Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şah Təhmasibin Şahnaməsi və ya Houton Şahnaməsi — Səfəvi miniatür sənətinin şah əsərlərindən və Şahnamə əsərinə çəkilmiş miniatürlər içərisində ən məşhurlarından biri olan illüstrasiyalı əlyazmalar. Bu, yəqin ki, indiyə qədər hazırlanmış mətnin ən tam təsvir edilmiş əlyazmasıdır. Əsər ortaya çıxarıldığı zaman 759 səhifədən ibarət olmuş, bunun da 258 səhifəsi miniatürlərlə bəzədilmişdir. Bu miniatürlər Təbriz şəhərindəki miniatür ustaları tərəfindən I Şah İsmayıl və I Şah Təhmasib dövründə çəkilmişdir. Əsər tamamlandıqdan sonra 1658-ci ildə Osmanlı sultanı II Səlimə hədiyyə edilmişdir. Əsərin səhifələri 48 x 32 sm-dən ibarət olmuş və mətni mükəmməl şəkildə nəstəliq xətti ilə çəkilmişdir. Əsər 1970-ci illərdə parçalanmış və hal-hazırda hissə-hissə müxtəlif kolleksiyalarda saxlanmaqdadır.
| Şah Təhmasibin Şahnaməsi | |
|---|---|
 | |
| Janr | Epik poemanın miniatürlü əlyazması |
| Müəllif | Sultan Məhəmməd, Mir Seyid Əli, , Ağa Mirək, Əbd əs-Səməd |
| Orijinal dili | fars dili |
| Yazılma ili | XVI əsr |
| Nəşr ili | XVI əsr |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
Əsərin düzəldilməsinə Şah İsmayılın Təbrizi ələ keçirib özünü şah elan etməsindən qısa müddət sonra əmr verilmişdir. Dövrünün nüfuzlu və hərbi baxımdan üstün sərkərdələrindən və hökmdarlarından olan Şah İsmayıl bundan sonra qısa müddətdə xeyli etnosun yaşadığı imperiya qurmağı bacarmışdı. Bu böyük imperiyanın ərazisində xeyli sayda məşhur rəssam yaşamaqda idi və onların istedadları da bacarıqlı idi. Bu da Şah İsmayıla əlinin altında xeyli istedadlı rəssamları cəmləşdirməyə imkan yaradırdı. Şah İsmayılın əmri altında toplanan və çalışan rəssamlar miniatür sənətində xüsusi qeyd edilən Təbri məktəbinin və ya stilinin formalaşdırılmasına yol açdılar.
O, Səfəvi ən görkəmli rəssamlarına bu əlyazmanı siyasi mənzərənin dəyişməsinin nümayişi və şah kimi hökmranlığının təsdiqi kimi təsvir etməyi tapşırdı. Şahnamə komissiyası bir hökmdar kimi legitimliyi təsdiq etmək üçün ümumi bir üsul idi, çünki mətn şahı şübhəsiz itaət edilməli və hörmət edilməli olan güclü, sabit bir şəxsiyyət kimi təsvir edir.
Belə bahalı və təmtəraqla bəzədilmiş əlyazma I İsmayılı Səfəvilərin gücünə və şöhrətinə bağlı uğurlu və qüdrətli bir lider kimi təqdim edə bilərdi. Çox güman ki, əlyazma ya son nəticədə Osmanlı İmperiyasının sultanı Qanuni Süleymana hədiyyə etmək, ya da ola bilsin ki, oğlu Təhmasibin Herat valiliyi dövründən qayıdışını qeyd etmək üçün nəzərdə tutulub.Şahnamə əsərində mifologiya və tarix qarışıq şəkildə əks olunmuşdur. Bu baxımdan Şahnamə əsəri Əhdi-Ətiqin Padşahlar Kitabı və ya İliada kimi dünyanın digər bölgələrindəki oxşar mövzulu əsərlərlə müqayisə etməyə imkan verir.
