Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çilov — Xəzər dənizində, Abşeron arxipelaqında ada.
| Çilov adası | |
|---|---|
 Çilov adası | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Sahəsi | 11,5 km² |
| Uzunluğu |
|
| Eni | 6,2 km |
| Hündür nöqtəsi | 8 m |
| Əhalisi | 791 nəfər (2008-ci il) |
| Yerləşməsi | |
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Rayon | |
| Arxipelaq | |
| Akvatoriya | |
| | |
| | |
Ümumi məlumat
Çilov Xəzər dənizində Azərbaycana məxsus adadır, ərazisi 11,5 km² təşkil edir. Bu ada Abşeron yarmadasından 25 km, Bakıdan isə 100 km şərqdə yerləşir. Pirallahı adası ilə arasında 60–70 km-lik dəniz yolu (boğaz) var. Uzunluğu 4,5 km, eni 3,3 km təşkil edir. Ada da qumlu-gillicəli torpaqlar üstündür, amma ərazi bütünlüklə dəniz qumu və balıqqulağı ilə örtülmüşdür. Ən hündür yeri 8 m təşkil edir. Sahilləri çox girintili-çıxıntılıdır. Şimal-qərbində Urunos yarımadası, cənub-qərbində isə Cənub Dili burnu yerləşir.
İqlimi
Vegetasiyası yarımsəhra bitkilərindən ibarətdir. Xəzri adı ilə yayılmış şimal küləklər səciyəvidir. Ərazi quru suptropik iqlimə malikdir. Küləklər əsasən payız-qış mövsümünə təsadüf edir. Nisbətən sakit dövrü may-avqust aylarında baş verir. Sahilləri donmaya məruz qalmır. Ərazi üzrə dəniz suyunun orta illik tempraturu 14–15 dərəcə, qış və yay müvafiq olaraq 6–7; 23–24 təşkil edir. Xəzərdə səth axınları siklonik burulğanlar yaradır. Dənizdə axınların səciyəvi qiyməti 15–20sm/saniyədir, Çilov adası ilə Neft Daşları arasında 100 sm/san-yə çatır. Dəniz suyu duzluğunun orta illik qiyməti 12‰ təşkil edir. Adaya Abşeron yarımadasına xas 150–200 mm yağıntı düşür. Son zamanlar burada 35 min ağac və 500 qizilgül kolu əkilmişdir. Yerli sakinlərin kiçik bağ sahələrində ənçir, nar, gilas, fındıq və hətta akasiya ağacları cətinliklə də olsa becərirlər. Çətinliyin səbəbi ərazinin qumsal olmasi ilə əlaqədar bitki yetişdirmək üçün daha çox suya ehtiyac olmasıdır.
Əhalisi
Məskunlaşma əsasən adanın şərqində Çilov qəsəbəsindədir. Yaşayış məntəqəsinə 1949-cu ildə şəhər tipli qəsəbə statusu verilib. Əhalisi 2008-ci ilin yanvarına olan məlumata əsasən 791 nəfər təşkil edir. Müxtəlif vaxtlarda əsasən hasilatın yüksək olduğu zamanlar adanın əhali sayı 2400 nəfər təşkil edib. Qəsəbədə 131 saylı məktəb, 50 yerlik uşaq bağçası fəaliyyət göstərir. İnsanların əylənməsi üçün 2010 ildə kiçik meydanca istifadəyə verilib. Tibbi-stosianar məntəqə də vardır. Əhalinin həyətyanı sahələrində mal-qara, qoyun-keçi, toyuq-çüçə saxlanılır hətta burada az miqdarda meyvə ağaçları və üzüm tingləri mövcuddur. Suya olan tələbat iri cənlərə vurulan dəniz suyunun saflaşdırılması sayəsində ödənilir. Bu yolla suya olan təlabatı tam ödəmək mümkün olsa da, adaya gəmilər vastəsilə su gətirilir.
Tarixi
Rus admiralı Mark Voyjonic Xəzər dənizinə 1781-ci ildə etdiyi ekspedisiya zamanı adada olmuşdur. 1950-ci illərdə adada hava hücumundan müdafiə hərbi hissəsi yerləşirdi, buradan Bakının şərq hissədən hava hücumundan müdafiəsi təşkil edilirdi. Bu məqsədlə adada zenit-raket kompleksi yerləşdirilmişdi.
1992–93-cü illərdə Rusiya qoşunlarını adadan tamamilə cıxarmışdır.
Etimologiyası
Çilov tarixən Çilov-Şahilan kimi də adlandırılmışdır. Ronis adını isə farslar vermişlər. Jiloy ismisə ruslara məxsusdur. Bunu onunla əsaslandırırlarki Don Kazakı Stepan Razin bir müddət bu adaya yerləşmiş və sahil bölgələrinə quldur basqınları təşkil etmişdir. Rus Hidroqrafı F. İ. Soymonov bu ada haqqında məlumat vermişdir. O, 1763 ildə qələmə aldığı kitabında yazırdı: "Körfəzin sonunda Jiloy adası var. Orada yaşayış əlaməti yoxdur. Bununla belə Stepan Razin bir ara bura yerləşmişdir". Digər bir fərziyyəyə əsasən tələffüs zamanı sözun formasını itirməsi nəticəsində Jiloy kimi səsləndirilmişdir.
