Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Fərəh Təbatəbai Pəhləvi (Fərəh Diba, fars. فرح پهلوی; 14 oktyabr 1938, Tehran) — sonuncu İran şahı Məhəmməd Rza Pəhləvinin xanımı, şahbanu.
| Fərəh Pəhləvi | |
|---|---|
| فرح پهلوی | |
 Fərəh Diba (1972) | |
| 21 dekabr 1959 – 11 fevral 1979 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum adı | Fərəh Diba |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Tehran, İran |
| Fəaliyyəti | yazıçı, tərcüməçi, memar, siyasətçi |
| Atası | Söhrab Diba |
| Anası | Fəridə Qütbi |
| Həyat yoldaşı | Məhəmməd Rza Pəhləvi |
| Uşaqları | Rza Pəhləvi Fərəhnaz Pəhləvi Əli Rza Pəhləvi Leyla Pəhləvi |
| Ailəsi | Pəhləvilər |
| Dini | İslam |
| | |
 | |
| farahpahlavi.org | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Əslən azərbaycanlı olan Fərəh Pəhləvi 1938-ci il oktyabrın 14-də Tehran şəhərində anadan olub. Şahın üç xanımı arasında yalnız onun üçün tacqoyma mərasimi keçirilmişdir. Qızlıq soyadı Diba olan Fərəh Pəhləvi zabit ailəsində dünyaya göz açıb. Ailəsi çox varlı olsa da, atasının vəfatı ailəni Tehrandakı villalarını satıb qohumlarıgilə köçməyə məcbur edir. Fərəh təhsilini Tehran və Parisdə alır. Məktəb illərində o, idmanla məşğul olur, hətta basketbol komandasının kapitanı seçilir. Liseyi bitirəndən sonra Fərəh memarlıqla məşğul olur və Parisdə bu ixtisas üzrə təhsil alır. 1959-cu ildə Parisdə İran səfirliyində qonaqların qəbulu zamanı Fərəh şaha Fransada təhsil alan tələbə kimi təqdim olunur. Amma onların tanışlığının başqa bir versiyası da mövcuddur — Tehranda iki dəfə yüzlərlə gənc xanımın iştirak etdiyi xüsusi idman paradı təşkil olunmuşdu. Birinci parad zamanı Məhəmməd şah seçim edə bilməmiş və parad yenidən keçirilmişdi. Şah Fərəhə işarə etmişdi. 21 yaşlı tələbə Fərəh və 40 yaşlı Məhəmməd Rza Pəhləvinin toyu 1959-cu il dekabrın 21-də baş tutmuşdu.
Ailəsi
Bu, şahın üçüncü evliliyi idi. Birinci xanımı Misir şahzadəsi, ikinci isə bir tərəfi alman əsilli olan o dövrün məşhur xanımlarından idi. Hər iki nikah varisin olmaması səbəbindən dağılmışdı. Məhz vəliəhdin olmaması xalqı, həm də hökuməti narahat edirdi. 1960-cı ildə Fərəh oğlan övladı dünyaya gətirdi. Onların ümumilikdə dörd övladları oldu: Rza Pəhləvi (1960), (1963), Əli Rza Pəhləvi (1966-2011) və Leyla Pəhləvi (1970-2001).
Tacqoyma mərasimi və sonrakı fəaliyyəti
1967-ci ildə Fərəh Banuya tacqoyma mərasimi keçirildi. Ona şahbanu titulu verildi. O dövrdə Şərqdə qadınlara belə hüquqlar verilmirdi və bu hadisə böyük əks-səda doğurdu. Əvvəllər Fərəh hökumət işlərinə maraq göstərmirdi, onun fəallığının pik vaxtı 1970-ci illər oldu. Şah və şahbanu İranı müasirləşdirməyə çalışırdılar. Fərəh İranda dəb qaydalarını yaratdı, onun zamanında qızları baletə qoymaq və Qərbdə oxutmaq populyarlaşdı. İranlılar bir neçə dil öyrənməyə başladılar. Şahbanu mütəmadi olaraq İran əyalətlərini gəzərək xalqla ünsiyyətdə olur, tibbin və təhsil ocaqlarının vəziyyətini yaxşılaşdırırdı. Ən böyük uğurlarını incəsənət sahəsində qazanmışdı. Onun təşəbbüsü ilə İrana bir çox tarixi sərvətlər qaytarılmış, həmçinin Asiya ərazisində ən böyük muzey yaradılmışdı. Fərəh qadınların hüquqları uğrunda uğurlu mübarizə aparırdı. Öz fəaliyyəti nəticəsində şahbanu xalq arasında böyük populyarlıq qazanmışdı. Həmçinin o, Qərbdə də çox məşhur idi. Şah və şahbanu Şərqin ən gözəl cütlüklərindən hesab olunurdular.
