Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tarixi taleyin üzüdönüklüyündən Qafqaz Albaniyasının yerli mənşəli yazıları dövrümüzə qrabar (qədim erməni) dilində gəlib çatmışdır. Alban ədəbi ənənələrinin yaranıb formalaşmasında aparıcı rol xristianlığa məxsus idi. Yəni qədim Qafqaz ədəbiyyatı kim alban ədəbiyyatı da xristian ədəbiyyatı sayılırdı. X əsr də daxil olmaqla alban mənbələri başlanğıcdan alban dilində tərtib olunurdu. Bura alban dini rəvayət ədəbiyyatı (aqioqrafiya), məktub şəklində yazışmalar, konon ədəbiyyatı, qərarlar, salnamələr aiddir.Musa Kalankatlının "Alban ölkəsinin tarixi" əsəri də alban dilində yazmış, XII əsrdə qrabar dilinə tərcümə edilmiş, orijinalı isə məhv edilmişdir. Xristianlığın ilkin yayıldığı dövrdə alban dini ədəbiyyatı surfil ədəbiyyat kimi inkişaf etsə də, V–VI yüzilliklərdə yunanfil- ellin istiqamətdə inkişaf etməyə başlamışdı. Tədqiqatçıların fikeincə bu təsiryunanlara deyil, monofizit suriyalılara məxsusdur. Alabn ədəbiyyatı ilk növbədə əlverişli tarixi-mədəni bir mühitdə formalaşırdı. Bu Alban Arşakilərinin və onları əvəz etmiş Mehranilərin hakimiyyət başında olduqları, Albaniyanın avtokefal kilsəsinin fəaliyyət göstərdiyi bir dövr idi. Həmin dövrdə Ermənistan bir dövlət kimi ləğv edilərək canişinliyə çevrilmişdi.527-ci ildə isə Gürcüstan(İberiya)ləğv edilmişdi.
- Ədəbiyyatın inkişafı sayəsində maraq dairəsi genişlənir və bu ədəbi janrlarda da özünü göstərirdi. Aqioqrafik əsərlər (alban müqəddəsləri haqqında), tarixi xronika janrında əsərlər yaradılırdı.
- Qafqazın digər ölkələrinin ədəbiyyatında olduğu kimi alban ədəbiyyatında da üç isiqamət-bir-birini əvəz edən üç epoxa vardı:
- 1)Suriya təsirinin tam hakim olduğu missiomer epoxa
- 2)Yunan fəlsəəsinin hakim olduğu fəlsəfi sxolastik epoxa
- 3)Ruhən yerli olan məktəb və ənənələrin epoxası
Yerli alban ənənəsinə aid əsərlərdən dövrümüzə qədər gəlib çatmış aşağıdakı tarixi mənbələri göstərmək olar:
- 1)Musa Kalankatlı-Alban ölkəsinin tarixi
- 2)Mxitar Qoş-Alban salnamələri
- 3)Mxitar Qoş-Qanunnamə
- 4)Mxitar Qoş-Gəncəli Xosrovun əzablı həyatı
- 5)Kirakos Gəncəli-Tarix
- 6)Aluen kilsə məclisinin kanonları
- 7) kanonları
Həmçinin bax
Mənbə
- Fəridə Məmmədova-"Qafqaz Albaniyasının siyasi tarixi və tarixi coğrafiyası"Bakı,1993
- K. V. Trever-Alban tarixi və mədəniyyətinə dair oçerklər, Moskva-Leninqrad,1959(rus dilində)
- Fəridə Məmmədova — Qafqaz Albaniyası və Albanlar, Bakı,2006
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tarixi taleyin uzudonukluyunden Qafqaz Albaniyasinin yerli menseli yazilari dovrumuze qrabar qedim ermeni dilinde gelib catmisdir Alban edebi enenelerinin yaranib formalasmasinda aparici rol xristianliga mexsus idi Yeni qedim Qafqaz edebiyyati kim alban edebiyyati da xristian edebiyyati sayilirdi X esr de daxil olmaqla alban menbeleri baslangicdan alban dilinde tertib olunurdu Bura alban dini revayet edebiyyati aqioqrafiya mektub seklinde yazismalar konon edebiyyati qerarlar salnameler aiddir Musa Kalankatlinin Alban olkesinin tarixi eseri de alban dilinde yazmis XII esrde qrabar diline tercume edilmis orijinali ise mehv edilmisdir Xristianligin ilkin yayildigi dovrde alban dini edebiyyati surfil edebiyyat kimi inkisaf etse de V VI yuzilliklerde yunanfil ellin istiqametde inkisaf etmeye baslamisdi Tedqiqatcilarin fikeince bu tesiryunanlara deyil monofizit suriyalilara mexsusdur Alabn edebiyyati ilk novbede elverisli tarixi medeni bir muhitde formalasirdi Bu Alban Arsakilerinin ve onlari evez etmis Mehranilerin hakimiyyet basinda olduqlari Albaniyanin avtokefal kilsesinin fealiyyet gosterdiyi bir dovr idi Hemin dovrde Ermenistan bir dovlet kimi legv edilerek canisinliye cevrilmisdi 527 ci ilde ise Gurcustan Iberiya legv edilmisdi Edebiyyatin inkisafi sayesinde maraq dairesi genislenir ve bu edebi janrlarda da ozunu gosterirdi Aqioqrafik eserler alban muqeddesleri haqqinda tarixi xronika janrinda eserler yaradilirdi Qafqazin diger olkelerinin edebiyyatinda oldugu kimi alban edebiyyatinda da uc isiqamet bir birini evez eden uc epoxa vardi 1 Suriya tesirinin tam hakim oldugu missiomer epoxa 2 Yunan felseesinin hakim oldugu felsefi sxolastik epoxa 3 Ruhen yerli olan mekteb ve enenelerin epoxasi Yerli alban enenesine aid eserlerden dovrumuze qeder gelib catmis asagidaki tarixi menbeleri gostermek olar 1 Musa Kalankatli Alban olkesinin tarixi 2 Mxitar Qos Alban salnameleri 3 Mxitar Qos Qanunname 4 Mxitar Qos Genceli Xosrovun ezabli heyati 5 Kirakos Genceli Tarix 6 Aluen kilse meclisinin kanonlari 7 kanonlariHemcinin baxQafqaz Albaniyasi albanlar Alban xaciMenbeFeride Memmedova Qafqaz Albaniyasinin siyasi tarixi ve tarixi cografiyasi Baki 1993 K V Trever Alban tarixi ve medeniyyetine dair ocerkler Moskva Leninqrad 1959 rus dilinde Feride Memmedova Qafqaz Albaniyasi ve Albanlar Baki 2006