Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Yale Universiteti — ABŞ-nin ən məşhur universitetlərindən biri. Amerikanın ən qədim şəhərlərindən biri olan yerləşir. Nyu-Heyven 125 min əhalisi olan liman şəhəridir, Nyu-Yorkdan 120 kilometr şimal-şərqdə və Bostondan 200 kilometr cənub-qərbdədir. Yale 1701-ci ildə yaradılıb, bura 12 bölmə daxildir: dörd illik bakalavr dərəcəsi verən Yale Kolleci; dəqiq, təbii və humanitar elmlər, eləcə də hüquqşünaslıq, tibb, biznes, ətraf mühitin mühafizəsi, ilahiyyat, memarlıq, musiqişünaslıq, rəssamlıq, aktyorluq və s. ixtisaslar üzrə aspiranturadır. Universitetin təməli olan Yale Kollecinin proqramı genişliyi və dərinliyi ilə seçilir. Hər il 65 kafedra tərəfindən 2000-dən çox kurs təklif edilir. Ənənəyə uyğun olaraq universitetin professor-müəllim heyəti tələbələrin təhsilinə xüsusi diqqət yetirir. Giriş fənlərinin çoxu əməkdar alimlər və professorlar tərəfindən aparılır.
| Yale Universiteti | |
|---|---|
| Yale University | |
 | |
 | |
 | |
| Əsası qoyulub | 1701 |
| Tip | özəl |
| Rektor | Peter Salovey |
| Tələbə sayı | 14806 |
| Ölkə | |
| Ünvan | ABŞ, Konnektikut ştatı, Nyu-Heyven şəhəri |
| Sayt | yale.edu |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
1640-cı ildə müstəmləkəçi keşişlər Nyu-Heyven kollecinin yaradılması məqsədilə fəaliyyətə başlayıblar. Onlar orta əsrlər Avropa universitetləri, eləcə də qədim Yunanıstan və Roma akademiyalarında olduğu kimi, liberal təhsil (latın dilində liber — azad vətəndaş) prinsiplərini tətbiq etmək niyyətində idilər. Bu cür təhsil tələbədə ümumi intellektual bacarığı, ləyaqət və şərəf hissini intensiv inkişaf etdirməyə yönəldilib. Qədim Roma imperiyası dövründə bu prinsip yeddi sahə — qrammatika, ritorika, məntiq, arifmetika, astronomiya, həndəsə və musiqi sahələri üzrə həyata keçirilirdi.
Universitetin yaradıcıları olan keşişlər sonralar ABŞ-nin ali təhsilinin inkişafında böyük rol oynayan kollegiallıq prinsipini əsas götürdülər. Həmin vaxtlar Avropanın və Şotlandiyanın kollecləri tələbələrin onların ərazilərində yaşamalarını nəzərdə tutmurdular, Yale'in yaradıcıları isə tələbələrin bir yerdə qalaraq bir- birlərindən öyrənməsi üçün kollec-yataqxana yaratmaq istəyirdilər. Bu ideyanı ingilislər Oksford və Kembric kolleclərində tətbiq etməyə başlamışdılar. Burada tələbələr müəllimləri ilə bir yerdə qalır, öyrənir və kilsəyə gedirdilər. Bu cür təhsil sistemində müəyyən bir ixtisasa yiyələnməklə bərabər, tələbə böyük təcrübə toplamış olurdu.
İngilislərlə bərabər, oxşar ideyalar Harvardda da həyata keçirilirdi, lakin sonralar müəllim və professorların çoxu universitetin uğuruna şübhə ilə yanaşmağa başladılar. 1703-cü ildə kollecin bazar günü ibadətlərinin birində çıxışı zamanı müqəddəs Solomon Stoddard söyləmişdi: "Harvard Düşmənçilik, Xudpərəstlik və İsrafçılıq məskəninə çevrilib…". 1700-cü ildə on keşiş Brenfordda toplaşaraq Harvardın buraxdığı səhvləri təkrarlamayan bir kollecin yaradılmasını təklif etdilər. Onların əksəriyyəti Harvarddakı təhsildən məyus qalan məzunlar idi. 1701-ci ildə onlar Müstəmləkə General Assambleyasından xartiya alaraq Kollegial Məktəb yaratmağa başladılar.