Şahbanu Azərbaycanda
1972-ci ildə şahbanu Fərəh Azərbaycan SSR-ə dəvət olundu. Bakıda onun üçün dəbdəbəli qonaqlıq təşkil olunmuşdu. Şahbanunun gəlişi münasibətilə keçirilən konsertdə Azərbaycanın ən aparıcı artistləri — Zeynəb Xanlarova, Müslüm Maqomayev, Şövkət Ələkbərova, Rəşid Behbudov, Fidan Qasımova və başqaları çıxış etmişdilər.
Qürbətdəki həyat
Məhəmməd Rza və ailəsi İranı 1979-cu il yanvarın 4-də tərk etmək məcburiyyətində qaldılar. Çünki inqilab nəticəsində şah hakimiyyəti devrildi. "O günün ən ağır və güclü xatirəsi – son dəqiqələrdə Tehran hava limanında dayanan yoldaşımın gözlərindəki yaşlar idi. Yadımdadır, zabitlərdən biri diziüstə şaha getməməsi üçün yalvarırdı. Bu, həyatımın ən ağır anı idi" — Fərəh Pəhləvi xatırlayır.
Məhəmməd Rza əvvəlcə Misirə yollanmış, sonra Mərakeş, Baham adaları və Meksikada sürgündə yaşamışdır. Şah limfa xərçəngindən əziyyət çəkirdi. O, 1980-ci il iyulun 27-də Qahirədə vəfat etdi və ər-Rifahi məscidində dəfn olundu. Şahın ölümündən sonra Misir prezidenti şah ailəsinə yaşamaları üçün saray ayırdı. Amma prezidentin qətlə yetirilməsi səbəbilə Fərəh və ailəsi Misiri tərk edərək Reyqanın dəvəti ilə ABŞ-yə yollandı.
Ailəsi ilə birlikdə ABŞ-də məskunlaşan Fərəh bütün həyatını "Xatirələr. Yıxılan rejimin və bitməyən eşqin hekayəti" adı altında fransız dilində qələmə alıb. Bestsellerə çevrilən bu kitab bir çox dillərdə nəşr olunub.
2001-ci ildə Fərəh daha bir bədbəxt hadisə ilə üzləşdi. Belə ki, onun kiçik qızı şahzadə Leyla vəfat etdi. 31 yaşlı Leyla gözəlliyi sayəsində məşhur italyan dizayneri Valentinonun ən yaxşı modellərindən idi. Onun model biznesindəki fəaliyyəti anoreksiyaya (həddindən artıq arıqlama) və depressiyaya gətirib çıxarmışdı. Leyla ABŞ və Böyük Britaniyanın bir çox klinikalarında müalicə qəbul edirdi. Səfərlərin birində o, həddindən artıq dərman qəbulundan London otellərinin birində dünyasını dəyişmişdi. Fərəh qızı Leylanı Parisin Passi qəbiristanlığında anasının yanında dəfn elədi.
2011-ci il yanvarın 4-də Fərəhin ikinci oğlu Əli Rza Pəhləvi evində ölü tapılmışdır. Onun ölüm səbəbi kimi bacısının intiharından indiyə kimi özünə gələ bilməməsi və intihar etməsi göstərilir. Həmin vaxt o Bostonda yaşayırdı.
Hazırkı həyatı
Hazırda Fərəh Pəhləvi Parisdə və Vaşinqtonda yaşayır. Böyük oğlu da ailəsi ilə bərabər Vaşinqtondadır. İran emiqrantlarının bir hissəsi onu "şah" adlandırır. Atasının vəfatından sonra varis kimi o bu titulu götürüb. Şahbanu oğlunun siyasi fəaliyyətini dəstəkləyir, amma özü kölgədə qalmağı sevir. Fərəh əvvəlki kimi incəsənətlə də məşğul olur. Ona əvvəlki kimi şahbanu deyərək müraciət olunur. Fərəh Pəhləvi İranın birinci və yeganə imperatriçəsidir.
