Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Əhməd Midhət (türk. Ahmet Mithat Efendi; 1844[…], Konstantinopol – 1912[…], Konstantinopol) — Osmanlı yazıçısı, jurnalisti və nəşriyyatçısı. Tənzimat dövrünün yazıçılarındandır. O, türk ədəbiyyatının əsl mənada ilk məşhur müəllifidir. 1870-ci ildə Devir (Çağ) adlı bir qəzet çıxartdı, lakin ilk sayında qapadıldı. Az müddət sonra Bədr adı ilə buraxıldı. 1878-ci ildə nəşrə başlayan və nəşr ömrünü 1921-ci ilə qədər davam etdirən “Tercüman-ı Hakikat” qəzeti Osmanlı mətbuatı tarixinin ən uzunömürlü və təsirli nəşrlərindən biri olmuşdur. Onun məzarı Fateh məscidində, II Mehmed türbəsinin də yerləşdiyi ayrıca hissədədir.
| Əhməd Midhət | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 1844[…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1912[…] |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | yazıçı, jurnalist, tərcüməçi, naşir, siyasətçi |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Türkiyə Milli Təhsil Nazirliyinin 100 böyük türk ədəbiyyatçısı siyahısındadır.
Əhməd Midhət bir sıra tarixi və məişət romanlarının, hekayə və oçerklərin müəllifidir. Avropa ədəbiyyatından çoxlu tərcümələr etmişdir. "Xaceyi-əvvəl" ("Birinci müəllim") adı ilə məşhur olmuşdur.
Həyatı
Əhməd Midhət Əfəndi İstanbulun Tophanə səmtində doğulub.
1844-cü ildə İstanbulun Tophane mahalında anadan olub. Atası bez satan Süleyman ağa, anası isə dərzi Nefise xanım idi. Anasının ilk evliliyindən Hafiz İbrahim adlı böyük qardaşı və Həlimə, Şərifə və İsmət adlı bacıları vardı.
O, 6-7 yaşında atasını itirib və ailəsi böyük maddi sıxıntıya düşüb. O, ailəsi ilə birlikdə böyük qardaşı Hafiz Ağanın rayon müdiri işlədiyi Vidinə gedib və bir məhəllə məktəbində oxumağa başlayıb. Növbəti il İstanbula qayıtdı və təhsilini Tophane İbtidai məktəbində davam etdirdi. O, 1857-1861-ci illərdə Misir bazarında bir bitki dükanında şagird kimi çalışmışdır.
1861-ci ildə böyük qardaşı yenidən Vidin şəhərinə təyin olunduqdan sonra Vidinə getmiş, sonra Midhət Paşa qardaşını da özü ilə götürüb Niş şəhərinə getmiş və 1864-cü ildə üç illik Nis orta məktəbini bitirmişdir.
Məmurluq həyatı
Midhət paşa Dunay valisi təyin edildikdən və qardaşını Ruse əyalət mərkəzinə gətirdikdən sonra, özü də Rusedəki bir dövlət idarəsinə məmur olaraq təyin edildi. Xidmətini davam etdirərkən ərəb, fars və fransız dillərini təkmilləşdirməsini təqdir edən Midhət paşa ona öz adını qoyur. Beləliklə, onun əsl adı olan "Ahmet"in yanına "Midhət" əlavə olunub və o, bu şəkildə söylənməyə başlayıb. Bu dövrdə dövlət qulluğu vəzifələri ilə yanaşı, Təşkilat Qanununa uyğun olaraq çıxan “Tuna” qəzetinin redaksiya işlərində köməkçi olub.
1866-cı ildə böyük qardaşının yanında tərcüməçi işləməyə getdiyi Sofiyada ailəsinin xahişi ilə evləndi. Tezliklə Ruseyə qayıtdı və müxtəlif işlərdə çalışdı. 1868-ci ildə "Tuna" (Dunay) qəzetində yazıçı kimi fəaliyyətə başladı və qəzetin baş redaktoru oldu. Bu dövrdə görüşdüyü İmmiqrasiya Komissiyası sədri Şakir bəyin evində uzun müddət qonaq olan Əhməd Midhat onun zəngin kitabxanasından bəhrələnmiş və ilk dəfə Şakir bəyin Rumıniyalı musiqiçi həyat yoldaşı sayəsində qərb incəsənəti ilə tanış olmuşdur.
