Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Saar Protektoratı (Almanca: Protectorat de Sarre) — Nasist Almaniyasından İkinci Dünya Müharibəsində məğlub olduqdan sonra ayrılan qısamüddətli protektorat. Dördüncü Fransa Respublikası tərəfindən idarə edilmişdir. 1957-ci ildə Qərbi Almaniyaya birləşdirildikdən sonra ən kiçik Almaniya regionuna çevrilmişdir (Bremen, Berlin və Hamburq şəhər dövlətləri istisna olmaqla). Adı Saar çayından götürülmüşdür.
| Tarixi dövlət | |||||
| Saar Protektoratı | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
 | |||||
| | |||||
| Paytaxt | Saarbrükken | ||||
| Dilləri | alman dili, fransız dili | ||||
| İdarəetmə forması | protektorat, respublika | ||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Saar çayı və onun qolları ətrafında səpələnmiş ərazi etnik almanların yaşadığı minerallarla zəngin, iqtisadi cəhətdən əhəmiyyətli və sənayeləşmiş bir regiondur. Rur bölgəsindən və Yuxarı Sileziya kömür bölgəsindən sonra, 1900-cü illərdə Almaniya İmperiyasının üçüncü ən vacib kömür, dəmir və polad sənayesinə malik olub və sənaye inqilabından sonra Almaniyanın əhəmiyyətli nəqliyyat mərkəzlərindən biridir. 1920-1935-ci illər arasında Birinci Dünya Müharibəsinin nəticələrindən biri olaraq Millətlər Liqasının mandatı altında olan bölgə İkinci dünya müharibəsinin sonuna doğru strateji əhəmiyyətinə görə müttəfiqlər tərəfindən bombalanmışdı.
Bu gün bu bölgə coğrafi cəhətdən Saarland əyalətindədir (1 yanvar 1957-ci ildə Qərbi Almaniya ilə birləşdirilmişdir). 1951-ci ilə qədər bölgədəki müttəfiqlər tərəfindən sənayeləşmə siyasəti tətbiq edildi və 1947-ci ildə Fransanın himayəsinə verildi. Soyuq müharibə dövründə daha güclü bir Qərbi Almaniya üçün yenidən sənayeləşmə prosesi başladılmış və 1957-ci ildə fransızlar bölgənin idarəsini Qərbi Almaniyaya təhvil vermişdirlər.
Tarixi
Bu bölgə Napoleon müharibələri dövründə Fransa tərəfindən işğal edildi və 1798-1814-cü illər arasında Sarre departamenti adı ilə (Département) Birinci Fransa İmperatorluğuna birləşdirilmişdir.
Birinci Dünya Müharibəsindən sonra
Versal sülh müqaviləsinə uyğun olaraq Saar bölgəsi İngiltərə və Fransanın birgə işğalı altına alındı. 1920-ci ildə ingilislər və fransızlar bu bölgədə Millətlər Liqasının mandat idarəçiliyini həyata keçirdilər və bu bölgəni əvvəllər bağlı olduğu Prussiya Reyn bölgəsindən çıxardılar. Bu mandat Millətlər Liqası tərəfindən 15 il müddətinə təsdiqləndi. Bu dövrdə Saarın kömür sənayesi bu bölgədə dominant olduğu üçün milliləşdirildi və fransızlar tərəfindən idarə olunmağa başlandı. 15 ilin sonunda, 13 yanvar 1935-ci ildə, bölgədə plebisit təşkil edildi, 0.4% Fransız Birliyi səsləri və 8.9% mandat sistemi qaydasında qalması səslərinə qarşı, 90.7% insan Almaniya ilə birləşmək üçün səs vermiş və Saar Nasist Almaniyasına birləşdirilmişdir.
İkinci Dünya Müharibəsindən sonra
İkinci Dünya Müharibəsinin bitməsindən iki ay sonra, 1945-ci ilin iyulunda Müttəfiq dövlətlər Saarı işğal etdilər, 10 iyul 1945-ci ildə ABŞ qoşunları Saarı tərk etdilər və Fransızlar regional idarəetmə qurdular. 16 fevral 1946-cı ildə fransızlar bu bölgəni Müttəfiq Birliyindən çıxardılar və ayrıca bir protektoratlıq qurdular.