Ailəsi
İstinadlar
- Sonuncu İran şahının azərbaycanlı xanımı Fərəh Pəhləvinin "xatirələr"i Bakida nəşr olunub
Həmçinin bax
Mənbə
- A web site dedicated to Reza Shah Kabir (the great) including video clip and photos 2007-04-28 at the Wayback Machine
- Farah Pahlavi's official website
- Farah Pahlavi, Iran's Ex-Empress, Receives the Anne Morrow Lindbergh Grace and Distinction Award 2005
- Shahram Razavi's online photo album "Imperial Iran of the Pahlavi Dynasty" 2007-09-12 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun meqalenin muzakire sehifesine diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Fereh Tebatebai Pehlevi Fereh Diba fars فرح پهلوی 14 oktyabr 1938 Tehran sonuncu Iran sahi Mehemmed Rza Pehlevinin xanimi sahbanu Fereh Pehleviفرح پهلویFereh Diba 1972 Iran sahbanusu21 dekabr 1959 11 fevral 1979Sexsi melumatlarDogum adi Fereh DibaDogum tarixi 14 oktyabr 1938 85 yas Dogum yeri Tehran IranFealiyyeti yazici tercumeci memar siyasetciAtasi Sohrab DibaAnasi Feride QutbiHeyat yoldasi Mehemmed Rza PehleviUsaqlari Rza Pehlevi Ferehnaz Pehlevi Eli Rza Pehlevi Leyla PehleviAilesi PehlevilerDini Islamfarahpahlavi org Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiTacqoyma merasiminden sonra Pehleviler ailesinin sekli Eslen azerbaycanli olan Fereh Pehlevi 1938 ci il oktyabrin 14 de Tehran seherinde anadan olub Sahin uc xanimi arasinda yalniz onun ucun tacqoyma merasimi kecirilmisdir Qizliq soyadi Diba olan Fereh Pehlevi zabit ailesinde dunyaya goz acib Ailesi cox varli olsa da atasinin vefati aileni Tehrandaki villalarini satib qohumlarigile kocmeye mecbur edir Fereh tehsilini Tehran ve Parisde alir Mekteb illerinde o idmanla mesgul olur hetta basketbol komandasinin kapitani secilir Liseyi bitirenden sonra Fereh memarliqla mesgul olur ve Parisde bu ixtisas uzre tehsil alir 1959 cu ilde Parisde Iran sefirliyinde qonaqlarin qebulu zamani Fereh saha Fransada tehsil alan telebe kimi teqdim olunur Amma onlarin tanisliginin basqa bir versiyasi da movcuddur Tehranda iki defe yuzlerle genc xanimin istirak etdiyi xususi idman paradi teskil olunmusdu Birinci parad zamani Mehemmed sah secim ede bilmemis ve parad yeniden kecirilmisdi Sah Ferehe isare etmisdi 21 yasli telebe Fereh ve 40 yasli Mehemmed Rza Pehlevinin toyu 1959 cu il dekabrin 21 de bas tutmusdu AilesiFereh Pehlevi Tehrandaki ofisde isleyerken 1970 ci ilIran sahbanusu Fereh Pehlevi Bu sahin ucuncu evliliyi idi Birinci xanimi Misir sahzadesi ikinci ise bir terefi alman esilli olan o dovrun meshur xanimlarindan idi Her iki nikah varisin olmamasi sebebinden dagilmisdi Mehz veliehdin olmamasi xalqi hem de hokumeti narahat edirdi 1960 ci ilde Fereh oglan ovladi dunyaya getirdi Onlarin umumilikde dord ovladlari oldu Rza Pehlevi 1960 1963 Eli Rza Pehlevi 1966 2011 ve Leyla Pehlevi 1970 2001 Tacqoyma merasimi ve sonraki fealiyyeti1967 ci ilde Fereh Banuya tacqoyma merasimi kecirildi Ona sahbanu titulu verildi O dovrde Serqde qadinlara bele huquqlar verilmirdi ve bu hadise boyuk eks seda dogurdu Evveller Fereh hokumet islerine maraq gostermirdi onun fealliginin pik vaxti 1970 ci iller oldu Sah ve sahbanu Irani muasirlesdirmeye calisirdilar Fereh Iranda deb qaydalarini yaratdi onun zamaninda qizlari balete qoymaq ve Qerbde oxutmaq populyarlasdi Iranlilar bir nece dil oyrenmeye basladilar Sahbanu mutemadi olaraq Iran eyaletlerini gezerek xalqla unsiyyetde olur tibbin ve tehsil ocaqlarinin veziyyetini yaxsilasdirirdi En boyuk ugurlarini incesenet sahesinde qazanmisdi Onun tesebbusu ile Irana bir cox tarixi