Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Beynəlxalq Təbiətin və Təbii Sərvətlərin Mühafizəsi Birliyi (ing. International Union for Conservation of Nature and Natural Resources), qısaca ing. IUCN) — 1948-ci ildə yaradılmışdır. Mərkəzi iqamətgahı İsveçrənin şəhərində yerləşir. Qurum özündə aidiyətli 89 dövlət, 109 hökumət, 800 dən çox qeyri-hökumət təşkilatını və elmi tədqiqat institut ya mərkəzlərini birləşdirir.
| Beynəlxalq Təbiətin və Təbii Sərvətlərin Mühafizəsi Birliyi IUCN | |
|---|---|
| fr. Union internationale pour la conservation de la nature | |
 | |
 | |
| Növü | Beynəlxalq təşkilat |
| Şüar | ing. Working for a just world that values and conserves nature |
| Yaranma tarixi | oktyabr 1948, Fontenblo, Fransa |
| Mərkəzi | , İsveçrə |
| Sədr | Mr Valli Moosa Ms Julia Marton-Lefèvre |
| Büdcəsi | 112,5 milyon CHF |
| Üzvləri | 1100 nəfər |
| IUCN | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Məhvolma təhlükəsi
(ing. Extinct) — Nəsli kəsilmiş 
(ing. Extinct in the Wild) — Vəhşi təbiətdə mövcud olmayan 
(ing. Critically Endangered) — Son həddə çatmışlar 
(ing. Endangered) — Nəsli kəsilmə təhlükəsi olanlar 
(ing. Vulnerable) — Həssas növlər 
(ing. Near Threatened) — Nəsli kəsilmə təhlükəsinə yaxın olanlar 
(ing. Least Concern) — Kiçik təhlükə altında 
(ing. Data Deficient) — Haqqında məlumat olmayanlar (NE) (ing. Not Evaluated) — Təhlükəsiz | Mənası | Nəticə | (Versiya) |
|---|---|---|
| LC |  )Least Concern (IUCN 3.1)Least Concern: ??? | 3.1 |
| lc |  )Least Concern (IUCN 2.3) Least Concern: ??? | 2.3 |
| NT |  )Near Threatened (IUCN 3.1) Near Threatened: ??? | 3.1 |
| nt |  )Near Threatened (IUCN 2.3) | 2.3 |
| CD və ya cd |  Conservation Dependent (IUCN 2.3) Near Threatened: ??? | 2.3 |
| VU |  )Vulnerable (IUCN 3.1) Vulnerable: ??? | 3.1 |
| vu |  )Vulnerable (IUCN 2.3) Vulnerable: ??? | 2.3 |
| EN |  )Endangered (IUCN 3.1) Endangered: ??? | 3.1 |
| en |  Endangered (IUCN 2.3) Endangered: ??? | 2.3 |
| CR |  Critically Endangered (IUCN 3.1) Critically Endangered: ??? | 3.1 |
| cr |  )Critically Endangered (IUCN 2.3) Critically Endangered: ??? | 2.3 |
| EW |  )Extinct in the Wild (IUCN 3.1) Extinct in the Wild: ??? | 3.1 |
| ew |  )Extinct in the Wild (IUCN 2.3) Extinct in the Wild: | 2.3 |
| EX |  Extinct (IUCN 3.1) Extinct: ??? | 3.1 |
| ex |  )Extinct (IUCN 2.3) Extinct: ??? | 2.3 |
| DD vəya dd |  Data Deficient: ??? |
Tarixi
Ən yaşlı və müstəqil orqan olan Beynəlxalq Təbiətin Mühafizəsi İttifaqı (IUCN) 1948-ci ildən etibarən 77 il fəaliyyət göstərir. Birliyin fəaliyyət proqramı 1979-cu ildə qəbul edilmiş Dünya Ətraf Mühit Strategiyası tərəfindən tənzimlənir.UNESCO, ECOSOC və FAO-nun məsləhətçisi statusu olan IUCN, 78 ölkəni, 900-ə yaxın hökumət və ictimai təşkilatını, 181 dövlətdən 12000-dən çox alim və mütəxəssisdən ibarətdir. Birlik Qırmızı Kitab, məşhur elmi ədəbiyyat, serial və xüsusi məsələləri dərc edir. İsveçrə Cövhərində yerləşən birliyin qərargahı heç vaxt yerini dəyişdirməmişdir.
1992-ci ildə Braziliyanın Rio-de-Janeyro şəhərində keçirilmiş ətraf mühit və inkişaf üzrə BMT konfransı "XXI əsrin gündəliyi", "Rio Bəyannaməsi" və digər sənədləri əhatə edən müasir cəmiyyətin Davamlı İnkişafa keçid konsepsiyasını qəbul etdi. Bu sənəd təkcə ətraf mühitin mühafizəsi məsələsi ilə məhdudlaşmır, eyni zamanda ayrı-ayrı ölkələrdə insanla ətraf mühitin ahəngdarlığına əsaslanan uzunmüddətli iqtisadi, sosial və ekoloji inkişaf strategiyasını nəzərdə tutur. Təbiət, cəmiyyət və insan həyatının bütün sahələrini əhatə edən, əsasən insan və ətraf mühit arasında harmoniyanın təmin edilməsinə yönəlmiş Davamlı İnkişaf Konsepsiyasının fəlsəfi mahiyyəti planetin təbii ehtiyatlarından səmərəli və qənaətlə istifadə, ətraf mühitin qorunub saxlanılması, indiki və gələcək nəsillərin həyat keyfiyyətinin yaxşılaşdırılmasından ibarətdir. Bütün planetdə sülhün qorunmasına yönəlmiş sosial-iqtisadi və ekoloji inkişafı nəzərdə tutan Davamlı İnkişaf Konsepsiyası bir çox məsələlərlə yanaşı, insanların təmiz içməli suya əlyetərliyini təmin etmək və sanitariya vəziyyətini yaxşılaşdırmaq, iqlim dəyişikliyinə qarşı mübarizə, dəniz və torpaq ekosisteminin mühafizəsi kimi vacib məsələləri də önə çəkir. Bu baxımdan Davamlı İnkişaf Konsepsiyası planetin bütün ölkələri üçün XXI əsrdə fəaliyyət planı kimi təsdiq edilmişdi. Bu konsepsiya davamlı inkişaf prosesinə dağıdıcı təsir göstərən müharibələr, silahlı konfliktlər zamanı dövlətləri ətraf mühiti mühafizə edən beynəlxalq hüquqa hörmət etməyə, davamlı inkişafı təmin etməkdə beynəlxalq cəhdlər üçün öz məsuliyyətini dərk etməyə çağırır.
