmisdi Yazicinin ferqlendirilmesinde Toy kecavesi ve Gece qonagi romanlarinin muhum rolu vurgulanmisdi Aqnon xususi Nobel muhaziresi teklifinden boyun qacirmisdi Lakin qisa tesekkur nitqinde yaradiciligina Zeburun ve diger yehudi muqeddes kitablarinin muhum tesir gostermesi faktini qeyd etmisdi Nobel mukafati Aqnonu az qala Israilin milli qehremanina cevirmisdi Hetta Yeruselimde onun yasadigi rayonda yol temiri isleri aparilanda seher belediyyesi yazicinin evinin yaxinliginda Sakitliye riayet edin Aqnon isleyir lovhesini asmagi lazim bilmisdi Ister resmi dairelerde isterse de sade xalq arasinda son derece populyarligina baxmayaraq Aqnon heyatinin son illerinde oxucularinin sayinin azalmasindan yehudilerin milli deyerlere laqeyd yanasmalarindan sikayetci idi Aqnon iki defe Israilin dovlet mukafatini almis habele bir sira diger milli odullere layiq gorulmusdu O Yeruselim ve Kolumbiya universitetlerinin fexri doktoru idi 1962 ci ilde Yeruselimin fexri vetendasi secilmisdi Aqnon veteninde indi de butun zamanlarin en meshur yehudi yazicisi sayilir Onun portreti Israil pul vahidinin 50 sekelin uzerini bezeyir Yeruselimin merkezi kucelerinden birine ise yazicinin serefine Sderat Sai Aqnon Aqnon kucesi adi verilmisdir Istinadlarשמואל יוסף עגנון Shmuel Yosef Agnon Lexicon of Modern Hebrew Literature ivr אוניברסיטת המדינה של אוהיו 2004 Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Roux P d Nouveau Dictionnaire des œuvres de tous les temps et tous les pays fr 2 Editions Robert Laffont 1994 Vol 1 P 23 ISBN 978 2 221 06888 5MenbeVilayet Quliyev Edebiyyat sahesinde Nobel mukafati laureatlari Baki Kitab alemi Nesriyyat Poliqrafiya Merkezi 2009 seh Xarici kecidlerHemcinin bax