Bağdad illəri
1869-cu ildə dövlət şurasının sədri Midhət Paşa Bağdad valiliyinə təyin olunduğu zaman, Şakir Paşanı Bağdada mərkəzi vali təyin edərkən Əhməd Midhət də onunla Bağdada getmək istəyir. Bu xahişi qəbul edən Midhət paşa ona mətbəə qurmağı tapşırır və onu nəşr olunacaq “Zevra” qəzetinə rəhbər təyin edir.
Bağdada səfəri zamanı rəssam Osman Hamdi Bəylə tanış olur. Osman Hamdi ilə dostluğu sayəsində Qərb mədəniyyəti ilə tanış oldu. Bağdadda olarkən Məhəmməd Zuhavi və Şirazlı yarım dərviş Məhəmməd Bəkir Can Müəttarla tanışlığı onun mədəniyyətini genişləndirdi və öyrənmək həvəsini artırdı.
O, Bağdadda həm qəzet müdiri işləmiş, həm də incəsənət məktəbi tələbələri üçün elmi kitab hazırlamışdır. Kitabı təhsil nazirliyinin müsabiqəsində mükafat qazanmış və dərslik kimi istifadə olunmuşdu. Dövrün maarif naziri Mehmed Əsad Saffət Paşa ilə yazışmaları onun İstanbula qayıtmaq istəyinə səbəb olur.
Nəşriyyat və müəlliflik
Bəsrə valisi olan böyük qardaşı Hafiz İbrahimin vəfatı ilə 1871-ci ildə vəzifəsindən istefa edən Əhməd Midhət ailəsinin dolanışığını öz üzərinə götürmək üçün İstanbula qayıdır. “Ceride-i Askeriye” və “Basiret” qəzetlərində çalışmaqla yanaşı, mətbəəsini qurmuş, əsərlərini çap etdirmişdir. Əvvəl öz evinin alt mərtəbəsində qurduğu mətbəəni bir müddət sonra Eminönündə kirayələdiyi bir otağa köçürür. O, Türkiyə ədəbiyyatının ilk hekayələr toplusu olan “Lətaif-i Rivayət” adlı kitabını yazmışdır.. O, “Letâif-i Rivayət” və “Kıssadan pay” əsərlərini yazmış və bu əsərləri sataraq çörək qazanmağa çalışmışdı. İlk sayında bağlanan “Dövr” və 13-cü sayında bağlanan “Bədir” qəzetlərindən sonra “Dağarcık” adlı dərgisini nəşr etdirdi.
Bu dövrdə Gənc Osmanlılarla əlaqələr quran Əhməd Midhat Əbuziya Tofiq vasitəsilə Namiq Kamalla tanış olur. Öz əsərləri ilə yanaşı, qəzetlərdə məqalələri də dərc olunub. Namiq Kamalın nəşrə başladığı “İbrət” qəzetinin daimi yazarlarından biri oldu. 1873-cü ildə özünün "Dağarcık" jurnalında yazdığı məqalələr və Yeni Osmanlılarla yaxınlığı səbəbindən tənqidlərə məruz qaldı. Xüsusən də jurnalın 4-cü sayında dərc olunan “Divardan bir səda” adlı məqaləsinə görə o dinsizlikdə ittiham edildi. Namık Kamalın "Vətən, yaxud Silistrə" pyesinin yaratdığı atmosferdə Gedikpaşa Teatrında olarkən 6 aprel 1873-cü ildə Əbuziya Tofiq ilə birlikdə Rodosa sürgün edildi.
Rodosda sürgün
38 aylıq sürgündə olduğu müddətdə çoxlu sayda əsərlər nəşr etdirmiş, Rodoslu uşaqlarına dərs demiş, “Süleymaniyyə mədrəsəsi” adlı ibtidai məktəb açmışdır. Ən məhsuldar dövrlərindən birini yaşayan müəllif “Həsən Mellah”, “Hüseyin Fellah”, “Yenidən dünyaya gəlmək və ya İstanbulda olanlar” kimi mühüm əsərlərini burada qələmə alıb. İstanbulda çıxan "Kırkambar" jurnalına məqalələr göndərirdi. Əbdüləzizin ölümü və V Muradın hakimiyyətə gəlməsindən sonra çıxan ümumi amnistiya nəticəsində İstanbula qayıtmasına icazə verildi.
