Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Beşiktaşlı Yəhya Əfəndi (d. 1495 - ö. 1571) — Osmanlı müdərrisi, şairi və din xadimi.Riyaziyyat, həndəsə, fəlsəfə, astronomiya və tibb elmindən anlayan Yəhya Əfəndinin bir digər qabiliyyəti isə zərgərlik olmuşdur.
| Yəhya Əfəndi | |
|---|---|
| بشكتاش التركي مع يحيى سيد | |
Din xadimi | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Trabzon, Osmanlı imperiyası |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | şair |
| Atası | Şami Ömər Əfəndi |
| Anası | Afifə Xatun |
Həyatı
Yəhya Əfəndi 1495-ci ildə Trabzonda dünyaya gəlmişdir. Atası Şami Ömər Əfəndi, anası isə Afifə Xatundur. Bəzi mənbələrdə atasının Amasiyalı olduğu qeyd olunur. Ömər Əfəndinin Trabzon qazısı olduğu illərdə II Bəyazidin oğlu Şahzadə Səlim burada sancaqbəyi idi. Bu illərdə şahzadə ilə münasibətləri olduqca yaxşı olmuş, Yəhya Əfəndi dünyaya gəldikdən bir neçə gün sonra Şahzadə Səlimin oğlu Şahzadə Süleyman da dünyaya gəlmişdir. Bu hadisə ilə bu iki ailə daha da yaxınlaşdı. Şahzadə Süleymanın anasının südü kəsilmiş, Yəhya Əfəndinin anası Afifə Xatun da bu iki uşağa süd vermişdir. Beləliklə, Yəhya Əfəndi ilə Şahzadə Süleyman süd qardaşı oldu. Ömər Əfəndinin Trabzondan sonra harda çalışdığı məlum olmasa da, ömrünün son illərini Dəməşqdə keçirdiyi və burada vəfat etdiyi məlumdur. Yəhya Əfəndi uşaqlıq və gənclik illərini Trabzonda keçirmişdir. Bu əsnada Trabzonda mədrəsə təhsilini tamamlayan Yəhya Əfəndi Yavuz Sultan Səlimin taxta çıxışı ilə İstanbula köç etdi. Burada təhsilini Zənbilli Əli Əfəndinin yanında tamamladı. Müəlliminin vəfatının ardından Canbaz Mustafa Mədrəsəsində müdərris olaraq çalışmağa başlamışdır. Ardından Hacıhəsənzadə, Əfzələddin, Çoban Mustafa Paşa, Üsküdardakı Mihrimah Sultan mədrəsələrində və 1553-cü ildə Qazızadə Əhməd Şəmsəddin Əfəndinin yerinə Sahn-ı Səman mədrəsəsində müdərrislik etdi. Vəzifəyə təyin olduqdan 2 ay sonra Şahzadə Mustafa edam edildi və anası Mahidövran Sultan saraydan sürgün edildi. Bu məsələyə münasibətini bildirən və Mahidövran Sultanın yenidən saraya alınmasını məsləhət verən Yəhya Əfəndi Sultan Süleymana məktub yazmış, ancaq buna görə padşahla münasibətləri korlanmışdır. Ardından 50 axca ilə təqaüdə çıxarıldı. Ancaq daha sonra münasibətləri düzələn Yəhya Əfəndi və Sultan Süleyman bir-birlərinə hədiyyələr göndərirdilər.
Vəzifəsindən alındıqdan sonra öz imkanları ilə Beşiktaş səmtində geniş bir ərazi satın alıb, burada öz adını daşıyan dərgah inşa etdirdi və həyatının geridə qalan hissəsini burada keçirdi. Həsən Çələbinin qeydlərinə görə, Yoros səmtində bir məscid, mədrəsə və hamam inşa etdirmişdir.4 may 1571 tarixində Qurban bayramı gecəsi vəfat edən Yəhya Əfəndinin cənazə namazı bayram namazının ardından şeyxülislam Əbu Suud Əfəndi tərəfindən Süleymaniyyə məscidində qılındı və dərgahında dəfn olunmuşdur. Cənazəyə dövlət xadimləri, üləma və xalqdan böyük kütlələr qatılmış, II Səlimin əmriylə məzarın yerləşdiyi yerə türbə inşa edildi.
