Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Monqol Altayı (monq. Монгол Алтайн нуруу, Mongol Altaïn nourouou; çin. (ənən.) 蒙古阿爾泰山脈, sadə. 蒙古阿尔泰山脉, pinyin: Ménggǔ Ā'ěrtài Shānmài) — Altay dağlarının cənub-şərqində yerləşən dağ sistemi. Monqol Altayı Çin və Monqolustanın sərhəddində yerləşir. Monqolustanın ən yüksək dağ silsiləsi. Dərələrlə parçalanmış bir-neçə silsilələrdən ibarət olan Monqol Altayı cənub-şərqdən şimal-qərbə doğru 1000 km məsafədə uzanır. Eni 150 km-dən 300 km arasında dəyişir. Ən yüksək zirvəsi Munx -Xayrxan -Ula dağıdır (4362 m). Əsas dağ sisteminin hündürlüyü 3000-4000 metr arasında dəyişir. Mərkəsi Asiyanın ən sərt və az tədqiq olunmuş ərazisidir.
| Monqol Altayı | |
|---|---|
 Monqol Altayının yerləşməsi | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Mütləq hündürlüyü | 4362 m |
| Uzunluğu | 1000 km |
| Eni | 300 km |
| Süxurları | və |
| Yerləşməsi | |
| Ölkələr | |
| | |
Dağ silsilələrinin zirvələri yastan formalı olub buzlaqlarla örtülüdür. Buzlaqların ümumi sahəsi 830 km²-dir. Buzlaqların əsas hissəsi Tavan-Boqda-Ula massivində yerləşir. Sistemin ən böyük buzlağı - Potanina da bu ərazidə yerləşir. Digər böyük buzlaqları - Prejevalski və Qranedir. Monqol Altay dağları əsasən kristallik şistlərdən, porfirdən, porfiritlərdən və qranitdən təşkil olunub. Rütubətli cənub-qərb yamaclarında meşə və çəmənliklər formalaşıb. Daha quru şimal-şərq yamaclarında isə çöl və yarımsəhralar üstünlük təşkil edir.
Monqol Altayı dağ sistemi şimaldan Altay Respublikasının yüksək dağları ilə həmsərhəddir. Saylyuqem dağ silsiləsinin davamı kimi formalaşan Monqol Altayının qərb və cənubda isə yarımsəhra və səhra Cunqariya və Qobi yerləşir. Şimal-şərqdən isə dağ sistemini əhatə edir. Bu ərazidə beş əsas böyük göl yerləşir. Monqol Altayının şərqində Alaq-Nursk çökəkliyi yerləşir. Bu çökəklik dağ sistemini daha alçaq Qobi Altayından (hündürlük 3900 m) ayırır. Şimal-qərb qurtaracağında Kanas gölü yerləşir. Monqol Altayı silsiləsi üzrə böyük suayrıcı xətt keçir. Silsilənin cənub-qərbindən İrtış çayı öz başlanğıcını götürür və Şimal Buzlu Okean hövzəsinə aiddir. Silsilənin əks tərəfindən isə Kobdo çayı formalaşır və öz suyunu Mərkəzi Asiyanın axarsız hövzəsinə aparır.
Monqol Altayının yüksək bölgələrindən orta əsrlərdə karvan yolları keçmiş və yol əsasən Ulan-Daba aşırımından keçərək Altay dağları ərazisinə keçmiş.
Geologiyası
Monqol Altayının geoloji quruluşunda əsasən mika, porfir və qranitlər üstünlük təşkil edir.
Flora və faunası
Monqol Altayının cənub-qərb yamacları meşə və çəmənliklərdən ibarətdir. Dağ sisteminin şimal-şərq yamacları daha sərt və quraq iqlimə malikdir. Bu bölgədə nadir çöl bitkiləri üstünlük təşkil edir. Əksər rayonlar yarımsəhralaşmış.
İstinadlar
- Монгольский Алтай — статья из Большой советской энциклопедии.
- Монгольский Алтай // Словарь современных географических названий / Рус. геогр. о-во. Моск. центр; Под общ. ред. акад. В. М. Котлякова. Институт географии РАН. — Екатеринбург: У-Фактория, 2006.