Lakin işğalçı Ermənistan 30 il ərzində dünya dövlətlərinin gözü önündə beynəlxalq hüquq prinsiplərinə, BMT və ATƏT-in qərar və qətnamələrinə məhəl qoymayaraq misli görünlməmiş vəhşiliklər törətmişdir. Belə ki, Ermənistanın apardığı qeyri-qanuni iqtisadi fəaliyyət 1949-cu ildə qəbul edilmiş “Müharibə zamanı mülki şəxslərin müdafiəsi haqqında” Cenevrə Konvensiyasının, “Quru müharibəsinin qanun və adətləri haqqında” IV Haaqa Konvensiyasının, habelə insan hüquqları sahəsində mövcud beynəlxalq konvensiyaların tələblərini kobud şəkildə pozmuş və bu gün də törətdiyi cinayətlərə görə cəzasız qalmışdır. İşğal etdiyi ərazilərdə erməni işğalçılarının canlı təbiətə və bəşəriyyətə qarşı yönəlmiş əməlləri barədə Avropa Vəhşi Təbiətin və Təbii Ətraf Mühitin Mühafizəsi üzrə Bern Konvensiyasının Baş Katibinə, Biomüxtəliflik üzrə Konvensiyanın İcraçı katibinə, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyasının katibliyinə, Təbiətin və Təbii Sərvətlərin Mühafizəsi üzrə Beynəlxalq Birliyin Prezidentinə rəsmi müraciətlər edilmiş, beynəlxalq təşkilatların diqqətinə bu istiqamətdə təxirəsalınmaz tədbirlərin görülməsinin zəruriliyi çatdırılsa da talançı Ermənistana qarşı bu illər ərzində heç bir tədbir görülməmişdir.
Ermənistan 30 il ərzində Azərbaycanın ayrılmaz tərkib hissəsi olan Qarabağda dünyanın bir çox xarici şirkətlərinin filiallarını yaradaraq müxtəlif sahələr - mədənçilik, tikinti, ağac emalı, telekommunikasiya və digər sahələr üzrə Azərbaycanın icazəsi olmadan qanunsuz fəaliyyət göstərmişdir. Belə ki, ümumilikdə 20-dən artıq ölkənin – o cümlədən, Böyük Britaniya, Fransa, İran, ABŞ, Rusiya, İsveçrə, Almaniya, Hollandiya və digər dövlətlərin (“Haik Watch and Jewelry Co”,“Rodino Haskovo” JIC,“Centro Ceibal”,“Deccan Gold Mines Ltd”, “Cosmote Romanian Mobile Telecommunications S.A”, “Vallex Group”, “Base Metals”, “GeoProMining”, “GoldStar” ) şirkətləri Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərinə investisiya yatıraraq ölkəmizin təbii sərvətlərini qəddarlıqla istismar etmiş, qeyri–qanuni yollarla xarici ölkələrdə satışa çıxarmışdır.
Belə talançı müəssisələrdən biri Rusiya Federasiyasının Sankt-Peterburq şəhərində fəaliyyət göstərən "Vibrotexnik" şirkətidir. Şirkət 2003-cü ildən başlayaraq qızıl, mis filizləri və digər əlvan metalları parçalamaq və narınlamaq üçün texniki avadanlıqların, onların tərkibini müəyyən etmək üçün ələk analizatorların, maddələrin tərkibinin analizini aparmaq üçün laboratoriya vasitələrinin istehsalı ilə məşğul olur. Hazırda şirkət öz sahəsi üzrə dağ mədənlərin istismarı, geoloji axtarışları, metallurgiya sahəsində fəaliyyət göstərən bir sıra nəhəng yerli və xarici (Tacikistan, Özbəkistan, Belarus, Ukrayna, Moldova, Ermənistan, İngiltərə, İspaniya və s.) müəssisələr ilə əməkdaşlıq edərək onları lazımi texniki avadanlıqlarla təchiz edir. Son illər ərzində şirkət işğal olunmuş Azərbaycan ərazilərində, Ağdərə rayonunun Drmbon yamacında yerləşən qızıl filizi yataqlarını istismar edən “Base Metals” zavodu ilə əməkdaşlıq edərək həmin zavodu istehsal prosesi üçün zəruri hesab edilən texniki avadanlıqlarla təchiz edir.
Qarabağda ən çox talanan təbii ehtiyatlardan birincisi Kəlbəcərin Ermənistanla sərhəd bölgələrində, Ağdərə və Zəngilanda olan qızıl yataqları olub. 2002-ci ilin avqust ayında yaradılmış "Base Metals" MMC şirkəti uzun müddət Ağdərə rayonunda qızıl ehtiyatı 13,5 ton olan Qızılbulaq (Drmbon) kəndindəki mis-qızıl mədənlərini talayıb. Mədəndən hər ay 12 min ton filiz çıxarılaraq emal edilmiş və tərkibində qızıl olan mis Avropa bazarına çıxarılmışdır.
Azərbaycanın işğal edilmiş ərazilərində - Kəlbəcər, Laçın, Tərtər, Ağdamda qızıl, gümüş, mis, molibden, civə yataqları, Cəbrayıl, Kəlbəcər, Laçında dəmir, xrom , Tərtər və Kəlbəcərdə kükürd , Ağdam, Füzuli, Cəbrayıl ərazilərindəki qum, çınqıl, gil və digər faydalı qazıntı yataqlarında işğalçı Ermənistan tərəfindən qeyri-qanuni və intensiv şəkildə hasilat işləri aparılmış, faydalı qazıntılar, əlvan və qara metallar, mineral sular, həmçinin digər şirin su resursları, meşə fonduna daxil olan torpaqlar amansız istismar olunmuş, flora və fauna sistemli şəkildə məhv edilmişdir.
