Hadrut Azərbaycan Respublikasının Xocavənd rayonunun Hadrut qəsəbə inzibati ərazi dairəsində qəsəbə Hadrut39 31 00 şm e

Hadrut — Azərbaycan Respublikasının Xocavənd rayonunun Hadrut qəsəbə inzibati ərazi dairəsində qəsəbə.

Hadrut



Ölkə	Azərbaycan
Region	Xocavənd rayonu
Tarixi və coğrafiyası
Mərkəzin hündürlüyü	720 m
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi	4.100 nəf. (2015)
Rəsmi dili	Azərbaycan dili
Hadrut Hadrut
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

2 oktyabr 1992-ci ildən 9 oktyabr 2020-ci ilə kimi Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin işğalı altında olmuşdur. Hadrut 9 oktyabr 2020-ci il tarixində Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad edilmişdir.

Toponimikası

Oykonim İran dillərindəki ha "ara", dü "iki" və rud "çay" komponentlərindən düzəlib, "iki çayın arası" mənasındadır.

Tarixi

Hadrut 1903-cü ilin Cəbrayıl qəzası xəritəsində.

Qəsəbənin dəqiq salınma vaxtı məlum deyil. Burada həm qədim, həm də erkən xristian və orta əsr dövrünə aid abidilərə rast gəlinir. Kəndin adı 1727-ci ildə Osmanlı qaynaqlarında Dizaq nahiyəsinin Hadrud kimi çəkilir.

Çar dövründə Hadrut kəndi Yelizavetpol quberniyasının Cəbrayıl qəzasının tərkibində idi. Bura 1847-ci ildən Poltava atlı kazak alayının qərargahı idi. 1872-ci ildə Moskvada keçirilmiş Politexnik sərgisində iki Hadrut sakini — Moses Dülgəryants və Əhməd Daşdəmiroğlu — təqdim etdiyi xalçalara görə gümüş mükafata layiq görülmüşlər. 1877-ci ildən burada Zurabov, Muradov və şəriklərinə məxsus baramaaçma karxanası fəaliyyət göstərirdi. Bəstəkar Üzeyir Hacıbəyov gənc yaşlarında Hadrutda müəllimlik etmişdir.

Davidbekovun məlumatına görə, Hadrutda yerli əhali nisbətən az idi: sakinlərin əksəriyyəti vaxtilə şah ordusunun hücumlarından qurtulub buraya pənah gətirən köçkünlərdən ibarət idi. 1863-cü ildə burada 438 nəfər adam yaşayırdı, 1886-ci ildə onların sayı 1835 nəfərə qədər artmışdı. Əhali bağçılıq, bostançılıq, taxılçılıq, maldarlıq, ticarət və sənətlə məşğul idi. Hadrutda o dövrdə iki bazar, kilsə, ikiillik məktəb, birillik prixod məktəbi, zemstvo əczaxanası və teleqraf stansiyası fəaliyyət göstərirdi. 1923-cü ildə Hadrut kəndi Azərbaycan SSR Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin tərkibinə verilmişdir, 1930-cu ildə isə yeni yaradılmış Dizaq rayonunun inzibati mərkəzi seçilmişdir. 1939-cu ildə həmin rayon öz mərkəzinin adına uyğun olaraq Hadrut rayonu adlandırılmışdır. 1963-cü ildə Hadruta şəhər tipli qəsəbə statusu verilmişdir. 1979-cu ildə burada 2173 insan yaşayırdı (onlardan 1955 nəfəri erməni, 188 nəfəri azərbaycanlı idi). Qəsəbədə üzüm emalı zavodu, xalça sexi, musiqi və ümumtəhsil məktəbləri, mədəniyyət evi, mərkəzi kitabxana və rayon xəstəxanası yerləşirdi.

1930-cu ildə burada vəba epidemiyası baş vermişdir, onun qarşısını almaq üçün Bakıdan başçılıq etdiyi həkimlər briqadası göndərilmişdir.

