Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Salar ibn Yəzid – Şirvanşahlar dövlətinin on beşinci hökmdarı, Şirvanşah Yəzid ibn Əhmədin oğlu.
| Salar ibn Yəzid | |
|---|---|
Şirvanşahlar Dövlətinin XV hökmdarı | |
| 1050 – 1063 | |
| Əvvəlki | Buxtnassar Əli ibn Əhməd |
| Sonrakı | I Fəribürz |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum yeri | Şamaxı |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Şamaxı |
| Atası | Yəzid ibn Əhməd |
| Həyat yoldaşı | qızı |
| Uşaqları | I Fəribürz Güzdəhəm ibn Salar |
Fəaliyyəti
Şirvanşah Buxtnassar Əli ibn Əhmədin hakimiyyətinin birinci ilində onun əmisi Salar ibn Yəzid hakimiyyət çevrilişi edərək Şamaxı qalasını ələ keçirmişdir. Şamaxı qalasının süqutundan sonra Şirvanşah Buxtnassar Şirvanı tərk edərək Arrana qaçmış və Beyləqan yaxınlığında əmisi Salar ibn Yəzidin döyüşçüləri tərəfindən ələ keçirilərək ölüdürülmüşdür.
Münəccimbaşının məlumatına görə Salar h.445 (1053)-ci ildə Malu (Maluğ) qalasını tutaraq möhkəmləndirmiş, orada qarnizon yerləşdirmiş, ərzaq və silahla təchiz etmişdi. O, qalanın yaxınlığında ətrafında istehkamlar qurulmuş şəhər (mədinə) saldırmış, oraya əhali köçürmüş və cümə məscidi tikdirmişdi. Salar "kafirlərlə", ehtimal ki, (Dağıstanın islamı qəbul etməyən əhalisi ilə) müharibəni davam etdirmiş və Şirvanı onların basqınlarından qorumuşdur.
O, on beş il hökmranlıq etdikdən sonra h.455-ci il, şənbə günü səfər ayının 18-də (20 fevral 1063) ölmüşdür. Salar Şəddadi qohumluq münasibətlərində olmuş, onun qızı ilə evlənmişdir.
Onun adına üzərində dörd sətirlik yazı olan sikkə zərb edilmişdir. "Məhəmməd Rəsulullah! Kömək edən Şah, Əbu... – ... Salar ibn Yəzid, Şirvanşah."
Salar ibn Yəzidin adı "Cahan ara" əsərində də yad edilir. Bütün bu məlumatlara əsasən A. Bakıxanov onun adını çəkir. Lakin akademik Minorski qeyd edir ki, Şirvanşahların Qəffari tərəfindən verilmiş şəcərəsi səhvdir, belə ki, burada Saların atasının adının Yəzid ibn Əhməd deyil, Yəzid ibn Məzyəd olduğu göstərilir.
Abşerondakı Buzovna kəndində, qədim qüllənin xarabalıqlarında üzərində yarım silinmiş kitabə olan daşlar tapılmışdır. İ.Berezin onun məzmununu belə oxumuşdur: "Bu ibnanı böyük və nəcabətli insan, hər şeyin dərin bilicisi, etiqadın parlaq ulduzu müsəlmanların ən yaxşısı, padşah Məlik Salar 53-cü ildə tikdirmişdir".
Hal-hazırda Sankt-Peterburqda Şərqşünaslıq institutunda saxlanılan həmin iki daş kitabədən Y.A.Paxomov da bəhs edərək, onun aşağıdakı oxunuşunu vermişdir: "İqamətgahın və ibnanın sahibi, sədr... müdrik, alicənab, kamil... icmanın və dinin məşəli, islamın kamilliyi Şah məlik Salar h.53-cü ilin (Dörd) yüz üç və beşinci ilin rəcəb ayı".
İ. Berezin qeyd edir ki, "görünür, yüzlük rəqəmi pozulmuşdur və Məlik Salar haqqında mənə heç kim doğru bir söz deyə bilmədi". S. Aşurbəyli isə qeyd edir ki, "İ. Berezin mətni dəqiq oxumamışdır. Münəccimbaşının məlumatına görə, Məlik Salar (ibn Yəzid) Şirvanşah olmuş və təqribən h.441 (1049)-ci ildən 455 (1063)-ci ilədək, yəni 15 il hakimiyyət sürmüşdür. Beləliklə, Y.A.Paxomovun oxuduğu h.53-cü il tarixi h.453 (1061)-cü il kimi düzəldilməlidir ki, bu da həqiqətə uyğundur."
Ailəsi
- Atası Yəzid ibn Əhməd. Şirvanşah (991-1027) və Dərbənd əmiri (1019-1021).
- Həyat yoldaşı. Arran əmiri Əbüləsvar Şavurun qızı, Şəddadilər sülaləsindən.
- Oğlu I Fəribürz. Varisi.
- Oğlu Güzdəhəm ibn Salar
- Qardaşı Ənuşirəvan ibn Yəzid. Atasına qarşı üsyan qaldırdığı üçün həbs edildi, həbsdə öldü.