Əsərin hazırlanmasına nə zaman başlanılması mübahisəlidir. Məsələni araşdıran bir çox şəxs düşünür ki, əsərin hazırlanmasına 1520-ci illərdə başlanılmışdır. Lakin hazırlanması müddəti uzun müddət davam etmiş, əsərin hazırlanmasında fərqli rəssam nəsilləri iştirak etmiş, layihəyə fərqli şəxslər rəhbərlik etmişdir. Buraya məşhur rəssamlar olan Sultan Məhəmməd Behzad, Mir Müsəvvir və Ağa Mirək də daxildir. Şahnamənin miniatürlərlə bəzədilmiş bu əlyazmasının hazırlanmasına başlanıldıqdan qısa müddət sonra 1524-cü ildə Şah İsmayıl vəfat etmişdir. Onun yerinə taxta çıxan I Təhmasib hələ 11 yaşında idi və incəsənətə hamilik edə bilmək üçün onun əhəmiyyətini dərk edəcək yaşda deyildi. Ehtimal ki, onun məsləhətçiləri onu bu əsərin tamamlanması fikrinə inandıra bilmiş və əsər 1530-cu illərin ortalarında, yəni elə I Təhmasibin hakimiyyəti dövründə tamamlanmışdır.
Hazır olan əsər nəhayət Osmanlı sultanı II Səlimə hədiyyə edilmişdir. Osmanlı qaynaqlarına görə, əsər 1568-ci ildin fevralında Səfəvi elçiliyi vasitəsiylə Osmanlı sultanına təqdim edilmişdir. Əsərlə birlikdə 34 dəvə və digər nəfis hədiyyələr də sultana təqdim edilmişdir. İlkin təqdim edilən zaman əsərin ümumilikdə 30 min beytdən ibarət olduğu təxmin edilir. Əsər təqdim edilən zaman o qədər gözəl imiş ki, sultan da daxil olmaqla, saray əyanlarını heyran buraxıbmış. İlk təqdim edildiyi zaman əlyazmada 30 min beyt şeir vardı. Əsər uzun zaman İstanbulun Topqapı muzeyində saxlanıldı və 1800-cü illərdə haşiyələrə əlavə edilmiş şərhlər sübut edir ki, əla bəzəkli əlyazma tamamlandıqdan çox sonra bir çox hökmdarları və alimləri heyran etmişdir.
1900-cü illərdə Osmanlı imperiyası parçalanmağa başladığı zaman əlyazma kolleksiyasında peydə oldu. Əlyazma uzun müddət Rotşild ailəsində qaldıqdan sonra Artur Houghton tərəfindən satın alındı. Əlyazmada bir zamanlar 258 miniatür var idi, lakin vergilərdən yayınmaq üçün Houghton tərəfindən hissələrə parçalanaraq satıldı. 118 miniatürü özünə saxlayan Houghton 1972-ci ildə 78 miniatürü Metropolitan İncəsənət Muzeyinə bağışladı. Yerdə qalan miniatürlər isə dünya boyunca müxtəlif şəxslərə və ya kolleksiyalara satıldı.
Artur Houghtonun 1990-cu ildə vəfat etməsindən sonra onun oğlu əlyazmadan geriyə qalan səhifələri, cildi və miniatürləri satmaq qərarına gəldi. Londonlu incəsənət ticarətçisi Oliver Hoare vasitəsiylə aparılan kompleks danışıqlardan sonra əlyazma verildi, bunun qarşılığında isə Villem de Kuninqin III Qadın rəsm əsəri verildi. Vaxtilə bu əsər Pəhləvi sülaləsinin şahbanusu Fərəh Diba tərəfindən satın alınmışdı, lakin İslam inqilabından sonra rəsm əsərinin İslami dəyərlərlə ziddiyyət təşkil etdiyi hesab edilirdi. Dağılmış miniatürlər bir neçə kolleksiyada, o cümlədən 10 vərəqdən ibarət Xəlili İslam İncəsənət Kolleksiyasındadır.
6 aprel 2011-ci ildə alim və kolleksiyaçı Stüart Keri Uelçə məxsus bu əlyazmanın bir səhifəsi 7,4 milyon funta (12 milyon dollar) satıldı.