Fransızlar bu bölgədəki etnik təmizləməyə üstünlük vermədilər, bu isə Sovetlərin Oder-Neiße Xəttinin şərqində etdiyi hərəkətlərdən tamamilə fərqlənirdi. Üstəlik, nasistlərə görə köç edənlər və müharibə səbəbiylə köçməli olanların (məsələn, bombardmanlardan qaçmaq üçün) Fransanın idarəçiliyindəki bölgələrə qayıtması təmin edildi. Bu şəkildə fransızlar Saarın gələcəkdəki mümkün ilhaqı üçün Saar xalqını hazırlamaq və onları özlərinə istiləşdirmək istəmişdirlər. Bu dövrdə Reyxsmark dövriyyədən çıxarıldı, Saar Markı pul vahidi olaraq gətirilmiş və Saar Markın dəyəri fransız frankına uyğun olaraq düzəldilmişdi, buna görə fransız frankı da Saar bölgəsində istifadə edildi. Bu şəkildə Fransa rəhbərliyi Saar ilə iqtisadi birliyə getməyi hədəf almışdı.
Referendum
1954-cü il Paris Fransa müstəqil “Saarland” qurmağı qarşısına məqsəd qoymuşdu, lakin 1955-ci ildə keçirilmiş referendumda bu fikir 67,7%-lik səs çoxluğu ilə rədd edildi. Bu səsvermənin nəticəsi Saarlıların o vaxt Qərbi Almaniyaya qoşulmaq istəyinin göstəricisi sayılmışdır. 1956-cı il Saar Müqaviləsi ilə Saar Protektoranın Qərbi Almaniyaya qatılması üçün yol açıldı və 1 yanvar 1957-ci ildə “Kiçik Birləşmə” (Kleine Wiedervereinigung) adlı bir hadisə baş vermişdir. Hər nə qədər coğrafi baxımdan birlik təmin edilsə də, Saar müqaviləsinə görə, iqtisadi birliyə yalnız 1960-cı ilə qədər nail olmaq mümkün oldu və Saar markı və fransız frankının Almaniya markı ilə mübadilə tarixi X gün (Tag X) adı altında saxlanıldı. Saar bölgəsi 1957-ci ildə Qərbi Almaniyaya Saarland kimi qoşulsa da, 6 iyul 1959-cu il tarixinə qədər fransız frankı valyuta olaraq qalmağa davam etmişdir.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Saar Protektorati Almanca Protectorat de Sarre Nasist Almaniyasindan Ikinci Dunya Muharibesinde meglub olduqdan sonra ayrilan qisamuddetli protektorat Dorduncu Fransa Respublikasi terefinden idare edilmisdir 1957 ci ilde Qerbi Almaniyaya birlesdirildikden sonra en kicik Almaniya regionuna cevrilmisdir Bremen Berlin ve Hamburq seher dovletleri istisna olmaqla Adi Saar cayindan goturulmusdur Tarixi dovletSaar ProtektoratiBayraq Gerb17 dekabr 1947 31 dekabr 1956Paytaxt SaarbrukkenDilleri alman dili fransiz diliIdareetme formasi protektorat respublika Vikianbarda elaqeli mediafayllar Saar Protektoratinin bayragiSaar Protektoratinin gerbiIkinci Dunya muharibesinden sonra Avropa 1949 Saar benovseyi rengle gosterilmisdir Saar cayi ve onun qollari etrafinda sepelenmis erazi etnik almanlarin yasadigi minerallarla zengin iqtisadi cehetden ehemiyyetli ve senayelesmis bir regiondur Rur bolgesinden ve Yuxari Sileziya komur bolgesinden sonra 1900 cu illerde Almaniya Imperiyasinin ucuncu en vacib komur demir ve polad senayesine malik olub ve senaye inqilabindan sonra Almaniyanin ehemiyyetli neqliyyat merkezlerinden biridir 1920 1935 ci iller arasinda Birinci Dunya Muharibesinin neticelerinden biri olaraq Milletler Liqasinin mandati altinda olan bolge Ikinci dunya muharibesinin sonuna dogru strateji ehemiyyetine gore muttefiqler terefinden bombalanmisdi Bu gun bu bolge cografi cehetden Saarland eyaletindedir 1 yanvar 1957 ci ilde Qerbi Almaniya ile birlesdirilmisdir 1951 ci ile qeder bolgedeki muttefiqler terefinden