servetler qaytarilmis hemcinin Asiya erazisinde en boyuk muzey yaradilmisdi Fereh qadinlarin huquqlari ugrunda ugurlu mubarize aparirdi Oz fealiyyeti neticesinde sahbanu xalq arasinda boyuk populyarliq qazanmisdi Hemcinin o Qerbde de cox meshur idi Sah ve sahbanu Serqin en gozel cutluklerinden hesab olunurdular Sahbanu AzerbaycandaMehemmed Rza Pehlevi ve Fereh Pehlevi ABS den ayrilarken 1972 ci ilde sahbanu Fereh Azerbaycan SSR e devet olundu Bakida onun ucun debdebeli qonaqliq teskil olunmusdu Sahbanunun gelisi munasibetile kecirilen konsertde Azerbaycanin en aparici artistleri Zeyneb Xanlarova Muslum Maqomayev Sovket Elekberova Resid Behbudov Fidan Qasimova ve basqalari cixis etmisdiler Qurbetdeki heyatMehemmed Rza ve ailesi Irani 1979 cu il yanvarin 4 de terk etmek mecburiyyetinde qaldilar Cunki inqilab neticesinde sah hakimiyyeti devrildi O gunun en agir ve guclu xatiresi son deqiqelerde Tehran hava limaninda dayanan yoldasimin gozlerindeki yaslar idi Yadimdadir zabitlerden biri diziuste saha getmemesi ucun yalvarirdi Bu heyatimin en agir ani idi Fereh Pehlevi xatirlayir Fereh Pehlevi 1972 ci ilde Mehemmed Rza evvelce Misire yollanmis sonra Merakes Baham adalari ve Meksikada surgunde yasamisdir Sah limfa xercenginden eziyyet cekirdi O 1980 ci il iyulun 27 de Qahirede vefat etdi ve er Rifahi mescidinde defn olundu Sahin olumunden sonra Misir prezidenti sah ailesine yasamalari ucun saray ayirdi Amma prezidentin qetle yetirilmesi sebebile Fereh ve ailesi Misiri terk ederek Reyqanin deveti ile ABS ye yollandi Ailesi ile birlikde ABS de meskunlasan Fereh butun heyatini Xatireler Yixilan rejimin ve bitmeyen esqin hekayeti adi altinda fransiz dilinde qeleme alib Bestsellere cevrilen bu kitab bir cox dillerde nesr olunub 2001 ci ilde Fereh daha bir bedbext hadise ile uzlesdi Bele ki onun kicik qizi sahzade Leyla vefat etdi 31 yasli Leyla gozelliyi sayesinde meshur italyan dizayneri Valentinonun en yaxsi modellerinden idi Onun model biznesindeki fealiyyeti anoreksiyaya heddinden artiq ariqlama ve depressiyaya getirib cixarmisdi Leyla ABS ve Boyuk Britaniyanin bir cox klinikalarinda mualice qebul edirdi Seferlerin birinde o heddinden artiq derman qebulundan London otellerinin birinde dunyasini deyismisdi Fereh qizi Leylani Parisin Passi qebiristanliginda anasinin yaninda defn eledi 2011 ci il yanvarin 4 de Ferehin ikinci oglu Eli Rza Pehlevi evinde olu tapilmisdir Onun olum sebebi kimi bacisinin intiharindan indiye kimi ozune gele bilmemesi ve intihar etmesi gosterilir Hemin vaxt o Bostonda yasayirdi Hazirki heyatiHazirda Fereh Pehlevi Parisde ve Vasinqtonda yasayir Boyuk oglu da ailesi ile beraber Vasinqtondadir Iran emiqrantlarinin bir hissesi onu sah adlandirir Atasinin vefatindan sonra varis kimi o bu titulu goturub Sahbanu oglunun siyasi fealiyyetini destekleyir amma ozu kolgede qalmagi sevir Fereh evvelki kimi incesenetle de mesgul olur Ona evvelki kimi sahbanu deyerek muraciet olunur Fereh Pehlevi Iranin birinci ve yegane imperatricesidir AilesiRza Pehlevi Eli Rza Pehlevi Leyla PehleviIstinadlarSonuncu Iran sahinin azerbaycanli xanimi Fereh Pehlevinin xatireler i Bakida nesr olunubHemcinin baxXatirelerMenbeA web site dedicated to Reza Shah Kabir the great including video clip and photos 2007 04 28 at the Wayback Machine Farah Pahlavi s official website Farah Pahlavi Iran s Ex Empress Receives the Anne Morrow Lindbergh Grace and Distinction Award 2005 Shahram Razavi s online photo album Imperial Iran of the Pahlavi Dynasty 2007 09 12 at the Wayback Machine