Miniatürlər
Əsər çox böyük həcmli idi. Ümumilikdə 759 səhifədən ibarət olan əsərə 258 miniatür daxil idi. Əsər irihəcmli olduğuna görə şahlıq emalatxanasındakı bütün rəssamların əsərin hazırlanmasında müəyyən rolu olmuşdu. Buraya Mir Seyid Əli, Sultan Məhəmməd, Mirzə Əli (Sultan Məhəmmədin oğlu), Ağa Mirək, , Dost Məhəmməd və çox güman ki, Əblül Səməd də daxil olmuşdur. Bir sıra sənətçilər alimlər tərəfindən üslublarına görə müəyyən edilmişdir, lakin adları məlum deyil. Hər səhifənin ölçüsü təqribən 48 x 32 sm-dir, mətn keyfiyyətli nəstəliq yazısı ilə yazılmışdır. Miniatürlərin çəkilmə üslubu əhəmiyyətli şəkildə dəyişir, lakin bu dəyişmələrə baxmayaraq, bütün miniatürlərin keyfiyyəti yüksək səviyyədədir. Miniatürlərin bir çoxunda mifik motivlər olsa da, əsərdə Səfəvilər dövründə adi olan məişət əşyaları da təsvir edilmişdir. Bu da əsəri müəyyən məkan və zaman anlamında daha da unikal edir. Əlyazmada Teymuri hökmdarlarının emalatxanalarının klassik təmkin və zəriflik üslubu inkişaf etdirdiyi Herat miniatür məktəbinin üslubu ilə daha ifadəli və təxəyyüllü Təbriz rəssamlarının üslublarının birləşməsi açıq hiss edilməkdədir. Keçmişdə iki türk dövləti olan Qaraqoyunlu və Ağqoyunlu dövlətlərinin paytaxtı olan, indi isə onları məğlub edən I Şah İsmayılın qurduğu Səfəvi imperiyasının paytaxtı olmaqda idi.
Dost Məhəmməd Səfəvi miniatürləri barədə yazdığı kitabda bu əlyazmanın da adını çəkmişdir. Bu Kəyumərsin sarayından (yuxarıda göstərilmişdir) xüsusi bəhs edilən çox saylı əsərlərdən birincisidir. Burada Dost Məhəmməd bu miniatürün Sultan Məhəmməd tərəfindən çəkildiyini bildirməkdə və Sultan Məhəmməddən "dövrünün zeniti" deyə bəhs etməkdədir. Daha sonrakı alimlər bu miniatürü "tayı-bərabəri olmayan" və "çox gümanki Səfəvi incəsənətinini ən böyük rəsmi adlandırmışdır". Dost Məhəmməd öz kitabında həmçinin Ağa Mirək və Mir Musavvirin də çox gözəl miniatürlər çəkdiyini bildirmişdir. Qeyd etmək lazımdır ki, bu iki şəxs Nizami Xəmsəsinə də miniatürlər çəkmişdirlər.
Rüstəmin yuxuda olduğu, atı Rəxşin şirlə döyüşdüyünü göstərən məşhur yarımçıq miniatür, çox güman ki, əlyazma üçün hazırlanıb, lakin heç vaxt tamamlanmayıb və cildlənməyib. Çox güman ki, miniatürün güclü Təbriz üslubunda çəkilməsi Şah Təhmasibi razı salmamışdır. Görünür bu miniatürün müəllifi Sultan Məhəmməddir. Onun əsərləri sonradan Kamaləddin Behzadın saray stilinə uyğunlaşdırılılmış və hal-hazırda Britaniya muzeyində saxlanılmaqdadır.
Ən məşhur miniatürlərdən biri olan O, Ağ Divi Öldürür miniatüründə Rüstəmin Keykavusu xilas etmək üçün çıxdığı macrəsasında Ağ Divi öldürməsi təsvir edilmişdir. Rüstəm və Divi çevrələyən rəngli yarpaqlar iki fiqurun ətrafındakı düşmən Mazandaran bölgəsində Divin geniş mağarasını simvolizə edən qara boşluğa qarşı durmaq üçün nəzərdə tutulub.
Qalereya
-
![image]()
Fərrux bəy tərəfindən çəkilmiş və Şah Təhmasibi əks etdirən miniatür. Güman olunur ki, Fərrux bəy Təhmasibi gözü ilə görmüşdür. -
![image]()
ölümü, fol. 37b. -
![image]()
“Qədər gəmisi (şiəlik gəmisi)” bənzətməsi, fol. 18v. -
![image]()
Dost Məhəmməd tərəfindən çəkilmiş Həftvad və qurdun hekayəsi, fol. 521v. -
![image]()
Fereydun Dəclə çayını keçərkən, fol. 33v.
Qeydlər
- Rotşild ailəsinin nümayəndəsi və Sionizmin qatı tərəfdarı.