Sürgündən sonra
İstanbula qayıtdıqdan sonra o, jurnalistika, nəşriyyat və roman yazmaqla məşğul olub. İstanbula qayıtdıqdan 15 gün sonra “İttihad” qəzetini nəşr etdirdi. “Vakit” qəzetində yazıçı (1877), “Təqvim-i Vakayi”də (1878) müdir oldu. Bu dövrdə qələmə aldığı və sürgünə qədərki həyatından və sürgün illərindən bəhs etdiyi “Mənfa” əsərində Yeni Osmanlıları tənqid etmişdir; “Üss-i İnkılab” adlı əsərində II Əbdülhəmidin siyasətini tərifləməklə yeni sultanın diqqətini çəkdi.
"Tercüman-ı Hakikat" dönəmi
27 iyun 1878-ci ildə Osmanlı sarayının dəstəyi ilə “Tercüman-ı Hakikat” qəzetini nəşr etməyə başladı. Qəzet Osmanlı mətbuatı tarixində ən uzunömürlü və təsirli nəşrlərdən biri oldu. Əvvəlcə qəzet üçün bütün yazıları özü yazırdı. Zamanla qəzetin müəllifləri sırasına daxil olan Əhməd Cevdət, Hüseyn Rəhmi Gurpınar, Əhməd Rasim kimi adlar bu qəzetin köşə yazılarında məşhurlaşıb. 1879-cu ildə "Matbaayı Amire"-yə müdir təyin edildi.
Şair Fitnət xanımla sevgisi
Rodosdakı sürgündən qayıtdıqdan sonra Kabataşda yeni evə köçən Əhməd Midhət Əfəndi burada şair Fitnət Xanımla qonşu olur. Anası Nefise xanımın bacısı qızı olan Fitnət xanımla arasında yaranan sevgi məktublar vasitəsilə sürdürülüb. Onların yazışmaları 1944-cü ildə kitab şəklində çap olunub.
Beykozda məskunlaşması
1880-ci ildə Beykozda ferma alır. O, öz torpağından çıxan suya “Sırmakeş” adını verib, onu qablaşdıraraq içməli suyu satmağa başlayır. O, Beykoz sahilində malikanə alaraq və bu malikanədə sənət və ədəbiyyat dairələrindən çoxlu insanı qonaq edir. 1884-cü ildə böyük qızı Medihəni Naci müəllimə ərə verir.
1883-cü ildə “Tercüman-ı Hakikat”ın ədəbiyyat səhifəsinin idarəçiliyini kürəkəni müəllim Naci öz üzərinə götürür. Lakin Əhməd Midhət köhnə ədəbi vərdişlərini müdafiə edən kürəkəni ilə aralarında fikir ayrılığı yarandığından iki ildən sonra onu qəzetdən qovur. 1888-ci ildə "Gümüş imtiyaz medalı", 1889-cu ildə "Bala rütbəsi" və ikinci dərəcəli "Məcidi" ordeni almışdır. 1888-ci ildə Türkiyə təmsilçisi olaraq Stokholmda keçrilən VIII Şərqşünaslar Konqresində (Şərq Elmləri Konqresi) iştirak etmişdir. Qayıdandan sonra öz müşahidələri əsasında “Avropada bir Cevelan” kitabını nəşr etdirdi.
O, 1895-1908-ci illərdə Karantin Naziri olub. 1908-ci ilə qədər “Tercüman-ı Hakikat”da roman, hekayə və məqalələr yazmağa davam etdi.
Təqaüdçülük dövrü
Müəllif, İkinci Məşrutiyyət dönəmində yaş məhdudiyyətinə görə təqaüdə çıxdı. Yazıları əvvəlki kimi populyar olmadığından yazıçılıq həyatından uzaqlaşdı; Nazirlər Kabinetinin xüsusi qərarı ilə Darülfünunda ümumi tarix, fəlsəfə tarixi; Darülmuallimatda tarix və pedaqogika kursları; Mədrəset-ül-Vaizində dinlər tarixindən mühazirələr oxudu; bundan əlavə könüllü olaraq Darüşşafakada dərs deyirdi. 28 dekabr 1912-ci ildə Darüşşafakada xidmətdə olarkən ürək tutmasından öldü. O, Fateh məscidi qəbiristanlığında dəfn edilib.
