Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
F-16 Döyüşən Şahin (ing. F-16 Fighting Falcon) — Amerika Birləşmiş Ştatları "General Dynamics" şirkəti tərəfindən dizayn və istehsal edilmiş, ABŞ və müttəfiq ölkələrin silahlanmasında olan, çoxməqsədli, dördüncü nəsil hərbi təyyarə. 2-ci dünya müharibəsindən sonra Sovet istehsalı MiQ-21 və ABŞ istehsalı F-4 qırıcı təyyarələrindən sonra ən çox istehsal olunan 3-cü qırıcı təyyarə hesab olunur. 2016-cı ilin iyul ayına qədər 4.573 ədəd istehsal olunmuşdur. Bu qırıcılar B-61 nüvə bombası da daşıya bilir.
| F-16 Fighting Falcon | |
|---|---|
 | |
| Tipi | çoxməqsədli qırıcı |
| Hazırlayan | General Dynamics |
| İstehsalçı | General Dynamics Lockheed Martin |
| Dizayner | General Dynamics |
| İlk uçuş | 2 fevral 1974 |
| İstismara verilmə tarixi | 1975 |
| İstimarının bitmə tarixi | davam edir |
| İstismarçılar |  ABŞ Hərbi Hava QüvvələriABŞ və digər 25 dövlət |
| İstehsal ili | 1973-davam edir |
| Buraxılış sayı | 4.573[…] |
| Variantları | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
İstehsalı
"F-16" təyyarələri 1972-ci ildən bəri ABŞ-nin Lokhid Martin korporasiyası tərəfindən istehsal edilir. Hazırda ABŞ başda olmaqla dünyanın 19 ölkəsinin hərbi hava qüvvələrinin əsasını təşkil edir. İndiyədək 4200-dən çox təyyarə istehsal edilib. F-16 xarici ölkələrdə ən geniş yayılmış dördüncü nəsil qırıcılardır. 80-ci illərin əvvəllərindən başlayaraq təyyarələrin gövdəsi radarlara yaxalanma riskini azaldan xüsusi texnologiya əsasında istehsal edilir. F-16 pilotun yerdən 15 min metr yüksəklikdə, 1100 kilometr saat sürətlə uçarkən katapult etməsinə imkan verən oturacaq ilə təchiz edilib. Yüksək manevr qabiliyyətinə malik olan F-16 təyyarələri təyinatından asılı olaraq müxtəlif tipli silah sistemləri, M61-A-1 markalı, dəqiqədə 511 mərmi ata bilən dördlüləli avtomatik top, yaxın hava döyüşü üçün 6 idarəedilən “hava-hava” raketi, habelə yerüstü hədəflərə zərbə endirmək üçün “hava-yer” raketləri, idarəedilən lazer bombaları, hədəfə elektron sistemlə yönləndirilən idarəedilən raketlərlə təchiz edilib. Beləliklə, təyyarə hava döyüşü ilə yanaşı, yerüstü hədəflərə qarşı da effektiv şəkildə tətbiq edilir. Xüsusən minlərlə kilometr yüksəklikdən və uzaq məsafədən yerüstü hədəflərə dəqiq zərbələr endirir. F-16 təyyarələrinin bir neçə versiyası var və istehsalçı şirkət onu müntəzəm olaraq modernləşdirir. Təyyarələri Lokhid Martin şirkətinin lisenziyası əsasında Türkiyənin TAİ, Belçikanın SABCA və Niderlandın “Fokker” firmaları da istehsal edir. Türkiyə HHQ-nin sərəncamlarında “döyüşən şahin”lərin 200-ə qədər bir neçə tipi var. Habelə Azərbaycana dost ölkələrdən Pakistanın da HHQ-də F-16 təyyarələri yer alır.
Satış qiymətləri
“F-16 Fighting Falcon” xarici bazarlarda 75-80 milyona təklif edilir. Lakin bura təyyarələr üçün ehtiyat hissələri və silah sistemləri daxil deyil. Lakin tam təchizatda bu təyyarələrin qiyməti 120 milyon dollara qədər qalxır.
