Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mirzəzadə Şeyx Mehmed Əfəndi (v. may 1735, Üsküdar) — Osmanlı dövlət xadimi, müdərris, qazı və şeyxülislam. Qaynatası Seyid Feyzullah Əfəndi II Süleyman və II Mustafa səltənətlərində, oğlu Mehmed Səid Əfəndi III Mustafa səltənətində, nəvəsi Mehmed Şərif Əfəndi isə I Əbdülhəmid və III Səlim səltənətlərində şeyxülislamlığa gətirilmişdir. Şair və alim olan Əhməd Neyli Əfəndi isə kiçik qardaşıdır.
| Şeyx Mehmed Əfəndi | |
|---|---|
| Əvvəlki | Yenişəhərli Abdullah Əfəndi |
| Sonrakı | Başmaqçızadə Abdullah Əfəndi |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | Qaracaəhməd məzarlığı, İstanbul |
| Atası | Mirzə Mehmed Əfəndi |
| Uşaqları | Mehmed Səid Əfəndi Xədicə xanım |
Həyatı
Doğum tarixi bilinmir. Atası Mirzə Mehmed Əfəndi üləma zümrəsinə mənsub idi. Bu səbəblə sürətli bir təhsil həyatı yaşayaraq müdərrisliyə yüksəldi. Qaynatası olan şeyxülislam Seyid Feyzullah Əfəndinin də dəstəyi və iltimasıyla sıra gözləmədən üst dərəcələrə yüksəldi. 1695-ci ilədək müdərris olaraq fəaliyyət göstərən Şeyx Mehmed Əfəndi həmin il Ədirnə və İzmir qazılığına gətirildi. Ardından İstanbul və Məkkə qazılığına da təyin olundu. 1707 və 1710-cu ildə İstanbul qazısı, 3 mart 1713-cü ildə isə Anadolu qazəsgəri təyin edilsə də 1714-cü ildə vəzifədən alındı.
1716-cı ildə Avstriyaya müharibə elan edilməsiylə bağlı çağırılan məşvərət məclisinə vəzifədən alınmasına baxmayaraq qatılmışdı. Bu məclisdə səfər üçün fətva verən şeyxülislam Mentəşzadə Əbdürrəhim Əfəndiyə etiraz etmiş və səfər tərəfdarı olan sədrəzəm Şəhid Əli Paşanı bu fikirdən daşındırmaq üçün çabalamışdır. Ancaq bu tutumu sədrəzəmi qəzəbləndirdi və bu səbəblə İstanbuldan uzaqlaşdırıldı. Çox keçmədən geri çağırıldı və 22 may 1717, 16 sentyabr 1720 tarixlərində 2 dəfə Rumeli qazəsgərliyinə gətirildi.
Bunun ardından 10 ilə yaxın müddət boyunca dövlət vəzifələrindən uzaq tutuldu. Ancaq Patrona Xəlil üsyanı əsnasında yada düşən Şeyx Mehmed Əfəndi Sultan Əhməd tərəfindən vəzifədən alınan şeyxülislam Abdullah Əfəndinin yerinə təyin olundu. İlk öncə bunu qəbul etməsə də, Rumeli qazəsgəri Seyid Abdullah Əfəndinin və digər üləmaların da təkidiylə bu vəzifəni qəbul etdi (30 sentyabr 1730). Bu vəzifədə ikən Nevşəhərli İbrahim Paşanın qətli, ardından Sultan Əhmədin devrilərək Sultan Mahmudun taxta çıxarılmasına şahid oldu. Bütün bu hadisələr əsnasında üsyançı birliklərin onu hədəf seçməməsi böyük ehtimalla onun üsyançılarla əlaqədə olduğunu ağla gətirir. Başda Patrona Xəlil olmaqla, digər üsyançı birliklərin aradan qaldırılmasında güclü və soyuqqanlı duruşuyla mühüm rol oynadı. Buna baxmayaraq gözləri zəif görürdü və səhhəti pisləşmişdi. Bu səbəblə öz istəyilə 17 may 1731-ci ildə istehfa verərək Üsküdarda yaşamağa başladı. 4 il sonra isə 1735-ci ilin mayında burada vəfat etdi. Cənazəsi Qaracaəhməd məzarlığında atasının yanına dəfn edildi.
Mənbə
- Murâdî, Silkü’d-dürer, III, 90;
- Devhatü’l-meşâyih, s. 89;
- Sicill-i Osmânî, III, 375;
- İlmiyye Salnâmesi, s. 511–512;
- Danişmend, Kronoloji2, V, 138;
İstinadlar
- Ahmed Rifat, Osmanlı Toplumunda Sâdât-ı Kirâm ve Nakibüleşrâflar: Devhatü’n-nukabâ (haz. Hasan Yüksel – M. Fatih Köksal), Sivas 1998, s. 93;
- Abdülkadir Altunsu, Osmanlı Şeyhülislâmları, Ankara 1972, s. 120.
- Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, IV/2, s. 468–469;
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mirzezade Seyx Mehmed Efendi v may 1735 Uskudar Osmanli dovlet xadimi muderris qazi ve seyxulislam Qaynatasi Seyid Feyzullah Efendi II Suleyman ve II Mustafa seltenetlerinde oglu Mehmed Seid Efendi III Mustafa seltenetinde nevesi Mehmed Serif Efendi ise I Ebdulhemid ve III Selim seltenetlerinde seyxulislamliga getirilmisdir Sair ve alim olan Ehmed Neyli Efendi ise kicik qardasidir Seyx Mehmed Efendi79 Osmanli seyxulislamiEvvelkiYeniseherli Abdullah EfendiSonrakiBasmaqcizade Abdullah EfendiSexsi melumatlarVefat tarixi may 1735Vefat yeri Uskudar TurkiyeDefn yeri Qaracaehmed mezarligi IstanbulAtasi Mirze Mehmed EfendiUsaqlari Mehmed Seid Efendi Xedice xanimHeyatiDogum tarixi bilinmir Atasi Mirze Mehmed Efendi ulema zumresine mensub idi Bu sebeble suretli bir tehsil heyati yasayaraq muderrisliye yukseldi Qaynatasi olan seyxulislam Seyid Feyzullah Efendinin de desteyi ve iltimasiyla sira gozlemeden ust derecelere yukseldi 1695 ci iledek muderris olaraq fealiyyet gosteren Seyx Mehmed Efendi hemin il Edirne ve Izmir qaziligina getirildi Ardindan Istanbul ve Mekke qaziligina da teyin olundu 1707 ve 1710 cu ilde Istanbul qazisi 3 mart 1713 cu ilde ise Anadolu qazesgeri teyin edilse de 1714 cu ilde vezifeden alindi 1716 ci ilde Avstriyaya muharibe elan edilmesiyle bagli cagirilan mesveret meclisine vezifeden alinmasina baxmayaraq qatilmisdi Bu meclisde sefer ucun fetva veren seyxulislam Menteszade Ebdurrehim Efendiye etiraz etmis ve sefer terefdari olan sedrezem Sehid Eli Pasani bu fikirden dasindirmaq ucun cabalamisdir Ancaq bu tutumu sedrezemi qezeblendirdi ve bu sebeble Istanbuldan uzaqlasdirildi Cox kecmeden geri cagirildi ve 22 may 1717 16 sentyabr 1720 tarixlerinde 2 defe Rumeli qazesgerliyine getirildi Bunun ardindan 10 ile yaxin muddet boyunca dovlet vezifelerinden uzaq tutuldu Ancaq Patrona Xelil usyani esnasinda yada dusen Seyx Mehmed Efendi Sultan Ehmed terefinden vezifeden alinan seyxulislam Abdullah Efendinin yerine teyin olundu Ilk once bunu qebul etmese de Rumeli qazesgeri Seyid Abdullah Efendinin ve diger ulemalarin da tekidiyle bu vezifeni qebul etdi 30 sentyabr 1730 Bu vezifede iken Nevseherli Ibrahim Pasanin qetli ardindan Sultan Ehmedin devrilerek Sultan Mahmudun taxta cixarilmasina sahid oldu Butun bu hadiseler esnasinda usyanci birliklerin onu hedef secmemesi boyuk ehtimalla onun usyancilarla elaqede oldugunu agla getirir Basda Patrona Xelil olmaqla diger usyanci birliklerin aradan qaldirilmasinda guclu ve soyuqqanli durusuyla muhum rol oynadi Buna baxmayaraq gozleri zeif gorurdu ve sehheti pislesmisdi Bu sebeble oz isteyile 17 may 1731 ci ilde istehfa vererek Uskudarda yasamaga basladi 4 il sonra ise 1735 ci ilin mayinda burada vefat etdi Cenazesi Qaracaehmed mezarliginda atasinin yanina defn edildi MenbeMuradi Silku d durer III 90 Devhatu l mesayih s 89 Sicill i Osmani III 375 Ilmiyye Salnamesi s 511 512 Danismend Kronoloji2 V 138 IstinadlarAhmed Rifat Osmanli Toplumunda Sadat i Kiram ve Nakibulesraflar Devhatu n nukaba haz Hasan Yuksel M Fatih Koksal Sivas 1998 s 93 Abdulkadir Altunsu Osmanli Seyhulislamlari Ankara 1972 s 120 Uzuncarsili Osmanli Tarihi IV 2 s 468 469