Əsərləri haqqında
Ölümünə qədər iki yüzdən çox əsəri nəşr etdirən Əhməd Midhət türk ədəbiyyatının həqiqi mənada ilk məşhur müəllifidir. Onun ən böyük arzusu kitab oxuyan bir cəmiyyət yaratmaq idi. O, topluma müraciət etmək, onların dərdlərinə kömək olmaq qayğısı ilə çoxlu əsərlər yaratmış, “qırx at gücünə malik yazı makinası” kimi tanınmışdır.
Əsərlərində Avropanın elmini, sənayesini, zəhmətkeşliyini tərifləyərkən, Osmanlı cəmiyyətinin əxlaq dəyərlərinin qorunub saxlanmasının vacibliyini vurğulamışdır. O, gənc yazarları dəstəkləyir və dildə sadələşdirməni müdafiə edir, dövlətə və dinə itaətsizliyi, tənbəlliyi, israfçılığı, iddialılığı tənqid edirdi. Məhsullarını daha çox hekayə və roman janrında verirdi. Roman və hekayələrini, xalq hekayəçiliyindən Qərb üslublu hekayə və romanlara keçid kimi qiymətləndirmək olar. O, teatr sahəsində də çalışıb, “Açıkbaş, Əhz-i Sar, Ziba” kitabları ilə dram və operettalar hazırlayıb.
Onun fransız dilindən roman tərcümələri Qərb ədəbiyyatının ilk tərcümə nümunələrini təşkil edir. Romanları Namiq Kamal, Şəmsəddin Sami və Sami Paşazadə Səzai ilə birlikdə onu ilk türk romançıları nəslinin üzvü etdi.
Jurnalistika ilə yanaşı tarix, coğrafiya və fəlsəfə ilə də maraqlanırdı; O, daha çox Qərb mənbələrindən istifadə edərək yazdığı bu əsərləri həm kitab ölçüsündə, həm də fasikül şəklində nəşr etdirmişdir.
İstinadlar
- Swartz A. Ahmet Mithat // Open Library (ing.). 2007.
- Ahmet Mithat // Biodiversity Heritage Library. 2006.
- "Azərbaycan klassik ədəbiyyatında işlədilən adların və terminlərin şərhi". Tərtib edəni A.M. Babayev, Bakı, "Maarif", 1993, səhifə 87.
- Əhməd, Dilqəm. "Ağdaşlı Osmanlı yazıçısı – Bir xatirənin izi ilə". teleqraf.com. 2021-05-18. 2024-04-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-04-28.
- Kemal Coşkun, Ahmet Midhat Efendi'nin Eserlerinde Dini ve Toplumsal Temalar, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilm Dalı Yüksek Lisans Tezi, 2006, Ankara]
- "Arxivlənmiş surət". 2016-03-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-06-14.
- 100 böyük türk. Bakı, 1991. səh.41-42.
- "Güngör Gençay, Edebiyatın Batıya Açılan Kapısı, Evrensel.net 04.09.2000". 2007-11-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-06-19.
- "Arxivlənmiş surət". 2022-01-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-06-16. (#first_missing_last)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ehmed Midhet turk Ahmet Mithat Efendi 1844 Konstantinopol 1912 Konstantinopol Osmanli yazicisi jurnalisti ve nesriyyatcisi Tenzimat dovrunun yazicilarindandir O turk edebiyyatinin esl menada ilk meshur muellifidir 1870 ci ilde Devir Cag adli bir qezet cixartdi lakin ilk sayinda qapadildi Az muddet sonra Bedr adi ile buraxildi 1878 ci ilde nesre baslayan ve nesr omrunu 1921 ci ile qeder davam etdiren Tercuman i Hakikat qezeti Osmanli metbuati tarixinin en uzunomurlu ve tesirli nesrlerinden biri olmusdur Onun mezari Fateh mescidinde II Mehmed turbesinin de yerlesdiyi ayrica hissededir Ehmed MidhetDogum tarixi 1844 Dogum yeri Konstantinopol Osmanli imperiyasiVefat tarixi 1912 Vefat yeri Konstantinopol Osmanli imperiyasiFealiyyeti yazici jurnalist tercumeci nasir siyasetci Vikianbarda elaqeli mediafayllar Turkiye Milli Tehsil Nazirliyinin 100 boyuk turk