- F-16A/B: US$14.6 milyon (1998)
- F-16C/D: US$18.8 milyon (1998)
- F-16E/F: US$26.9 milyon (1998)
- F-16I: ~US$70 milyon (2006)
- F-16A/B: US$14.6 milyon (1998)
- F-16C/D: US$18.8 milyon (1998)
- F-16E/F: US$26.9 milyon (1998)
- F-16I: ~US$70 milyon (2006)
Texniki göstəriciləri (F-16C Blok 50)
Ümumi göstəriciləri
- Ekipaj: 1 nəfər
- Uzunluğu: 15.06 m
- Hündürlüyü: 4.88 m
- Qanad genişliyi: 9.96 m
- Qanad sahəsi: 27.87 kv.m
- Boş çəki: 8,570 kq
- Maksimum qalxma ağırlığı: 19,200 kq
- Daxili yanacaq çəni: 3,200 kq
- Mühərrik: 1 ədəd General Electric F110-GE-129
Uçuş keyfiyyətləri
- Maksimum sürət
Dəniz səviyyəsində: Max 1.2 (1,470 (km/s))
Yüksəkdə: Max 2 (2,120 km/s)
- Döyüş radiusu: 550 km (4 ədəd 450 kq-lıq bombalarla)
- Uçuş tavanı: 15,240 m
- Dırmanma sürəti: 254 m/s
- Qanadların yüklənməsi: 431 kq/kv.m
- Çəkmə gücünün çəkiyə nisbəti: 1.095 (50% daxili yanacaq və yüklənmiş çəki ilə 1.24)
- Maksimum g-yüklənmə: +9g
İstifadəçilər
ABŞ-dən sonra ən çox F 16 hərbi təyyarələrindən istifadə edən ölkələr İsrail və Türkiyədir. 270-dən artıq F16 hərbi təyyarəsi Türkiyə Respublikasında istismardadır. İndiyə kimi 4,400-dən çox F-16 ABŞ və 25 ayrı ölkəyə satılıb.
İstinadlar
- http://www.defensenews.com/story/defense/show-daily/farnborough/2016/07/13/lockheed-martin-looks-upgrade-500--service-f-16s/87021372/.
- http://www.lockheedmartin.com/us/news/press-releases/2014/june/140605ae_iraq-accepts-first-f-16.html.
Xarici keçidlər
- F-16 Xəbərləri 2007-09-26 at the Wayback Machine
- TAI – F-16 İstehsal Programları
- Türk Sanal Hava Quvvətləri
- [1][ölü keçid] (türk.)
Həmçinin bax
 | Silahlarla əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
F 16 Doyusen Sahin ing F 16 Fighting Falcon Amerika Birlesmis Statlari General Dynamics sirketi terefinden dizayn ve istehsal edilmis ABS ve muttefiq olkelerin silahlanmasinda olan coxmeqsedli dorduncu nesil herbi teyyare 2 ci dunya muharibesinden sonra Sovet istehsali MiQ 21 ve ABS istehsali F 4 qirici teyyarelerinden sonra en cox istehsal olunan 3 cu qirici teyyare hesab olunur 2016 ci ilin iyul ayina qeder 4 573 eded istehsal olunmusdur Bu qiricilar B 61 nuve bombasi da dasiya bilir F 16 Fighting FalconTipi coxmeqsedli qiriciHazirlayan General DynamicsIstehsalci General Dynamics Lockheed MartinDizayner General DynamicsIlk ucus 2 fevral 1974Istismara verilme tarixi 1975Istimarinin bitme tarixi davam edirIstismarcilar ABS Herbi Hava Quvveleri ABS ve diger 25 dovletIstehsal ili 1973 davam edirBuraxilis sayi 4 573 Variantlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarIstehsali F 16 teyyareleri 1972 ci ilden beri ABS nin Lokhid Martin korporasiyasi terefinden istehsal edilir Hazirda ABS basda olmaqla dunyanin 19 olkesinin herbi hava quvvelerinin esasini teskil edir Indiyedek 4200 den cox teyyare istehsal edilib F 16 xarici olkelerde en genis yayilmis dorduncu nesil qiricilardir 80 ci illerin evvellerinden baslayaraq teyyarelerin govdesi radarlara yaxalanma riskini azaldan xususi texnologiya esasinda istehsal edilir F 16 pilotun yerden 15 min metr yukseklikde 1100 kilometr saat suretle ucarken katapult etmesine imkan veren oturacaq ile techiz edilib Yuksek manevr qabiliyyetine malik olan F 16 teyyareleri teyinatindan asili olaraq