Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Erməni Qriqorian Kilsəsinin Qarabağ yeparxiyası (erm. Արցախի թեմ Artsakhi t'em) — Erməni Qriqorian Kilsəsinin Dağlıq Qarabağ ərazisində yurisdiksiyası olan kilsə hissəsi. Mərkəzi Şuşa şəhərində Qazançetsots 72 ünvanında yerləşən Qazançetsots kafedralıdır. Yeparxiyanın başçısı, arxiyepiskop .
Tarixi
Yeparxiya, Erməni Qriqorian Kilsəsinin rəhbəri II Vazgen tərəfindən 1989-cu ildə Dağlıq Qarabağ bölgəsinə arxiyepiskop təyin edilməsindən sonra yaradılmışdır. Bu tarixə qədər Qarabağda yerləşən kilsələr Alban Həvari Kilsəsi və Erməni Qriqorian Kilsəsinin keşişləri tərəfindən idarə olunurdu. 1830-cu illərdə erməni kilsəsi, fəaliyyətsiz qalmış alban kilsələrinə sahib çıxmaqdan ötrü, Rus sinoduna müraciət edir və edilmiş müraciət əsasında İmperator I Nikolay tərəfindən 1836-cı ilin 10 aprel tarixində bölgədə yerləşən bütün dini obyektlərin Erməni Qriqorian Kilsəsinin tabeçiliyinə verilməsi barədə qərar qəbul edilir. Ağdərə rayonunun Vəngli kəndində, Xaçınçayın sol sahilində yerləşən XIII əsrə aid alban kilsəsi Gəncəsər monastırı müvafiq fərman verilənə qədər Alban Həvari Kilsəsinin mərkəzi olmuşdur.
Dağlıq Qarabağ bölgəsində yerləşən bütün kilsələr 1930-cu ildə SSRİ hökumət rəhbərlərinin göstərişi ilə qapadılmış və bəzilərindən yem anbarı kimi istifadə olunmuşdur. Kilsələrin təkrar fəaliyyəti Mixail Qorbaçovun rəhbərliyi dövründə mümkün olmuşdur. Artıq bu dövrdə kilsələr özünün ilkin alban mənşəyini itirərək, tamamilə erməniləşmişdir. 1989-cu ildə bölgədə erməni yeparxiyasının yaradılması və Qarabağda yaşayan ermənilərin artan millətçilik tələbləri fonunda kilsələrin erməniləşdirilməsinə və aktiv olmayan kilsələrin belə işlək vəziyyətə gətirilməsi siyasəti aparılmış, bu məqsəd üçün diasporada yaşayan ermənilərin maddi imkanlarından istifadə olunmuşdur.
Erməni Qriqorian Kilsənin Qarabağ yeparxiyasının mərkəzi ofisi Şuşa şəhərində, Qazançetsosts 72 ünvanında yerləşir. Burada yerləşən Qazançetsots kafedralı yeparxiyanın mərkəzi sayılır və arxiyepiskop iqamətgahıda bu kafedraldadır.
2006-cı ildən etibarən Xankəndi şəhərində Müqəddəs Ana kafedralının tikinti işlərinə başlanılıb və kilsənin tikintisi üçün 2 milyon ABŞ dolları vəsaitin ayrıldığı bildirilir. Maliyyə çatışmazlığı səbəbindən kilsənin tikintisi yarımçıq vəziyyətdədir. Müqəddəs Ana kafedralı tamamlandıqdan sonra Erməni Qriqorian Kilsəsinin Qarabağ yeparxiyasının mərkəzi Şuşa şəhərindən buraya köçürürləcək.
Aktiv kilsələr
Aşağıdakı siyahıda Erməni Qriqorian Kilsənin Qarabağ yeparxiyasının nəzarəti altında fəaliyyət göstərən kilsələr, monastrlar və şapellərin siyahısı, onların yerləşdiyi yer və təqdis ili göstərilmişdir:
Kilsələr
- Beşikdağ kilsəsi, (Ağdərə yaxınlığında, VII əsr.)