edebiyyatcisi siyahisindadir Ehmed Midhet bir sira tarixi ve meiset romanlarinin hekaye ve ocerklerin muellifidir Avropa edebiyyatindan coxlu tercumeler etmisdir Xaceyi evvel Birinci muellim adi ile meshur olmusdur HeyatiEhmed Midhet Efendi Istanbulun Tophane semtinde dogulub 1844 cu ilde Istanbulun Tophane mahalinda anadan olub Atasi bez satan Suleyman aga anasi ise derzi Nefise xanim idi Anasinin ilk evliliyinden Hafiz Ibrahim adli boyuk qardasi ve Helime Serife ve Ismet adli bacilari vardi O 6 7 yasinda atasini itirib ve ailesi boyuk maddi sixintiya dusub O ailesi ile birlikde boyuk qardasi Hafiz Aganin rayon mudiri islediyi Vidine gedib ve bir mehelle mektebinde oxumaga baslayib Novbeti il Istanbula qayitdi ve tehsilini Tophane Ibtidai mektebinde davam etdirdi O 1857 1861 ci illerde Misir bazarinda bir bitki dukaninda sagird kimi calismisdir 1861 ci ilde boyuk qardasi yeniden Vidin seherine teyin olunduqdan sonra Vidine getmis sonra Midhet Pasa qardasini da ozu ile goturub Nis seherine getmis ve 1864 cu ilde uc illik Nis orta mektebini bitirmisdir Memurluq heyatiMidhet pasa Dunay valisi teyin edildikden ve qardasini Ruse eyalet merkezine getirdikden sonra ozu de Rusedeki bir dovlet idaresine memur olaraq teyin edildi Xidmetini davam etdirerken ereb fars ve fransiz dillerini tekmillesdirmesini teqdir eden Midhet pasa ona oz adini qoyur Belelikle onun esl adi olan Ahmet in yanina Midhet elave olunub ve o bu sekilde soylenmeye baslayib Bu dovrde dovlet qullugu vezifeleri ile yanasi Teskilat Qanununa uygun olaraq cixan Tuna qezetinin redaksiya islerinde komekci olub 1866 ci ilde boyuk qardasinin yaninda tercumeci islemeye getdiyi Sofiyada ailesinin xahisi ile evlendi Tezlikle Ruseye qayitdi ve muxtelif islerde calisdi 1868 ci ilde Tuna Dunay qezetinde yazici kimi fealiyyete basladi ve qezetin bas redaktoru oldu Bu dovrde gorusduyu Immiqrasiya Komissiyasi sedri Sakir beyin evinde uzun muddet qonaq olan Ehmed Midhat onun zengin kitabxanasindan behrelenmis ve ilk defe Sakir beyin Ruminiyali musiqici heyat yoldasi sayesinde qerb inceseneti ile tanis olmusdur Bagdad illeri1869 cu ilde dovlet surasinin sedri Midhet Pasa Bagdad valiliyine teyin olundugu zaman Sakir Pasani Bagdada merkezi vali teyin ederken Ehmed Midhet de onunla Bagdada getmek isteyir Bu xahisi qebul eden Midhet pasa ona metbee qurmagi tapsirir ve onu nesr olunacaq Zevra qezetine rehber teyin edir Bagdada seferi zamani ressam Osman Hamdi Beyle tanis olur Osman Hamdi ile dostlugu sayesinde Qerb medeniyyeti ile tanis oldu Bagdadda olarken Mehemmed Zuhavi ve Sirazli yarim dervis Mehemmed Bekir Can Muettarla tanisligi onun medeniyyetini genislendirdi ve oyrenmek hevesini artirdi O Bagdadda hem qezet mudiri islemis hem de incesenet mektebi telebeleri ucun elmi kitab hazirlamisdir Kitabi tehsil nazirliyinin musabiqesinde mukafat qazanmis ve derslik kimi istifade olunmusdu Dovrun maarif naziri Mehmed Esad Saffet Pasa ile yazismalari onun Istanbula qayitmaq isteyine sebeb olur Nesriyyat ve muelliflikBesre valisi olan boyuk qardasi Hafiz Ibrahimin vefati ile 1871 ci ilde vezifesinden istefa eden Ehmed Midhet ailesinin dolanisigini oz uzerine goturmek ucun Istanbula qayidir Ceride i Askeriye ve Basiret qezetlerinde calismaqla yanasi metbeesini qurmus