1717-ci ildə Yale'in yaradıcıları o vaxtlar 1000 nəfər əhalisi olan Nyu-Heyven adlı balaca şəhərdə torpaq sahəsi aldılar və 1718-ci ildə burada kollecin binasını ucaltdılar. Elə həmin il universitetə satdığı doqquz tay maldan qalan gəliri, 417 kitab və kral I Georqun portretini bağışlayan Uels taciri Eliaxu Yale'in şərəfinə Yale Kolleci adı verildi. Tezliklə bu ərazidə bu gün Yale'in ən qədim binalarından hesab edilən kollegial kilsə və Konnektikut Holl tikildi.
Həmin dövrdə kollecin hər kursunda 25–30 nəfər oxuyurdu, ümumilikdə kollecdə 100-ə yaxın tələbə təhsil alırdı. Yalnız oğlanların təhsil almaq hüququ var idi, qəbul şifahi imtahan yolu ilə aparılırdı və imtahanı kollecin prezidentinin özü götürürdü. Latın və yunan dilləri, məntiq, ritorika və arifmetika bilgiləri xüsusi yoxlanılırdı. Bundan əlavə, bütün dərslər latın dilində keçilirdi, tələbələr dərsdən sonra da bir-birləri ilə bu dildə ünsiyyət qurmalı idilər. İngilis dilinin istifadəsi kollecin qaydalarına görə qadağan olunmuşdu. Bu tələb uzun müddət qüvvədə qaldı. 1920-ci ildə müəllimlər bundan imtina etməyi təklif etdilər, ancaq Yale Universitetinin məzunu və Yale Korporasiyasının üzvü olan ABŞ-nin 27-ci prezidenti Uilyam Horvard Taft əsrlərlə qoyulan ənənədən əl çəkməyə imkan vermədi. Müəllimlər bu dəyişikliyə yalnız 1931-ci ildə nail oldular.
Yale və Harvardda tədris olunan fənlər Kembric, Oksford, eləcə də antik akademiyaların: yeddi "liberal incəsənət", klassik ədəbiyyat, "üç fəlsəfə" — təbiətşünaslıq fəlsəfəsi, etika və metafizika proqramlarına əsaslanırdı. Puritanlar bu proqramı Amerikada xaçpərəstlik ideallarının möhkəmlənməsi üçün bünövrə hesab edirdilər.
Universitetin inkişafı
1776–1781-ci ildə Amerikanın azadlığı uğrunda aparılan müharibə Yale'ə toxunmadı. XIX-XX-ci əsrlərdə aspirantura və peşəkar fakültələr-institutlar yaradıldı, bu da Yale'i əsl universitetə çevirdi. Yal Universitetində on iki peşə məktəbi və bir institut fəaliyyət göstərir. İlk illər ali təhsil ocağının 4 professoru və 37 tələbəsi olub.
1810-cu ildə burada rəsmən tibb, 1822-ci ildə ilahiyyat, 1824-cü ildə isə hüquq fakültələri təsis edildi. 1847-ci ildən dəqiq, təbii və humanitar elmlər üzrə aspirantura fəaliyyətə başladı, 1861-ci ildə ABŞ-də ilk dəfə olaraq Yale aspiranturasında elmlər doktoru dərəcəsi təltif edildi. 1869-cu ildə incəsənət, 1894-cü ildə musiqişünaslıq, 1900-cü ildə meşə təsərrüfatı və ətraf mühitin mühafizəsi, 1911-ci ildə Uşaq Tədqiqat Mərkəzi , 1923-cü ildə orta tibbi personalın hazırlığı, 1955-ci ildə teatr, 1972-ci ildə memarlıq, 1974-cü ildə idarəetmə fakültələri yaradılıb. 1879-cu ildən başlayaraq Yale Universitetinin aspiranturasında qadınlar təhsil alır, 1969-cu ildən isə qız tələbələr 4-illik bakalavr pilləsinə qəbul olunurlar.
Büdcəsi
Yale Universitetin illik gəliri 2,57, illik xərcləri isə 2,54 milyard ABŞ dolları təşkil edir. Bundan əlavə, ali məktəbə ildə təxminən 16,5 milyard ABŞ dolları məbləğində yardım edilir.
Təhsil haqqı
Yale Universitetində təhsil alan tələbələrin 60 faizi maliyyə yardımı alır. Universitetdə təhsil haqqı tələbənin oxuduğu məktəb və ixtisasdan aslı olaraq 20800–49900, otaq və yataqxanaların bir tədris ili üzrə qiymətə isə 1200 ABŞ dolları həcmində müəyyənləşib.