Uzun illər erməni işğalı altında olan Kəlbəcər rayonunun ərazisində yerləşən, sənaye əhəmiyyətli ehtiyatları 112,5 ton olan Söyüdlü (Zod) və təbii ehtiyatları 13 tondan çox olan Ağduzdağ və Tutxun qızıl yataqları Ermənistan tərəfindən talan edilmişdir. Belə ki, 1998-ci ildə Kanadanın “Canadian First Dynasty Mines Ltd” və Hindistanın “İndian Sterlite Gold Ltd” şirkəti ilə müqavilə bağlamış Ermənistan hökuməti 2002-2003-cü illərdə Zod yatağından külli miqdarda qızıl hasil etmişdir.
İşğal olunmuş ərazilərdə ətraf mühitə, ekosistemə, flora və faunanın vahidliyinə ağır zərbələr vurulmuş, Azərbaycan ərazilərində erməni işğalçıları və onların tərəfdaşları tərəfindən əlvan, qara metalların, habelə mineral su, ümumi yayılmış faydalı qazıntıların intensiv şəkildə hasilatı həyata keçirilmişdir. Bu cür hasilatın həyata keçirilməsi zamanı ekoloji tələblərə heç bir formada əməl edilməmiş, resurslar faktiki olaraq Azərbaycan qanunvericiliyi və beynəlxalq standartlarla müəyyən edilmiş istehsalat həcmlərini dəfələrlə aşaraq hasil edilmiş, zəhərli tullantıların yerli su tutarlarına, çaylara axıdılmasının qarşısını almaq üçün heç bir tədbir görülməmişdir. Bu isə öz növbəsində mineral və digər yataqların məhv edilməsinə, böyük həcmdə torpaq sahələrinin zəhərlənməsinə, şirin və içməli su mənbələrinin yararsız hala düşməsinə səbəb olmuşdur.
Bunlarla yanaşı işğalçı ölkənin yerli çayların üzərində çoxsaylı kiçik elektrik stansiyaları qurması səbəbindən çaylarda sululuq kəskin azalmış, həmçinin bu çaylarda yaşayan canlılar kütləvi surətdə məhv olmuşdur.
Mənbəyini Zəngəzur dağ silsiləsindən götürən Zəngilan rayonu ərazisindən keçərək Araz çayına tökülən Oxçuçay Almaniyanın “Cronimet Holding” şirkətinin fəaliyyəti nəticəsində sənaye tullantıları ilə çirkləndirilmişdir. Çayın uzunluğu 83 kilometr, sutoplayıcı sahəsi 1175 kvadratkilometrdir. Qacaran mis-molibden, Qafan mis saflaşdırma kombinatının toksiki tullantılarının, eyni zamanda, həmin şəhərlərin məişət-çirkab tullantılarının təmizlənmədən birbaşa çaya axıdılması nəticəsində Oxçuçayda ağır metalların normadan dəfələrlə artıq olmasına səbəb olmuşdur. Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi tərəfindən aparılan monitorinqlərin nəticələrinə görə çayda nikelin miqdarı 7, kadmiumun 5, dəmirin 4, mis-molibdenin isə 2 dəfə normadan artıq olub. Bu isə çay hövzəsində bioresursları, xüsusilə qiymətli növ olan farel balıqlarını kütləvi surətdə məhv etmiş, ekologiyamıza ciddi ziyan vurulmuşdur.
Ermənistanın silahlı qüvvələri tərəfindən işğal olunmuş ərazilərdə mütəmadi olaraq yanğınların törədilməsi ekoloji cinayətdir. Belə ki, yanğınların nəticəsində çox böyük həcmdə torpaq sahələri yararsız hala düşmüş, zəngin meşə fondu torpaqları məhv olmuş, yandırılan torpaq sahələrində mövcud olan flora və fauna nümunələri məhv edilmişdir.
Bu gün azad edilmiş bütün torpaqlarda -- şəhərlərdə, kəndlərdə indi monitorinqlər, pasportlaşdırma aparılır, bütün evlərin pasportları hazırlanır, ölkəmizə dəymiş ziyan hesablanır.
Ermənilərin və xarici şirkətlərin işğal altında olmuş ərazilərdəki meşə, çay, təbii sərvətlər, mədəni obyektlərə verdikləri ziyana görə cavab vermələrini, beynəlxalq məhkəmələrdə dəymiş bütün ziyanın qaytarılmasını tələb edən ölkə başçısı İlham Əliyev avqust ayının 16-da Birinci xanım Mehriban Əliyeva ilə Kəlbəcər rayonunda olarkən deyib: “Ermənilər işğal dövründə, eyni zamanda, bizim təbii sərvətlərimizi də qanunsuz olaraq talan edirdilər. Bu işlərdə bəzi xarici şirkətlər onlara yardım edirdi. Bu şirkətlərin indi iki yolu var: ya bizə təzminat ödəyəcəklər, ya da ki, beynəlxalq məhkəməyə gedəcəklər. Artıq məhkəmə prosedurları başlamışdır. Buna biz start verdik, tanınmış beynəlxalq hüquq şirkətlərini dəvət etdik və indi məhkəmə işləri hazırlanır. Kəlbəcərdə Söyüdlüdə, Zəngilanda Vejnəlidə, başqa yerlərdə bizim qızıl yataqlarımız xarici şirkətlər tərəfindən istismar edilirdi. O şirkətlər bilmirdilər ki, bu, Azərbaycan torpağıdır? Bilirdilər! Amma buna məhəl qoymurdular. İndi cavab verəcəklər”.
30 il ərzində işğal olunmuş torpaqlarını 44 günə qaytaran dövlət beynəlxalq hüquq müstəvisində hüquqlarını müdafiə etməyə qadirdir. Lakin uzun illər işğal olunmuş ərazilərdə Azərbaycanın təbii sərvətlərinin amansızcasına hasilatı, təbiətinin, endemik nümunələrinin, flora və faunasının məqsədli və sistemli şəkildə məhv edilməsi bu gün yalnız ölkəmizin deyil, bütün digər dövlətlərin, beynəlxalq ətraf mühit fəallarının diqqət mərkəzində olmalıdır. Çünki, ətraf mühitin qorunması yalnız bir dövlətin sərhədləri ilə məhdudlaşmır.