İqtisadiyyatı
Ərazi əsasən neft və qaz ehtiyatlar ilə zəngindir. Buranın mənimsənilməsinə 1948-ci ildə başlanmışdır. Genişmiqyaslı hasilat işləri 1952-ci ilə təsadüf edir. İndiyənə qədər Çilov adası və onun şelf ərazilərində 115 quyu qazılıb hasilata verilmişdir (2010 tarixin də olan məlumata əsasən hazırda yalnız 31 quyu istismar edilir). 2010 ilə qədər olan ümumi hasilat 4,81 milyon ton təşkil edib. Günlük hasilat ortalama 80 tondur[]. Hasilatı SOCAR istehsalat birliyinin 28 may neft-qaz çıxarma idarəsi tərəfindən həyata kecirilir. Çıxarılan neft sualtı borularla Dübəndi limanına çatdırılır. 2010-cu il də ümumi 5.198.519 ton neft hasil edilib. 2011-ci ilin 4 ayı ərzində qaz hasilatı 1885618 m³ təşkil edib. Əhali əsasən neftçıxarma sahələrində işləyir. Gələcəkdə dəniz balıqçılığının inkişafına geniş imkanlar yarana bilər. Burada kiçik soba fəaliyyət göstərir ki, bu soba vasitəsilə adanın əhəngə olan tələbatı ödənilir. Tikinti materiyalları materikdən gətirilir.
Turizm
Çilov adasının özünün gəzməli yerləri var. Burada insanlar arasında "Urnos" deyilən yer var, uzun buruna oxşadığı üçün ona belə ad verilib. Əsasən, yay aylarında şagirdlər ora piknik və ekskursiyaya gedirlər. Burada həmçinin, tarixi 1800-cü ilə qədər çatan mayak vardır. Oranı da görmək şagirdlər üçün maraqlıdır.
İstinadlar
- "Oil exploration in Azerbaijan". 2018-01-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-01-02.
- "Rear Admiral Count Mark Voynovich". 2015-03-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-01-02.
- "Острова Апшеронского полуострова". 2016-08-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-01-02.
- Dərsə vertolyotla gedən sumqayıtlı müəllim: Gənc xanımın heyrətamiz həyatı — FOTOLAR 2022-03-25 at the Wayback Machine. xeberle.com, 01.03.2018 (az.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Cilov Xezer denizinde Abseron arxipelaqinda ada Cilov adasiCilov adasiUmumi melumatlarSahesi 11 5 km Uzunlugu 7 8 kmEni 6 2 kmHundur noqtesi 8 mEhalisi 791 nefer 2008 ci il Yerlesmesi40 19 19 sm e 50 34 51 s u Olke AzerbaycanRayon PirallahiArxipelaq Abseron arxipelaqiAkvatoriya Xezer deniziCilov adasiAbseron arxipelaqiCilovCilov adasiUmumi melumatCilov Xezer denizinde Azerbaycana mexsus adadir erazisi 11 5 km teskil edir Bu ada Abseron yarmadasindan 25 km Bakidan ise 100 km serqde yerlesir Pirallahi adasi ile arasinda 60 70 km lik deniz yolu bogaz var Uzunlugu 4 5 km eni 3 3 km teskil edir Ada da qumlu gilliceli torpaqlar ustundur amma erazi butunlukle deniz qumu ve baliqqulagi ile ortulmusdur En hundur yeri 8 m teskil edir Sahilleri cox girintili cixintilidir Simal qerbinde Urunos yarimadasi cenub qerbinde ise Cenub Dili burnu yerlesir IqlimiVegetasiyasi yarimsehra bitkilerinden ibaretdir Xezri adi ile yayilmis simal kulekler seciyevidir Erazi quru suptropik iqlime malikdir Kulekler esasen payiz qis movsumune tesaduf edir Nisbeten sakit dovru may avqust aylarinda bas verir Sahilleri donmaya meruz qalmir Erazi uzre deniz suyunun orta illik tempraturu 14 15 derece qis ve yay muvafiq olaraq 6 7 23 24 teskil edir Xezerde seth axinlari siklonik burulganlar yaradir Denizde axinlarin seciyevi qiymeti 15 20sm saniyedir Cilov adasi ile Neft Daslari arasinda 100 sm san ye catir Deniz suyu duzlugunun orta illik qiymeti 12 teskil edir Adaya Abseron yarimadasina xas 150 200 mm yaginti dusur Son zamanlar burada 35 min agac ve 500 qizilgul kolu ekilmisdir Yerli sakinlerin kicik bag sahelerinde encir nar gilas findiq ve hetta akasiya agaclari cetinlikle de olsa becerirler Cetinliyin sebebi erazinin qumsal olmasi ile elaqedar bitki yetisdirmek ucun daha cox suya ehtiyac olmasidir EhalisiMeskunlasma esasen adanin serqinde Cilov qesebesindedir Yasayis menteqesine 1949 cu ilde seher tipli qesebe statusu verilib Ehalisi 2008 ci ilin yanvarina olan melumata esasen 791 nefer teskil edir Muxtelif vaxtlarda esasen hasilatin yuksek oldugu zamanlar adanin ehali sayi 2400 nefer teskil edib Qesebede 131 sayli mekteb 50 yerlik usaq bagcasi fealiyyet gosterir Insanlarin eylenmesi ucun 2010 ilde kicik meydanca istifadeye verilib Tibbi stosianar menteqe de vardir Ehalinin heyetyani sahelerinde mal qara qoyun keci toyuq cuce saxlanilir hetta burada az miqdarda meyve agaclari ve uzum tingleri movcuddur Suya olan telebat iri cenlere vurulan deniz suyunun saflasdirilmasi sayesinde odenilir Bu yolla suya olan telabati tam odemek mumkun olsa da adaya gemiler vastesile su getirilir TarixiRus admirali Mark Voyjonic Xezer denizine 1781 ci ilde etdiyi ekspedisiya zamani adada olmusdur 1950 ci illerde adada hava hucumundan mudafie herbi hissesi yerlesirdi buradan Bakinin serq hisseden hava hucumundan mudafiesi teskil edilirdi Bu meqsedle adada zenit raket kompleksi yerlesdirilmisdi 1992 93 cu illerde Rusiya qosunlarini adadan tamamile cixarmisdir EtimologiyasiCilov tarixen Cilov Sahilan kimi de adlandirilmisdir Ronis adini ise farslar vermisler Jiloy ismise ruslara mexsusdur Bunu onunla esaslandirirlarki Don Kazaki Stepan Razin bir muddet bu adaya yerlesmis ve sahil bolgelerine quldur basqinlari teskil etmisdir Rus Hidroqrafi F I Soymonov bu ada haqqinda melumat vermisdir O 1763 ilde qeleme aldigi kitabinda yazirdi Korfezin sonunda Jiloy adasi var Orada yasayis elameti yoxdur Bununla bele Stepan Razin bir ara bura yerlesmisdir Diger bir ferziyyeye esasen teleffus zamani sozun formasini itirmesi neticesinde Jiloy kimi seslendirilmisdir IqtisadiyyatiErazi esasen neft ve qaz ehtiyatlar ile zengindir Buranin menimsenilmesine 1948 ci ilde baslanmisdir Genismiqyasli hasilat isleri 1952 ci ile tesaduf edir Indiyene qeder Cilov adasi ve onun self erazilerinde 115 quyu qazilib hasilata verilmisdir 2010 tarixin de olan melumata esasen hazirda yalniz 31 quyu istismar edilir 2010 ile qeder olan umumi hasilat 4 81 milyon ton teskil edib Gunluk hasilat ortalama 80 tondur menbe gosterin Hasilati SOCAR istehsalat birliyinin 28 may neft qaz cixarma idaresi terefinden heyata kecirilir Cixarilan neft sualti borularla Dubendi limanina catdirilir 2010 cu il de umumi 5 198 519 ton neft hasil edilib 2011 ci ilin 4 ayi erzinde qaz hasilati 1885618 m teskil edib Ehali esasen neftcixarma sahelerinde isleyir Gelecekde deniz baliqciliginin inkisafina genis imkanlar yarana biler Burada kicik soba fealiyyet gosterir ki bu soba vasitesile adanin ehenge olan telebati odenilir Tikinti materiyallari materikden getirilir TurizmCilov mayaki 2013 cu ilde buraxilmis poct markasi uzerinde Cilov adasinin ozunun gezmeli yerleri var Burada insanlar arasinda Urnos deyilen yer var uzun buruna oxsadigi ucun ona bele ad verilib Esasen yay aylarinda sagirdler ora piknik ve ekskursiyaya gedirler Burada hemcinin tarixi 1800 cu ile qeder catan mayak vardir Orani da gormek sagirdler ucun maraqlidir Istinadlar Oil exploration in Azerbaijan 2018 01 04 tarixinde Istifade tarixi 2015 01 02 Rear Admiral Count Mark Voynovich 2015 03 23 tarixinde Istifade tarixi 2015 01 02 Ostrova Apsheronskogo poluostrova 2016 08 15 tarixinde Istifade tarixi 2015 01 02 Derse vertolyotla geden sumqayitli muellim Genc xanimin heyretamiz heyati FOTOLAR 2022 03 25 at the Wayback Machine xeberle com 01 03 2018 az