senayelesme siyaseti tetbiq edildi ve 1947 ci ilde Fransanin himayesine verildi Soyuq muharibe dovrunde daha guclu bir Qerbi Almaniya ucun yeniden senayelesme prosesi basladilmis ve 1957 ci ilde fransizlar bolgenin idaresini Qerbi Almaniyaya tehvil vermisdirler TarixiBu bolge Napoleon muharibeleri dovrunde Fransa terefinden isgal edildi ve 1798 1814 cu iller arasinda Sarre departamenti adi ile Departement Birinci Fransa Imperatorluguna birlesdirilmisdir Birinci Dunya Muharibesinden sonra Versal sulh muqavilesine uygun olaraq Saar bolgesi Ingiltere ve Fransanin birge isgali altina alindi 1920 ci ilde ingilisler ve fransizlar bu bolgede Milletler Liqasinin mandat idareciliyini heyata kecirdiler ve bu bolgeni evveller bagli oldugu Prussiya Reyn bolgesinden cixardilar Bu mandat Milletler Liqasi terefinden 15 il muddetine tesdiqlendi Bu dovrde Saarin komur senayesi bu bolgede dominant oldugu ucun millilesdirildi ve fransizlar terefinden idare olunmaga baslandi 15 ilin sonunda 13 yanvar 1935 ci ilde bolgede plebisit teskil edildi 0 4 Fransiz Birliyi sesleri ve 8 9 mandat sistemi qaydasinda qalmasi seslerine qarsi 90 7 insan Almaniya ile birlesmek ucun ses vermis ve Saar Nasist Almaniyasina birlesdirilmisdir Ikinci Dunya Muharibesinden sonra Ikinci Dunya Muharibesinin bitmesinden iki ay sonra 1945 ci ilin iyulunda Muttefiq dovletler Saari isgal etdiler 10 iyul 1945 ci ilde ABS qosunlari Saari terk etdiler ve Fransizlar regional idareetme qurdular 16 fevral 1946 ci ilde fransizlar bu bolgeni Muttefiq Birliyinden cixardilar ve ayrica bir protektoratliq qurdular Fransizlar bu bolgedeki etnik temizlemeye ustunluk vermediler bu ise Sovetlerin Oder Neisse Xettinin serqinde etdiyi hereketlerden tamamile ferqlenirdi Ustelik nasistlere gore koc edenler ve muharibe sebebiyle kocmeli olanlarin meselen bombardmanlardan qacmaq ucun Fransanin idareciliyindeki bolgelere qayitmasi temin edildi Bu sekilde fransizlar Saarin gelecekdeki mumkun ilhaqi ucun Saar xalqini hazirlamaq ve onlari ozlerine istilesdirmek istemisdirler Bu dovrde Reyxsmark dovriyyeden cixarildi Saar Marki pul vahidi olaraq getirilmis ve Saar Markin deyeri fransiz frankina uygun olaraq duzeldilmisdi buna gore fransiz franki da Saar bolgesinde istifade edildi Bu sekilde Fransa rehberliyi Saar ile iqtisadi birliye getmeyi hedef almisdi Referendum 1954 cu il Paris Fransa musteqil Saarland qurmagi qarsisina meqsed qoymusdu lakin 1955 ci ilde kecirilmis referendumda bu fikir 67 7 lik ses coxlugu ile redd edildi Bu sesvermenin neticesi Saarlilarin o vaxt Qerbi Almaniyaya qosulmaq isteyinin gostericisi sayilmisdir 1956 ci il Saar Muqavilesi ile Saar Protektoranin Qerbi Almaniyaya qatilmasi ucun yol acildi ve 1 yanvar 1957 ci ilde Kicik Birlesme Kleine Wiedervereinigung adli bir hadise bas vermisdir Her ne qeder cografi baximdan birlik temin edilse de Saar muqavilesine gore iqtisadi birliye yalniz 1960 ci ile qeder nail olmaq mumkun oldu ve Saar marki ve fransiz frankinin Almaniya marki ile mubadile tarixi X gun Tag X adi altinda saxlanildi Saar bolgesi 1957 ci ilde Qerbi Almaniyaya Saarland kimi qosulsa da 6 iyul 1959 cu il tarixine qeder fransiz franki valyuta olaraq qalmaga davam etmisdir Hemcinin baxSaar bolgesi