Missiya
Müxtəlif təbii komplekslərin unikallığını, bütövlüyünü və xüsusiyyətlərini qorumaq üçün ətraf mühitin hərəkətinə effektiv yardım.
- Planetin bütövlükdə ekoloji davamlılığını pozmayan təbii ehtiyatların qanuni və məqbul istehlakının təmin edilməsi.
BMT Baş Assambleyası ilə müşahidəçi statusu alarkən, IUCN yalnız hökumətlərarası təşkilatlarla əməkdaşlıq edir, lakin resursları qorumaq üçün hər hansı bir birliklə dialoqa hazırdır.
Təşkilatın məqsədi
IUCN-in əsas məqsədi:
- Növlərin itməsi və bioloji (növ) müxtəlifliyin azaldılması ilə mübarizə
- Mövcud ekosistemlərin bütövlüyün qorunması
- Resursların müdrik istifadəsinin monitorinqi
Təbiət və Təbii Sərvətlər Mühafizəsi Beynəlxalq Birliyi birgə səyləri birləşdirməyə və ətraf mühitin mühafizəsində mütərəqqi elmi biliklər tətbiq etməyə çalışır . Qəbul edilmiş beynəlxalq konvensiyaların həyata keçirilməsində IUCN müxtəlif ölkələrə milli strategiya, ekoloji tədbirlər və planlar hazırlamağa və tətbiq etməyə kömək edir.
Struktur
IUCN Təbiətin Mühafizəsi üzrə Beynəlxalq İttifaqdır və bunlar daxildir:
- Dövlət
- Dövlət orqanları
- İctimai təşkilatlar
- Qeyri-kommersiya birlikləri
IUCN üzvü olan təşkilatlar tərəfindən seçilən İttifaqın İdarəedici Şurasının fəaliyyətini əlaqələndirir. Birliyin işi altı komissiya çərçivəsində həyata keçirilir və əsasən könüllülər tərəfindən pulsuz olaraq həyata keçirilir. Assosiasiyanın fəaliyyət strategiyası və proqramı üzv təşkilatların hər dörd ilində düzəliş edilir. IUCN layihələri hökumətlərin, beynəlxalq fondların, müxtəlif assosiasiyaların və korporasiyaların, eləcə də İttifaqın üzvlərindən maliyyələşdirilir.
İUCN Fəaliyyəti
Birliyin çox istiqamətli işi bir neçə istiqamətdədir. Əsaslar bunlardır:
- Planetin bioloji müxtəlifliyinin problemlərini vurğulamaq və onların həlli yollarını axtarmaq
- Monitorinq və elmi tədqiqat
- Dünya əhəmiyyətli təcrübəli mütəxəssislərin xəbərləri və məqalələrinin dərc edilməsi;
- Qlobal əhəmiyyətli müxtəlif təbiət mühafizəsi tədbirlərinin, məsələn, Dünya Parkları Konqreslərinin təşkili və.s
Elmi Tədqiqtlar və Onların Oriyentasiyası
Təbiəti Qoruma üzrə Beynəlxalq İttifaq, növlərin müxtəlifliyini qoruyan və meşə fondlarının davamlı istifadəsini dəstəkləmək üçün mövcud olan elmi və praktik potensialı tətbiq etməyə çalışır.
Prioritet siyasət qərarlarının həyata keçirilməsində meşələrin mühafizəsi üçün ardıcıl siyasətin inkişafıdır. IUCN fəaliyyətləri meşə torpaqları ilə əlaqəli olan müxtəlif şirkətləri məsləhət görür. Torpaqların qorunması üzrə İttifaqın qəbul edilmiş proqramı planetin qorunması, bərpası və davamlılığı üçün işin koordinasiya edilməsini, lakin onlardan məqbul istifadə etməyi əlaqələndirir. Vaxt göstərdiyinə görə, fəal sahədə tədqiqatların nəticələrindən əldə olunan dərslər müxtəlif hökumət səviyyələrində siyasi qərarlar qəbul etməkdə istifadə olunur.
1991-ci ildə WWF və UNEP ilə birgə nəşr olunan Yerdəki davamlı yaşamaq strategiyasının aspektləri ilə bağlı iş, əhalinin ehtiyacları ilə yanaşı, ekoloji tələblər kimi məsələləri birləşdirən konkret layihələrə tətbiq olunan əsas meyarları əks etdirir.