1992-ci ildə Hadrut rayonu ləğv olunub Xocavənd rayonunun tərkibinə daxil edilmışdir. 2 oktyabr 1992-ci ildə Birinci Qarabağ müharibəsi zamanı separatçı erməni qoşunları Hadrutu ələ keçirmişdir.

2020-cu ilin oktyabrında İkinci Qarabağ müharibəsi nəticəsində Azərbaycan ordusu Hadrutu azad etmişdir.Atəşkəs bəyanatından bir gün sonra burada Xocavənd rayonu baş polis idarəsinin qərargahı, daha sonra isə Dövlət Təhlükəsizliyi Xidmətinin rayon şöbəsi yerləşdirilmişdir.

Tarixi abidələri

Hadrut qəsəbəsində aşağıdakı daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələri qeydə alınmışdır:

İnventar №	Abidənin adı	Tarixi	Yerləşdiyi ünvan	Növü	Əhəmiyyət dərəcəsi
224	Alban məbədi	1170-ci il	Hadrut qəsəbəsi	Memarlıq	Ölkə
4319	Məbəd	XVIII əsr	Hadrut qəsəbəsi	Memarlıq	Yerli

Coğrafiyası və iqlimi

Qəsəbə Qozluçayın dərəsində, Ərgünəş dağının yaxınlığında yerləşir. Şimalçay və Cənubçay Hadrutun ərazisində birləşib Qozluçayı təşkil edir.

Əhalisi

İl	Daimi əhali	Kişilər	Qadınlar
1999	XXXX	XXXX	XXXX
2009	↗XXXX	↗XXXX	↗XXXX

2005-ci ildə Dağlıq Qarabağda keçirilən əhalinin siyahıyaalmasına əsasən Hadrut şəhərinin əhalisinin faktiki sayı 2936 nəfər, qeydiyyatdakı əhalinin sayı 2974 nəfər təşkil edirdi.

**Xocavənd rayonunun Hadrut qəsəbəsi əhalisinin milli tərkibi 1970-ci il**
Etnik qrup	Sayı, 1970 sa.	Nisbəti, 1970 sa.
toplam	2 082	100 %
erməni	1 845	88.6 %
azərbaycanlı	137	6.6 %
rus	68	3.3 %
ukraynalı	18	0.9 %
digər	14	0.7 %

İqtisadiyyatı

15 martda qəsəbəni ziyarət etmiş Azərbaycan Respublikasının prezidenti İlham Əliyev uzunluğu 43 km olan Hadrut—Cəbrayıl—Şükürbəyli və uzunluğu 13 km olan Füzuli—Hadrut iki avtomobil yolunun təməlini qoymuşdur.

9 oktyabr 2021-ci ildə Hadruta səfər etmiş İlham Əliyev burada yeni 35-kilovoltluq elektrik yarımstasiyasının təməlini qoymuşdur.

Mədəniyyəti

26 iyun 2021-ci ildə Hadrutda İkinci Qarabağ müharibəsində həyatını itirmiş əsgər və zabitlərin xatirəsinə inşa edilmiş "Dəmir yumruq" abidə kompleksinin açılış mərasimi keçirilmişdir.

Rabitə

1 fevral 2021-ci ildə etibarən Hadrutda Füzuli poçt filialının müştəri xidmətləri şöbəsinin agentliyi fəaliyyətə başlamışdır.

Təhsil

Kənddə təhsil müəssisəsi mövcud deyil.

Din

9 oktyabr 2021-ci ildə Hadruta səfər etmiş İlham Əliyev burada yeni məscidin təməlini qoymuşdur.

Səhiyyə

Qəsəbədə səhiyyə müəssisəsi mövcud deyil.

Hərbi

2021-ci ilin dekabrında Hadrutda Azərbaycan SQ Komando briqadasının hərbi hissəsi açılıb.