- Müqəddəs Diriliş Kilsəsi, (Hadrut, 1621)
- Yaşıl kilsə, (Şuşa, 1818)
- Müqəddəs Vəftizçi Yuhənna Kilsəsi (Ağdərə, 1881)
- , (Şuşa, 1888)
- Müqəddəs Merac Kilsəsi, (Laçın, 1998)
- Müqəddəs Şəhidlər Kilsəsi, (Zabux, 2002)
- Müqəddəs Məryəm Ana Kilsəsi, (Əsgəran, 2002)
- Müqəddəs Sarkis Kilsəsi, (Qızılqaya, 2005)
- Müqəddəs Sarkis Kilsəsi, (Zamanpəyəsi, 2006)
- Müqəddəs Yaqub Kilsəsi, (Xankəndi, 2007)
- Müqəddəs Anton Kilsəsi (Zəylik, 2009)
- Müqəddəs Georgi Kilsəsi, (Böyük Qaladərəsi, 2011)
- Müqəddəs Məryəm Ana Kilsəsi, (Qozlu, 2012)
- Müqəddəs Georgi Kilsəsi, (Aşağı Oratağ, 2012)
- Müqəddəs Vəftizçi Yuhənna kilsəsi, (Daş Veysəlli, 2013)
-
![image]()
Beşikdaş kilsəsi, Ağdərə yaxınlığında. -
![image]()
Müqəddəs Diriliş Kilsəsi, Hadrut -
![image]()
Kanaç Zam, Şuşa -
![image]()
Müqəddəs Vəftizçi İohann kilsəsi, Ağdərə -
![image]()
Müqəddəs Xilaskar Məsih kilsəsi, Şuşa -
![image]()
Müqəddəs Tanrı anası Kilsəsi, Əsgəran -
![image]()
Müqəddəs Nerses Kilsəsi, Ağdərə -
![image]()
Müqəddəs Ceyms Kilsəsi, Xankəndi
Monastrlar
- Amaras monastırı, (Sos, IV əsr)
- Ağoğlan monastırı, (Ağoğlançayın sahilində, Azərbaycan-Ermənistan sərhəd xətti yaxınlığı), VI əsr
- Gəncəsər monastırı, (Vəngli, X–XIII əsr)
-
![image]()
Amaras monastırı, Sos kəndi -
![image]()
Ağoğlan monastırı, Ağoğlançayın sahili -
![image]()
Gəncəsər monastırı, Vəngli kəndi
Qeyri-aktiv və xarabalıqları qalmış kilsə və monastırlar
Dağlıq Qarabağ bölgəsində yerləşən, qeyri-aktiv və yaxud xarabalıqları qalmış kilsə və monastrıların natamam siyahısı;
- , (Hadrut, IV əsr)
- Müqəddəs Yelisey monastırı, (Ağdam, V əsr)
- Xudavəng monastır kompleksi, (Kəlbəcərdən şərqdə, Bağlıpəyə kəndindən aşağı, Kəlbəcər rayonunun 29 kilometrliyində, IX–XIII əsrlər.)
- Ktişvəng monastırı, (Tuğ kəndi, 1248)
- , (Zar, 1301)
- Üç körpə monastırı, (Ağdərə, 1691)
-
![image]()
Katarovank monastırı, Hadrut -
![image]()
Müqəddəs Yelisey monastırı, Ağdam yaxınlığı -
![image]()
Xudavəng monastır kompleksi, Kəlbəcər -
![image]()
Ktişvəng monastırı, Tuğ kəndi -
![image]()
Üç körpə monastırı, Ağdərə yaxınlığı
İstinadlar
- Armenian International Magazine, Volume 10, Glendale, California, 1999
- O'Mahony, Anthony. Eastern Christianity: Studies in Modern History, Religion and Politics. London: Melisende. 2004. səh. 148. ISBN .
- "Diocese of Artsakh of the Armenian Apostolic Church". Gandzasar.com. 28 May 2013 tarixində . İstifadə tarixi: 25 May 2013.
- . 2018-10-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-25.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ermeni Qriqorian Kilsesinin Qarabag yeparxiyasi erm Արցախի թեմ Artsakhi t em Ermeni Qriqorian Kilsesinin Dagliq Qarabag erazisinde yurisdiksiyasi olan kilse hissesi Merkezi Susa seherinde Qazancetsots 72 unvaninda yerlesen Qazancetsots kafedralidir Yeparxiyanin bascisi arxiyepiskop TarixiArxiyepiskop iqametgahinin yerlesdiyi ve 1888 ci ilde insa olunmus Qazancetsots kafedrali Susa Yeparxiya Ermeni Qriqorian Kilsesinin rehberi II Vazgen terefinden 1989 cu ilde Dagliq Qarabag bolgesine arxiyepiskop teyin edilmesinden sonra yaradilmisdir Bu tarixe qeder Qarabagda yerlesen kilseler Alban Hevari Kilsesi ve Ermeni Qriqorian Kilsesinin kesisleri terefinden idare olunurdu 1830 cu illerde ermeni kilsesi fealiyyetsiz qalmis alban kilselerine sahib cixmaqdan otru Rus sinoduna muraciet edir ve edilmis muraciet esasinda Imperator I Nikolay terefinden 1836 ci ilin 10 aprel tarixinde bolgede yerlesen butun dini obyektlerin Ermeni Qriqorian Kilsesinin tabeciliyine verilmesi barede qerar qebul edilir Agdere rayonunun Vengli kendinde Xacincayin sol sahilinde yerlesen XIII esre aid alban kilsesi Genceser monastiri muvafiq ferman verilene