Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yoşio Nişina (仁科 芳雄, Nişina Yoşio, 6 dekabr 1890 – 10 yanvar 1951) – Yaponiya fizikaçısı. İkinci dünya müharibəsi zamanı Yaponiyada atom bombası layihəsinə başçılıq etmişdir.Kosmik şüalar haqqında araşdırmaların qabaqcılı olmuşdur. "Yaponiyada nüvə fizikasının atası" hesab olunur.
| Yoşio Nişina | |
|---|---|
| yap. 仁科芳雄 | |
 | |
| Doğum tarixi | 6 dekabr 1890 |
| Vəfat tarixi | 10 yanvar 1951 (60 yaşında) |
| Vəfat səbəbi | qaraciyər xərçəngi |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | fizik, nüvə fiziki |
| Mükafatları |  |
| Üzvlüyü | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı və karyerası
1890–1940
Yoşio Nişina 1890-cı ildə Yaponiyanın Okayama prefekturasında bir kənddə doğulmuşdur. Okayamada yerləşən liseydə təhsil aldıqdan sonra Tokio Universitetinə daxil olmuş və 1919-cu ildə elektrik mühəndisliyi ixtisası üzrə məzun olmuşdur. Mühəndislik işi təklifini qəbul etməyərək elektrokimya, daha sonra isə fizika üzrə təhsil almağa başlamışdır. Fiziki və Kimyəvi Tədqiqatlar İnstitutunda () tədqiqat köməkçisi olmuşdur.
1921-ci ildə RIKEN tərəfindən təhsil məqsədilə Avropaya göndərilmişdir.Kembricdə Kavendiş laboratoriyasında təhsil almış, Ernest Rezerfordun tələbəsi olmuşdur. 1923-ü ildə Nils Borla işləmək üçün Kopenhagen Universitetinə daxil olmuş, Göttingen və Hamburqu da ziyarət etmişdir. 1928-ci ildə Yaponiyaya qayıtmazdan öncə birlikdə Kompton effekti haqqında məqalə yazmışdır. Yaponiyaya qayıtdıqdan sonra Verner Heyzenberqi Yaponiyaya dəvət etmiş və bir çox mühazirə verməsi üçün şərait yaratmışdır. 1927-ci ildə Bor və həyat yoldaşı Tokioya gələrək Nişinanı ziyarət etmişdir.
1931-ci ildə Nişina öz laboratoriyasını yaratmışdır. Laboratoriya kvant mexanikası, nüvə fizikası, kosmik şüalanmalar və yüksək enerjili proton şüaları haqqında araşdırmalarla məşğul olmuşdur. 1937-ci ildə kütləsini ölçə bilmiş ilk şəxs olmuş, onu ilk kəşf edən şəxs olmağa çox yaxınlaşmışdır. 1937-ci ildə kiçik siklotron hazırlamış və Yaponiyada birinci, dünyada isə ikinci siklotron hazırlamış şəxs olmuşdur. Daha böyük siklotron hazırlamaq üçün Ernest Lourenslə məsləhətləşmişdir. Lourens ABŞ-dən elektromaqnit almaq üçün kömək etmişdir.İkinci dünya müharibəsinin başlaması iki fizikaçı arasında əlaqələri kəsmiş və böyük siklotron 1944-cü ilə qədər tamamlanmamışdır.
İkinci dünya müharibəsi
1940-cı ildə general-leytenant nüvə parçalanması haqqında araşdırmalar aparması üçün Nişinaya müraciət etmişdir. 1941-ci ilin aprelində Yaponiya ordusu rəsmi olaraq atom bombası hazırlamaq üçün layihə başlatmışdır. Nişina və komandası atom bombasının nəzəri baxımdan mümkün, amma texniki baxımdan mümkünsüz olduğu qənaətinə gəlmiş, lakin uran zəngiləşdirməsinə davam etmişdir. Bəzi tarixçilərin fikrincə, Nişina atom bombası layihəsindən siklotronuna maddi vəsait toplamaq üçün istifadə etmişdir.
Nişina 1942–43-cü illərdə Texniki Tədqiqat İnstitutunun komitəsində iştirak etmişdir. Bir neçə görüşdən sonra komitə ləğv edilmişdir. Nişina Yaponiya ordusu üçün işləməyə davam etmiş, lakin bir müddət sonra layihənin başa çatdığını və resursların Yaponiya donanmasının atom bombası layihəsinə verildiyini açıqlamışdır.
ABŞ-nin Hiroşimaya atom bombası atmasından bir gün sonra Nişina ABŞ prezidenti Harri Trumen tərəfindən atom bombası haqqında press-reliz əldə etmişdir. Nişina Yaponiya hökumətini məlumatlandıraraq atom bombasını təsdiqləmiş və təslim olmaq barədə qərara təsir göstərmişdir. İkinci dünya müharibəsindən sonra – 1945-ci ilin oktyabrında Nişina siklotronları tibbi və bioloji tədqiqatlarda istifadə etmək üçün ABŞ-dən icazə istəmişdir. Onun müraciəti əvvəlcə qəbul edilsə də, daha sonra icazə ləğv olunmuş və Yaponiyadakı bütün siklotronlar məhv edilmişdir.
Nişina 1946-cı ildə ilə təltif olunmuşdur. 1948-ci ildə Yaponiya Elmlər Akademiyasının üzvü, daha sonra RIKEN-in prezidenti seçilmişdir. Yaponiya Elm Şurasına başçılıq etmişdir.
Ölümü və xatirəsi
Nişina 1951-ci ildə ölmüşdür. RIKEN tərəfindən idarə olunan Akselerator Əsaslı Elmi Mərkəzə Nişinanın adı verilmişdir. Nişina Memorial Fondu tərəfindən hər il təqdim olunan Yaponiyada fizika sahəsində verilən ən nüfuzlu mükafat hesab olunur.Ayın cənub yarımkürəsində yerləşən bir kraterə 1970-ci ildə adı verilmişdir.
İstinadlar
- "Yoshio Nishina". Atomic Heritage Foundation (ingiliscə). (#archive_missing_date) tarixində . İstifadə tarixi: 20 oktyabr 2022.
- The Japan Biographical Encyclopedia & Who's Who
- Kodansha Encyclopedia of Japan
- "Nishina". Gazetteer of Planetary Nomenclature (ingiliscə). İstifadə tarixi: 20 oktyabr 2022.
Ədəbiyyat
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Yosio Nisina 仁科 芳雄 Nisina Yosio 6 dekabr 1890 10 yanvar 1951 Yaponiya fizikacisi Ikinci dunya muharibesi zamani Yaponiyada atom bombasi layihesine basciliq etmisdir Kosmik sualar haqqinda arasdirmalarin qabaqcili olmusdur Yaponiyada nuve fizikasinin atasi hesab olunur Yosio Nisinayap 仁科芳雄Dogum tarixi 6 dekabr 1890 1890 12 06 Vefat tarixi 10 yanvar 1951 1951 01 10 60 yasinda Vefat sebebi qaraciyer xercengiTehsili Tokio UniversitetiFealiyyeti fizik nuve fizikiMukafatlariUzvluyu Yaponiya Elmler Akademiyasi Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyati ve karyerasi1890 1940 Yosio Nisina 1890 ci ilde Yaponiyanin Okayama prefekturasinda bir kendde dogulmusdur Okayamada yerlesen liseyde tehsil aldiqdan sonra Tokio Universitetine daxil olmus ve 1919 cu ilde elektrik muhendisliyi ixtisasi uzre mezun olmusdur Muhendislik isi teklifini qebul etmeyerek elektrokimya daha sonra ise fizika uzre tehsil almaga baslamisdir Fiziki ve Kimyevi Tedqiqatlar Institutunda tedqiqat komekcisi olmusdur 1921 ci ilde RIKEN terefinden tehsil meqsedile Avropaya gonderilmisdir Kembricde Kavendis laboratoriyasinda tehsil almis Ernest Rezerfordun telebesi olmusdur 1923 u ilde Nils Borla islemek ucun Kopenhagen Universitetine daxil olmus Gottingen ve Hamburqu da ziyaret etmisdir 1928 ci ilde Yaponiyaya qayitmazdan once birlikde Kompton effekti haqqinda meqale yazmisdir Yaponiyaya qayitdiqdan sonra Verner Heyzenberqi Yaponiyaya devet etmis ve bir cox muhazire vermesi ucun serait yaratmisdir 1927 ci ilde Bor ve heyat yoldasi Tokioya gelerek Nisinani ziyaret etmisdir 1931 ci ilde Nisina oz laboratoriyasini yaratmisdir Laboratoriya kvant mexanikasi nuve fizikasi kosmik sualanmalar ve yuksek enerjili proton sualari haqqinda arasdirmalarla mesgul olmusdur 1937 ci ilde kutlesini olce bilmis ilk sexs olmus onu ilk kesf eden sexs olmaga cox yaxinlasmisdir 1937 ci ilde kicik siklotron hazirlamis ve Yaponiyada birinci dunyada ise ikinci siklotron hazirlamis sexs olmusdur Daha boyuk siklotron hazirlamaq ucun Ernest Lourensle meslehetlesmisdir Lourens ABS den elektromaqnit almaq ucun komek etmisdir Ikinci dunya muharibesinin baslamasi iki fizikaci arasinda elaqeleri kesmis ve boyuk siklotron 1944 cu ile qeder tamamlanmamisdir Ikinci dunya muharibesi 1940 ci ilde general leytenant nuve parcalanmasi haqqinda arasdirmalar aparmasi ucun Nisinaya muraciet etmisdir 1941 ci ilin aprelinde Yaponiya ordusu resmi olaraq atom bombasi hazirlamaq ucun layihe baslatmisdir Nisina ve komandasi atom bombasinin nezeri baximdan mumkun amma texniki baximdan mumkunsuz oldugu qenaetine gelmis lakin uran zengilesdirmesine davam etmisdir Bezi tarixcilerin fikrince Nisina atom bombasi layihesinden siklotronuna maddi vesait toplamaq ucun istifade etmisdir Nisina 1942 43 cu illerde Texniki Tedqiqat Institutunun komitesinde istirak etmisdir Bir nece gorusden sonra komite legv edilmisdir Nisina Yaponiya ordusu ucun islemeye davam etmis lakin bir muddet sonra layihenin basa catdigini ve resurslarin Yaponiya donanmasinin atom bombasi layihesine verildiyini aciqlamisdir ABS nin Hirosimaya atom bombasi atmasindan bir gun sonra Nisina ABS prezidenti Harri Trumen terefinden atom bombasi haqqinda press reliz elde etmisdir Nisina Yaponiya hokumetini melumatlandiraraq atom bombasini tesdiqlemis ve teslim olmaq barede qerara tesir gostermisdir Ikinci dunya muharibesinden sonra 1945 ci ilin oktyabrinda Nisina siklotronlari tibbi ve bioloji tedqiqatlarda istifade etmek ucun ABS den icaze istemisdir Onun muracieti evvelce qebul edilse de daha sonra icaze legv olunmus ve Yaponiyadaki butun siklotronlar mehv edilmisdir Nisina 1946 ci ilde Medeniyyet ordeni ile teltif olunmusdur 1948 ci ilde Yaponiya Elmler Akademiyasinin uzvu daha sonra RIKEN in prezidenti secilmisdir Yaponiya Elm Surasina basciliq etmisdir Olumu ve xatiresiNisina 1951 ci ilde olmusdur RIKEN terefinden idare olunan Akselerator Esasli Elmi Merkeze Nisinanin adi verilmisdir Nisina Memorial Fondu terefinden her il teqdim olunan Yaponiyada fizika sahesinde verilen en nufuzlu mukafat hesab olunur Ayin cenub yarimkuresinde yerlesen bir kratere 1970 ci ilde adi verilmisdir Istinadlar Yoshio Nishina Atomic Heritage Foundation ingilisce archive missing date tarixinde Istifade tarixi 20 oktyabr 2022 The Japan Biographical Encyclopedia amp Who s Who Kodansha Encyclopedia of Japan Nishina Gazetteer of Planetary Nomenclature ingilisce Istifade tarixi 20 oktyabr 2022 EdebiyyatThe Japan Biographical Encyclopedia amp Who s Who ingilisce II Tokio Rengo Press 1961 seh 1063 Istifade tarixi 20 oktyabr 2022 Kodansha Encyclopedia of Japan ingilisce VI cild Niju Saka Tokio Kodansha 1983 seh 18 ISBN 0 87011 626 6 Istifade tarixi 20 oktyabr 2022