İUCN İşləməsi
Assosiasiyanın fəaliyyətləri komissiyalar tərəfindən müəyyən edilmiş çərçivədə altı istiqamətdə aparılır:
- Canlıların xilası. Bu Komissiya Qırmızı Siyahıları saxlayır, nəsli kəsilməkdə olan növlərin qorunması üçün tövsiyələr hazırlayır və tətbiq edir
- Ətraf mühit hüququ haqqında. Ətraf mühit qanunvericiliyinin təbliği və qəbul edilməsi, ekoloji məqsədlər üçün lazım olan müasir hüquqi mexanizmlərin inkişaf etdirilməsini təşviq edir
- Ekoloji, iqtisadi və sosial siyasətlər. Regional sosial-iqtisadi amillərə uyğun olaraq qəbul edilmiş siyasi məsələlərin həllində ixtisaslı ekspert yardımı təmin edir
- Təhsil və kommunikasiya ilə. Qoruma və resursların davamlı istifadəsi üçün kommunikasiyanın istifadəsi üçün strategiyalar hazırlanır
- Ekosistemlərin idarə edilməsi. Təbii (təbii) və süni şəkildə yaradılmış ekosistemlərin idarə edilməsini qiymətləndirir
- Qorunan sahələr üzrə Dünya Komissiyası
Həmçinin bax
İstinadlar
- "Təbiət Və Təbii Sərvətlər Mühafizəsi Beynəlxalq Birliyi (IUCN). Təbiətin Qorunması Üzrə Beynəlxalq İttifaqın Qırmızı Kitabı". https://az.unansea.com/t%C9%99bi%C9%99t-v%C9%99-t%C9%99bii-s%C9%99rv%C9%99tl%C9%99r-muehafiz%C9%99si-beyn%C9%99lxalq-birliyi-iucn-t%C9%99bi%C9%99tin-qorunmasi-uezr%C9%99-beyn%C9%99lxalq-i%CC%87ttifaqin-qirmizi-kitabi/ (Azərbaycan). (#cite_web_url); (#accessdate_missing_url)
- http://anl.az/down/meqale/azerbaycan/2014/yanvar/346251.htm (Azərbaycan). Heydər Əliyev Fondunun vitse-prezidenti, IDEA İctimai Birliyinin rəhbəri Leyla Əliyeva BMT-nin Ətraf Mühit Proqramının Nayrobidəki mənzil-qərargahında olmuşdur. (#cite_web_url); (#accessdate_missing_url)
Xarici keçidlər
- Təbiət Və Təbii Sərvətlər
- IUCN rəsmi veb saytı
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Beynelxalq Tebietin ve Tebii Servetlerin Muhafizesi Birliyi ing International Union for Conservation of Nature and Natural Resources qisaca ing IUCN 1948 ci ilde yaradilmisdir Merkezi iqametgahi Isvecrenin seherinde yerlesir Qurum ozunde aidiyetli 89 dovlet 109 hokumet 800 den cox qeyri hokumet teskilatini ve elmi tedqiqat institut ya merkezlerini birlesdirir Beynelxalq Tebietin ve Tebii Servetlerin Muhafizesi Birliyi IUCNfr Union internationale pour la conservation de la natureNovu Beynelxalq teskilatSuar ing Working for a just world that values and conserves natureYaranma tarixi oktyabr 1948 Fontenblo FransaMerkezi IsvecreSedr Mr Valli Moosa Ms Julia Marton LefevreBudcesi 112 5 milyon CHFUzvleri 1100 neferIUCN Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mehvolma tehlukesi Mehvolma tehlukesi tesnifati 2007 ing Extinct Nesli kesilmis ing Extinct in the Wild Vehsi tebietde movcud olmayan ing Critically Endangered Son hedde catmislar ing Endangered Nesli kesilme tehlukesi olanlar ing Vulnerable Hessas novler ing Near Threatened Nesli kesilme tehlukesine yaxin olanlar ing Least Concern Kicik tehluke altinda ing Data Deficient Haqqinda melumat olmayanlar NE ing Not Evaluated Tehlukesiz Menasi Netice Versiya LC Az qaygi teleb edenler Least Concern IUCN 3 1 Least Concern 3 1lc Az qaygi teleb edenler Least Concern IUCN 2 3 Least Concern 2 3NT Nesli kesilme tehlukesine yaxin olanlar Near Threatened IUCN 3 1 Near Threatened 3 1nt Nesli kesilme tehlukesine yaxin olanlar Near Threatened IUCN 2 3 2 3CD ve ya cd Tebieti muhafize tedbirlerinden asili olanlar Conservation Dependent IUCN 2 3 Near Threatened 2 3VU Hessas novler Vulnerable IUCN 3 1 Vulnerable 3 1vu Hessas novler Vulnerable IUCN 2 3 Vulnerable 2 3EN Nesli kesilme tehlukesi olanlar Endangered IUCN 3 1 Endangered 3 1en Nesli kesilme tehlukesi olanlar Endangered IUCN 2 3 Endangered 2 3CR Son hedde catmislar Critically Endangered IUCN 3 1 Critically Endangered 3 1cr Son hedde catmislar Critically Endangered IUCN 2 3 Critically Endangered 2 3EW Vehsi tebietde movcud olmayan Extinct in the Wild IUCN 3 1 Extinct in the Wild 3 1ew Vehsi tebietde movcud olmayan Extinct in the Wild IUCN 2 3 Extinct in the Wild 2 3EX Nesli kesilmis Extinct IUCN 3 1 Extinct 3 1ex Nesli kesilmis Extinct IUCN 2 3 Extinct 2 3DD veya dd Haqqinda melumat olmayanlar Data Deficient TarixiEn yasli ve musteqil orqan olan Beynelxalq Tebietin Muhafizesi Ittifaqi IUCN 1948 ci ilden etibaren 77 il fealiyyet gosterir Birliyin fealiyyet proqrami 1979 cu ilde qebul edilmis Dunya Etraf Muhit Strategiyasi terefinden tenzimlenir UNESCO ECOSOC ve FAO nun meslehetcisi statusu olan IUCN 78 olkeni 900 e yaxin hokumet ve ictimai teskilatini 181 dovletden 12000 den cox alim ve mutexessisden ibaretdir Birlik Qirmizi Kitab meshur elmi edebiyyat serial ve xususi meseleleri derc edir Isvecre Covherinde yerlesen birliyin qerargahi hec vaxt yerini deyisdirmemisdir 1992 ci ilde Braziliyanin Rio de Janeyro seherinde kecirilmis etraf muhit ve inkisaf uzre BMT konfransi XXI esrin gundeliyi Rio Beyannamesi ve diger senedleri ehate eden muasir cemiyyetin Davamli Inkisafa kecid konsepsiyasini qebul