qeder Alban Hevari Kilsesinin merkezi olmusdur Dagliq Qarabag bolgesinde yerlesen butun kilseler 1930 cu ilde SSRI hokumet rehberlerinin gosterisi ile qapadilmis ve bezilerinden yem anbari kimi istifade olunmusdur Kilselerin tekrar fealiyyeti Mixail Qorbacovun rehberliyi dovrunde mumkun olmusdur Artiq bu dovrde kilseler ozunun ilkin alban menseyini itirerek tamamile ermenilesmisdir 1989 cu ilde bolgede ermeni yeparxiyasinin yaradilmasi ve Qarabagda yasayan ermenilerin artan milletcilik telebleri fonunda kilselerin ermenilesdirilmesine ve aktiv olmayan kilselerin bele islek veziyyete getirilmesi siyaseti aparilmis bu meqsed ucun diasporada yasayan ermenilerin maddi imkanlarindan istifade olunmusdur Ermeni Qriqorian Kilsenin Qarabag yeparxiyasinin merkezi ofisi Susa seherinde Qazancetsosts 72 unvaninda yerlesir Burada yerlesen Qazancetsots kafedrali yeparxiyanin merkezi sayilir ve arxiyepiskop iqametgahida bu kafedraldadir 2006 ci ilden etibaren Xankendi seherinde Muqeddes Ana kafedralinin tikinti islerine baslanilib ve kilsenin tikintisi ucun 2 milyon ABS dollari vesaitin ayrildigi bildirilir Maliyye catismazligi sebebinden kilsenin tikintisi yarimciq veziyyetdedir Muqeddes Ana kafedrali tamamlandiqdan sonra Ermeni Qriqorian Kilsesinin Qarabag yeparxiyasinin merkezi Susa seherinden buraya kocururlecek Aktiv kilselerAsagidaki siyahida Ermeni Qriqorian Kilsenin Qarabag yeparxiyasinin nezareti altinda fealiyyet gosteren kilseler monastrlar ve sapellerin siyahisi onlarin yerlesdiyi yer ve teqdis ili gosterilmisdir Kilseler Besikdag kilsesi Agdere yaxinliginda VII esr Muqeddes Dirilis Kilsesi Hadrut 1621 Yasil kilse Susa 1818 Muqeddes Veftizci Yuhenna Kilsesi Agdere 1881 Susa 1888 Muqeddes Merac Kilsesi Lacin 1998 Muqeddes Sehidler Kilsesi Zabux 2002 Muqeddes Meryem Ana Kilsesi Esgeran 2002 Muqeddes Sarkis Kilsesi Qizilqaya 2005 Muqeddes Sarkis Kilsesi Zamanpeyesi 2006 Muqeddes Yaqub Kilsesi Xankendi 2007 Muqeddes Anton Kilsesi Zeylik 2009 Muqeddes Georgi Kilsesi Boyuk Qaladeresi 2011 Muqeddes Meryem Ana Kilsesi Qozlu 2012 Muqeddes Georgi Kilsesi Asagi Oratag 2012 Muqeddes Veftizci Yuhenna kilsesi Das Veyselli 2013 Besikdas kilsesi Agdere yaxinliginda Muqeddes Dirilis Kilsesi Hadrut Kanac Zam Susa Muqeddes Veftizci Iohann kilsesi Agdere Muqeddes Xilaskar Mesih kilsesi Susa Muqeddes Tanri anasi Kilsesi Esgeran Muqeddes Nerses Kilsesi Agdere Muqeddes Ceyms Kilsesi XankendiMonastrlar Amaras monastiri Sos IV esr Agoglan monastiri Agoglancayin sahilinde Azerbaycan Ermenistan serhed xetti yaxinligi VI esr Genceser monastiri Vengli X XIII esr Amaras monastiri Sos kendi Agoglan monastiri Agoglancayin sahili Genceser monastiri Vengli kendiQeyri aktiv ve xarabaliqlari qalmis kilse ve monastirlarDagliq Qarabag bolgesinde yerlesen qeyri aktiv ve yaxud xarabaliqlari qalmis kilse ve monastrilarin natamam siyahisi Hadrut IV esr Muqeddes Yelisey monastiri Agdam V esr Xudaveng monastir kompleksi Kelbecerden serqde Baglipeye kendinden asagi Kelbecer rayonunun 29 kilometrliyinde IX XIII esrler Ktisveng monastiri Tug kendi 1248 Zar 1301 Uc korpe monastiri Agdere 1691 Katarovank monastiri Hadrut Muqeddes Yelisey monastiri Agdam yaxinligi Xudaveng monastir kompleksi Kelbecer Ktisveng monastiri Tug kendi Uc korpe monastiri Agdere yaxinligiIstinadlarArmenian International Magazine Volume 10 Glendale California 1999 O Mahony Anthony Eastern Christianity Studies in Modern History Religion and Politics London Melisende 2004 seh 148 ISBN 9781901764239 Diocese of Artsakh of the Armenian Apostolic Church Gandzasar com 28 May 2013 tarixinde Istifade tarixi 25 May 2013 2018 10 07 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 03 25