Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Arminius Vámbéry (Latın və İngilis adı) (Macarca: Arminius Vámbéry və Almanca: Hermann Vámbéry) d. 12 və ya 19 mart 1832, /Macarıstan; öl. 15 sentyabr 1913, Budapeşt/Macarıstan (əsas adı: Hermann Wamberger, Bamberger ya da Vamberger), Macar əsilli bir şərqşünas və , və yəqin Böyük Britaniya Krallığı əmrində bir .
| Armin Vamberi | |
|---|---|
| mac. Ármin Vámbéry | |
 | |
| Doğum tarixi | 19 mart 1832 |
| Vəfat tarixi | 15 sentyabr 1913(81 yaşında) və ya 19 sentyabr 1913(81 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | tədqiqatçı-səyyah[d], yazıçı, şərqşünas, coğrafiyaşünas |
| Üzvlüyü |
|
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Vamberi, fəhlə, dindar bir yəhudi ailəsinin uşağı olaraq dünyaya gəlib. Doğulanda qismi iflic olan Vamberi, on iki yaşından etibarən dolanacağı üçün işləmək məcburiyyətində qalıb, əvvəlləri dərzi şagirdi, sonraları xüsusi müəllim olaraq. Bundan əlavə etnoqrafiya və filologiya sahələrində tədqiqatlar keçirdi. Vamberi, Bratislava yaxınlığında Sveti Yur monastırında təhsil aldıqdan sonra öz üzərində işləyərək bir nəçə dili öyrəndi. Əvvəlləri Avropa dillərinə əhəmiyyət verən Vámbéry, daha sonra Ərəbcə, Türkcə (Osmanlıca) və Farsca dillərini yaxşıca öyrəndi.
Macar xalqının türk kökənlərini tapmaq arzusu ilə 22 yaşında olanda Konstantiniyyəyə gəldi və orada Asıf Bey və daha sonra Rıfat Paşanın xidmətində frənk lisanları (Avropa dilləri) müəllimi olaraq işlədi. İstanbulda yaşadığı 1857–1863-çü illəri arasında, müxtəlif Türk ağız və ləhcələrini öyrənmə fürsətini də tapıb. O vaxtlarda Türk tarixindən bəzi kitabların tərcümələrini çap etdi və ayrıca Almanca-Osmanlıca bir lüğət də nəşr etdi (bax. ).
Macar Elmlər Akademiyasının dəstəyi ilə Vámbéry sünni bir dərviş libaslı olaraq 1861-1864-çü illər arasında o vaxtlarda Avropalılarca haradasa bilinməyən Ermənistan, İran ve Türkistan ölkə və dövlətlərini gəzdi və coğrafiya, etnoqrafiya və filologiya sahələrində dəyərli nəticələrlə vətəninə qayıtdı. İngilis Geologiya İnstitutu xidmətində və İngilis bir casus olaraq təxəllüs Rəşid Əfəndi adı ilə İstanbul üzərindən gəmi ilə Trabzona, oradan karvanlarla əvvəlcə Təbrizə, ardınca Tehrana, Quma və Xəzər Dənizinin cənubi sahilindən Buxara, Səmərqənd, Xivə və Hərata səyahət etdi. Travels and Adventures in Central Asia (Mərkəzi Asiyada Səyahətlər və Macəralar) adlı səyahətnaməsi 1864-çü ildə çap edildi və hamı Avropada böyük maraq gördü. Rusiyaya qarşı Mərkəzi Asiyada ali hakimiyyət qazanma cəhdində olan İngiltərədə Vamberi xüsusilə isti qarşılandı.
Asiyadan 1864-çü ilin baharında qayıtdıqdan sonra Londonda böyük şövqlə qarşılandı. Ardında Budapeşt Universitetində şərq dilləri üzrə professorluq verildi (1865-1905-çi il). Vamberi dil nəzəriyyəsinin qəti düşmənidi. Fin ve Macar dilləri arasında əlaqənin varlığını qəbul etməyən Vamberi Macar dilini Uqor elementləri olan bir Türk dili olaraq görürdü. Müasir dilşünaslar arasında bu nəzəriyyə daha qəbul edilmir. Macar dili Türkcədən təsirlənən bir Uqor dili olaraq qəbul edilir. Məşhur şərqşünas Vamberinin tələbələrindəndi.
Vamberinin oğlu Rustem Vamberi (1872–1948), cinayət üzrə hüquqşünas və siyasətçi idi. 1902-çi ildə Budapeşt Universitetinin Hüquq Fakültəsinin üzvü oldu və 1919-çu ildə professor olaraq həmin fakültənin başçılığına yətirildi. 1918-çi ildə Macarıstan Milli Məclisində deputat oldu.
Sionizm
Vamberi Osmanlı İmperiyasında yaşadığı illərdə Osmanlı Soltanı II Əbdülhəmidin dostluğunu qazanmışdı. Siyasi sionizmin atası Teodor Hertsl-ə yazdığı məktublarda Əbdülhəmid üçün yidiş dilində təhqirli "mamser-ben-nennide" (= fahişənin oğlu, piç) sözlərini işlədirdi. O vaxtlarda meydana çıxan siyasi sionizmi dəstəklədiyi üçün 1901-ci ildə Hertsl üçün Osmanlı soltanından görüşmə icazəsini aldı.
1900-cü ildə Vamberi Əbdülhəmidin yanına çıxmışdı. Hertsl soltanla görüşə bilmək üçün elindən gələni etdi ama müvəffəq ola bilmədi. Sonunda Hertsl Vamberini Tirolda ziyarət etdi (16 İyun 1900-cü il). Hertsl gündəliyində bu ziyarət haqqında bunları yazır:
- "Yetmiş yaşlı bu axsaq Macar yəhudi həyatımda tanıdığım ən maraqlı insandır. Türk ya İngilis olduğuna özü də qərar verə bilməmişdir. Eyni mükəmməlliklə 12 dili danışır, 5 ayrı dini qəbul etdi və bunlardan ikisində keşiş olub. Bu qədər dini yaxından tanıyan bir insanın ateist olması əlbəttə gözlənir. Mənə şərq ölkələrindən 1001 gəcə nağıllarını anlatdı, soltanla olan dostluğunu tərif etdi. Mənə birinci dəqiqədən tam inandı və and içərək İngilis və Türk casusu olduğunu söylədi. Macarıstandakı professorluq titulu, yəhudilərə qarşı düşmən camaatın içində yaşadığı çətinliklərdən sonra insanların ona sayğı göstərilməsinə səbəb olurmuş. Mənə Türk dilində, bəzisi soltanın əl yazısı ilə yazılmış bir neçə gizli məktubları göstərdi, onları oxuya bilmədiyim üçün mövzularını bilmirəm. Yanımıza gələn Viliam Hexler-i o dəqiqə qovdu, mənimlə yalnız qalmaq istəyirdi. Sözlərinə belə başladı: "Mən pul arzulamıram. Mən zəngin bir kişiyəm. Qızıl bifştekslər yenilə bilməz. Çərək milyonum var, faizlərimin yarısını bilə xərcləmirəm. Sizə kömək edirsəmsə, davanız üçün kömək edirəm." Mənə planımızın hamı detallarını, pul və sair şeylərini soruşdu. Mənə dedi ki, göyə ki soltan ondan Avropa qəzetlərində Osmanlı Dövləti lehinə məsləhət verməsini istəyib, məndən də ona kömək etməmi istədi. Mən ona qeyri-səmimi cavab verdim. Görüşməmiz ərzində söhbəti hərdən həyatında başına gələn şeylərə çevirdi. Disraeli vasitəsilə İngiltərənin casusu olmuş. Türkiyədə əvvəlləri qəhvəxanalarda mahnılar söyləyirmiş, bir il yarım sonra Vəzir-i Azamın dostu olmuş. Dediyinə görə istəsə İstanbulda Ulduz Sarayında (soltanın Sarayında) qala bilirmiş fəqət qorxurmuş ki onu öldürmək istəyən çıxsın. Soltanın süfrəsində yemək yeyirmiş, həm də soltanla əyni qabdan barmaqları ilə amma zəhərlənməkdən qorxurmuş. Yüzlərcə belə şeylər dedi. Mən ona dedim ki, soltana yazsın, məni hüzuruna qəbul etsin. 1. Ona mətbuatlarda xidmət edə bildiyim üçün. 2. Mənim onu ziyarət etməyim onun Avropadakı etibarını yüksəldəcəyi üçün. Tərcüməçi olaraq sizi tərcih edirəm, dedim. Amma yay aylarında səyahət etmənin çətinliklərindən qorxur. Mənim üçün çalışar ya yox, onu bilmirəm… vidalaşanda mənə sarıldı və məni öpdü.…"
Vamberi Hertsl-ə qarşı pul istəmədiyini, pula görə yox, adil davanın haqqı üçün sionizmə çalışmaq istədiyini deyibsə də, soltanın hüzuruna çıxışı nizama salmaq üçün 5000 pound sterlinq və yəhudilərin Osmanlı Dövlətinə verəcəyi bir kredit araçılığı üçün komissiya üzrə yazılı bir təminat istədi.
1900-cü ilin dekabr ayında, qəzetlər Türkiyənin siyasi sionizm səbəbi ilə Fələstin üçün mühacirət qanunlarını çətinləşdirdiyini yazdı; bunun üzərinə Hertsl 28 Dekabr 1900-cü ildə Vamberiyə yazdı:
- "Elə bilirəm ki bu pis deyil, əksinə yaxşı bir işarədir. Fahişə [Türkiyəni qəsd edir] qiyməti qaldırmaq istəyir. Onun üçün mənə sahib ola bilməzsən deyir. Düz demirəm?"
1991-ci ilin Yanvar ayında Hertsl soltana Vamberi vasitəsilə doğrudan təhdidlər göndərərək soltanı yola yetirməyə çalışdı. Osmanlı Dövləti yəhudilərin arzularına daha çox razılıq göstərməzsə, yəhudilər Türkiyənin mali qaynaqlarını kəsəcəkmiş.
Hertsl 1901-ci ilin Avqust ayında Vamberiyə yenədən məktub yazdı, məktubunda soltana sionistlərin nələr eləyə bildiyini təkrar açıqlamasını istəmişdi. Hertsl soltana bir dənə eskadra minonosu təmin edə bilərmiş, beləcə Osmanlılar Fransızlar qarşısında naçar qalmazlarmış (Fransızlar Osmanlıdan alacaqlarını ala bilmək üçün hərbi gəmilərlə Lesbos adasını işğal edib ancaq Osmanlı Dövləti borcunu hissə-hissə ödəməyi qəbul etdiyində adanı tərk etmişdi); Vamberiyə Yəhudilərin Fələstinə hicrət etmələri üçün lazım gələn gəmini kirayələmək üçün 300.000 Quldən verməyi təklif etdi; Vamberi pulu istədiyi kimi xərcləyə bilərdi, artan pulu özünə saxlaya bilərdi, mühüm olan nəticə imiş. Göyə pula ehtiyacı olmayan Vamberi bu məktuba müsbət cavab verdi. Lazım olarsa özü Osmanlı Hökumətində mühüm bir vəzifə ala biləcək və yaxud soltanı bilə devirə biləcəkmiş..
Drakula
Vamberi, Bram Stoker-in 1897-ci ildə yazdığı məşhur Drakula romanı üçün ilham qaynağı olmuşdu. Stoker 1890-ci ildə Vamberi ilə qarşılaşanda, Vamberi ona Rumıniyalı III Vlad Tsepeş-in (Drakula) hekayəsindən bəhs etdi. Stoker bu xarakterdən Vampir Drakula qəhrəmanını yaratdı.
Əsərləri
- Deutsch-Türkisches Taschenwörterbuch (Almanca-Türkcə Cib Lüğəti), Konstantiniyyə 1858
- Abuschka (Çığatayca Lüğət, şərq əl yazmalarından çıxarışların tərcüməsi), Pest 1861 (Macar dilində)
- Reisen in Mittelasien (Mərkəzi Asiyaya Səyahətlər), Leypsiq 1865, bir çox dilə tərcümə edilən əsəri;
- Tschagataische Sprachstudien (Çığatay Dili üzərinə Tədqiqatlar), Leypsiq 1867
- Meine Wanderungen und Erlebnisse in Persien (Farsda Gəzilərim və Maceralarım), Leypsiq 1867
- Skizzen aus Mittelasien (Mərkəzi Asiyadan Surətlər), Leypsiq 1867
- Uigurische Sprachmonumente und das Kudatku-Bilik (Uyğur Dil Abidələri və Qutadqu-Bilik, Insbruk 1870
- Geschichte Bocharas (Buxaranın Tarixi). Ştutqart 1872, 2 cild haldə
- Der Islam im 19. Jahrhundert (19. Əsirdə İslam), Leypsiq 1875
- Sittenbilder aus dem Morgenland (Şərq Dövlətlərində Ənənələr), Berlin 1876
- Etymologisches Wörterbuch der turkotatarischen Sprachen (Türk-Tatar Dillərinin Etimolojik Lüğəti), Leypsiq 1878
- Die primitive Kultur des turkotatarischen Volkes auf Grund sprachlicher Forschungen (Türk-Tatar Xalqının Primitiv Mədəniyyəti – Dil Təqdiqatlarına İstinadən), Leypsiq 1879
- Der Ursprung der Magyaren (Macarların Kökəni), Leypsiq 1882
- Das Türkenvolk (Türk Xalqı), Leypsiq 1885
- Die Scheibaniade, ein özbegisches Heldengedicht (Şeybaninamə, Özbək Dastanı), Mətn və Tərcüməsi, Budapeşt 1885
Neşriyat
- Constantin von Wurzbach: Avusturya İmparatorluğunun Biyografik Ansiklopedisi, Bölüm: Vámbéry, Hermann, 49. cild, s. 239 vd., Vyana 1884. literature.at
- 15 Sentyabr 1913-çü il tarixli Pester Lloyd qəzətində çıxan nekroloqu (Almanca) (PDF)
- Salomon Wininger: Grosse Jüdische National-Biographie mit mehr als 11.000 Lebensbeschreibungen namhafter jüdischer Männer und Frauen aller Zeiten und Länder. Ein Nachschlagewerk für das jüdische Volk und dessen Freunde (Bütün Zamanların və Ölkələrin Ünlü Yəhudi Kişilərə aid 11.000 həyat həkayəsilə Yəhudi Millətinin Böyük Bioqrafiyası), 6. cild, Tipografia "Arta", Çernovits (1931), s. 173 v.d.
- Lory Alder, Richard Dalby: The Dervish of Windsor Castle. The Life of Arminius Vambery (Vindsor Sarayı Dərvişi), London 1979.
- Peter Haber, Erik Petry, Daniel Wildmann: Jüdische Identität und Nation. Fallbeispiele aus Mitteleuropa (Yəhudi Kimliyi və Milləti. Orta Avropa Misalləri), Bölüm: Sprache, Rasse, Nation. Der ungarische Turkologe Ármin Vámbéry (Dil, İrq, Millət. Macar Türkologu Armin Vámbéry), Köln 2006, s. 19–49; .
- Ruth Bartholomä: Von Zentralasien nach Windsor Castle. Leben und Werk des ungarischen Orientalisten Arminius Vámbéry (1832–1913) (Orta Asiyadan Windsor Sarayına. Macar Şərqşünas Armin Vamberinin Həyatı və Çalışmaları), Ergon Nəşriyyat, Vürtsburq 2006, .
- : Saraydakı Casus: Gizli Vəsiqələrlə Əbdülhəmid Dövrü və İngilis Casusu Yəhudi Vamberi, İrfan Nəşriyyat, İstanbul 2009, .
- Mim Kamal Ökə: Vəsiqələrlə Bir Beynəlxalq Casusun Həyat Hekayəsi, Bilge Nəşriyyat, İstanbul 1985.
- Mim Kamal Ökə: İngilis Casusu Prof. Arminius Vamberinin Gizli Reportlarında II Əbdülhəmid və Dövrü, Üçdal Nəşriyyat, İstanbul 1983.
- : Saxta Dərviş, Aksoy Nəşriyyat, İstanbul 1998, .
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Ármin Vámbéry // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- Find a Grave (ing.). 1996.
- Theodor Herzl, Məktublar və Gündəliklər, 7 cild, Berlin/Frankfurt Mayn/Vyana, 1983-1996-cı il
Xarici keçidlər
- Путешествие по Средней Азии. Описание поездки из Тегерана чрез Туркменскую степь по восточному берегу Каспийского моря в Хиву, Бухару и Самарканд, совершенной в 1863 году. Вамбери А.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Arminius Vambery Latin ve Ingilis adi Macarca Arminius Vambery ve Almanca Hermann Vambery d 12 ve ya 19 mart 1832 Macaristan ol 15 sentyabr 1913 Budapest Macaristan esas adi Hermann Wamberger Bamberger ya da Vamberger Macar esilli bir serqsunas ve ve yeqin Boyuk Britaniya Kralligi emrinde bir Armin Vamberimac Armin VamberyDogum tarixi 19 mart 1832 1832 03 19 Vefat tarixi 15 sentyabr 1913 1913 09 15 81 yasinda ve ya 19 sentyabr 1913 1913 09 19 81 yasinda Vefat yeri Budapest Avstriya MacaristanDefn yeri Kerepesi mezarligiFealiyyeti tedqiqatci seyyah d yazici serqsunas cografiyasunasUzvluyu Macaristan Elmler Akademiyasi Serbiya Elmler ve Incesenet Akademiyasi d Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiVamberi fehle dindar bir yehudi ailesinin usagi olaraq dunyaya gelib Dogulanda qismi iflic olan Vamberi on iki yasindan etibaren dolanacagi ucun islemek mecburiyyetinde qalib evvelleri derzi sagirdi sonralari xususi muellim olaraq Bundan elave etnoqrafiya ve filologiya sahelerinde tedqiqatlar kecirdi Vamberi Bratislava yaxinliginda Sveti Yur monastirinda tehsil aldiqdan sonra oz uzerinde isleyerek bir nece dili oyrendi Evvelleri Avropa dillerine ehemiyyet veren Vambery daha sonra Erebce Turkce Osmanlica ve Farsca dillerini yaxsica oyrendi Macar xalqinin turk kokenlerini tapmaq arzusu ile 22 yasinda olanda Konstantiniyyeye geldi ve orada Asif Bey ve daha sonra Rifat Pasanin xidmetinde frenk lisanlari Avropa dilleri muellimi olaraq isledi Istanbulda yasadigi 1857 1863 cu illeri arasinda muxtelif Turk agiz ve lehcelerini oyrenme fursetini de tapib O vaxtlarda Turk tarixinden bezi kitablarin tercumelerini cap etdi ve ayrica Almanca Osmanlica bir luget de nesr etdi bax Orta Asiyada Emin Vamberinin seyahet xeritesi Macar Elmler Akademiyasinin desteyi ile Vambery sunni bir dervis libasli olaraq 1861 1864 cu iller arasinda o vaxtlarda Avropalilarca haradasa bilinmeyen Ermenistan Iran ve Turkistan olke ve dovletlerini gezdi ve cografiya etnoqrafiya ve filologiya sahelerinde deyerli neticelerle vetenine qayitdi Ingilis Geologiya Institutu xidmetinde ve Ingilis bir casus olaraq texellus Resid Efendi adi ile Istanbul uzerinden gemi ile Trabzona oradan karvanlarla evvelce Tebrize ardinca Tehrana Quma ve Xezer Denizinin cenubi sahilinden Buxara Semerqend Xive ve Herata seyahet etdi Travels and Adventures in Central Asia Merkezi Asiyada Seyahetler ve Maceralar adli seyahetnamesi 1864 cu ilde cap edildi ve hami Avropada boyuk maraq gordu Rusiyaya qarsi Merkezi Asiyada ali hakimiyyet qazanma cehdinde olan Ingilterede Vamberi xususile isti qarsilandi Arminius Vambery Asiyadan 1864 cu ilin baharinda qayitdiqdan sonra Londonda boyuk sovqle qarsilandi Ardinda Budapest Universitetinde serq dilleri uzre professorluq verildi 1865 1905 ci il Vamberi dil nezeriyyesinin qeti dusmenidi Fin ve Macar dilleri arasinda elaqenin varligini qebul etmeyen Vamberi Macar dilini Uqor elementleri olan bir Turk dili olaraq gorurdu Muasir dilsunaslar arasinda bu nezeriyye daha qebul edilmir Macar dili Turkceden tesirlenen bir Uqor dili olaraq qebul edilir Meshur serqsunas Vamberinin telebelerindendi Vamberinin oglu Rustem Vamberi 1872 1948 cinayet uzre huquqsunas ve siyasetci idi 1902 ci ilde Budapest Universitetinin Huquq Fakultesinin uzvu oldu ve 1919 cu ilde professor olaraq hemin fakultenin basciligina yetirildi 1918 ci ilde Macaristan Milli Meclisinde deputat oldu SionizmVamberi Osmanli Imperiyasinda yasadigi illerde Osmanli Soltani II Ebdulhemidin dostlugunu qazanmisdi Siyasi sionizmin atasi Teodor Hertsl e yazdigi mektublarda Ebdulhemid ucun yidis dilinde tehqirli mamser ben nennide fahisenin oglu pic sozlerini isledirdi O vaxtlarda meydana cixan siyasi sionizmi desteklediyi ucun 1901 ci ilde Hertsl ucun Osmanli soltanindan gorusme icazesini aldi 1900 cu ilde Vamberi Ebdulhemidin yanina cixmisdi Hertsl soltanla goruse bilmek ucun elinden geleni etdi ama muveffeq ola bilmedi Sonunda Hertsl Vamberini Tirolda ziyaret etdi 16 Iyun 1900 cu il Hertsl gundeliyinde bu ziyaret haqqinda bunlari yazir Yetmis yasli bu axsaq Macar yehudi heyatimda tanidigim en maraqli insandir Turk ya Ingilis olduguna ozu de qerar vere bilmemisdir Eyni mukemmellikle 12 dili danisir 5 ayri dini qebul etdi ve bunlardan ikisinde kesis olub Bu qeder dini yaxindan taniyan bir insanin ateist olmasi elbette gozlenir Mene serq olkelerinden 1001 gece nagillarini anlatdi soltanla olan dostlugunu terif etdi Mene birinci deqiqeden tam inandi ve and icerek Ingilis ve Turk casusu oldugunu soyledi Macaristandaki professorluq titulu yehudilere qarsi dusmen camaatin icinde yasadigi cetinliklerden sonra insanlarin ona saygi gosterilmesine sebeb olurmus Mene Turk dilinde bezisi soltanin el yazisi ile yazilmis bir nece gizli mektublari gosterdi onlari oxuya bilmediyim ucun movzularini bilmirem Yanimiza gelen Viliam Hexler i o deqiqe qovdu menimle yalniz qalmaq isteyirdi Sozlerine bele basladi Men pul arzulamiram Men zengin bir kisiyem Qizil bifsteksler yenile bilmez Cerek milyonum var faizlerimin yarisini bile xerclemirem Size komek edirsemse davaniz ucun komek edirem Mene planimizin hami detallarini pul ve sair seylerini sorusdu Mene dedi ki goye ki soltan ondan Avropa qezetlerinde Osmanli Dovleti lehine meslehet vermesini isteyib menden de ona komek etmemi istedi Men ona qeyri semimi cavab verdim Gorusmemiz erzinde sohbeti herden heyatinda basina gelen seylere cevirdi Disraeli vasitesile Ingilterenin casusu olmus Turkiyede evvelleri qehvexanalarda mahnilar soyleyirmis bir il yarim sonra Vezir i Azamin dostu olmus Dediyine gore istese Istanbulda Ulduz Sarayinda soltanin Sarayinda qala bilirmis feqet qorxurmus ki onu oldurmek isteyen cixsin Soltanin sufresinde yemek yeyirmis hem de soltanla eyni qabdan barmaqlari ile amma zeherlenmekden qorxurmus Yuzlerce bele seyler dedi Men ona dedim ki soltana yazsin meni huzuruna qebul etsin 1 Ona metbuatlarda xidmet ede bildiyim ucun 2 Menim onu ziyaret etmeyim onun Avropadaki etibarini yukseldeceyi ucun Tercumeci olaraq sizi tercih edirem dedim Amma yay aylarinda seyahet etmenin cetinliklerinden qorxur Menim ucun calisar ya yox onu bilmirem vidalasanda mene sarildi ve meni opdu Vamberi Hertsl e qarsi pul istemediyini pula gore yox adil davanin haqqi ucun sionizme calismaq istediyini deyibse de soltanin huzuruna cixisi nizama salmaq ucun 5000 pound sterlinq ve yehudilerin Osmanli Dovletine vereceyi bir kredit araciligi ucun komissiya uzre yazili bir teminat istedi 1900 cu ilin dekabr ayinda qezetler Turkiyenin siyasi sionizm sebebi ile Felestin ucun muhaciret qanunlarini cetinlesdirdiyini yazdi bunun uzerine Hertsl 28 Dekabr 1900 cu ilde Vamberiye yazdi Ele bilirem ki bu pis deyil eksine yaxsi bir isaredir Fahise Turkiyeni qesd edir qiymeti qaldirmaq isteyir Onun ucun mene sahib ola bilmezsen deyir Duz demirem 1991 ci ilin Yanvar ayinda Hertsl soltana Vamberi vasitesile dogrudan tehdidler gondererek soltani yola yetirmeye calisdi Osmanli Dovleti yehudilerin arzularina daha cox raziliq gostermezse yehudiler Turkiyenin mali qaynaqlarini kesecekmis Hertsl 1901 ci ilin Avqust ayinda Vamberiye yeneden mektub yazdi mektubunda soltana sionistlerin neler eleye bildiyini tekrar aciqlamasini istemisdi Hertsl soltana bir dene eskadra minonosu temin ede bilermis belece Osmanlilar Fransizlar qarsisinda nacar qalmazlarmis Fransizlar Osmanlidan alacaqlarini ala bilmek ucun herbi gemilerle Lesbos adasini isgal edib ancaq Osmanli Dovleti borcunu hisse hisse odemeyi qebul etdiyinde adani terk etmisdi Vamberiye Yehudilerin Felestine hicret etmeleri ucun lazim gelen gemini kirayelemek ucun 300 000 Qulden vermeyi teklif etdi Vamberi pulu istediyi kimi xercleye bilerdi artan pulu ozune saxlaya bilerdi muhum olan netice imis Goye pula ehtiyaci olmayan Vamberi bu mektuba musbet cavab verdi Lazim olarsa ozu Osmanli Hokumetinde muhum bir vezife ala bilecek ve yaxud soltani bile devire bilecekmis DrakulaVamberi Bram Stoker in 1897 ci ilde yazdigi meshur Drakula romani ucun ilham qaynagi olmusdu Stoker 1890 ci ilde Vamberi ile qarsilasanda Vamberi ona Ruminiyali III Vlad Tsepes in Drakula hekayesinden behs etdi Stoker bu xarakterden Vampir Drakula qehremanini yaratdi EserleriDeutsch Turkisches Taschenworterbuch Almanca Turkce Cib Lugeti Konstantiniyye 1858 Abuschka Cigatayca Luget serq el yazmalarindan cixarislarin tercumesi Pest 1861 Macar dilinde Reisen in Mittelasien Merkezi Asiyaya Seyahetler Leypsiq 1865 bir cox dile tercume edilen eseri Tschagataische Sprachstudien Cigatay Dili uzerine Tedqiqatlar Leypsiq 1867 Meine Wanderungen und Erlebnisse in Persien Farsda Gezilerim ve Maceralarim Leypsiq 1867 Skizzen aus Mittelasien Merkezi Asiyadan Suretler Leypsiq 1867 Uigurische Sprachmonumente und das Kudatku Bilik Uygur Dil Abideleri ve Qutadqu Bilik Insbruk 1870 Geschichte Bocharas Buxaranin Tarixi Stutqart 1872 2 cild halde Der Islam im 19 Jahrhundert 19 Esirde Islam Leypsiq 1875 Sittenbilder aus dem Morgenland Serq Dovletlerinde Eneneler Berlin 1876 Etymologisches Worterbuch der turkotatarischen Sprachen Turk Tatar Dillerinin Etimolojik Lugeti Leypsiq 1878 Die primitive Kultur des turkotatarischen Volkes auf Grund sprachlicher Forschungen Turk Tatar Xalqinin Primitiv Medeniyyeti Dil Teqdiqatlarina Istinaden Leypsiq 1879 Der Ursprung der Magyaren Macarlarin Kokeni Leypsiq 1882 Das Turkenvolk Turk Xalqi Leypsiq 1885 Die Scheibaniade ein ozbegisches Heldengedicht Seybaniname Ozbek Dastani Metn ve Tercumesi Budapest 1885NesriyatConstantin von Wurzbach Avusturya Imparatorlugunun Biyografik Ansiklopedisi Bolum Vambery Hermann 49 cild s 239 vd Vyana 1884 literature at 15 Sentyabr 1913 cu il tarixli Pester Lloyd qezetinde cixan nekroloqu Almanca PDF Salomon Wininger Grosse Judische National Biographie mit mehr als 11 000 Lebensbeschreibungen namhafter judischer Manner und Frauen aller Zeiten und Lander Ein Nachschlagewerk fur das judische Volk und dessen Freunde Butun Zamanlarin ve Olkelerin Unlu Yehudi Kisilere aid 11 000 heyat hekayesile Yehudi Milletinin Boyuk Bioqrafiyasi 6 cild Tipografia Arta Cernovits 1931 s 173 v d Lory Alder Richard Dalby The Dervish of Windsor Castle The Life of Arminius Vambery Vindsor Sarayi Dervisi London 1979 Peter Haber Erik Petry Daniel Wildmann Judische Identitat und Nation Fallbeispiele aus Mitteleuropa Yehudi Kimliyi ve Milleti Orta Avropa Misalleri Bolum Sprache Rasse Nation Der ungarische Turkologe Armin Vambery Dil Irq Millet Macar Turkologu Armin Vambery Koln 2006 s 19 49 ISBN 3 412 25605 6 Ruth Bartholoma Von Zentralasien nach Windsor Castle Leben und Werk des ungarischen Orientalisten Arminius Vambery 1832 1913 Orta Asiyadan Windsor Sarayina Macar Serqsunas Armin Vamberinin Heyati ve Calismalari Ergon Nesriyyat Vurtsburq 2006 ISBN 3 89913 499 0 Saraydaki Casus Gizli Vesiqelerle Ebdulhemid Dovru ve Ingilis Casusu Yehudi Vamberi Irfan Nesriyyat Istanbul 2009 ISBN 9 75341 048 8 Mim Kamal Oke Vesiqelerle Bir Beynelxalq Casusun Heyat Hekayesi Bilge Nesriyyat Istanbul 1985 Mim Kamal Oke Ingilis Casusu Prof Arminius Vamberinin Gizli Reportlarinda II Ebdulhemid ve Dovru Ucdal Nesriyyat Istanbul 1983 Saxta Dervis Aksoy Nesriyyat Istanbul 1998 ISBN 975 8263 22 6 IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Armin Vambery Brockhauz Ensiklopediyasi alm Find a Grave ing 1996 Theodor Herzl Mektublar ve Gundelikler 7 cild Berlin Frankfurt Mayn Vyana 1983 1996 ci ilXarici kecidlerPuteshestvie po Srednej Azii Opisanie poezdki iz Tegerana chrez Turkmenskuyu step po vostochnomu beregu Kaspijskogo morya v Hivu Buharu i Samarkand sovershennoj v 1863 godu Vamberi A