etdi Bu sened tekce etraf muhitin muhafizesi meselesi ile mehdudlasmir eyni zamanda ayri ayri olkelerde insanla etraf muhitin ahengdarligina esaslanan uzunmuddetli iqtisadi sosial ve ekoloji inkisaf strategiyasini nezerde tutur Tebiet cemiyyet ve insan heyatinin butun sahelerini ehate eden esasen insan ve etraf muhit arasinda harmoniyanin temin edilmesine yonelmis Davamli Inkisaf Konsepsiyasinin felsefi mahiyyeti planetin tebii ehtiyatlarindan semereli ve qenaetle istifade etraf muhitin qorunub saxlanilmasi indiki ve gelecek nesillerin heyat keyfiyyetinin yaxsilasdirilmasindan ibaretdir Butun planetde sulhun qorunmasina yonelmis sosial iqtisadi ve ekoloji inkisafi nezerde tutan Davamli Inkisaf Konsepsiyasi bir cox meselelerle yanasi insanlarin temiz icmeli suya elyeterliyini temin etmek ve sanitariya veziyyetini yaxsilasdirmaq iqlim deyisikliyine qarsi mubarize deniz ve torpaq ekosisteminin muhafizesi kimi vacib meseleleri de one cekir Bu baximdan Davamli Inkisaf Konsepsiyasi pla ne tin bu tun ol ke le ri ucun XXI esr de fea liy yet pla ni ki mi tes diq edil misdi Bu konsepsiya da vam li in ki saf pro se si ne da gi di ci te sir gos te ren muharibeler si lah li konf likt ler za ma ni dovletleri et raf mu hi ti mu ha fi ze eden bey nel xalq hu qu qa hor met et me ye da vam li in ki sa fi te min et mek de bey nel xalq cehd ler ucun oz me su liy ye ti ni derk etmeye cagirir Lakin is gal ci Er me nis tan 30 il erzinde dun ya dov let le ri nin go zu onun de bey nel xalq hu quq prin sip le ri ne BMT ve ATET in qe rar ve qet na me le ri ne me hel qoy ma yaraq mis li go runlme mis vehsilikler toretmisdir Bele ki Ermenistanin apardigi qeyri qanuni iqtisadi fealiyyet 1949 cu ilde qebul edilmis Muharibe zamani mulki sexslerin mudafiesi haqqinda Cenevre Konvensiyasinin Quru muharibesinin qanun ve adetleri haqqinda IV Haaqa Konvensiyasinin habele insan huquqlari sahesinde movcud beynelxalq konvensiyalarin teleblerini kobud sekilde pozmus ve bu gun de to re tdiyi ci na yet le re go re ce za siz qal misdir Is gal etdiyi era zi ler de er me ni is gal ci la ri nin can li te bie te ve be se riy ye te qar si yo nel mis emel le ri ba re de Av ro pa Veh si Te bie tin ve Te bii Et raf Mu hi tin Mu ha fi ze si uz re Bern Kon ven si ya si nin Bas Ka ti bi ne Bio mux te lif lik uz re Kon ven si ya nin Ic ra ci ka ti bi ne Bir les mis Mil let ler Tes ki la ti nin Iq lim De yis me le ri uz re Cer ci ve Kon ven si ya si nin ka tib li yi ne Te bie tin ve Te bii Ser vet le rin Mu ha fi ze si uz re Bey nel xalq Bir li yin Pre zi den ti ne res mi mu ra ci et ler edil mis bey nel xalq tes ki lat la rin diq qe ti ne bu is ti qa met de te xi re sa lin maz ted bir le rin go rul me si nin ze ru ri li yi cat di ril sa da ta lan ci Er me nis ta na qar si bu iller erzinde hec bir ted bir go rul memisdir Ermenistan 30 il erzinde Azerbaycanin ayrilmaz terkib hissesi olan Qarabagda dunyanin bir cox xarici sirketlerinin filiallarini yaradaraq muxtelif saheler medencilik tikinti agac emali telekommunikasiya ve diger saheler uzre Azerbaycanin icazesi olmadan qanunsuz fealiyyet gostermisdir Bele ki umumilikde 20 den artiq olkenin o cumleden Boyuk Britaniya Fransa Iran ABS Rusiya Isvecre Almaniya Hollandiya ve diger dovletlerin Haik Watch and Jewelry Co Rodino Haskovo JIC Centro Ceibal Deccan Gold Mines Ltd Cosmote Romanian Mobile Telecommunications S A Vallex Group Base Metals GeoProMining GoldStar sirketleri Azerbaycanin isgal olunmus erazilerine investisiya yatiraraq olkemizin tebii servetlerini qeddarliqla istismar etmis qeyri qanuni yollarla xarici olkelerde satisa cixarmisdir Bele talanci muessiselerden biri Rusiya Federasiyasinin Sankt Peterburq seherinde fealiyyet gosteren Vibrotexnik sirketidir Sirket 2003 cu ilden baslayaraq qizil mis filizleri ve diger elvan metallari parcalamaq ve narinlamaq ucun texniki avadanliqlarin onlarin terkibini mueyyen etmek ucun elek analizatorlarin maddelerin terkibinin analizini aparmaq ucun laboratoriya vasitelerinin istehsali ile mesgul olur Hazirda sirket oz sahesi uzre dag medenlerin istismari geoloji axtarislari metallurgiya sahesinde fealiyyet gosteren bir sira neheng yerli ve xarici Tacikistan Ozbekistan Belarus Ukrayna Moldova Ermenistan Ingiltere Ispaniya ve s muessiseler ile emekdasliq ederek onlari lazimi texniki avadanliqlarla techiz edir Son iller erzinde sirket isgal olunmus Azerbaycan erazilerinde Agdere rayonunun Drmbon yamacinda yerlesen qizil filizi yataqlarini istismar eden Base Metals zavodu ile emekdasliq ederek hemin zavodu istehsal prosesi ucun zeruri hesab edilen texniki avadanliqlarla techiz edir Qarabagda en cox talanan tebii ehtiyatlardan birincisi Kelbecerin Ermenistanla serhed bolgelerinde Agdere ve Zengilanda olan qizil yataqlari olub 2002 ci ilin avqust ayinda yaradilmis Base Metals MMC sirketi uzun muddet Agdere rayonunda qizil ehtiyati 13 5 ton olan Qizilbulaq Drmbon kendindeki