Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Xorvatiya (xorv. Hrvatska) - Mərkəzi Avropanın cənubunda, qismən Balkan yarımadasının qərbində yerləşən, keçmiş Yuqoslaviyanın tərkibinə daxil olan, 1991-ci ildə müstəqillik qazanan dövlət. Rəsmi adı - Xorvatiya Respublikası (xorvatca Republika Hrvatska). İdarəçilik forması - parlamentli respublikadır. Paytaxtı və ən iri şəhəri Zaqreb şəhəridir. Xorvatiya şimal-qərbdə Sloveniya, şimal-şərqdə Macarıstan və Serbiya, cənubda Bosniya və Herseqovina, cənub-şərqdə Monteneqro ilə həmsərhəddir. Ölkənin qərbində Adriatik dənizinin sahilində yerləşir. Xorvatiya 1992-ci ildən BMT-nin, Avropa Şurasının, ATƏT-in, 2009-cu ildən NATO-nun və 1 iyul 2013-cü ildən Avropa Birliyinin üzvüdür.
| Xorvatiya | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Republika Hrvatska | |||||
| |||||
| Lijepa naša domovino Bizim gözəl vətənimiz | |||||
| Himn: | |||||
 | |||||
| Rəsmi dilləri | |||||
| Paytaxt | Zaqreb-687 min (2015-ci il) | ||||
| İdarəetmə forması | respublika | ||||
| Prezident | Zoran Milanoviç [19.II.2020 ~] | ||||
| Baş nazir | Andrey Plenkoviç [19.X.2016 ~] | ||||
| Sahəsi | Dünyada 127-ci | ||||
| • Ümumi | 56594 km² | ||||
| • Su sahəsi (%) | 1 | ||||
| Əhalisi | |||||
| • Əhali | 4 380 min nəfər (128-ci) | ||||
| • Siyahıyaalma (31.III.2011) | 4 290 612 nəf. | ||||
| • Sıxlıq | 77 nəf./km² | ||||
| ÜDM (AQP) | |||||
| • Ümumi | 88,5 milliard dollar (86-cı) | ||||
| • Adambaşına | 20 900 dollar () | ||||
| Valyuta | avro | ||||
| İnternet domeni | .hr | ||||
| HR | |||||
| BOK kodu | CRO | ||||
| Telefon kodu | +385 | ||||
| Saat qurşaqları | | ||||
| Nəqliyyatın yönü | sağ[d] | ||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Tarix
Xorvatlar digər cənub slavyanları kimi Balkan yarımadasına VII əsrdə gəldilər və IX əsrdə xristianlığı qəbul etdilər. 1091-ci ildə Xorvat kralı II Stepanın ölümündən sonra Xorvatiya torpaqları Macarıstan kralı I Latslo tərəfindən işğal edildi. Bu tarixdən etibarən Macarıstanla olan birlik 800 il davam etdi. Bu birlik dövründə öz parlamenti olan Xorvatiyada idarəetməni batır titulu daşıyan kralın yerli nümayəndəsi həyata keçirirdi. Varna (1444) və ikinci Kosovo (1448) döyüşləri nəticəsində Osmanlı dövləti Xorvatiyanın cənub hissəsini hakimiyyəti altına aldı. Mohaç döyüşündə (1526) Macarıstan kralı Lajos məğlub oldu və Xorvat torpaqlarının böyük hissəsi Osmanlı hakimiyyəti altına keçdi. XVI əsrin sonlarına qədər Xorvatiya sancaq bəyləri tərəfindən idarə edildi. 1583-cü ildə əyalət statusu alaraq bəylərbəylərinin idarəsinə verildi.