Yəhya Əfəndinin ailəsi haqqında məlumatlar məhduddur. Tarixi mənbələrə görə, Yəhya Əfəndi İstanbula gələndə I Səlimin qız nəvəsi Şərifə Xatunla evlənmişdi. İbrahim və Əli adlı oğlanları şeyx ləqəbi daşısalar da, atalarının yolunu davam etdirmədilər. Yəhya Əfəndinin həyatında Osmanlı sülaləsinin rolu böyük olmuşdur. Vaxtilə Sultan Süleymanın istəyilə İstanbula gəlmiş, dostluqları burada da davam etmişdir. Belə ki, Sultan Süleymanın İstanbulda inşa etdirdiyi ilk məscid Yəhya Əfəndinin anası Afifə Xatunun adını daşıyır. Bəzən dövlət məsələlərində Sultan Süleyman məsləhətlər verən məktublar yazmış, xüsusilə də Səfəvilər və qızılbaşlar üzərinə sultanı təhrik etmişdir. II Səlim də Yəhya Əfəndiyə böyük hörmət etmiş, onu ziyarət etmiş və hədiyyələr göndərmişdir.
Yəhya Əfəndi digər tərəfdən Rüstəm Paşa, Sokullu Mehmed Paşa və Səmiz Əli Paşa kimi dövlətin güclü simaları ilə də təmas yaratmışdır. Tarixi mənbələrə görə, saraya tez-tez məktublar yazır və ona müraciət edən yardıma möhtac şəxslərin işlərinin həll edilməsini xahiş etmişdir. Ancaq bu davranışı dövlətə müdaxilə olaraq görülmüş, bu səbəbdən Rüstəm Paşa və Səmiz Əli Paşa ilə münasibətləri korlanmışdır.
Mənbə
- http://www.islamansiklopedisi.info/dia/ayrmetin.php?idno=430244
- Seyahatnâme, II, 53
- Âlî Mustafa Efendi, vr. 472b
- Mehmed Dâî, vr. 13a-b
- Âlî Mustafa Efendi, vr. 473a
- Kınalızâde, II, 883
- Âlî Mustafa Efendi, vr. 473a; Mehmed Dâî, vr. 15a-b
- Tezkire, II, 883
- Mehmed Dâî, vr. 65b-68b
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Besiktasli Yehya Efendi d 1495 o 1571 Osmanli muderrisi sairi ve din xadimi Riyaziyyat hendese felsefe astronomiya ve tibb elminden anlayan Yehya Efendinin bir diger qabiliyyeti ise zergerlik olmusdur Yehya Efendiبشكتاش التركي مع يحيى سيدDin xadimiSexsi melumatlarDogum tarixi 1495Dogum yeri Trabzon Osmanli imperiyasiVefat tarixi 4 may 1571Vefat yeri Konstantinopol Osmanli imperiyasiDefn yeri KonstantinopolFealiyyeti sairAtasi Sami Omer EfendiAnasi Afife XatunHeyatiYehya Efendi 1495 ci ilde Trabzonda dunyaya gelmisdir Atasi Sami Omer Efendi anasi ise Afife Xatundur Bezi menbelerde atasinin Amasiyali oldugu qeyd olunur Omer Efendinin Trabzon qazisi oldugu illerde II Beyazidin oglu Sahzade Selim burada sancaqbeyi idi Bu illerde sahzade ile munasibetleri olduqca yaxsi olmus Yehya Efendi dunyaya geldikden bir nece gun sonra Sahzade Selimin oglu Sahzade Suleyman da dunyaya gelmisdir Bu hadise ile bu iki aile daha da yaxinlasdi Sahzade Suleymanin anasinin sudu kesilmis Yehya Efendinin anasi Afife Xatun da bu iki usaga sud vermisdir Belelikle Yehya Efendi ile Sahzade Suleyman sud qardasi oldu Omer Efendinin Trabzondan sonra harda calisdigi melum olmasa da omrunun son illerini Demesqde kecirdiyi ve burada vefat etdiyi melumdur Yehya Efendi usaqliq ve genclik illerini Trabzonda kecirmisdir Bu esnada Trabzonda medrese tehsilini tamamlayan Yehya Efendi