Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yohanna Berta Jüli Cenni İdle fon Vestfalen və ya Cenni Marks (12 fevral 1814 – 2 dekabr 1881, London) — alman teatr tənqidçisi və siyasi aktivist; filosof və siyasi iqtisadçı Karl Marksın həyat yoldaşı (1843).
| Cenni fon Vestfalen | |
|---|---|
| alm. Jenny Marx | |
 | |
| Doğum tarixi | 12 fevral 1814 |
| Vəfat tarixi | 2 dekabr 1881(67 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | qaraciyər xərçəngi |
| Dəfn yeri |
|
| Həyat yoldaşı |
|
| Uşaqları |
|
| Atası | Lüdviq fon Vestfalen[d] |
| Fəaliyyəti | sosioloq, siyasətçi |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Cenni fon Vestfalen Şimali Almaniyanın qəsəbəsində yenicə aristokratlığa yüksəlmiş ailədə anadan olub. Atası Lüdviq fon Vestfalen (1770–1842) Zaltsvedel və Trirdə hökumət müşaviri (alm. Regierungsrat) vəzifəsində işləyən dövlət qulluqçusu idi. Cenni Lüdviqin ikinci nikahından olan qızı idi və Cenninin özündən böyük dörd qardaş-bacısı vardı.
Cenninin ata tərəfdən babası, poçt müdirinin oğlu Filip Vestfal hərbi xidmətlərinə görə Braunşveyq-Lüneburq hersoqu Ferdinand tərəfindən 1764-cü ildə fon Vestfalen rütbəsinə layiq görülmüşdü. O, Yeddiillik müharibə zamanı hersoqun faktiki qərargah rəisi vəzifəsində çalışmışdı.
Onun ata tərəfdən nənəsi Cini Vişart (1742–1811) isə Şotlandiya zadəganı idi; belə ki, Cininin atası Corc Vişart IX qrafı Vilyam Duqlasın və III Marişal qrafının nəslindən idi. Sonuncunun isə öz növbəsində Stüartlar sülaləsindən olan Şotlandiya kralı I Ceyms ilə birbaşa qan qohumluğu vardı. Corc Vişartın atası Vilyam Vişart Edinburq Universitetinin direktoru kimi fəaliyyət göstərmişdi. Cininin anası Enn Kempbell isə Şotlandiyanın Kempbellər nəslindən Con Kempbellin qızıdır. Con Kempbell IV Atoll qrafı Con Stüartın nəvəsidir. Onun bir tərəfi əsrlər boyu Şotlandiyanın ən güclü ailəsi olan Arqayl hersoqlarına gedib çıxır. Bu fakt 1854-cü ildə Karl Marksın Cenniyə məxsus üzərində hersoq nişanı olan Arqayl gümüş məmulatlarının bir hissəsini qoymağa cəhd edərkən həbs olunduğu bir hadisəyə səbəb olacaqdı; bu zaman polis bir alman qaçqının Arqayla aid əmlakı qanuni yolla ala bilməyəcəyindən şübhələnmişdi.
Cenninin anası Karolina Hyubelin (1780–1856) ailəsi orta təbəqədən idi. Karolinanın atası orduda istifadə olunan atlara qulluq edən təqaüdə çıxmış mütəxəssis idi. Cenninin qardaşı Edqar fon Vestfalen (1819–1890) Karl Marksla eyni məktəbdə oxumuşdu və onunla dostluq edirdi. Digər qardaşı Ferdinand isə 1850–1858-ci illərdə Prussiyanın daxili işlər naziri vəzifəsini icra etmişdi. Ferdinand XIX əsr Prussiyasında aparıcı mühafizəkar qüvvələrdən biri olsa da, bu, onun Karl və Cenni Marksla mehriban münasibətinə təsir etməmişdi.
Şəxsi həyatı
Cenni fon Vestfalen və Karl Henrix Marks uşaqlıqdan müntəzəm olaraq bir-birləri ilə görüşürdülər. Cenni Karldan dörd yaş böyük idi. Onların hər ikisi də çox oxuyan və ədəbiyyata meyilli şəxslər idilər. Yeniyetmə çağlarında çox yaxın dost olan Cenni və Karlda tezliklə bir-birlərinə qarşı sevgi hisləri yaranır. Marksın fikrincə, Cenni Trir şəhərinin ən gözəl qızı idi. Cenninin atası Lüdviq həm yeniyetmə Marksla, həm də onun atası ilə dostluq edir, tez-tez Marksla gəzintiyə çıxır və belə görüşlər zamanı fəlsəfə və ingilis ədəbiyyatını müzakirə edirdilər.