Vyana döyüşündən sonra Osmanlı dövlətinin Avropada geriləməsindən faydalanan Avstriya Xorvatiya torpaqlarını işğal etdi (1697). Osmanlıların bölgəni tərk etmələrindən sonra Xorvat torpaqları xüsusilə Xorvat olmayan əsilzadələrə verildi. XVIII əsrin sonlarına doğru Avstriyanın mütləqiyyətçi idarəsi Macar və Xorvat əsilzadələrini bir-birinə yaxınlaşdırdı. Xorvat parlamenti 1790-cı ildə Macar parlamentinin xeyrinə bəzi səlahiyyətlərindən imtina etdi. I Napoleon 1805-ci ildə Xorvat və Sloven torpaqlarını İlliriya əyalətinə qatdı, lakin 1813-cü ildə bu torpaqları itirdi. 1822-ci ildə köhnə sərhədlərinə qovuşan Xorvatiya Macarıstan ilə əlaqələrini yenidən qurdu. Bölgə 1849-cu ildə Avstriya torpaqlarına qatıldı. Xorvatiya 1868-ci ildə muxtar statuslu Macar torpağı elan edilərək adını aldı.
Birinci dünya müharibəsindən sonra, 29 oktyabr 1918-ci ildə Xorvat parlamenti Avstriya və Macarıstan ilə olan əlaqələrini qopararaq müstəqilliyini və qoşulduğunu elan etdi. Bu krallıq daha sonra Yuqoslaviya adını aldı.
İkinci dünya müharibəsi əsnasında Yuqoslaviyanın Almaniya tərəfindən işğal edilməsindən bir müddət sonra, 10 aprel 1941-ci ildə Zaqrebdə müstəqil Xorvatiya dövlətinin qurulduğu elan edildi və İtaliyayla Almaniya tərəfindən dərhal tanındı. Bu dövlət Sloveniya, Bosniya və Herseqovina və Dalmatiya əyalətinin bir hissəsini özündə birləşdirirdi. 1945-ci ildə Zaqreb partizanların əlinə keçdi. Müharibədən sonra Xorvatiya Yuqoslaviyaya birləşdi.
1980-ci illərin sonlarında kommunist ölkələrindəki demokratikləşmə hərəkatı Xorvatiyaya da təsir etdi. 1989-cu ildə Serbiya ilə Xorvatiya və Sloveniyanın əlaqələri pozuldu. Eyni il Xorvat Kommunist Partiyasının konqresində çoxpartiyalı sistemə keçmə qərarı alındı. 1990-cı ilin aprelindəki seçkiləri Xorvat Demokratik Birliyi qazandı. Xorvatiya 1991-ci ilin iyulunda müstəqilliyini elan etdi. Ardınca digər keçmiş Yuqoslaviya respublikaları da müstəqilliklərini elan etdilər. Yuqoslav ordusunun dəstəyini alan serblər Sloveniya və Xorvatiyaya qarşı hücuma keçdi. 1992-ci ildə Sloveniya, Xorvatiya və serblər arasında sülh təmin edildi.
Əhalisi
Əhalisi təxminən 3 871 803 nəfər olan Xorvatiyanın sahəsi 56 594 km²-dir. Əhali sıxlığı 85 nəfər/km²-dir. Ölkə əhalisinin 92%-ni xorvatlar, 3%-ni isə serblər təşkil edir. Xalqın təxminən 79%-i katolikdir. Əhalinin 60%-i şəhərlərdə yaşayır. Paytaxt Zaqrebdən sonra əsas şəhərləri Rijeka, Fiume, Zadar, Sibenik və Dubrovnikdir. Ən nüfuzlu ali təhsil müəssisəsi Zaqreb Universitetidir.
Ərazi
Ölkə ərazisi 20 jupaniyə (əyalət) bölünür.
Şəhərləri
2006-cı ilə əsasən Xorvatiyada şəhər statusuna 127 yaşayış məntəqəsi sahibdir.
Siyasət
- Xorvatiya Demokratik İttifaqı, lideri İ.Sanader.
- Xorvatiya Sosial-Liberal Partiyası - XSLP (1989). lideri İ.Sehok.
- Sosial-Demokrat Partiyası - Xorvatiya Demokratik İslahat Partiyası (1990), lideri İ.Raçan.