Yavuz Sultan Selimin taxta cixisi ile Istanbula koc etdi Burada tehsilini Zenbilli Eli Efendinin yaninda tamamladi Muelliminin vefatinin ardindan Canbaz Mustafa Medresesinde muderris olaraq calismaga baslamisdir Ardindan Hacihesenzade Efzeleddin Coban Mustafa Pasa Uskudardaki Mihrimah Sultan medreselerinde ve 1553 cu ilde Qazizade Ehmed Semseddin Efendinin yerine Sahn i Seman medresesinde muderrislik etdi Vezifeye teyin olduqdan 2 ay sonra Sahzade Mustafa edam edildi ve anasi Mahidovran Sultan saraydan surgun edildi Bu meseleye munasibetini bildiren ve Mahidovran Sultanin yeniden saraya alinmasini meslehet veren Yehya Efendi Sultan Suleymana mektub yazmis ancaq buna gore padsahla munasibetleri korlanmisdir Ardindan 50 axca ile teqaude cixarildi Ancaq daha sonra munasibetleri duzelen Yehya Efendi ve Sultan Suleyman bir birlerine hediyyeler gonderirdiler Vezifesinden alindiqdan sonra oz imkanlari ile Besiktas semtinde genis bir erazi satin alib burada oz adini dasiyan dergah insa etdirdi ve heyatinin geride qalan hissesini burada kecirdi Hesen Celebinin qeydlerine gore Yoros semtinde bir mescid medrese ve hamam insa etdirmisdir 4 may 1571 tarixinde Qurban bayrami gecesi vefat eden Yehya Efendinin cenaze namazi bayram namazinin ardindan seyxulislam Ebu Suud Efendi terefinden Suleymaniyye mescidinde qilindi ve dergahinda defn olunmusdur Cenazeye dovlet xadimleri ulema ve xalqdan boyuk kutleler qatilmis II Selimin emriyle mezarin yerlesdiyi yere turbe insa edildi Yehya Efendinin ailesi haqqinda melumatlar mehduddur Tarixi menbelere gore Yehya Efendi Istanbula gelende I Selimin qiz nevesi Serife Xatunla evlenmisdi Ibrahim ve Eli adli oglanlari seyx leqebi dasisalar da atalarinin yolunu davam etdirmediler Yehya Efendinin heyatinda Osmanli sulalesinin rolu boyuk olmusdur Vaxtile Sultan Suleymanin isteyile Istanbula gelmis dostluqlari burada da davam etmisdir Bele ki Sultan Suleymanin Istanbulda insa etdirdiyi ilk mescid Yehya Efendinin anasi Afife Xatunun adini dasiyir Bezen dovlet meselelerinde Sultan Suleyman meslehetler veren mektublar yazmis xususile de Sefeviler ve qizilbaslar uzerine sultani tehrik etmisdir II Selim de Yehya Efendiye boyuk hormet etmis onu ziyaret etmis ve hediyyeler gondermisdir Yehya Efendi diger terefden Rustem Pasa Sokullu Mehmed Pasa ve Semiz Eli Pasa kimi dovletin guclu simalari ile de temas yaratmisdir Tarixi menbelere gore saraya tez tez mektublar yazir ve ona muraciet eden yardima mohtac sexslerin islerinin hell edilmesini xahis etmisdir Ancaq bu davranisi dovlete mudaxile olaraq gorulmus bu sebebden Rustem Pasa ve Semiz Eli Pasa ile munasibetleri korlanmisdir Menbehttp www islamansiklopedisi info dia ayrmetin php idno 430244 Seyahatname II 53 Ali Mustafa Efendi vr 472b Mehmed Dai vr 13a b Ali Mustafa Efendi vr 473a Kinalizade II 883 Ali Mustafa Efendi vr 473a Mehmed Dai vr 15a b Tezkire II 883 Mehmed Dai vr 65b 68b