- Qardaşı Mənuçöhr ibn Yəzid. Şirvanşah (1027-1034)
- Qardaşı Əbu Mənsur Əli ibn Yəzid. Şirvanşah (1034-1043)
- Qardaşları Mənuçöhr və Əbu Mənsur Əlinin həyat yoldaşı . Arran əmiri Fəzl bin Məhəmmədın qızı, Şəddadilər sülaləsindən.
- Qardaşı Qubad ibn Yəzid. Şirvanşah (1043-1049)
- Qardaşı qızı. Səlcuq əmiri Qaratəkinin həyat yoldaşı.
- Qardaşı Əhməd ibn Yəzid
- Qardaşı oğlu Buxtnassar Əli ibn Əhməd (1049-1050). Salar tərəfindən taxtdan salınmışdır.
- Qardaşı Məmlan ibn Yəzid
- Bacısı Şəmkuyyə. Haşimilər sülaləsindən Dərbənd əmiri II Əbdülmalikin (1034-1043) həyat yoldaşı.
| SƏLƏF Buxtnassar Əli ibn Əhməd |  | Salar ibn Yəzid Kəsranilər | | XƏLƏF I Fəribürz |
Döyüş və hakimiyyət mübarizəsi xronologiyası
| Tarix | Hadisə | Müttəfiqlər | Qarşı tərəf | Yer | Vəzifəsi | Nəticə |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1050-ci il | Şamaxı qalasının fəthi | — | Buxtnassar Əli ibn Əhməd | Yezidiyyə | şahzadə | qələbə |
| 1050-ci il | Buxtnassar Əli ibn Əhmədin qətli | — | Buxtnassar Əli ibn Əhməd | Beyləqan | Şirvanşah | qələbə |
| 1053-cü il | Malu qalasının fəthi | — | — | Malu qalası | Şirvanşah | qələbə |
İstinadlar
- Mинopcкий. Иcтopия Шиpвaнa, c.56
- Mинopcкий. Иcтopия Шиpвaнa, s.l 17, пpимeчaниe 25
- Mинopcкий. Иcтopия Шиpвaнa, s.56-57, ərəb mətni, §18-19, s. 12-13
- E.A.Пaxoмoв. Apaбcкиe и пpикacпийcкo-иpaнcкиe фeoдaлы в Aзepбaйджaнe X-XI вв. Cб. Пaмя и aкaд. H.Я.Mappa. M.-Л., 1939, c.423
- Бaкиxaнoв, c.86
- Mинopcкий, c.169, ərəb mətni, §48, s.29-30
- K.Cпaccкий-Aвтoнoмoв. Kpeпocть, Бaкy 18 нoябpя 1851 г. Kaвкaзcкий кaıeндapь нa 1856 г., c.511-512
- И.П.Бepeзин. Путе-шecтвиe пo Bocтoкy, т.l, ч.III, Kaзaнь, 1849, c.65.
- E. A .Пaxoмoв. Cтapинныe oбopoнныe coopyжeния Aпшeрона Tpyды ин-тa AH Aзepб. CCP, т.l, 1947, c.70-72
- Бepeзин, c.65
- S. Aşurbəyli – Şirvanşahlar dövləti, Bakı, 2007
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Salar ibn Yezid Sirvansahlar dovletinin on besinci hokmdari Sirvansah Yezid ibn Ehmedin oglu Salar ibn YezidSirvansahlar Dovletinin XV hokmdari1050 1063EvvelkiBuxtnassar Eli ibn EhmedSonrakiI FeriburzSexsi melumatlarDogum yeri SamaxiVefat tarixi 20 fevral 1063Vefat yeri SamaxiAtasi Yezid ibn EhmedHeyat yoldasi qiziUsaqlari I Feriburz Guzdehem ibn SalarFealiyyetiSirvansah Buxtnassar Eli ibn Ehmedin hakimiyyetinin birinci ilinde onun emisi Salar ibn Yezid hakimiyyet cevrilisi ederek Samaxi qalasini ele kecirmisdir Samaxi qalasinin suqutundan sonra Sirvansah Buxtnassar Sirvani terk ederek Arrana qacmis ve Beyleqan yaxinliginda emisi Salar ibn Yezidin doyusculeri terefinden ele kecirilerek oludurulmusdur Muneccimbasinin melumatina gore Salar h 445 1053 ci ilde Malu Malug qalasini tutaraq mohkemlendirmis orada qarnizon yerlesdirmis erzaq ve silahla techiz etmisdi O qalanin yaxinliginda etrafinda istehkamlar qurulmus seher medine saldirmis oraya ehali kocurmus ve cume mescidi tikdirmisdi Salar kafirlerle ehtimal ki Dagistanin islami qebul etmeyen ehalisi ile muharibeni davam etdirmis ve Sirvani onlarin basqinlarindan qorumusdur O on bes il hokmranliq etdikden sonra h 455 ci il senbe gunu sefer ayinin 18 de 20 fevral 1063 olmusdur Salar Seddadi qohumluq munasibetlerinde olmus onun qizi ile evlenmisdir Onun adina uzerinde dord setirlik yazi olan sikke zerb edilmisdir Mehemmed Resulullah Komek eden Sah Ebu Salar ibn Yezid Sirvansah Salar ibn Yezidin