- Xorvatiya Kəndli Partiyası - XKP (1990). lideri Z.Tomçiç
İqtisadiyyat
Xorvatiyanın iqtisadiyyatı əkinçilik və sənayeyə söykənir. İqtisadiyyatı İkinci dünya müharibəsinin əvvəlinə qədər əkinçilik və maldarlığa əsaslansa da, müharibədən sonra sənaye sürətlə inkişaf etdi. Ölkənin müxtəlif yerlərində çıxarılan neft emal olunur. Zaqreb əhəmiyyətli sənaye mərkəzidir. Varazdin və Karlovakda toxuma, Petrinija və Koprivnicada qida, Sisakda dəmir-polad, Kutinada kimya sənayeləri inkişaf etmişdir. Gəmi nəqliyyatı və turizm əhəmiyyətli gəlir qaynaqlarındandır. 1991-ci ildən başlayan vətəndaş müharibəsi turizmə böyük zərbə vurmuşdur.
Maraqlı faktlar
- Xorvatiyanın Zadar şəhərində "Sea Organ" adlı dəlikli bir inşa var və hər dalğa vurduğunda bu inşa musiqi ifa edir.
Xarici keçidlər
- Sucuraj Xorvatiya
- Xorvatiya
Həmçinin bax
- 12 // Constitution of Croatia (xorv.). 1990.
- http://chartsbin.com/view/edr.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Xorvatiya xorv Hrvatska Merkezi Avropanin cenubunda qismen Balkan yarimadasinin qerbinde yerlesen kecmis Yuqoslaviyanin terkibine daxil olan 1991 ci ilde musteqillik qazanan dovlet Resmi adi Xorvatiya Respublikasi xorvatca Republika Hrvatska Idarecilik formasi parlamentli respublikadir Paytaxti ve en iri seheri Zaqreb seheridir Xorvatiya simal qerbde Sloveniya simal serqde Macaristan ve Serbiya cenubda Bosniya ve Herseqovina cenub serqde Monteneqro ile hemserheddir Olkenin qerbinde Adriatik denizinin sahilinde yerlesir Xorvatiya 1992 ci ilden BMT nin Avropa Surasinin ATET in 2009 cu ilden NATO nun ve 1 iyul 2013 cu ilden Avropa Birliyinin uzvudur XorvatiyaRepublika HrvatskaBayraq Gerb d Lijepa nasa domovino Bizim gozel vetenimizHimn source source track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track Resmi dilleri xorvat diliPaytaxt Zaqreb 687 min 2015 ci il Idareetme formasi respublikaPrezident Zoran Milanovic 19 II 2020 Bas nazir Andrey Plenkovic 19 X 2016 Sahesi Dunyada 127 ci Umumi 56594 km Su sahesi 1Ehalisi Ehali 4 380 min nefer 128 ci Siyahiyaalma 31 III 2011 4 290 612 nef Sixliq 77 nef km UDM AQP Umumi 88 5 milliard dollar 86 ci Adambasina 20 900 dollar Valyuta avroInternet domeni hrHRBOK kodu CROTelefon kodu 385Saat qursaqlari UTC 01 00Neqliyyatin yonu sag d Vikianbarda elaqeli mediafayllarXorvatiyaTarixXorvatlar diger cenub slavyanlari kimi Balkan yarimadasina VII esrde geldiler ve IX esrde xristianligi qebul etdiler 1091 ci ilde Xorvat krali II Stepanin olumunden sonra Xorvatiya torpaqlari Macaristan krali I Latslo terefinden isgal edildi Bu tarixden etibaren Macaristanla olan birlik 800 il davam etdi Bu birlik dovrunde oz parlamenti olan Xorvatiyada idareetmeni batir titulu dasiyan kralin yerli numayendesi heyata kecirirdi Varna 1444 ve ikinci Kosovo 1448 doyusleri neticesinde Osmanli dovleti