mis qizil medenlerini talayib Medenden her ay 12 min ton filiz cixarilaraq emal edilmis ve terkibinde qizil olan mis Avropa bazarina cixarilmisdir Azerbaycanin isgal edilmis erazilerinde Kelbecer Lacin Terter Agdamda qizil gumus mis molibden cive yataqlari Cebrayil Kelbecer Lacinda demir xrom Terter ve Kelbecerde kukurd Agdam Fuzuli Cebrayil erazilerindeki qum cinqil gil ve diger faydali qazinti yataqlarinda isgalci Ermenistan terefinden qeyri qanuni ve intensiv sekilde hasilat isleri aparilmis faydali qazintilar elvan ve qara metallar mineral sular hemcinin diger sirin su resurslari mese fonduna daxil olan torpaqlar amansiz istismar olunmus flora ve fauna sistemli sekilde mehv edilmisdir Uzun iller ermeni isgali altinda olan Kelbecer rayonunun erazisinde yerlesen senaye ehemiyyetli ehtiyatlari 112 5 ton olan Soyudlu Zod ve tebii ehtiyatlari 13 tondan cox olan Agduzdag ve Tutxun qizil yataqlari Ermenistan terefinden talan edilmisdir Bele ki 1998 ci ilde Kanadanin Canadian First Dynasty Mines Ltd ve Hindistanin Indian Sterlite Gold Ltd sirketi ile muqavile baglamis Ermenistan hokumeti 2002 2003 cu illerde Zod yatagindan kulli miqdarda qizil hasil etmisdir Isgal olunmus erazilerde etraf muhite ekosisteme flora ve faunanin vahidliyine agir zerbeler vurulmus Azerbaycan erazilerinde ermeni isgalcilari ve onlarin terefdaslari terefinden elvan qara metallarin habele mineral su umumi yayilmis faydali qazintilarin intensiv sekilde hasilati heyata kecirilmisdir Bu cur hasilatin heyata kecirilmesi zamani ekoloji teleblere hec bir formada emel edilmemis resurslar faktiki olaraq Azerbaycan qanunvericiliyi ve beynelxalq standartlarla mueyyen edilmis istehsalat hecmlerini defelerle asaraq hasil edilmis zeherli tullantilarin yerli su tutarlarina caylara axidilmasinin qarsisini almaq ucun hec bir tedbir gorulmemisdir Bu ise oz novbesinde mineral ve diger yataqlarin mehv edilmesine boyuk hecmde torpaq sahelerinin zeherlenmesine sirin ve icmeli su menbelerinin yararsiz hala dusmesine sebeb olmusdur Bunlarla yanasi isgalci olkenin yerli caylarin uzerinde coxsayli kicik elektrik stansiyalari qurmasi sebebinden caylarda sululuq keskin azalmis hemcinin bu caylarda yasayan canlilar kutlevi suretde mehv olmusdur Menbeyini Zengezur dag silsilesinden goturen Zengilan rayonu erazisinden kecerek Araz cayina tokulen Oxcucay Almaniyanin Cronimet Holding sirketinin fealiyyeti neticesinde senaye tullantilari ile cirklendirilmisdir Cayin uzunlugu 83 kilometr sutoplayici sahesi 1175 kvadratkilometrdir Qacaran mis molibden Qafan mis saflasdirma kombinatinin toksiki tullantilarinin eyni zamanda hemin seherlerin meiset cirkab tullantilarinin temizlenmeden birbasa caya axidilmasi neticesinde Oxcucayda agir metallarin normadan defelerle artiq olmasina sebeb olmusdur Ekologiya ve Tebii Servetler Nazirliyi terefinden aparilan monitorinqlerin neticelerine gore cayda nikelin miqdari 7 kadmiumun 5 demirin 4 mis molibdenin ise 2 defe normadan artiq olub Bu ise cay hovzesinde bioresurslari xususile qiymetli nov olan farel baliqlarini kutlevi suretde mehv etmis ekologiyamiza ciddi ziyan vurulmusdur Ermenistanin silahli quvveleri terefinden isgal olunmus erazilerde mutemadi olaraq yanginlarin toredilmesi ekoloji cinayetdir Bele ki yanginlarin neticesinde cox boyuk hecmde torpaq saheleri yararsiz hala dusmus zengin mese fondu torpaqlari mehv olmus yandirilan torpaq sahelerinde movcud olan flora ve fauna numuneleri mehv edilmisdir Bu gun azad edilmis butun torpaqlarda seherlerde kendlerde indi monitorinqler pasportlasdirma aparilir butun evlerin pasportlari hazirlanir olkemize deymis ziyan hesablanir Ermenilerin ve xarici sirketlerin isgal altinda olmus erazilerdeki mese cay tebii servetler medeni obyektlere verdikleri ziyana gore cavab vermelerini beynelxalq mehkemelerde deymis butun ziyanin qaytarilmasini teleb eden olke bascisi Ilham Eliyev avqust ayinin 16 da Birinci xanim Mehriban Eliyeva ile Kelbecer rayonunda olarken deyib Ermeniler isgal dovrunde eyni zamanda bizim tebii servetlerimizi de qanunsuz olaraq talan edirdiler Bu islerde bezi xarici sirketler onlara yardim edirdi Bu sirketlerin indi iki yolu var ya bize tezminat odeyecekler ya da ki beynelxalq mehkemeye gedecekler Artiq mehkeme prosedurlari baslamisdir Buna biz start verdik taninmis beynelxalq huquq sirketlerini devet etdik ve indi mehkeme isleri hazirlanir Kelbecerde Soyudlude Zengilanda Vejnelide basqa yerlerde bizim qizil yataqlarimiz xarici sirketler terefinden istismar edilirdi O sirketler bilmirdiler ki bu Azerbaycan torpagidir Bilirdiler Amma buna mehel qoymurdular Indi cavab verecekler 30 il erzinde isgal olunmus torpaqlarini 44 gune qaytaran dovlet beynelxalq huquq mustevisinde huquqlarini mudafie etmeye qadirdir Lakin uzun iller isgal olunmus erazilerde Azerbaycanin tebii servetlerinin amansizcasina hasilati tebietinin endemik numunelerinin flora ve faunasinin meqsedli