- Fars mifologiyasında yer alan mənfi obrazlardan biri. Zərdüştlüyə görə, Əhrimanın oğludur.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Leoni, 2000
- "FARIDUN IN THE GUISE OF A DRAGON TESTS HIS SONS: ILLUSTRATED FOLIO (F.42) FROM THE SHAHNAMEH OF SHAH TAHMASP, ATTRIBUTED TO AQA MIRAK, PERSIA, TABRIZ, ROYAL ATELIER, CIRCA 1525-35". www.sothebys.com. 2011. 2022-08-18 tarixində . İstifadə tarixi: 19 dekabr 2022.
- Welch, 1976. səh. 14
- , 148, 340
- Mariani və digərləri, 2011. səh. 13, 21
- Piotrovsky and Rogers, 2004. səh. 112
- Launer, 1980. səh. 933–934
- Francesca Leoni. "The Shahnama of Shah Tahmasp". www.metmuseum.org. 2022-11-17 tarixində . İstifadə tarixi: 19 dekabr 2022.
- "Untold story of 'Shahnameh of Shah Tahmasp'". Iran Daily. 29 aprel 2014. (#accessdate_missing_url)
- Walther və Wolf, 2005. səh. 424
- Tanidi, 2000. səh. 147–161
- Patai, 1971. səh. 966
- Walther və Wolf, 2005. səh. 420
- "Untold story of 'Shahnameh of Shah Tahmasp'". Iran Daily. 29 aprel 2014. (#accessdate_missing_url)
- Blair, 2021
- Piotrovsky and Rogers, 2004. səh. 112-117
- Reuters Staff. "16th century folio sets Islamic art auction record". www.reuters.com. 2022-11-22 tarixində . İstifadə tarixi: 19 DEKABR 2022.
- Welch, 1986. səh. 8–11
- Walther və Wolf, 2005. səh. 420-424
- Titley, 1983. səh. 80
- Binyon və Basil, 1989. səh. 186
- Binyon, 1933
- Canby, 1993. səh. 79-80
- McWilliams, 1993. səh. 148–153
- Hinnells, 2004
- Canby, 2014. səh. 86, 335
- Canby, 2014. səh. 68
- Canby, 2014. səh. 280, 353
- Welch, 1976. səh. 58
- Canby, 2014. səh. 82, 335
Mənbə
- Francesca Leoni. The Shahnama of Shah Tahmasp. The Metropolitan Museum of Art, New York: Heilbrunn Timeline of Art History -. 2000.
- Raphael Patai. Rothschild, Baron Edmond-James de. New York: Encyclopedia of Zionism and Israel - Herzl Press. 1971.
- John R. Hinnells. IRAN iv. MYTHS AND LEGENDS. iranicaonline.org. 2004.
- Stuart Cary Welch. Wonders of the age : masterpieces of early Safavid painting, 1501-1576 (PDF). www.islamicmanuscripts.info. 1970.
- Stuart Cary Welch. Royal Persian Manuscripts. Thames & Hudson. 1976. ISBN .
- Stuart Welch. Persian Painting: Five Royal Safavid Manuscripts of the Sixteenth Century. New York: George Braziller, Inc. 1976. ISBN .
- Sheila Blair və Jonathan M. Bloom , The Art and Architecture of Islam, 1250-1800, 1995, Yale University Press Pelican History of Art, . The Art and Architecture of Islam, 1250-1800. Yale University Press Pelican History of Art. 1995. ISBN .
- Sheila Blair. Making and Mutilating Manuscripts of the Shahnama. Khan Academy. 2021.
- Sheila R. Canby. Persian Painting. British Museum Press. 1993. ISBN .
- Sheila R. Canby. The Shahnama of Shah Tahmasp: The Persian Book of Kings. Metropolitan Museum of Art. 2014. ISBN .
- M.B. Piotrovsky və J.M. Rogers (eds), Heaven on Earth: Art from Islamic Lands, 2004, Prestel, . Heaven on Earth: Art from Islamic Lands. Prestel. 2004. ISBN .
- Phil Mariani. The Shahnama of Shah Tahmasp : the Persian Book of kings. New York, N.Y.: Metropolitan Museum of Art. 2011. ISBN .
- Norah M. Titley. Persian Miniature Painting, and its Influence on the Art of Turkey and India. University of Texas Press. 1983. ISBN .
- Ingo F. Walther və Norbert Wolf. Masterpieces of Illumination (Codices Illustres). Köln. 2005. ISBN .