Cenni və Karl 1836-cı ildə nişanlandılar və nəhayət, 19 iyun 1843-cü ildə şəhərində kilsədə evləndilər. Nikahdan sonra cütlük Parisə köçdü və burada alman şair Henrix Heyne ilə dostluq etməyə başladı.
Cenni və Karl Marksın yeddi övladı dünyaya gəlmişdi. Ən böyük qızları Cenni Karolin sosialist aktivist idi və 1872-ci ildə Şarl Longe ilə ailə həyatı qurmuşdu. O, 1860-cı illərdə Fransadakı sosialist mətbuatı üçün əsasən İrlandiyada ingilislərin inqilabçılarına qarşı rəftarını ifşa edən yazılar hazırlayırdı. Cenni Karolin 38 yaşında sidik kisəsi xərçəngindən vəfat edib.
Ailənin digər qızı Cenni Laura Belçikanın Brüssel şəhərində dünyaya göz açıb. 1868-ci ildə Pol Lafarqla evlənən Laura da sosialist aktivist idi. Laura həyat yoldaşı ilə birlikdə illərlə siyasi fəaliyyətdə olmuş, Marksın əsərini fransız dilinə tərcümə etmiş, Fransa və İspaniyada marksizmi yaymışdı. O, 66 yaşında ikən həyat yoldaşı ilə birlikdə intihar etmişdi.
Cenninin ən böyük oğlu Çarlz Lui Henri Edqar 8 yaşında vəfat etmişdi. Cenni ona qardaşının adını qoymuşdu. Onun digər oğlu Henri Edvard Qay Londonda doğulmuş və bir yaşında həmin şəhərdə vəfat etmişdi. Ailənin digər qız övladı Cenni Evelin Frensis də eyni taleyi yaşamış, bir yaşında dünyasını dəyişmişdi.
Cütlüyün ən kiçik qızı Eleonora Marks də sosialist aktivist olmuşdu. O, uzun müddət münasibətdə olduğu 1897-ci ilin iyun ayında Eva Fray adlı gənc aktrisa ilə evləndiyini öyrəndikdən sonra 43 yaşında sianid turşusu ilə özünü zəhərləyərək intihar etmişdi.
Marks ailəsinin sonuncu övladı 6 iyul 1857-ci ildə Londonda doğulmuş və həmin gün ölmüşdü.
Deportasiya edilməsi
1844-cü ildə Cenni anasına baş çəkmək məqsədilə körpə qızı Cenni Karolini də götürüb təkbaşına yola düşmüşdü. 1845-ci ildə Fransa siyasi polisi Karl Marksı və hamilə həyat yoldaşını ölkədən çıxarmış, bu səbəbdən qızları Laura Brüsseldə dünyaya gəlmişdi.
1848-ci ildə Brüssel polisi Cennini saxlamış və mühacirlərə qarşı deportasiya əmrini icra edərək ailəni ölkə sərhədindən çıxarmışdı. Marks ailəsi Parisə qayıtmış, ardınca da Kölnə köçmüşdü.
1848-ci ildə bir çox Avropa ölkələrində, o cümlədən alman dövlətlərində inqilab dalğası baş qaldırmışdı. Bu, həm də "Kommunist Manifesti" əsərinin yazıldığı ilə təsadüf edir. Bu səbəbdən Prussiya hakimiyyəti Karl Marksı Fransaya deportasiya etmişdi. Daha sonra Marks ailəsi ilə birlikdə Londona yola düşmüşdü.
Təxminən 1849–1850-ci illərdə Marks ailəsi Londonda məskunlaşmış, 1856-cı ildə Cenninin vəfat edən anasından qalmış pulun hesabına başqa evə köçmüşdü. Yeni ikimərtəbəli ev Londondan kənarda yerləşirdi və mətbəx daxil olmaqla yeddi otaqdan ibarət idi. Filosof Marks ailəsinin Londondakı həyatı ilə bağlı qeyd edirdi ki, "hamıya məlum olduğu kimi (Karl) Marks hesabını tuta bilmirdi, buna görə də Cenni London lombardlarının daimi müştərisinə çevrilmişdi".