eserlerini cap etdirmisdir Evvel oz evinin alt mertebesinde qurdugu metbeeni bir muddet sonra Eminonunde kirayelediyi bir otaga kocurur O Turkiye edebiyyatinin ilk hekayeler toplusu olan Letaif i Rivayet adli kitabini yazmisdir O Letaif i Rivayet ve Kissadan pay eserlerini yazmis ve bu eserleri sataraq corek qazanmaga calismisdi Ilk sayinda baglanan Dovr ve 13 cu sayinda baglanan Bedir qezetlerinden sonra Dagarcik adli dergisini nesr etdirdi Bu dovrde Genc Osmanlilarla elaqeler quran Ehmed Midhat Ebuziya Tofiq vasitesile Namiq Kamalla tanis olur Oz eserleri ile yanasi qezetlerde meqaleleri de derc olunub Namiq Kamalin nesre basladigi Ibret qezetinin daimi yazarlarindan biri oldu 1873 cu ilde ozunun Dagarcik jurnalinda yazdigi meqaleler ve Yeni Osmanlilarla yaxinligi sebebinden tenqidlere meruz qaldi Xususen de jurnalin 4 cu sayinda derc olunan Divardan bir seda adli meqalesine gore o dinsizlikde ittiham edildi Namik Kamalin Veten yaxud Silistre pyesinin yaratdigi atmosferde Gedikpasa Teatrinda olarken 6 aprel 1873 cu ilde Ebuziya Tofiq ile birlikde Rodosa surgun edildi Rodosda surgun38 ayliq surgunde oldugu muddetde coxlu sayda eserler nesr etdirmis Rodoslu usaqlarina ders demis Suleymaniyye medresesi adli ibtidai mekteb acmisdir En mehsuldar dovrlerinden birini yasayan muellif Hesen Mellah Huseyin Fellah Yeniden dunyaya gelmek ve ya Istanbulda olanlar kimi muhum eserlerini burada qeleme alib Istanbulda cixan Kirkambar jurnalina meqaleler gonderirdi Ebdulezizin olumu ve V Muradin hakimiyyete gelmesinden sonra cixan umumi amnistiya neticesinde Istanbula qayitmasina icaze verildi Surgunden sonraIstanbula qayitdiqdan sonra o jurnalistika nesriyyat ve roman yazmaqla mesgul olub Istanbula qayitdiqdan 15 gun sonra Ittihad qezetini nesr etdirdi Vakit qezetinde yazici 1877 Teqvim i Vakayi de 1878 mudir oldu Bu dovrde qeleme aldigi ve surgune qederki heyatindan ve surgun illerinden behs etdiyi Menfa eserinde Yeni Osmanlilari tenqid etmisdir Uss i Inkilab adli eserinde II Ebdulhemidin siyasetini teriflemekle yeni sultanin diqqetini cekdi Tercuman i Hakikat donemi27 iyun 1878 ci ilde Osmanli sarayinin desteyi ile Tercuman i Hakikat qezetini nesr etmeye basladi Qezet Osmanli metbuati tarixinde en uzunomurlu ve tesirli nesrlerden biri oldu Evvelce qezet ucun butun yazilari ozu yazirdi Zamanla qezetin muellifleri sirasina daxil olan Ehmed Cevdet Huseyn Rehmi Gurpinar Ehmed Rasim kimi adlar bu qezetin kose yazilarinda meshurlasib 1879 cu ilde Matbaayi Amire ye mudir teyin edildi Sair Fitnet xanimla sevgisiRodosdaki surgunden qayitdiqdan sonra Kabatasda yeni eve kocen Ehmed Midhet Efendi burada sair Fitnet Xanimla qonsu olur Anasi Nefise xanimin bacisi qizi olan Fitnet xanimla arasinda yaranan sevgi mektublar vasitesile surdurulub Onlarin yazismalari 1944 cu ilde kitab seklinde cap olunub Beykozda meskunlasmasi1880 ci ilde Beykozda ferma alir O oz torpagindan cixan suya Sirmakes adini verib onu qablasdiraraq icmeli suyu satmaga baslayir O Beykoz sahilinde malikane alaraq ve bu malikanede senet ve edebiyyat dairelerinden coxlu insani qonaq edir 1884 cu ilde boyuk qizi Mediheni Naci muellime ere verir 1883 cu ilde Tercuman i Hakikat in edebiyyat sehifesinin idareciliyini kurekeni muellim Naci oz uzerine goturur Lakin