- John Launer. Reading For Pleasure: Book Of Kings. The British Medical Journal. 1980.
- Zeren Tanidi. Additions to the Illustrated Manuscripts in Ottoman Workshops. Muqarnas. 2000.
- Stuart Cary Welch. Islamic Art. Recent Acquisitions (Metropolitan Museum of Art) (1986/1987). 1986.
- Laurence Binyon. Persian Miniature Painting. Great Britain: Royal Academy of Arts. 1989. ISBN .
- Laurence Binyon. Persian miniature painting: including a critical and descriptive catalogue of the miniatures exhibited at Burlington House. New York. 1933. ISBN .
- Mary McWilliams. "Rustam's Seventh Course: He Slays the White Div": A Painting from the Tahmasp "Shahnama". The Bulletin of the Cleveland Museum of Art. 1993. 148–153.
Xarici keçidlər
- Shah Tahmasp's Shahnameh
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sah Tehmasibin Sahnamesi ve ya Houton Sahnamesi Sefevi miniatur senetinin sah eserlerinden ve Sahname eserine cekilmis miniaturler icerisinde en meshurlarindan biri olan illustrasiyali elyazmalar Bu yeqin ki indiye qeder hazirlanmis metnin en tam tesvir edilmis elyazmasidir Eser ortaya cixarildigi zaman 759 sehifeden ibaret olmus bunun da 258 sehifesi miniaturlerle bezedilmisdir Bu miniaturler Tebriz seherindeki miniatur ustalari terefinden I Sah Ismayil ve I Sah Tehmasib dovrunde cekilmisdir Eser tamamlandiqdan sonra 1658 ci ilde Osmanli sultani II Selime hediyye edilmisdir Eserin sehifeleri 48 x 32 sm den ibaret olmus ve metni mukemmel sekilde nesteliq xetti ile cekilmisdir Eser 1970 ci illerde parcalanmis ve hal hazirda hisse hisse muxtelif kolleksiyalarda saxlanmaqdadir Sah Tehmasibin SahnamesiJanr Epik poemanin miniaturlu elyazmasiMuellif Sultan Mehemmed Mir Seyid Eli Aga Mirek Ebd es SemedOrijinal dili fars diliYazilma ili XVI esrNesr ili XVI esr Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiEserin duzeldilmesine Sah Ismayilin Tebrizi ele kecirib ozunu sah elan etmesinden qisa muddet sonra emr verilmisdir Dovrunun nufuzlu ve herbi baximdan ustun serkerdelerinden ve hokmdarlarindan olan Sah Ismayil bundan sonra qisa muddetde xeyli etnosun yasadigi imperiya qurmagi bacarmisdi Bu boyuk imperiyanin erazisinde xeyli sayda meshur ressam yasamaqda idi ve onlarin istedadlari da bacariqli idi Bu da Sah Ismayila elinin altinda xeyli istedadli ressamlari cemlesdirmeye imkan yaradirdi Sah Ismayilin emri altinda toplanan ve calisan ressamlar miniatur senetinde xususi qeyd edilen Tebri mektebinin ve ya stilinin formalasdirilmasina yol acdilar asleep while his horse slays a lion fol 118r O Sefevi en gorkemli ressamlarina bu elyazmani siyasi menzerenin deyismesinin numayisi ve sah kimi hokmranliginin tesdiqi kimi tesvir etmeyi tapsirdi Sahname komissiyasi bir hokmdar kimi legitimliyi tesdiq etmek ucun umumi bir usul idi cunki metn sahi subhesiz itaet edilmeli ve hormet edilmeli olan guclu sabit bir sexsiyyet kimi tesvir edir Bele bahali ve temteraqla bezedilmis elyazma I Ismayili Sefevilerin gucune ve sohretine bagli ugurlu ve qudretli bir lider kimi teqdim ede bilerdi Cox guman ki elyazma ya son neticede Osmanli Imperiyasinin sultani Qanuni Suleymana hediyye etmek ya da ola bilsin ki oglu Tehmasibin Herat valiliyi dovrunden qayidisini qeyd etmek ucun nezerde tutulub Sahname eserinde mifologiya ve tarix qarisiq sekilde eks olunmusdur Bu baximdan Sahname eseri Ehdi Etiqin Padsahlar