Ölümü
Sonrakı illərdə Cenni Marks daxili ağrılardan əziyyət çəkməyə başladı. Ona qaraciyər xərçəngi diaqnozu qoyulmuşdu. Fransaya ailə səfərindən sonra o, 2 dekabr 1881-ci ildə 67 yaşında Londonda vəfat etdi. Cenni də Karl Marks kimi Londonun Haygeyt qəbiristanlığında dəfn edilib. 1954-cü ildə onun qalıqları əri və digər ailə üzvləri ilə birlikdə yeni məzara köçürülmüş və üzərində tikilmişdi.
Əsərləri
- Short Sketch of an Eventful Life (1865–1866)
- Aus der Londoner Theaterwelt. In: Frankfurter Zeitung und Handelsblatt, Frankfurt am Main, No. 328, 21 November 1875
- Londoner Saison. In: Frankfurter Zeitung und Handelsblatt, Frankfurt am Main, No. 95, 4 April 1876
- Englische Shakespeare-Studien. In: Frankfurter Zeitung und Handelsblatt, Frankfurt am Main, No. 3, 3 January 1877
- Shakespeares "Richard III" im Londoner Lyceum-Theater. In: Frankfurter Zeitung und Handelsblatt, Frankfurt am Main, No. 39, 8 February 1877
- Vom Londoner Theater. In: Frankfurter Zeitung und Handelsblatt, Frankfurt am Main, No. 145, 25 may 1877
- Die hervorragendesten Persönlichkeiten der englischen Salonwelt. In: Der Sprudel. Allgemeines deutsches Bade-Journal, Wien, IX. Jg., No. 3, 18 may 1879
- Irving at home. In: Der Sprudel. Allgemeines deutsches Bade-Journal, Wien, IX. Jg., No. 7, 23 June 1879
İstinadlar
- Jenny Marx // GeneaStar.
- A. A. P. Secret Re-burial of Karl Marx In London (ing.). // The Sydney Morning Herald Sydney: Fairfax Media, 1954. Iss. 36485 (late edition). P. 1. ISSN 0312-6315
- Lundy D. R. The Peerage (ing.).
- Hotham-Thompson, Charles. Operations of the Allied Army Under the Duke of Brunswick: 1757 - 1766 (ingilis). Winged Hussar Publishing. 6 April 2018. ISBN .
- McLynn, Frank. 1759: The Year Britain Became Master of the World (ingilis). Random House. 31 December 2011. ISBN .
- "Internet-Portal 'Westfälische Geschichte'". www.lwl.org (alman). 25 March 2014. 28 November 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 20 July 2019.
- Christian Heinrich Philipp Westphalen (Edler von), Ferdinand Otto Wilhelm Henning von Westphalen. Geschichte der Feldzüge des Herzogs Ferdinand von Braunschweig-Lüneberg ... (alman). Oxford University. Verlag der königlichen geheimen Ober-Hofbuchdruckerei (R. Decker), 1859. 1859.
- Klaus Gietinger, Karl Marx, die Liebe und das Kapital 2024-02-23 at the Wayback Machine
- Boris I Nicolaevsky; Otto Maenchen-Helfen. Karl Marx: man and fighter. Taylor & Francis. 1973. 22–7. GGKEY:JH1D3TU7F5Q. İstifadə tarixi: 9 May 2011.
- Burke's landed gentry of Great Britain (ingilis). səh. 617.
- Richard Norman Hunt. The Political Ideas of Marx and Engels: Marxism and Totalitarian Democracy, 1818-50 (ingilis). Springer. 2016. səh. 23.
- Francis Wheen. Karl Marx: A Life. Fourth Estate. 1999. ISBN .
- Jonathan Sperber. Karl Marx: A Nineteenth-Century Life (ingilis). 2013. 2024-02-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-02-23.
- Jürgen Reetz. Four Letters of Jenny Marx from the years 1856 - 1860th Trier 1970 (Schriften aus dem Karl-Marx-Haus Heft 3). Trier. 1970.