adi Cahan ara eserinde de yad edilir Butun bu melumatlara esasen A Bakixanov onun adini cekir Lakin akademik Minorski qeyd edir ki Sirvansahlarin Qeffari terefinden verilmis seceresi sehvdir bele ki burada Salarin atasinin adinin Yezid ibn Ehmed deyil Yezid ibn Mezyed oldugu gosterilir Abserondaki Buzovna kendinde qedim qullenin xarabaliqlarinda uzerinde yarim silinmis kitabe olan daslar tapilmisdir I Berezin onun mezmununu bele oxumusdur Bu ibnani boyuk ve necabetli insan her seyin derin bilicisi etiqadin parlaq ulduzu muselmanlarin en yaxsisi padsah Melik Salar 53 cu ilde tikdirmisdir Hal hazirda Sankt Peterburqda Serqsunasliq institutunda saxlanilan hemin iki das kitabeden Y A Paxomov da behs ederek onun asagidaki oxunusunu vermisdir Iqametgahin ve ibnanin sahibi sedr mudrik alicenab kamil icmanin ve dinin meseli islamin kamilliyi Sah melik Salar h 53 cu ilin Dord yuz uc ve besinci ilin receb ayi I Berezin qeyd edir ki gorunur yuzluk reqemi pozulmusdur ve Melik Salar haqqinda mene hec kim dogru bir soz deye bilmedi S Asurbeyli ise qeyd edir ki I Berezin metni deqiq oxumamisdir Muneccimbasinin melumatina gore Melik Salar ibn Yezid Sirvansah olmus ve teqriben h 441 1049 ci ilden 455 1063 ci iledek yeni 15 il hakimiyyet surmusdur Belelikle Y A Paxomovun oxudugu h 53 cu il tarixi h 453 1061 cu il kimi duzeldilmelidir ki bu da heqiqete uygundur AilesiAtasi Yezid ibn Ehmed Sirvansah 991 1027 ve Derbend emiri 1019 1021 Heyat yoldasi Arran emiri Ebulesvar Savurun qizi Seddadiler sulalesinden Oglu I Feriburz Varisi Oglu Guzdehem ibn Salar Qardasi Enusirevan ibn Yezid Atasina qarsi usyan qaldirdigi ucun hebs edildi hebsde oldu Qardasi Menucohr ibn Yezid Sirvansah 1027 1034 Qardasi oglu Hormuzd Tabasaran emiri 1065 Qardasi Ebu Mensur Eli ibn Yezid Sirvansah 1034 1043 Qardaslari Menucohr ve Ebu Mensur Elinin heyat yoldasi Arran emiri Fezl bin Mehemmedin qizi Seddadiler sulalesinden Qardasi Qubad ibn Yezid Sirvansah 1043 1049 Qardasi qizi Selcuq emiri Qaratekinin heyat yoldasi Qardasi Ehmed ibn Yezid Qardasi oglu Buxtnassar Eli ibn Ehmed 1049 1050 Salar terefinden taxtdan salinmisdir Qardasi Memlan ibn Yezid Bacisi Semkuyye Hasimiler sulalesinden Derbend emiri II Ebdulmalikin 1034 1043 heyat yoldasi SELEF Buxtnassar Eli ibn Ehmed Salar ibn Yezid Kesraniler XELEF I FeriburzDoyus ve hakimiyyet mubarizesi xronologiyasi Tarix Hadise Muttefiqler Qarsi teref Yer Vezifesi Netice1050 ci il Samaxi qalasinin fethi Buxtnassar Eli ibn Ehmed Yezidiyye sahzade qelebe1050 ci il Buxtnassar Eli ibn Ehmedin qetli Buxtnassar Eli ibn Ehmed Beyleqan Sirvansah qelebe1053 cu il Malu qalasinin fethi Malu qalasi Sirvansah qelebeIstinadlar Minopckij Ictopiya Shipvana c 56 Minopckij Ictopiya Shipvana s l 17 ppimechanie 25 Minopckij Ictopiya Shipvana s 56 57 ereb metni 18 19 s 12 13 E A Paxomov Apabckie i ppikacpijcko ipanckie feodaly v Azepbajdzhane X XI vv Cb Pamya i akad H Ya Mappa M L 1939 c 423 Bakixanov c 86 Minopckij c 169 ereb metni 48 s 29 30 K Cpacckij Avtonomov Kpepoct Baky 18 noyabpya 1851 g Kavkazckij kaiendap na 1856 g c 511 512 I P Bepezin Pute shectvie po Boctoky t l ch III Kazan 1849 c 65 E A Paxomov Ctapinnye oboponnye coopyzheniya Apsherona Tpydy in ta AH Azepb CCP t l 1947 c 70 72 Bepezin c 65 S Asurbeyli Sirvansahlar dovleti Baki 2007 Sirvansahlar dovleti portaliHemcinin bax Kesraniler Azerbaycan tarixi