Şəkilləri

İstinadlar

"Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Standartı. İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı — 2019. Bakı: 2020, səh. 58" (PDF). 2022-01-28 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2022-05-02.
"Bu gün Hadrutun işğaldan azad olunduğu gündür". 2022-07-31 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-07-31.
Hadrut // Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. I cild. Bakı: Şərq-Qərb. 2007. səh. XXXX. ISBN .
""Gence-Karabağ Eyâleti'nin Mufassal Defteri"". 2022-03-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-10-25.
Евгений Ежуков. Горячие окраины России. — М.: Граница, 2000 — səh. 175.
Н. Ситовский. Обзор двадцатипятилетней деятельности Кавказского общества сельского хозяйства (1850—1875). — Тифлис: Тип. Главного управления наместника кавказского, 1875 — səh. 283.
Год в сельскохозяйственном отношении по ответам, полученным от хозяев. Санкт-Петербург, Отдел сельской экономии и сельскохозяйственной статистики, 1890 — səh. 523
"Гаджибеков Узеир Абдул Гусейн-оглы". // Биография.ру. 2011-08-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-06-15.
. 2015-05-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-06-23.
(PDF). 2018-11-27 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-03-21.
"Перепись 1979 года: Гадрутский район". 2020-10-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-03-21.
Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası. 10. Bakı: Azərbaycan Sovet Ensiklopediyasının baş redartorluğu. C. Quliyev (red.). 1987. səh. 127.
"Лев Зильбер ОПЕРАЦИЯ «РУДА»". 2020-02-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-09-11.
Фарида Багирова. "Период созидания. Президент ставит приоритетом восстановление освобожденных земель". 1news.az. 2020-03-17. 2021-12-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-03-21.
"Минобороны Азербайджана опубликовало видеоподтверждение взятия Гадрута". 2021-11-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-03-21.
Павел Посадский. "Баку начал размещать полицейские участки на занятых территориях в Карабахе". Газета.ru. 2020-11-11. 2020-11-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-03-21.
. 2020-11-12 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-03-21.
"Azərbaycandakı dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş siyahısı. səh. 9" (PDF). 2021-07-07 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2022-06-14.
"Azərbaycandakı dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş siyahısı. səh. 110" (PDF). 2021-07-07 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2022-06-14.
Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıya alınması. 1999-cu il. I hissə. Bakı: "Səda" nəşriyyatı, 2000, səh. XXXX.
Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. I cild. Bakı: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, 2010, səh. XXXX.
İnzibati-ərazi bölgüsü və cinsinə görə hazırkı və daimi əhali 2011-03-02 at the Wayback Machine - səh. 4
Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа: Гадрутский район (1970 г.) 2020-10-14 at the Wayback Machine
"Заложен фундамент новой подстанции «Гадрут»". Информационное Агентство Репорт (rus). 2021-10-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-10-11.
"Президент Азербайджана заложил фундамент новой мечети в Гадруте". Информационное Агентство Репорт. 2021-10-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-10-11.
Саид Гариб. "В Гадруте установлен памятник "Железный кулак"". REPORT. 26.06.2021. 2021-06-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-09-05.
"В поселке Гадрут установлен памятник "Железный кулак"". Москва-Баку.ru. 26.06.2021. 2021-06-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-09-05.
Феликс Вишневецкий. "В Гадруте начало функционировать почтовое агентство". 1news.az. 2020-02-01. 2022-10-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-03-21.
"İlham Əliyev Şuşada: "Zəfərdən sonra bizim gücümüz, nüfuzumuz, təsir dairəmiz daha da genişləndi"". 2021-12-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-12-24.

Xarici keçidlər

İşğaldan azad olunan Hadrut qəsəbəsi
Hadrut uğrunda döyüşlər – nə baş verir
İşğaldan azad olunmuş Hadrut qəsəbəsinin “Azersky” peykindən əldə edilmiş təsviri

Həmçinin bax

[1] "Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Standartı. İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı — 2019. Bakı: 2020, səh. 58" (PDF). 2022-01-28 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2022-05-02.