Kitabi ve ya Iliada kimi dunyanin diger bolgelerindeki oxsar movzulu eserlerle muqayise etmeye imkan verir Eserin hazirlanmasina ne zaman baslanilmasi mubahiselidir Meseleni arasdiran bir cox sexs dusunur ki eserin hazirlanmasina 1520 ci illerde baslanilmisdir Lakin hazirlanmasi muddeti uzun muddet davam etmis eserin hazirlanmasinda ferqli ressam nesilleri istirak etmis layiheye ferqli sexsler rehberlik etmisdir Buraya meshur ressamlar olan Sultan Mehemmed Behzad Mir Musevvir ve Aga Mirek de daxildir Sahnamenin miniaturlerle bezedilmis bu elyazmasinin hazirlanmasina baslanildiqdan qisa muddet sonra 1524 cu ilde Sah Ismayil vefat etmisdir Onun yerine taxta cixan I Tehmasib hele 11 yasinda idi ve incesenete hamilik ede bilmek ucun onun ehemiyyetini derk edecek yasda deyildi Ehtimal ki onun meslehetcileri onu bu eserin tamamlanmasi fikrine inandira bilmis ve eser 1530 cu illerin ortalarinda yeni ele I Tehmasibin hakimiyyeti dovrunde tamamlanmisdir Hazir olan eser nehayet Osmanli sultani II Selime hediyye edilmisdir Osmanli qaynaqlarina gore eser 1568 ci ildin fevralinda Sefevi elciliyi vasitesiyle Osmanli sultanina teqdim edilmisdir Eserle birlikde 34 deve ve diger nefis hediyyeler de sultana teqdim edilmisdir Ilkin teqdim edilen zaman eserin umumilikde 30 min beytden ibaret oldugu texmin edilir Eser teqdim edilen zaman o qeder gozel imis ki sultan da daxil olmaqla saray eyanlarini heyran buraxibmis Ilk teqdim edildiyi zaman elyazmada 30 min beyt seir vardi Eser uzun zaman Istanbulun Topqapi muzeyinde saxlanildi ve 1800 cu illerde hasiyelere elave edilmis serhler subut edir ki ela bezekli elyazma tamamlandiqdan cox sonra bir cox hokmdarlari ve alimleri heyran etmisdir 1900 cu illerde Osmanli imperiyasi parcalanmaga basladigi zaman elyazma kolleksiyasinda peyde oldu Elyazma uzun muddet Rotsild ailesinde qaldiqdan sonra Artur Houghton terefinden satin alindi Elyazmada bir zamanlar 258 miniatur var idi lakin vergilerden yayinmaq ucun Houghton terefinden hisselere parcalanaraq satildi 118 miniaturu ozune saxlayan Houghton 1972 ci ilde 78 miniaturu Metropolitan Incesenet Muzeyine bagisladi Yerde qalan miniaturler ise dunya boyunca muxtelif sexslere ve ya kolleksiyalara satildi Artur Houghtonun 1990 cu ilde vefat etmesinden sonra onun oglu elyazmadan geriye qalan sehifeleri cildi ve miniaturleri satmaq qerarina geldi Londonlu incesenet ticaretcisi Oliver Hoare vasitesiyle aparilan kompleks danisiqlardan sonra elyazma verildi bunun qarsiliginda ise Villem de Kuninqin III Qadin resm eseri verildi Vaxtile bu eser Pehlevi sulalesinin sahbanusu Fereh Diba terefinden satin alinmisdi lakin Islam inqilabindan sonra resm eserinin Islami deyerlerle ziddiyyet teskil etdiyi hesab edilirdi Dagilmis miniaturler bir nece kolleksiyada o cumleden 10 vereqden ibaret Xelili Islam Incesenet Kolleksiyasindadir 6 aprel 2011 ci ilde alim ve kolleksiyaci Stuart Keri Uelce mexsus bu elyazmanin bir sehifesi 7 4 milyon funta 12 milyon dollar satildi MiniaturlerEjdaha qiyafesinde maskalanmis Aga Mirek oz oglanlarini sinaga cekir Aga Mirek terefinden cekildiyi iddia edilir Eser cox boyuk hecmli idi Umumilikde 759 sehifeden ibaret olan esere 258 miniatur daxil idi Eser irihecmli olduguna gore sahliq emalatxanasindaki butun ressamlarin eserin hazirlanmasinda mueyyen rolu olmusdu Buraya Mir Seyid Eli Sultan Mehemmed