- Фотоальбом Монгольского Алтая
- Монгольский Алтай 2018-11-06 at the Wayback Machine
- Монгол Алтајы // Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası: [10 ҹилддә]. VII ҹилд: Мисир—Прадо. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1983. С. 43.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Monqol Altayi monq Mongol Altajn nuruu Mongol Altain nourouou cin enen 蒙古阿爾泰山脈 sade 蒙古阿尔泰山脉 pinyin Menggǔ A ertai Shanmai Altay daglarinin cenub serqinde yerlesen dag sistemi Monqol Altayi Cin ve Monqolustanin serheddinde yerlesir Monqolustanin en yuksek dag silsilesi Derelerle parcalanmis bir nece silsilelerden ibaret olan Monqol Altayi cenub serqden simal qerbe dogru 1000 km mesafede uzanir Eni 150 km den 300 km arasinda deyisir En yuksek zirvesi Munx Xayrxan Ula dagidir 4362 m Esas dag sisteminin hundurluyu 3000 4000 metr arasinda deyisir Merkesi Asiyanin en sert ve az tedqiq olunmus erazisidir Monqol AltayiMonqol Altayinin yerlesmesiUmumi melumatlarMutleq hundurluyu 4362 mUzunlugu 1000 kmEni 300 kmSuxurlari veYerlesmesi46 53 sm e 91 28 s u Olkeler CXR MonqolustanMonqol Altayi Dag silsilelerinin zirveleri yastan formali olub buzlaqlarla ortuludur Buzlaqlarin umumi sahesi 830 km dir Buzlaqlarin esas hissesi Tavan Boqda Ula massivinde yerlesir Sistemin en boyuk buzlagi Potanina da bu erazide yerlesir Diger boyuk buzlaqlari Prejevalski ve Qranedir Monqol Altay daglari esasen kristallik sistlerden porfirden porfiritlerden ve qranitden teskil olunub Rutubetli cenub qerb yamaclarinda mese ve cemenlikler formalasib Daha quru simal serq yamaclarinda ise col ve yarimsehralar ustunluk teskil edir Monqol Altayi dag sistemi simaldan Altay Respublikasinin yuksek daglari ile hemserheddir Saylyuqem dag silsilesinin davami kimi formalasan Monqol Altayinin qerb ve cenubda ise yarimsehra ve sehra Cunqariya ve Qobi yerlesir Simal serqden ise dag sistemini ehate edir Bu erazide bes esas boyuk gol yerlesir Monqol Altayinin serqinde Alaq Nursk cokekliyi yerlesir Bu cokeklik dag sistemini daha alcaq Qobi Altayindan hundurluk 3900 m ayirir Simal qerb qurtaracaginda Kanas golu yerlesir Monqol Altayi silsilesi uzre boyuk suayrici xett kecir Silsilenin cenub qerbinden Irtis cayi oz baslangicini goturur ve Simal Buzlu Okean hovzesine aiddir Silsilenin eks terefinden ise Kobdo cayi formalasir ve oz suyunu Merkezi Asiyanin axarsiz hovzesine aparir Monqol Altayinin yuksek bolgelerinden orta esrlerde karvan yollari kecmis ve yol esasen Ulan Daba asirimindan kecerek Altay daglari erazisine kecmis GeologiyasiMonqol Altayinin geoloji qurulusunda esasen mika porfir ve qranitler ustunluk teskil edir Flora ve faunasiMonqol Altayinin cenub qerb yamaclari mese ve cemenliklerden ibaretdir Dag sisteminin simal serq yamaclari daha sert ve quraq iqlime malikdir Bu bolgede nadir col bitkileri ustunluk teskil edir Ekser rayonlar yarimsehralasmis IstinadlarMongolskij Altaj statya iz Bolshoj sovetskoj enciklopedii Mongolskij Altaj Slovar sovremennyh geograficheskih nazvanij Rus geogr o vo Mosk centr Pod obsh red akad V M Kotlyakova Institut geografii RAN Ekaterinburg U Faktoriya 2006 Fotoalbom Mongolskogo Altaya Mongolskij Altaj 2018 11 06 at the Wayback MachineMongol Altaјy Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasi 10 ҹilddә VII ҹild Misir Prado Baky Azәrbaјҹan Sovet Ensiklopediјasynyn Bash Redaksiјasy Bash redaktor Ҹ B Guliјev 1983 S 43