Ehmed Midhet kohne edebi verdislerini mudafie eden kurekeni ile aralarinda fikir ayriligi yarandigindan iki ilden sonra onu qezetden qovur 1888 ci ilde Gumus imtiyaz medali 1889 cu ilde Bala rutbesi ve ikinci dereceli Mecidi ordeni almisdir 1888 ci ilde Turkiye temsilcisi olaraq Stokholmda kecrilen VIII Serqsunaslar Konqresinde Serq Elmleri Konqresi istirak etmisdir Qayidandan sonra oz musahideleri esasinda Avropada bir Cevelan kitabini nesr etdirdi O 1895 1908 ci illerde Karantin Naziri olub 1908 ci ile qeder Tercuman i Hakikat da roman hekaye ve meqaleler yazmaga davam etdi Teqaudculuk dovruMuellif Ikinci Mesrutiyyet doneminde yas mehdudiyyetine gore teqaude cixdi Yazilari evvelki kimi populyar olmadigindan yaziciliq heyatindan uzaqlasdi Nazirler Kabinetinin xususi qerari ile Darulfununda umumi tarix felsefe tarixi Darulmuallimatda tarix ve pedaqogika kurslari Medreset ul Vaizinde dinler tarixinden muhazireler oxudu bundan elave konullu olaraq Darussafakada ders deyirdi 28 dekabr 1912 ci ilde Darussafakada xidmetde olarken urek tutmasindan oldu O Fateh mescidi qebiristanliginda defn edilib Eserleri haqqindaOlumune qeder iki yuzden cox eseri nesr etdiren Ehmed Midhet turk edebiyyatinin heqiqi menada ilk meshur muellifidir Onun en boyuk arzusu kitab oxuyan bir cemiyyet yaratmaq idi O topluma muraciet etmek onlarin derdlerine komek olmaq qaygisi ile coxlu eserler yaratmis qirx at gucune malik yazi makinasi kimi taninmisdir Eserlerinde Avropanin elmini senayesini zehmetkesliyini terifleyerken Osmanli cemiyyetinin exlaq deyerlerinin qorunub saxlanmasinin vacibliyini vurgulamisdir O genc yazarlari destekleyir ve dilde sadelesdirmeni mudafie edir dovlete ve dine itaetsizliyi tenbelliyi israfciligi iddialiligi tenqid edirdi Mehsullarini daha cox hekaye ve roman janrinda verirdi Roman ve hekayelerini xalq hekayeciliyinden Qerb uslublu hekaye ve romanlara kecid kimi qiymetlendirmek olar O teatr sahesinde de calisib Acikbas Ehz i Sar Ziba kitablari ile dram ve operettalar hazirlayib Onun fransiz dilinden roman tercumeleri Qerb edebiyyatinin ilk tercume numunelerini teskil edir Romanlari Namiq Kamal Semseddin Sami ve Sami Pasazade Sezai ile birlikde onu ilk turk romancilari neslinin uzvu etdi Jurnalistika ile yanasi tarix cografiya ve felsefe ile de maraqlanirdi O daha cox Qerb menbelerinden istifade ederek yazdigi bu eserleri hem kitab olcusunde hem de fasikul seklinde nesr etdirmisdir IstinadlarSwartz A Ahmet Mithat Open Library ing 2007 Ahmet Mithat Biodiversity Heritage Library 2006 Azerbaycan klassik edebiyyatinda isledilen adlarin ve terminlerin serhi Tertib edeni A M Babayev Baki Maarif 1993 sehife 87 Ehmed Dilqem Agdasli Osmanli yazicisi Bir xatirenin izi ile teleqraf com 2021 05 18 2024 04 26 tarixinde Istifade tarixi 2024 04 28 Kemal Coskun Ahmet Midhat Efendi nin Eserlerinde Dini ve Toplumsal Temalar Ankara Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilm Dali Yuksek Lisans Tezi 2006 Ankara Arxivlenmis suret 2016 03 07 tarixinde Istifade tarixi 2023 06 14 100 boyuk turk Baki 1991 seh 41 42 Gungor Gencay Edebiyatin Batiya Acilan Kapisi Evrensel net 04 09 2000 2007 11 27 tarixinde Istifade tarixi 2023 06 19 Arxivlenmis suret 2022 01 14 tarixinde Istifade tarixi 2023 06 16 first missing last