Yataqxana-kolleclər
1930-cu ildə Oksford və Kembric universitetlərinə uyğun olaraq Yale'in bütün tələbələri hər biri 450 nəfərdən ibarət olan 12 yataqxana-kolleclərə bölündülər. Hər bir yataqxana-kollec geniş, dördkünc, kölgəli ağacları, hovuzları, rahat oturacaqları olan həyətə malik bir neçə binadan ibarətdir. Kitabxanası, yeməkxanası, idman, oxu və tədbir keçirmək üçün zalları olan bu yataqxana-kollec bütöv bir şəhər kvartalını əhatə edir və tələbə həyatının təkrarolunmaz atmosferini yaradır. Hər bir kolleci tələbələrlə bir yerdə qalan master idarə edir. Həmçinin hər kollecin tələbələrin həyatında fəal iştirak edən dekanı və müəllim-rezidentləri mövcuddur.
Universitetin 12 kolleci var. (Berkeley, Branford, Calhoun, Davenport, Timothy Dwight, Jonathan Edwards, Morse, Pierson, Saybrook, Silliman, Ezra Stiles, Trumbull)
Universitet bu gün
Hazırda Yale dünyanın ən yaxşı universitetlərindən birinə çevrilib. 2000 nəfərdən çox olan professor-müəllim heyəti yüksək səviyyədə ixtisaslaşmaları ilə seçilir. 225 Yale binası zəmanələrinin ən məşhur memarları tərəfindən inşa edilib. Binaların memarlıq üslubu müxtəlifdir: Yeni — ingilis müstəmləkə dövründən başlayaraq viktorian qotikasına, mavritan üslubundan tutmuş ultramüasir binalaradək. Yale'in binaları, qüllələri, hovuz-fontanları, bağları, parkları ümumi təkrarolunmaz bir tamamlıq yaradır. Buna görə də Yale'i "Amerikanın ən gözəl universitet şəhərciyi" adlandırırlar. Universitetə əlavə 243 hektarlıq ərazi məxsusdur ki, burada da müxtəlif idman kompleksləri və meşə-park massivləri yerləşir. Hazırda universitetdə əlavə korpusların, laboratoriyaların, yataqxanaların tikintisi davam etdirilir.
Kitabxana
Yale kitabxanası çox zəngindir. ümumilikdə kitabxananın fondu 11 milyondan artıq kitaba, kolleksiyalara, arxivlərə, musiqi yazılarına, xəritələrə və başqa nadir eksponatlara malikdir. Bu, ABŞ-də üçüncü, dünyada isə ikinci ən böyük universitet kitabxanasıdır. Vahid kompüterləşdirilmiş kataloq 40-dan çox ixtisas kitabxanalarını cəmləşdirir: qeyri-adi gözəlliyə malik olan qotik Sterlinq kitabxanasından başlayaraq 800000-dən çox nadir kitab və sənədlər toplusu olan Bayneke əlyazmalar və nadir kitablar kolleksiyası kitabxanasına qədər.
Dəqiq, tətbiqi və təbiət elmləri
Yale humanitar elmlər sahəsində böyük nailiyyətlər əldə etdiyi üçün çoxları bilmir ki, universitet həmçinin ABŞ-nin ən aparıcı elmi-tədqiqat mərkəzlərindən biridir. Yale'in biologiya, kimya, molekulyar biofizika və biokimya, fizika, astronomiya, riyaziyyat, hesablama texnikası, geologiya və geofizika, ətraf mühitin mühafizəsi və s. kafedraları mütəmadi olaraq Amerikanın ən yaxşı proqramları sıralarına daxil olur.
Öz nailiyyətlərini möhkəmləndirərək və inkişaf etdirərək Yale laboratoriyaların, dəqiq elmlər, mühəndislik profilli fakültələrin auditoriyalarının genişləndirilməsi, təkmilləşdirilməsi üçün 500 milyon dollardan çox vəsait ayırır. Yaxın 10 ildə universitet tibb və biotexnologiya sahəsi üzrə tədqiqatların maddi bazasının inkişafı məqsədilə əlavə 500 milyon dollar ayıracaq.
Xarici əlaqələri
Yale Universitetinin beynəlxalq əlaqələr ənənəsi XIX-cu əsrin əvvəllərinə təsadüf edir. Həmin dövrdən professor və müəllimlər xarici ölkələrə elmi səfərlər etməyə başladılar. Yale öz divarlarında xarici tələbə qarşılayan ilk universitetlərdən biridir: ilk Latın amerikalı tələbə buraya 1830-cu, çinli tələbə 1850-ci ildə daxil olmuşdu. Bu gün Yale müxtəlif beynəlxalq proqram və tədqiqatlarda aktiv iştirak edir.
Universitetdə 50-dən çox dil öyrədilir, beynəlxalq münasibətlərə aid 600-dən artıq kurs keçilir. 40 il ərzində bu istiqamət üzrə liderliyini saxlayan Yale beynəlxalq tədqiqatlar mərkəzi hazırda bakalavr dərəcəsində 6, magistr dərəcəsində isə 4 ixtisas təklif edir. Tətbiqi linqvistik tədqiqatlar, mərkəzi qloballaşma problemlərinin tədqiqatı və beynəlxalq maliyyə mərkəzləri beynəlxalq proqramlara artan marağı inkişaf etdirir və Yale'in ixtisaslaşmış fakültələrinin fəaliyyətini zənginləşdirir.
Yale ildən-ilə xarici tələbələrin artımı ilə fəxr edir, universitet tələbələrinin 16%-dən çoxu xarici tələbələrdir. Yeni "Dünya liderləri" proqramı çərçivəsində hər tədris ili bütün dünyada gələcəkdə öz ölkələrinin inkişafı üçün mühüm nailiyyət verə biləcək görkəmli elm xadimləri Yale Universitetinə cəlb olunur; dünyanın 100-dən çox ölkələrindən 1500 alim işləmək və yaşamaq üçün Yale'ə gəlir.
Yale Universitetinin çoxsaylı uğurlu və məşhur məzunları var. 1989-cu ildən başlayaraq ABŞ-nin bütün prezidentləri Yale'in məzunları olub. Corc Nerbert Uoiker Buş (ata — Buş), Bill Klinton, eləcə də onun həyat yoldaşı, ABŞ-nin hazırkı Dövlət katibi Hillari Klinton, Corc Uolker Buş (oğul — Buş), onun qızı Barbara Buş, Amerikanın keçmiş vitse-prezidenti Riçard Dik çeyni də Yale'in məzunlarındandır. Morze əlifbasının ixtiraçısı Samuel Morzeni, məşhur uşaq psixoloqu Benjamin Spoku, yazıçı Sinkler Lyuisi, iqtisadçı Corc Akerlofu, jurnalist və yazıçı Bob Vudvardı, "Pepsi" kamraniyasının prezidenti İndra Krisnamurti Nuyini, CBS telekamraniyasının prezidenti Erik Oberi, "Boinq" kamraniyasının direktorlar şurasının sədri Ceyms Mak Nerni də Yale Universitetinin tanınmış məzunlarındandır.
Yale Universiteti Amerikanın elit universitetləri qrupuna daxildir.
Universitet Beynəlxalq Tədqiqat Universitetləri Alyansına daxildir.
Reytinqi
| 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 8 | 11 | 11 | 11 | 11 | 11 | 11 | 11 | 11 | 11 | 11 | 11 | 11 |
| 2015/16 | 2014/15 | 2013/14 | 2012/13 | 2011/12 | 2010/11 |
|---|---|---|---|---|---|
| 15 | 10 | 8 | 7 | 4 | 3 |
| 2015/16 | 2014/15 | 2013/14 | 2012/13 | 2011/12 | 2010/11 |
|---|---|---|---|---|---|
| 12 | 9 | 11 | 11 | 11 | 10 |
Məşhur məzunları
Mənbə
- Yale Universiteti [ölü keçid]
İstinadlar
- Global Research Identifier Database (ing.). 2015.
- Members 2012-05-06 at the Wayback Machine. iaruni.org (ing.)
- . Shanghai Ranking Consultancy. 2014. 2015-05-02 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 aprel 2015.
- . 2015-04-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-04-26.
- . 2015-09-18 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-04-26.
- . 2015-04-24 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-04-26.
- . 2015-09-18 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-04-26.
- . 2015-04-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-04-26.
- . 2015-09-18 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-04-26.
- . 2015-04-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-04-26.
- . 2015-12-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-04-26.
- "Academic Ranking of World Universities 2011". 2011-08-23 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-04-26.
- . 2013-04-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-04-26.
- . 2019-03-11 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-04-26.
- . 2015-01-19 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-04-26.
- . 2015-10-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-08-25.
- "QS World University Rankings (2015)". 2015-09-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-09-16.
- "QS World University Rankings (2014)". 2016-02-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-04-11.
- "QS World University Rankings (2013)". 2016-10-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-04-11.
- "QS World University Rankings (2012)". 2019-05-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-04-11.
- . 2014-10-20 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-04-11.
- . 2011-04-03 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-04-11.
- "THE World University Rankings (2015-2016)". Times Higher Education. 2016-10-31 tarixində . İstifadə tarixi: 11 mart 2016. (#apostrophe_markup)
- "THE World University Rankings (2014-2015)". Times Higher Education. 2015-05-29 tarixində . İstifadə tarixi: 12 aprel 2015. (#apostrophe_markup)
- "THE World University Rankings (2013-2014)". Times Higher Education. 2013-10-04 tarixində . İstifadə tarixi: 12 aprel 2015. (#apostrophe_markup)
- "THE World University Rankings (2012-2013)". Times Higher Education. 2015-05-30 tarixində . İstifadə tarixi: 12 aprel 2015. (#apostrophe_markup)
- "THE World University Rankings (2011-2012)". Times Higher Education. 2015-04-02 tarixində . İstifadə tarixi: 12 aprel 2015. (#apostrophe_markup)
- "THE World University Rankings (2010-2011)". Times Higher Education. 2015-05-30 tarixində . İstifadə tarixi: 12 aprel 2015. (#apostrophe_markup)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Yale Universiteti ABS nin en meshur universitetlerinden biri Amerikanin en qedim seherlerinden biri olan yerlesir Nyu Heyven 125 min ehalisi olan liman seheridir Nyu Yorkdan 120 kilometr simal serqde ve Bostondan 200 kilometr cenub qerbdedir Yale 1701 ci ilde yaradilib bura 12 bolme daxildir dord illik bakalavr derecesi veren Yale Kolleci deqiq tebii ve humanitar elmler elece de huquqsunasliq tibb biznes etraf muhitin muhafizesi ilahiyyat memarliq musiqisunasliq ressamliq aktyorluq ve s ixtisaslar uzre aspiranturadir Universitetin temeli olan Yale Kollecinin proqrami genisliyi ve derinliyi ile secilir Her il 65 kafedra terefinden 2000 den cox kurs teklif edilir Eneneye uygun olaraq universitetin professor muellim heyeti telebelerin tehsiline xususi diqqet yetirir Giris fenlerinin coxu emekdar alimler ve professorlar terefinden aparilir Yale UniversitetiYale University41 18 40 sm e 72 55 36 q u Esasi qoyulub 1701Tip ozelRektor Peter SaloveyTelebe sayi 14806Olke ABSUnvan ABS Konnektikut stati Nyu Heyven seheriSayt yale edu Vikianbarda elaqeli mediafayllarYale UniversitetiTarixi1640 ci ilde mustemlekeci kesisler Nyu Heyven kollecinin yaradilmasi meqsedile fealiyyete baslayiblar Onlar orta esrler Avropa universitetleri elece de qedim Yunanistan ve Roma akademiyalarinda oldugu kimi liberal tehsil latin dilinde liber azad vetendas prinsiplerini tetbiq etmek niyyetinde idiler Bu cur tehsil telebede umumi intellektual bacarigi leyaqet ve seref hissini intensiv inkisaf etdirmeye yoneldilib Qedim Roma imperiyasi dovrunde bu prinsip yeddi sahe qrammatika ritorika mentiq arifmetika astronomiya hendese ve musiqi saheleri uzre heyata kecirilirdi Universitetin yaradicilari olan kesisler sonralar ABS nin ali tehsilinin inkisafinda boyuk rol oynayan kollegialliq prinsipini esas goturduler Hemin vaxtlar Avropanin ve Sotlandiyanin kollecleri telebelerin onlarin erazilerinde yasamalarini nezerde tutmurdular Yale in yaradicilari ise telebelerin bir yerde qalaraq bir birlerinden oyrenmesi ucun kollec yataqxana yaratmaq isteyirdiler Bu ideyani ingilisler Oksford ve Kembric kolleclerinde tetbiq etmeye baslamisdilar Burada telebeler muellimleri ile bir yerde qalir oyrenir ve kilseye gedirdiler Bu cur tehsil sisteminde mueyyen bir ixtisasa yiyelenmekle beraber telebe boyuk tecrube toplamis olurdu Ingilislerle beraber oxsar ideyalar Harvardda da heyata kecirilirdi lakin sonralar muellim ve professorlarin coxu universitetin uguruna subhe ile yanasmaga basladilar 1703 cu ilde kollecin bazar gunu ibadetlerinin birinde cixisi zamani muqeddes Solomon Stoddard soylemisdi Harvard Dusmencilik Xudperestlik ve Israfciliq meskenine cevrilib 1700 cu ilde on kesis Brenfordda toplasaraq Harvardin buraxdigi sehvleri tekrarlamayan bir kollecin yaradilmasini teklif etdiler Onlarin ekseriyyeti Harvarddaki tehsilden meyus qalan mezunlar idi 1701 ci ilde onlar Mustemleke General Assambleyasindan xartiya alaraq Kollegial Mekteb yaratmaga basladilar 1717 ci ilde Yale in yaradicilari o vaxtlar 1000 nefer ehalisi olan Nyu Heyven adli balaca seherde torpaq sahesi aldilar ve 1718 ci ilde burada kollecin binasini ucaltdilar Ele hemin il universitete satdigi doqquz tay maldan qalan geliri 417 kitab ve kral I Georqun portretini bagislayan Uels taciri Eliaxu Yale in serefine Yale Kolleci adi verildi Tezlikle bu erazide bu gun Yale in en qedim binalarindan hesab edilen kollegial kilse ve Konnektikut Holl tikildi Hemin dovrde kollecin her kursunda 25 30 nefer oxuyurdu umumilikde kollecde 100 e yaxin telebe tehsil alirdi Yalniz oglanlarin tehsil almaq huququ var idi qebul sifahi imtahan yolu ile aparilirdi ve imtahani kollecin prezidentinin ozu gotururdu Latin ve yunan dilleri mentiq ritorika ve arifmetika bilgileri xususi yoxlanilirdi Bundan elave butun dersler latin dilinde kecilirdi telebeler dersden sonra da bir birleri ile bu dilde unsiyyet qurmali idiler Ingilis dilinin istifadesi kollecin qaydalarina gore qadagan olunmusdu Bu teleb uzun muddet quvvede qaldi 1920 ci ilde muellimler bundan imtina etmeyi teklif etdiler ancaq Yale Universitetinin mezunu ve Yale Korporasiyasinin uzvu olan ABS nin 27 ci prezidenti Uilyam Horvard Taft esrlerle qoyulan eneneden el cekmeye imkan vermedi Muellimler bu deyisikliye yalniz 1931 ci ilde nail oldular Yale ve Harvardda tedris olunan fenler Kembric Oksford elece de antik akademiyalarin yeddi liberal incesenet klassik edebiyyat uc felsefe tebietsunasliq felsefesi etika ve metafizika proqramlarina esaslanirdi Puritanlar bu proqrami Amerikada xacperestlik ideallarinin mohkemlenmesi ucun bunovre hesab edirdiler Universitetin inkisafi1776 1781 ci ilde Amerikanin azadligi ugrunda aparilan muharibe Yale e toxunmadi XIX XX ci esrlerde aspirantura ve pesekar fakulteler institutlar yaradildi bu da Yale i esl universitete cevirdi Yal Universitetinde on iki pese mektebi ve bir institut fealiyyet gosterir Ilk iller ali tehsil ocaginin 4 professoru ve 37 telebesi olub 1810 cu ilde burada resmen tibb 1822 ci ilde ilahiyyat 1824 cu ilde ise huquq fakulteleri tesis edildi 1847 ci ilden deqiq tebii ve humanitar elmler uzre aspirantura fealiyyete basladi 1861 ci ilde ABS de ilk defe olaraq Yale aspiranturasinda elmler doktoru derecesi teltif edildi 1869 cu ilde incesenet 1894 cu ilde musiqisunasliq 1900 cu ilde mese teserrufati ve etraf muhitin muhafizesi 1911 ci ilde Usaq Tedqiqat Merkezi 1923 cu ilde orta tibbi personalin hazirligi 1955 ci ilde teatr 1972 ci ilde memarliq 1974 cu ilde idareetme fakulteleri yaradilib 1879 cu ilden baslayaraq Yale Universitetinin aspiranturasinda qadinlar tehsil alir 1969 cu ilden ise qiz telebeler 4 illik bakalavr pillesine qebul olunurlar BudcesiYale Universitetin illik geliri 2 57 illik xercleri ise 2 54 milyard ABS dollari teskil edir Bundan elave ali mektebe ilde texminen 16 5 milyard ABS dollari mebleginde yardim edilir Tehsil haqqiYale Universitetinde tehsil alan telebelerin 60 faizi maliyye yardimi alir Universitetde tehsil haqqi telebenin oxudugu mekteb ve ixtisasdan asli olaraq 20800 49900 otaq ve yataqxanalarin bir tedris ili uzre qiymete ise 1200 ABS dollari hecminde mueyyenlesib Yataqxana kollecler1930 cu ilde Oksford ve Kembric universitetlerine uygun olaraq Yale in butun telebeleri her biri 450 neferden ibaret olan 12 yataqxana kolleclere bolunduler Her bir yataqxana kollec genis dordkunc kolgeli agaclari hovuzlari rahat oturacaqlari olan heyete malik bir nece binadan ibaretdir Kitabxanasi yemekxanasi idman oxu ve tedbir kecirmek ucun zallari olan bu yataqxana kollec butov bir seher kvartalini ehate edir ve telebe heyatinin tekrarolunmaz atmosferini yaradir Her bir kolleci telebelerle bir yerde qalan master idare edir Hemcinin her kollecin telebelerin heyatinda feal istirak eden dekani ve muellim rezidentleri movcuddur Universitetin 12 kolleci var Berkeley Branford Calhoun Davenport Timothy Dwight Jonathan Edwards Morse Pierson Saybrook Silliman Ezra Stiles Trumbull Universitet bu gunHazirda Yale dunyanin en yaxsi universitetlerinden birine cevrilib 2000 neferden cox olan professor muellim heyeti yuksek seviyyede ixtisaslasmalari ile secilir 225 Yale binasi zemanelerinin en meshur memarlari terefinden insa edilib Binalarin memarliq uslubu muxtelifdir Yeni ingilis mustemleke dovrunden baslayaraq viktorian qotikasina mavritan uslubundan tutmus ultramuasir binalaradek Yale in binalari qulleleri hovuz fontanlari baglari parklari umumi tekrarolunmaz bir tamamliq yaradir Buna gore de Yale i Amerikanin en gozel universitet seherciyi adlandirirlar Universitete elave 243 hektarliq erazi mexsusdur ki burada da muxtelif idman kompleksleri ve mese park massivleri yerlesir Hazirda universitetde elave korpuslarin laboratoriyalarin yataqxanalarin tikintisi davam etdirilir KitabxanaYale kitabxanasi cox zengindir umumilikde kitabxananin fondu 11 milyondan artiq kitaba kolleksiyalara arxivlere musiqi yazilarina xeritelere ve basqa nadir eksponatlara malikdir Bu ABS de ucuncu dunyada ise ikinci en boyuk universitet kitabxanasidir Vahid komputerlesdirilmis kataloq 40 dan cox ixtisas kitabxanalarini cemlesdirir qeyri adi gozelliye malik olan qotik Sterlinq kitabxanasindan baslayaraq 800000 den cox nadir kitab ve senedler toplusu olan Bayneke elyazmalar ve nadir kitablar kolleksiyasi kitabxanasina qeder Deqiq tetbiqi ve tebiet elmleriYale humanitar elmler sahesinde boyuk nailiyyetler elde etdiyi ucun coxlari bilmir ki universitet hemcinin ABS nin en aparici elmi tedqiqat merkezlerinden biridir Yale in biologiya kimya molekulyar biofizika ve biokimya fizika astronomiya riyaziyyat hesablama texnikasi geologiya ve geofizika etraf muhitin muhafizesi ve s kafedralari mutemadi olaraq Amerikanin en yaxsi proqramlari siralarina daxil olur Oz nailiyyetlerini mohkemlendirerek ve inkisaf etdirerek Yale laboratoriyalarin deqiq elmler muhendislik profilli fakultelerin auditoriyalarinin genislendirilmesi tekmillesdirilmesi ucun 500 milyon dollardan cox vesait ayirir Yaxin 10 ilde universitet tibb ve biotexnologiya sahesi uzre tedqiqatlarin maddi bazasinin inkisafi meqsedile elave 500 milyon dollar ayiracaq Xarici elaqeleriYale Universitetinin beynelxalq elaqeler enenesi XIX cu esrin evvellerine tesaduf edir Hemin dovrden professor ve muellimler xarici olkelere elmi seferler etmeye basladilar Yale oz divarlarinda xarici telebe qarsilayan ilk universitetlerden biridir ilk Latin amerikali telebe buraya 1830 cu cinli telebe 1850 ci ilde daxil olmusdu Bu gun Yale muxtelif beynelxalq proqram ve tedqiqatlarda aktiv istirak edir Universitetde 50 den cox dil oyredilir beynelxalq munasibetlere aid 600 den artiq kurs kecilir 40 il erzinde bu istiqamet uzre liderliyini saxlayan Yale beynelxalq tedqiqatlar merkezi hazirda bakalavr derecesinde 6 magistr derecesinde ise 4 ixtisas teklif edir Tetbiqi linqvistik tedqiqatlar merkezi qloballasma problemlerinin tedqiqati ve beynelxalq maliyye merkezleri beynelxalq proqramlara artan maragi inkisaf etdirir ve Yale in ixtisaslasmis fakultelerinin fealiyyetini zenginlesdirir Yale ilden ile xarici telebelerin artimi ile fexr edir universitet telebelerinin 16 den coxu xarici telebelerdir Yeni Dunya liderleri proqrami cercivesinde her tedris ili butun dunyada gelecekde oz olkelerinin inkisafi ucun muhum nailiyyet vere bilecek gorkemli elm xadimleri Yale Universitetine celb olunur dunyanin 100 den cox olkelerinden 1500 alim islemek ve yasamaq ucun Yale e gelir Yale Universitetinin coxsayli ugurlu ve meshur mezunlari var 1989 cu ilden baslayaraq ABS nin butun prezidentleri Yale in mezunlari olub Corc Nerbert Uoiker Bus ata Bus Bill Klinton elece de onun heyat yoldasi ABS nin hazirki Dovlet katibi Hillari Klinton Corc Uolker Bus ogul Bus onun qizi Barbara Bus Amerikanin kecmis vitse prezidenti Ricard Dik ceyni de Yale in mezunlarindandir Morze elifbasinin ixtiracisi Samuel Morzeni meshur usaq psixoloqu Benjamin Spoku yazici Sinkler Lyuisi iqtisadci Corc Akerlofu jurnalist ve yazici Bob Vudvardi Pepsi kamraniyasinin prezidenti Indra Krisnamurti Nuyini CBS telekamraniyasinin prezidenti Erik Oberi Boinq kamraniyasinin direktorlar surasinin sedri Ceyms Mak Nerni de Yale Universitetinin taninmis mezunlarindandir Yale Universiteti Amerikanin elit universitetleri qrupuna daxildir Universitet Beynelxalq Tedqiqat Universitetleri Alyansina daxildir Reytinqi Academic Ranking of World Universities deki yeri 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 20158 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 QS World University Rankings deki yeri 2015 16 2014 15 2013 14 2012 13 2011 12 2010 1115 10 8 7 4 3 Times Higher Education World University Rankings deki yeri 2015 16 2014 15 2013 14 2012 13 2011 12 2010 1112 9 11 11 11 10Meshur mezunlariCon Satak Con Kerri Corc BusMenbeYale Universiteti olu kecid IstinadlarGlobal Research Identifier Database ing 2015 Members 2012 05 06 at the Wayback Machine iaruni org ing Shanghai Ranking Consultancy 2014 2015 05 02 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 26 aprel 2015 2015 04 30 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 04 26 2015 09 18 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 04 26 2015 04 24 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 04 26 2015 09 18 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 04 26 2015 04 30 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 04 26 2015 09 18 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 04 26 2015 04 30 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 04 26 2015 12 10 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 04 26 Academic Ranking of World Universities 2011 2011 08 23 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 04 26 2013 04 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 04 26 2019 03 11 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 04 26 2015 01 19 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 04 26 2015 10 30 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 08 25 QS World University Rankings 2015 2015 09 14 tarixinde Istifade tarixi 2015 09 16 QS World University Rankings 2014 2016 02 05 tarixinde Istifade tarixi 2015 04 11 QS World University Rankings 2013 2016 10 21 tarixinde Istifade tarixi 2015 04 11 QS World University Rankings 2012 2019 05 02 tarixinde Istifade tarixi 2015 04 11 2014 10 20 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 04 11 2011 04 03 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 04 11 THE World University Rankings 2015 2016 Times Higher Education 2016 10 31 tarixinde Istifade tarixi 11 mart 2016 apostrophe markup THE World University Rankings 2014 2015 Times Higher Education 2015 05 29 tarixinde Istifade tarixi 12 aprel 2015 apostrophe markup THE World University Rankings 2013 2014 Times Higher Education 2013 10 04 tarixinde Istifade tarixi 12 aprel 2015 apostrophe markup THE World University Rankings 2012 2013 Times Higher Education 2015 05 30 tarixinde Istifade tarixi 12 aprel 2015 apostrophe markup THE World University Rankings 2011 2012 Times Higher Education 2015 04 02 tarixinde Istifade tarixi 12 aprel 2015 apostrophe markup THE World University Rankings 2010 2011 Times Higher Education 2015 05 30 tarixinde Istifade tarixi 12 aprel 2015 apostrophe markup