Mirze Eli Sultan Mehemmedin oglu Aga Mirek Dost Mehemmed ve cox guman ki Eblul Semed de daxil olmusdur Bir sira senetciler alimler terefinden uslublarina gore mueyyen edilmisdir lakin adlari melum deyil Her sehifenin olcusu teqriben 48 x 32 sm dir metn keyfiyyetli nesteliq yazisi ile yazilmisdir Miniaturlerin cekilme uslubu ehemiyyetli sekilde deyisir lakin bu deyismelere baxmayaraq butun miniaturlerin keyfiyyeti yuksek seviyyededir Miniaturlerin bir coxunda mifik motivler olsa da eserde Sefeviler dovrunde adi olan meiset esyalari da tesvir edilmisdir Bu da eseri mueyyen mekan ve zaman anlaminda daha da unikal edir Elyazmada Teymuri hokmdarlarinin emalatxanalarinin klassik temkin ve zeriflik uslubu inkisaf etdirdiyi Herat miniatur mektebinin uslubu ile daha ifadeli ve texeyyullu Tebriz ressamlarinin uslublarinin birlesmesi aciq hiss edilmekdedir Kecmisde iki turk dovleti olan Qaraqoyunlu ve Agqoyunlu dovletlerinin paytaxti olan indi ise onlari meglub eden I Sah Ismayilin qurdugu Sefevi imperiyasinin paytaxti olmaqda idi Dost Mehemmed Sefevi miniaturleri barede yazdigi kitabda bu elyazmanin da adini cekmisdir Bu Keyumersin sarayindan yuxarida gosterilmisdir xususi behs edilen cox sayli eserlerden birincisidir Burada Dost Mehemmed bu miniaturun Sultan Mehemmed terefinden cekildiyini bildirmekde ve Sultan Mehemmedden dovrunun zeniti deye behs etmekdedir Daha sonraki alimler bu miniaturu tayi beraberi olmayan ve cox gumanki Sefevi incesenetinini en boyuk resmi adlandirmisdir Dost Mehemmed oz kitabinda hemcinin Aga Mirek ve Mir Musavvirin de cox gozel miniaturler cekdiyini bildirmisdir Qeyd etmek lazimdir ki bu iki sexs Nizami Xemsesine de miniaturler cekmisdirler Rustemin yuxuda oldugu ati Rexsin sirle doyusduyunu gosteren meshur yarimciq miniatur cox guman ki elyazma ucun hazirlanib lakin hec vaxt tamamlanmayib ve cildlenmeyib Cox guman ki miniaturun guclu Tebriz uslubunda cekilmesi Sah Tehmasibi razi salmamisdir Gorunur bu miniaturun muellifi Sultan Mehemmeddir Onun eserleri sonradan Kamaleddin Behzadin saray stiline uygunlasdirililmis ve hal hazirda Britaniya muzeyinde saxlanilmaqdadir En meshur miniaturlerden biri olan O Ag Divi Oldurur miniaturunde Rustemin Keykavusu xilas etmek ucun cixdigi macresasinda Ag Divi oldurmesi tesvir edilmisdir Rustem ve Divi cevreleyen rengli yarpaqlar iki fiqurun etrafindaki dusmen Mazandaran bolgesinde Divin genis magarasini simvolize eden qara bosluga qarsi durmaq ucun nezerde tutulub QalereyaFerrux bey terefinden cekilmis ve Sah Tehmasibi eks etdiren miniatur Guman olunur ki Ferrux bey Tehmasibi gozu ile gormusdur olumu fol 37b Qeder gemisi sielik gemisi benzetmesi fol 18v Dost Mehemmed terefinden cekilmis Heftvad ve qurdun hekayesi fol 521v Fereydun Decle cayini kecerken fol 33v QeydlerRotsild ailesinin numayendesi ve Sionizmin qati terefdari Fars mifologiyasinda yer alan menfi obrazlardan biri Zerdustluye gore Ehrimanin ogludur Hemcinin baxTebriz miniatur mektebi Sefevi incesenetiIstinadlarLeoni 2000 FARIDUN IN THE GUISE OF A DRAGON TESTS HIS SONS ILLUSTRATED FOLIO F 42 FROM THE SHAHNAMEH OF SHAH TAHMASP ATTRIBUTED TO AQA MIRAK PERSIA TABRIZ ROYAL ATELIER CIRCA 1525 35 www sothebys com 2011 2022 08 18 tarixinde Istifade tarixi 19 dekabr 2022 Welch 1976 seh 14 148 340 Mariani ve digerleri 2011 seh 13 21 Piotrovsky and Rogers 2004 seh 112 Launer 