ve sistemli sekilde mehv edilmesi bu gun yalniz olkemizin deyil butun diger dovletlerin beynelxalq etraf muhit feallarinin diqqet merkezinde olmalidir Cunki etraf muhitin qorunmasi yalniz bir dovletin serhedleri ile mehdudlasmir MissiyaMuxtelif tebii komplekslerin unikalligini butovluyunu ve xususiyyetlerini qorumaq ucun etraf muhitin hereketine effektiv yardim Planetin butovlukde ekoloji davamliligini pozmayan tebii ehtiyatlarin qanuni ve meqbul istehlakinin temin edilmesi BMT Bas Assambleyasi ile musahideci statusu alarken IUCN yalniz hokumetlerarasi teskilatlarla emekdasliq edir lakin resurslari qorumaq ucun her hansi bir birlikle dialoqa hazirdir Teskilatin meqsediIUCN in esas meqsedi Novlerin itmesi ve bioloji nov muxtelifliyin azaldilmasi ile mubarize Movcud ekosistemlerin butovluyun qorunmasi Resurslarin mudrik istifadesinin monitorinqi Tebiet ve Tebii Servetler Muhafizesi Beynelxalq Birliyi birge seyleri birlesdirmeye ve etraf muhitin muhafizesinde mutereqqi elmi bilikler tetbiq etmeye calisir Qebul edilmis beynelxalq konvensiyalarin heyata kecirilmesinde IUCN muxtelif olkelere milli strategiya ekoloji tedbirler ve planlar hazirlamaga ve tetbiq etmeye komek edir StrukturIUCN Tebietin Muhafizesi uzre Beynelxalq Ittifaqdir ve bunlar daxildir Dovlet Dovlet orqanlari Ictimai teskilatlar Qeyri kommersiya birlikleri IUCN uzvu olan teskilatlar terefinden secilen Ittifaqin Idareedici Surasinin fealiyyetini elaqelendirir Birliyin isi alti komissiya cercivesinde heyata kecirilir ve esasen konulluler terefinden pulsuz olaraq heyata kecirilir Assosiasiyanin fealiyyet strategiyasi ve proqrami uzv teskilatlarin her dord ilinde duzelis edilir IUCN layiheleri hokumetlerin beynelxalq fondlarin muxtelif assosiasiyalarin ve korporasiyalarin elece de Ittifaqin uzvlerinden maliyyelesdirilir IUCN FealiyyetiBirliyin cox istiqametli isi bir nece istiqametdedir Esaslar bunlardir Planetin bioloji muxtelifliyinin problemlerini vurgulamaq ve onlarin helli yollarini axtarmaq Monitorinq ve elmi tedqiqat Dunya ehemiyyetli tecrubeli mutexessislerin xeberleri ve meqalelerinin derc edilmesi Qlobal ehemiyyetli muxtelif tebiet muhafizesi tedbirlerinin meselen Dunya Parklari Konqreslerinin teskili ve sElmi Tedqiqtlar ve Onlarin OriyentasiyasiTebieti Qoruma uzre Beynelxalq Ittifaq novlerin muxtelifliyini qoruyan ve mese fondlarinin davamli istifadesini desteklemek ucun movcud olan elmi ve praktik potensiali tetbiq etmeye calisir Prioritet siyaset qerarlarinin heyata kecirilmesinde meselerin muhafizesi ucun ardicil siyasetin inkisafidir IUCN fealiyyetleri mese torpaqlari ile elaqeli olan muxtelif sirketleri meslehet gorur Torpaqlarin qorunmasi uzre Ittifaqin qebul edilmis proqrami planetin qorunmasi berpasi ve davamliligi ucun isin koordinasiya edilmesini lakin onlardan meqbul istifade etmeyi elaqelendirir Vaxt gosterdiyine gore feal sahede tedqiqatlarin neticelerinden elde olunan dersler muxtelif hokumet seviyyelerinde siyasi qerarlar qebul etmekde istifade olunur 1991 ci ilde WWF ve UNEP ile birge nesr olunan Yerdeki davamli yasamaq strategiyasinin aspektleri ile bagli is ehalinin ehtiyaclari ile yanasi ekoloji telebler kimi meseleleri birlesdiren konkret layihelere tetbiq olunan esas meyarlari eks etdirir IUCN IslemesiAssosiasiyanin fealiyyetleri komissiyalar terefinden mueyyen edilmis cercivede alti istiqametde aparilir Canlilarin xilasi Bu Komissiya Qirmizi Siyahilari saxlayir nesli kesilmekde olan novlerin qorunmasi ucun tovsiyeler hazirlayir ve tetbiq edir Etraf muhit huququ haqqinda Etraf muhit qanunvericiliyinin tebligi ve qebul edilmesi ekoloji meqsedler ucun lazim olan muasir huquqi mexanizmlerin inkisaf etdirilmesini tesviq edir Ekoloji iqtisadi ve sosial siyasetler Regional sosial iqtisadi amillere uygun olaraq qebul edilmis siyasi meselelerin hellinde ixtisasli ekspert yardimi temin edir Tehsil ve kommunikasiya ile Qoruma ve resurslarin davamli istifadesi ucun kommunikasiyanin istifadesi ucun strategiyalar hazirlanir Ekosistemlerin idare edilmesi Tebii tebii ve suni sekilde yaradilmis ekosistemlerin idare edilmesini qiymetlendirir Qorunan saheler uzre Dunya KomissiyasiHemcinin baxTebii ehtiyatlar Ekologiya TebietIstinadlar Tebiet Ve Tebii Servetler Muhafizesi Beynelxalq Birliyi IUCN Tebietin Qorunmasi Uzre Beynelxalq Ittifaqin Qirmizi Kitabi https az unansea com t C9 99bi C9 99t v C9 99 t C9 99bii s C9 99rv C9 99tl C9 99r muehafiz C9 99si beyn C9 99lxalq birliyi iucn t C9 99bi C9 99tin qorunmasi uezr C9 99 beyn C9 99lxalq i CC 87ttifaqin qirmizi kitabi Azerbaycan cite web url accessdate missing url http anl az down meqale azerbaycan 2014 yanvar 346251 htm Azerbaycan Heyder Eliyev Fondunun vitse prezidenti IDEA Ictimai Birliyinin rehberi Leyla Eliyeva BMT nin Etraf Muhit Proqraminin Nayrobideki menzil qerargahinda olmusdur cite web url accessdate missing url Xarici kecidlerTebiet Ve Tebii ServetlerIUCN resmi veb sayti