[2] "Bu gün Hadrutun işğaldan azad olunduğu gündür". 2022-07-31 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-07-31.

[3] Hadrut // Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. I cild. Bakı: Şərq-Qərb. 2007. səh. XXXX. ISBN .

[4] ""Gence-Karabağ Eyâleti'nin Mufassal Defteri"". 2022-03-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-10-25.

[5] Евгений Ежуков. Горячие окраины России. — М.: Граница, 2000 — səh. 175.

[6] Н. Ситовский. Обзор двадцатипятилетней деятельности Кавказского общества сельского хозяйства (1850—1875). — Тифлис: Тип. Главного управления наместника кавказского, 1875 — səh. 283.

[7] Год в сельскохозяйственном отношении по ответам, полученным от хозяев. Санкт-Петербург, Отдел сельской экономии и сельскохозяйственной статистики, 1890 — səh. 523

[Семинарий-8] "Гаджибеков Узеир Абдул Гусейн-оглы". // Биография.ру. 2011-08-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-06-15.

[9] . 2015-05-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-06-23.

[10] (PDF). 2018-11-27 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-03-21.

[11] "Перепись 1979 года: Гадрутский район". 2020-10-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-03-21.

[ASE-12] Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası. 10. Bakı: Azərbaycan Sovet Ensiklopediyasının baş redartorluğu. C. Quliyev (red.). 1987. səh. 127.

[13] "Лев Зильбер ОПЕРАЦИЯ «РУДА»". 2020-02-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-09-11.

[bagirova-14] Фарида Багирова. "Период созидания. Президент ставит приоритетом восстановление освобожденных земель". 1news.az. 2020-03-17. 2021-12-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-03-21.

[bbc-15] "Минобороны Азербайджана опубликовало видеоподтверждение взятия Гадрута". 2021-11-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-03-21.

[16] Павел Посадский. "Баку начал размещать полицейские участки на занятых территориях в Карабахе". Газета.ru. 2020-11-11. 2020-11-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-03-21.

[17] . 2020-11-12 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-03-21.

[18] "Azərbaycandakı dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş siyahısı. səh. 9" (PDF). 2021-07-07 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2022-06-14.

[19] "Azərbaycandakı dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş siyahısı. səh. 110" (PDF). 2021-07-07 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2022-06-14.

[20] Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıya alınması. 1999-cu il. I hissə. Bakı: "Səda" nəşriyyatı, 2000, səh. XXXX.

[21] Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. I cild. Bakı: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, 2010, səh. XXXX.

[stat-22] İnzibati-ərazi bölgüsü və cinsinə görə hazırkı və daimi əhali 2011-03-02 at the Wayback Machine - səh. 4

[Гадрутский_район_(1970_г.)-23] Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа: Гадрутский район (1970 г.) 2020-10-14 at the Wayback Machine

[report.az-24] "Заложен фундамент новой подстанции «Гадрут»". Информационное Агентство Репорт (rus). 2021-10-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-10-11.

[ReferenceA-25] "Президент Азербайджана заложил фундамент новой мечети в Гадруте". Информационное Агентство Репорт. 2021-10-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-10-11.

[26] Саид Гариб. "В Гадруте установлен памятник "Железный кулак"". REPORT. 26.06.2021. 2021-06-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-09-05.

[27] "В поселке Гадрут установлен памятник "Железный кулак"". Москва-Баку.ru. 26.06.2021. 2021-06-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-09-05.

[28] Феликс Вишневецкий. "В Гадруте начало функционировать почтовое агентство". 1news.az. 2020-02-01. 2022-10-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-03-21.

[29] "İlham Əliyev Şuşada: "Zəfərdən sonra bizim gücümüz, nüfuzumuz, təsir dairəmiz daha da genişləndi"". 2021-12-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-12-24.