- Leszek Kołakowski. Main Currents of Marxism, Vol I: The Founders. Oxford: Clarendon Press. 1978. səh. 193-194.
- Marx and Engels through the eyes of their contemporaries. Progress Publishers, Moscow 1972, p. 131–142
Xarici keçidlər
- Cenni fon Vestfalenin məktubları
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Yohanna Berta Juli Cenni Idle fon Vestfalen ve ya Cenni Marks 12 fevral 1814 2 dekabr 1881 London alman teatr tenqidcisi ve siyasi aktivist filosof ve siyasi iqtisadci Karl Marksin heyat yoldasi 1843 Cenni fon Vestfalenalm Jenny Marx Dogum tarixi 12 fevral 1814 1814 02 12 Vefat tarixi 2 dekabr 1881 1881 12 02 67 yasinda Vefat yeri London Ingiltere Boyuk Britaniya ve Irlandiya Birlesmis KralligiVefat sebebi qaraciyer xercengiDefn yeri Haygeyt qebiristanligiKarl Marksin mezari d Heyat yoldasi Karl Marks 1843 1881 Usaqlari Cenni Longe Laura Marks Eleonora Evelinq Edqar Marks d Heinrix Eduard Guy Marks d Jenni Evelin Francis Marks d Atasi Ludviq fon Vestfalen d Fealiyyeti sosioloq siyasetci Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiCenni fon Vestfalen Simali Almaniyanin qesebesinde yenice aristokratliga yukselmis ailede anadan olub Atasi Ludviq fon Vestfalen 1770 1842 Zaltsvedel ve Trirde hokumet musaviri alm Regierungsrat vezifesinde isleyen dovlet qulluqcusu idi Cenni Ludviqin ikinci nikahindan olan qizi idi ve Cenninin ozunden boyuk dord qardas bacisi vardi Cenninin ata terefden babasi poct mudirinin oglu Filip Vestfal herbi xidmetlerine gore Braunsveyq Luneburq hersoqu Ferdinand terefinden 1764 cu ilde fon Vestfalen rutbesine layiq gorulmusdu O Yeddiillik muharibe zamani hersoqun faktiki qerargah reisi vezifesinde calismisdi Onun ata terefden nenesi Cini Visart 1742 1811 ise Sotlandiya zadegani idi bele ki Cininin atasi Corc Visart IX qrafi Vilyam Duqlasin ve III Marisal qrafinin neslinden idi Sonuncunun ise oz novbesinde Stuartlar sulalesinden olan Sotlandiya krali I Ceyms ile birbasa qan qohumlugu vardi Corc Visartin atasi Vilyam Visart Edinburq Universitetinin direktoru kimi fealiyyet gostermisdi Cininin anasi Enn Kempbell ise Sotlandiyanin Kempbeller neslinden Con Kempbellin qizidir Con Kempbell IV Atoll qrafi Con Stuartin nevesidir Onun bir terefi esrler boyu Sotlandiyanin en guclu ailesi olan Arqayl hersoqlarina gedib cixir Bu fakt 1854 cu ilde Karl Marksin Cenniye mexsus uzerinde hersoq nisani olan Arqayl gumus memulatlarinin bir hissesini qoymaga cehd ederken hebs olundugu bir hadiseye sebeb olacaqdi bu zaman polis bir alman qacqinin Arqayla aid emlaki qanuni yolla ala bilmeyeceyinden subhelenmisdi Cenninin anasi Karolina Hyubelin 1780 1856 ailesi orta tebeqeden idi Karolinanin atasi orduda istifade olunan atlara qulluq eden teqaude cixmis mutexessis idi Cenninin qardasi Edqar fon Vestfalen 1819 1890 Karl Marksla eyni mektebde oxumusdu ve onunla dostluq edirdi Diger qardasi Ferdinand ise 1850 1858 ci illerde Prussiyanin daxili isler naziri vezifesini icra etmisdi Ferdinand XIX esr Prussiyasinda aparici muhafizekar quvvelerden biri olsa da bu onun Karl ve Cenni Marksla mehriban munasibetine tesir etmemisdi Sexsi heyatiCenni fon Vestfalen ve Karl Henrix Marks usaqliqdan muntezem olaraq bir birleri ile gorusurduler Cenni Karldan dord yas