1980 seh 933 934 Francesca Leoni The Shahnama of Shah Tahmasp www metmuseum org 2022 11 17 tarixinde Istifade tarixi 19 dekabr 2022 Untold story of Shahnameh of Shah Tahmasp Iran Daily 29 aprel 2014 accessdate missing url Walther ve Wolf 2005 seh 424 Tanidi 2000 seh 147 161 Patai 1971 seh 966 Walther ve Wolf 2005 seh 420 Untold story of Shahnameh of Shah Tahmasp Iran Daily 29 aprel 2014 accessdate missing url Blair 2021 Piotrovsky and Rogers 2004 seh 112 117 Reuters Staff 16th century folio sets Islamic art auction record www reuters com 2022 11 22 tarixinde Istifade tarixi 19 DEKABR 2022 Welch 1986 seh 8 11 Walther ve Wolf 2005 seh 420 424 Titley 1983 seh 80 Binyon ve Basil 1989 seh 186 Binyon 1933 Canby 1993 seh 79 80 McWilliams 1993 seh 148 153 Hinnells 2004 Canby 2014 seh 86 335 Canby 2014 seh 68 Canby 2014 seh 280 353 Welch 1976 seh 58 Canby 2014 seh 82 335MenbeFrancesca Leoni The Shahnama of Shah Tahmasp The Metropolitan Museum of Art New York Heilbrunn Timeline of Art History 2000 Raphael Patai Rothschild Baron Edmond James de New York Encyclopedia of Zionism and Israel Herzl Press 1971 John R Hinnells IRAN iv MYTHS AND LEGENDS iranicaonline org 2004 Stuart Cary Welch Wonders of the age masterpieces of early Safavid painting 1501 1576 PDF www islamicmanuscripts info 1970 Stuart Cary Welch Royal Persian Manuscripts Thames amp Hudson 1976 ISBN 0500270740 Stuart Welch Persian Painting Five Royal Safavid Manuscripts of the Sixteenth Century New York George Braziller Inc 1976 ISBN 978 0 8076 0812 8 Sheila Blair ve Jonathan M Bloom The Art and Architecture of Islam 1250 1800 1995 Yale University Press Pelican History of Art ISBN 0300064659 The Art and Architecture of Islam 1250 1800 Yale University Press Pelican History of Art 1995 ISBN 0300064659 Sheila Blair Making and Mutilating Manuscripts of the Shahnama Khan Academy 2021 Sheila R Canby Persian Painting British Museum Press 1993 ISBN 9780714114590 Sheila R Canby The Shahnama of Shah Tahmasp The Persian Book of Kings Metropolitan Museum of Art 2014 ISBN 9780300194548 M B Piotrovsky ve J M Rogers eds Heaven on Earth Art from Islamic Lands 2004 Prestel ISBN 3791330551 Heaven on Earth Art from Islamic Lands Prestel 2004 ISBN 3791330551 Phil Mariani The Shahnama of Shah Tahmasp the Persian Book of kings New York N Y Metropolitan Museum of Art 2011 ISBN 9781588394361 Norah M Titley Persian Miniature Painting and its Influence on the Art of Turkey and India University of Texas Press 1983 ISBN 0292764847 Ingo F Walther ve Norbert Wolf Masterpieces of Illumination Codices Illustres Koln 2005 ISBN 382284750X John Launer Reading For Pleasure Book Of Kings The British Medical Journal 1980 Zeren Tanidi Additions to the Illustrated Manuscripts in Ottoman Workshops Muqarnas 2000 Stuart Cary Welch Islamic Art Recent Acquisitions Metropolitan Museum of Art 1986 1987 1986 Laurence Binyon Persian Miniature Painting Great Britain Royal Academy of Arts 1989 ISBN 978 0486220543 Laurence Binyon Persian miniature painting including a critical and descriptive catalogue of the miniatures exhibited at Burlington House New York 1933 ISBN 978 0486220543 Mary McWilliams Rustam s Seventh Course He Slays the White Div A Painting from the Tahmasp Shahnama The Bulletin of the Cleveland Museum of Art 1993 148 153 Xarici kecidlerShah Tahmasp s Shahnameh