muxtelif tipli silah sistemleri M61 A 1 markali deqiqede 511 mermi ata bilen dordluleli avtomatik top yaxin hava doyusu ucun 6 idareedilen hava hava raketi habele yerustu hedeflere zerbe endirmek ucun hava yer raketleri idareedilen lazer bombalari hedefe elektron sistemle yonlendirilen idareedilen raketlerle techiz edilib Belelikle teyyare hava doyusu ile yanasi yerustu hedeflere qarsi da effektiv sekilde tetbiq edilir Xususen minlerle kilometr yukseklikden ve uzaq mesafeden yerustu hedeflere deqiq zerbeler endirir F 16 teyyarelerinin bir nece versiyasi var ve istehsalci sirket onu muntezem olaraq modernlesdirir Teyyareleri Lokhid Martin sirketinin lisenziyasi esasinda Turkiyenin TAI Belcikanin SABCA ve Niderlandin Fokker firmalari da istehsal edir Turkiye HHQ nin serencamlarinda doyusen sahin lerin 200 e qeder bir nece tipi var Habele Azerbaycana dost olkelerden Pakistanin da HHQ de F 16 teyyareleri yer alir Turkiye Herbi Hava Quvvelerine aid olan F 16C herbi teyyaresi hava ustunluyu ve NATO operativ muttefiq quvvelerinin teyyarelerini qoruma vezifelerinde ucarken 4 aprel 1999 Satis qiymetleri F 16 Fighting Falcon xarici bazarlarda 75 80 milyona teklif edilir Lakin bura teyyareler ucun ehtiyat hisseleri ve silah sistemleri daxil deyil Lakin tam techizatda bu teyyarelerin qiymeti 120 milyon dollara qeder qalxir F 16A B US 14 6 milyon 1998 F 16C D US 18 8 milyon 1998 F 16E F US 26 9 milyon 1998 F 16I US 70 milyon 2006 F 16A B US 14 6 milyon 1998 F 16C D US 18 8 milyon 1998 F 16E F US 26 9 milyon 1998 F 16I US 70 milyon 2006 Texniki gostericileri F 16C Blok 50 Umumi gostericileri Ekipaj 1 nefer Uzunlugu 15 06 m Hundurluyu 4 88 m Qanad genisliyi 9 96 m Qanad sahesi 27 87 kv m Bos ceki 8 570 kq Maksimum qalxma agirligi 19 200 kq Daxili yanacaq ceni 3 200 kq Muherrik 1 eded General Electric F110 GE 129Ucus keyfiyyetleri Maksimum suret Deniz seviyyesinde Max 1 2 1 470 km s Yuksekde Max 2 2 120 km s Doyus radiusu 550 km 4 eded 450 kq liq bombalarla Ucus tavani 15 240 m Dirmanma sureti 254 m s Qanadlarin yuklenmesi 431 kq kv m Cekme gucunun cekiye nisbeti 1 095 50 daxili yanacaq ve yuklenmis ceki ile 1 24 Maksimum g yuklenme 9gIstifadeciler2010 cu il uzre F 16 istifadecileri ABS den sonra en cox F 16 herbi teyyarelerinden istifade eden olkeler Israil ve Turkiyedir 270 den artiq F16 herbi teyyaresi Turkiye Respublikasinda istismardadir Indiye kimi 4 400 den cox F 16 ABS ve 25 ayri olkeye satilib Behreyn Belcika Cili Danimarka Misir Yunanistan Iordaniya Indoneziya Israil Italiya Merakes Niderland Norvec Oman Pakistan Polsa Portuqaliya Sinqapur Cenubi Koreya Cin Respublikasi Tailand Turkiye BEE ABS VenesuelaIstinadlarhttp www defensenews com story defense show daily farnborough 2016 07 13 lockheed martin looks upgrade 500 service f 16s 87021372 http www lockheedmartin com us news press releases 2014 june 140605ae iraq accepts first f 16 html Xarici kecidlerVikianbarda General Dynamics F 16 Fighting Falcon ile elaqeli mediafayllar var F 16 Xeberleri 2007 09 26 at the Wayback Machine TAI F 16 Istehsal Programlari Turk Sanal Hava Quvvetleri 1 olu kecid turk Hemcinin baxEn cox istehsal olunan teyyarelerin siyahisi Silahlarla elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin