Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dəniz sıfı (lat. Sander marinus) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin şüaüzgəclilər sinfinin xanıkimilər dəstəsinin xanılar fəsiləsinin sıf cinsinə aid heyvan növü.
| Dəniz sıfı | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||
| Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Tipüstü: Tip: Klad: Yarımtip: İnfratip: Klad: Klad: Sinifüstü: Sinif: Ranqsız: Yarımsinif: İnfrasinif: Ranqsız: Dəstəüstü: Klad: Dəstə: Yarımdəstə: Fəsiləüstü: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: Növ: Dəniz sıfı | ||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||
| ||||||||
Təsviri
Bədəni uzunsov və yanlardan basıqdır. Çənələrində və damaq sümüklərinin üzərində köpək dişləri yerləşir. Qəlsəmə qapağı pulcuqlarla tam örtülüdür. Rostrumu uzun və enlidir. Bədəninin rəngi açıq bozdur, üzərində tünd rəngli 12-13 köndələn ləkə olur. Birinci bel üzgəcində 12-14 şaxəsiz, ikinci bel üzgəcində 1-3 şaxəsiz, 14-16 şaxəli, anal üzgəcində isə 2 şaxəsiz, 11-12 şaxəli şüa vardır. Yan xətt pulcuqlarının sayı 78-84 arasında dəyişir.
Yayılması
Xəzər dənizinin orta və cənub hissələrində yayılmışdır. Həmişə dənizdə yaşayır, şirin suya girmir. Dənizin qərb hissəsində Azərbaycan sularında yayıldığı sahə Sumqayıtdan Astaraya qədərdir. Ən çox Çilov, Pirallahı, Bakı arxipelaqı, Kür daşı adaları sahillərındə yayılmışdır. Dənizin şərq sahillərində isə ən çox Manqışlaqda, Oğurca adasına qədər olan sahələrdə təsadüf edilir.
Yaşayış yeri və həyat tərzi
Dəniz balığıdır, dənizdə oturaq həyat keçirir, ancaq qışlamaq və çoxalmaq üçün sahildən dərinliyə və əksinə yaxın məsafələrə miqrasiya edir. Qışda dənizin 100 m dərinliyinə qədər hərəkət edir və orada daşlar arasında dolanır. Dəniz sıfı oturaq həyat keçirdiyindən müxtəlif rayonlarda (Sara, Çilov, , ) bir-birindən başının əlamətlərinə və üzgəclərin böyüklüyünə görə fərqlənən yerli populyasiyalar əmələ gətirir. Dəniz sıfı cinsi yetginliyə 2-4 yaşında çatır. Uzunluğu 26-47 sm olan balıqlar 13 mindən 126 minə qədər, orta hesabla 45 min kürü verirlər. Kürüsünü aprel-may aylarında dənizdəki qayaların üzərinə tökür. Kürü tökmənin qızğın vaxtında suyun temperaturu 15-16՞ C olur. Kürü tökmə yerlərinin dərinliyi 3-12 m-ə çatır. Kürülər daşlara yapışır və orada inqubasiya dövrünü keçirirlər. 10 ilə qədər yaşayır.
Sayı
Əvvəlki illərdə Azərbaycan sularında ildə 7-10 min sentnerə qədər tutulurdu. Hazırda ehtiyatı son dərəcədə azalmışdır, sənaye ovu aparılmır.
Məhdudlaşdırıcı amillər
Dəniz sıfının yaşayışı dib ilə əlaqədar olduğundan başqa balıqlara nisbətən daha çox xarici təsirlərə məruz qalır. 60-cı illərdə dənizdə neft-seysmik kəşfiyyat işlərinin aparılması və dənizin neft məhsulları ilə çirkləndirilməsi.
Mühafizə tədbirləri
Son illərdə Xəzər dənizində geniş miqyasda aparılan neft-kəşfiyyat işləri, istehsalı və nəqli bütün dəniz balıqları kimi sıfın da ehtiyatının tükənməsi üçün potensial təhlükə yaradır. Odur ki, sıfın yaşayış yerlərinin bundan sonra çirkləndirilməsinə yol verilməməli, bu ərazilər ciddi mühafizə olunmalı, süni artırılması istiqamətində tədbirlər həyata keçirilməlidir.
İstinadlar
- Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2004.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Deniz sifi lat Sander marinus heyvanlar aleminin xordalilar tipinin suauzgecliler sinfinin xanikimiler destesinin xanilar fesilesinin sif cinsine aid heyvan novu Deniz sifiElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz FilozoaAlem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad Tipustu SonagizlilarTip XordalilarKlad Yarimtip OnurgalilarInfratip AgizcenelilerKlad Klad Sinifustu Sumuklu baliqlarSinif SuauzgeclilerRanqsiz Yarimsinif Infrasinif Sumuklu baliqlarRanqsiz Desteustu Klad Deste XanikimilerYarimdeste Fesileustu Fesile XanilarYarimfesile Triba Cins SifNov Deniz sifiBeynelxalq elmi adiSander marinus Cuvier 1828Sekil axtarisiITIS 650178NCBI 417912TesviriBedeni uzunsov ve yanlardan basiqdir Cenelerinde ve damaq sumuklerinin uzerinde kopek disleri yerlesir Qelseme qapagi pulcuqlarla tam ortuludur Rostrumu uzun ve enlidir Bedeninin rengi aciq bozdur uzerinde tund rengli 12 13 kondelen leke olur Birinci bel uzgecinde 12 14 saxesiz ikinci bel uzgecinde 1 3 saxesiz 14 16 saxeli anal uzgecinde ise 2 saxesiz 11 12 saxeli sua vardir Yan xett pulcuqlarinin sayi 78 84 arasinda deyisir YayilmasiXezer denizinin orta ve cenub hisselerinde yayilmisdir Hemise denizde yasayir sirin suya girmir Denizin qerb hissesinde Azerbaycan sularinda yayildigi sahe Sumqayitdan Astaraya qederdir En cox Cilov Pirallahi Baki arxipelaqi Kur dasi adalari sahillerinde yayilmisdir Denizin serq sahillerinde ise en cox Manqislaqda Ogurca adasina qeder olan sahelerde tesaduf edilir Yasayis yeri ve heyat terziDeniz baligidir denizde oturaq heyat kecirir ancaq qislamaq ve coxalmaq ucun sahilden derinliye ve eksine yaxin mesafelere miqrasiya edir Qisda denizin 100 m derinliyine qeder hereket edir ve orada daslar arasinda dolanir Deniz sifi oturaq heyat kecirdiyinden muxtelif rayonlarda Sara Cilov bir birinden basinin elametlerine ve uzgeclerin boyukluyune gore ferqlenen yerli populyasiyalar emele getirir Deniz sifi cinsi yetginliye 2 4 yasinda catir Uzunlugu 26 47 sm olan baliqlar 13 minden 126 mine qeder orta hesabla 45 min kuru verirler Kurusunu aprel may aylarinda denizdeki qayalarin uzerine tokur Kuru tokmenin qizgin vaxtinda suyun temperaturu 15 16 C olur Kuru tokme yerlerinin derinliyi 3 12 m e catir Kuruler daslara yapisir ve orada inqubasiya dovrunu kecirirler 10 ile qeder yasayir SayiEvvelki illerde Azerbaycan sularinda ilde 7 10 min sentnere qeder tutulurdu Hazirda ehtiyati son derecede azalmisdir senaye ovu aparilmir Mehdudlasdirici amillerDeniz sifinin yasayisi dib ile elaqedar oldugundan basqa baliqlara nisbeten daha cox xarici tesirlere meruz qalir 60 ci illerde denizde neft seysmik kesfiyyat islerinin aparilmasi ve denizin neft mehsullari ile cirklendirilmesi Muhafize tedbirleriSon illerde Xezer denizinde genis miqyasda aparilan neft kesfiyyat isleri istehsali ve neqli butun deniz baliqlari kimi sifin da ehtiyatinin tukenmesi ucun potensial tehluke yaradir Odur ki sifin yasayis yerlerinin bundan sonra cirklendirilmesine yol verilmemeli bu eraziler ciddi muhafize olunmali suni artirilmasi istiqametinde tedbirler heyata kecirilmelidir IstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 2004 Hemcinin bax