boyuk idi Onlarin her ikisi de cox oxuyan ve edebiyyata meyilli sexsler idiler Yeniyetme caglarinda cox yaxin dost olan Cenni ve Karlda tezlikle bir birlerine qarsi sevgi hisleri yaranir Marksin fikrince Cenni Trir seherinin en gozel qizi idi Cenninin atasi Ludviq hem yeniyetme Marksla hem de onun atasi ile dostluq edir tez tez Marksla gezintiye cixir ve bele gorusler zamani felsefe ve ingilis edebiyyatini muzakire edirdiler Cenni ve Karl 1836 ci ilde nisanlandilar ve nehayet 19 iyun 1843 cu ilde seherinde kilsede evlendiler Nikahdan sonra cutluk Parise kocdu ve burada alman sair Henrix Heyne ile dostluq etmeye basladi Cenni ve Karl Marksin yeddi ovladi dunyaya gelmisdi En boyuk qizlari Cenni Karolin sosialist aktivist idi ve 1872 ci ilde Sarl Longe ile aile heyati qurmusdu O 1860 ci illerde Fransadaki sosialist metbuati ucun esasen Irlandiyada ingilislerin inqilabcilarina qarsi reftarini ifsa eden yazilar hazirlayirdi Cenni Karolin 38 yasinda sidik kisesi xercenginden vefat edib Ailenin diger qizi Cenni Laura Belcikanin Brussel seherinde dunyaya goz acib 1868 ci ilde Pol Lafarqla evlenen Laura da sosialist aktivist idi Laura heyat yoldasi ile birlikde illerle siyasi fealiyyetde olmus Marksin eserini fransiz diline tercume etmis Fransa ve Ispaniyada marksizmi yaymisdi O 66 yasinda iken heyat yoldasi ile birlikde intihar etmisdi Cenninin en boyuk oglu Carlz Lui Henri Edqar 8 yasinda vefat etmisdi Cenni ona qardasinin adini qoymusdu Onun diger oglu Henri Edvard Qay Londonda dogulmus ve bir yasinda hemin seherde vefat etmisdi Ailenin diger qiz ovladi Cenni Evelin Frensis de eyni taleyi yasamis bir yasinda dunyasini deyismisdi Cutluyun en kicik qizi Eleonora Marks de sosialist aktivist olmusdu O uzun muddet munasibetde oldugu 1897 ci ilin iyun ayinda Eva Fray adli genc aktrisa ile evlendiyini oyrendikden sonra 43 yasinda sianid tursusu ile ozunu zeherleyerek intihar etmisdi Marks ailesinin sonuncu ovladi 6 iyul 1857 ci ilde Londonda dogulmus ve hemin gun olmusdu Deportasiya edilmesiCenni Marksin xatire defterinden bir hisse 1865 Cenninin qeydlerine gore onun ucun xosbextlik saglam olmaqdir en sevmediyi sey ise borclardir 1844 cu ilde Cenni anasina bas cekmek meqsedile korpe qizi Cenni Karolini de goturub tekbasina yola dusmusdu 1845 ci ilde Fransa siyasi polisi Karl Marksi ve hamile heyat yoldasini olkeden cixarmis bu sebebden qizlari Laura Brusselde dunyaya gelmisdi 1848 ci ilde Brussel polisi Cennini saxlamis ve muhacirlere qarsi deportasiya emrini icra ederek aileni olke serhedinden cixarmisdi Marks ailesi Parise qayitmis ardinca da Kolne kocmusdu 1848 ci ilde bir cox Avropa olkelerinde o cumleden alman dovletlerinde inqilab dalgasi bas qaldirmisdi Bu hem de Kommunist Manifesti eserinin yazildigi ile tesaduf edir Bu sebebden Prussiya hakimiyyeti Karl Marksi Fransaya deportasiya etmisdi Daha sonra Marks ailesi ile birlikde Londona yola dusmusdu Texminen 1849 1850 ci illerde Marks ailesi Londonda meskunlasmis 1856 ci ilde Cenninin vefat eden anasindan qalmis pulun hesabina basqa eve kocmusdu Yeni ikimertebeli ev Londondan kenarda yerlesirdi ve metbex daxil olmaqla yeddi otaqdan ibaret idi Filosof Marks ailesinin Londondaki heyati ile bagli qeyd edirdi ki hamiya melum oldugu kimi Karl Marks hesabini tuta bilmirdi buna gore de Cenni London lombardlarinin daimi musterisine cevrilmisdi OlumuSonraki illerde Cenni Marks daxili agrilardan eziyyet cekmeye basladi Ona qaraciyer xercengi diaqnozu qoyulmusdu Fransaya aile seferinden sonra o 2 dekabr 1881 ci ilde 67 yasinda Londonda vefat etdi Cenni de Karl Marks kimi Londonun Haygeyt qebiristanliginda defn edilib 1954 cu ilde onun qaliqlari eri ve diger aile uzvleri ile birlikde yeni mezara kocurulmus ve uzerinde tikilmisdi EserleriShort Sketch of an Eventful Life 1865 1866 Aus der Londoner Theaterwelt In Frankfurter Zeitung und Handelsblatt Frankfurt am Main No 328 21 November 1875 Londoner Saison In Frankfurter Zeitung und Handelsblatt Frankfurt am Main No 95 4 April 1876 Englische Shakespeare Studien In Frankfurter Zeitung und Handelsblatt Frankfurt am Main No 3 3 January 1877 Shakespeares Richard III im Londoner Lyceum Theater In Frankfurter Zeitung und Handelsblatt Frankfurt am Main No 39 8 February 1877 Vom Londoner Theater In Frankfurter Zeitung und Handelsblatt Frankfurt am Main No 145 25 may 1877 Die hervorragendesten Personlichkeiten der englischen Salonwelt In Der Sprudel Allgemeines deutsches Bade Journal Wien IX Jg No 3 18 may 1879 Irving at home In Der Sprudel Allgemeines deutsches Bade Journal Wien IX Jg No 7 23 June 1879IstinadlarJenny Marx GeneaStar A A P Secret Re burial of Karl Marx In London ing The Sydney Morning HeraldSydney Fairfax Media 1954 Iss 36485 late edition P 1 ISSN 0312 6315 Lundy D R The Peerage ing Hotham Thompson Charles Operations of the Allied Army Under the Duke of Brunswick 1757 1766 ingilis Winged Hussar Publishing 6 April 2018 ISBN 9781945430664 McLynn Frank 1759 The Year Britain Became Master of the World ingilis Random House 31 December 2011 ISBN 9781446449271 Internet Portal Westfalische Geschichte www lwl org alman 25 March 2014 28 November 2018 tarixinde Istifade tarixi 20 July 2019 Christian Heinrich Philipp Westphalen Edler von Ferdinand Otto Wilhelm Henning von Westphalen Geschichte der Feldzuge des Herzogs Ferdinand von Braunschweig Luneberg alman Oxford University Verlag der koniglichen geheimen Ober Hofbuchdruckerei R Decker 1859 1859 Klaus Gietinger Karl Marx die Liebe und das Kapital 2024 02 23 at the Wayback Machine Boris I Nicolaevsky Otto Maenchen Helfen Karl Marx man and fighter Taylor amp Francis 1973 22 7 GGKEY JH1D3TU7F5Q Istifade tarixi 9 May 2011 Burke s landed gentry of Great Britain ingilis seh 617 Richard Norman Hunt The Political Ideas of Marx and Engels Marxism and Totalitarian Democracy 1818 50 ingilis Springer 2016 seh 23 Francis Wheen Karl Marx A Life Fourth Estate 1999 ISBN 1 85702 637 3 Jonathan Sperber Karl Marx A Nineteenth Century Life ingilis 2013 2024 02 23 tarixinde Istifade tarixi 2024 02 23 Jurgen Reetz Four Letters of Jenny Marx from the years 1856 1860th Trier 1970 Schriften aus dem Karl Marx Haus Heft 3 Trier 1970 Leszek Kolakowski Main Currents of Marxism Vol I The Founders Oxford Clarendon Press 1978 seh 193 194 Marx and Engels through the eyes of their contemporaries Progress Publishers Moscow 1972 p 131 142Xarici kecidlerVikianbarda Cenni fon Vestfalen ile elaqeli mediafayllar var Cenni fon Vestfalenin mektublari