Xorvatiyanin cenub hissesini hakimiyyeti altina aldi Mohac doyusunde 1526 Macaristan krali Lajos meglub oldu ve Xorvat torpaqlarinin boyuk hissesi Osmanli hakimiyyeti altina kecdi XVI esrin sonlarina qeder Xorvatiya sancaq beyleri terefinden idare edildi 1583 cu ilde eyalet statusu alaraq beylerbeylerinin idaresine verildi Vyana doyusunden sonra Osmanli dovletinin Avropada gerilemesinden faydalanan Avstriya Xorvatiya torpaqlarini isgal etdi 1697 Osmanlilarin bolgeni terk etmelerinden sonra Xorvat torpaqlari xususile Xorvat olmayan esilzadelere verildi XVIII esrin sonlarina dogru Avstriyanin mutleqiyyetci idaresi Macar ve Xorvat esilzadelerini bir birine yaxinlasdirdi Xorvat parlamenti 1790 ci ilde Macar parlamentinin xeyrine bezi selahiyyetlerinden imtina etdi I Napoleon 1805 ci ilde Xorvat ve Sloven torpaqlarini Illiriya eyaletine qatdi lakin 1813 cu ilde bu torpaqlari itirdi 1822 ci ilde kohne serhedlerine qovusan Xorvatiya Macaristan ile elaqelerini yeniden qurdu Bolge 1849 cu ilde Avstriya torpaqlarina qatildi Xorvatiya 1868 ci ilde muxtar statuslu Macar torpagi elan edilerek adini aldi Xorvatiya xeritesi Birinci dunya muharibesinden sonra 29 oktyabr 1918 ci ilde Xorvat parlamenti Avstriya ve Macaristan ile olan elaqelerini qopararaq musteqilliyini ve qosuldugunu elan etdi Bu kralliq daha sonra Yuqoslaviya adini aldi Ikinci dunya muharibesi esnasinda Yuqoslaviyanin Almaniya terefinden isgal edilmesinden bir muddet sonra 10 aprel 1941 ci ilde Zaqrebde musteqil Xorvatiya dovletinin quruldugu elan edildi ve Italiyayla Almaniya terefinden derhal tanindi Bu dovlet Sloveniya Bosniya ve Herseqovina ve Dalmatiya eyaletinin bir hissesini ozunde birlesdirirdi 1945 ci ilde Zaqreb partizanlarin eline kecdi Muharibeden sonra Xorvatiya Yuqoslaviyaya birlesdi 1980 ci illerin sonlarinda kommunist olkelerindeki demokratiklesme herekati Xorvatiyaya da tesir etdi 1989 cu ilde Serbiya ile Xorvatiya ve Sloveniyanin elaqeleri pozuldu Eyni il Xorvat Kommunist Partiyasinin konqresinde coxpartiyali sisteme kecme qerari alindi 1990 ci ilin aprelindeki seckileri Xorvat Demokratik Birliyi qazandi Xorvatiya 1991 ci ilin iyulunda musteqilliyini elan etdi Ardinca diger kecmis Yuqoslaviya respublikalari da musteqilliklerini elan etdiler Yuqoslav ordusunun desteyini alan serbler Sloveniya ve Xorvatiyaya qarsi hucuma kecdi 1992 ci ilde Sloveniya Xorvatiya ve serbler arasinda sulh temin edildi EhalisiEhalisi texminen 3 871 803 nefer olan Xorvatiyanin sahesi 56 594 km dir Ehali sixligi 85 nefer km dir Olke ehalisinin 92 ni xorvatlar 3 ni ise serbler teskil edir Xalqin texminen 79 i katolikdir Ehalinin 60 i seherlerde yasayir Paytaxt Zaqrebden sonra esas seherleri Rijeka Fiume Zadar Sibenik ve Dubrovnikdir En nufuzlu ali tehsil muessisesi Zaqreb Universitetidir EraziOlke erazisi 20 jupaniye eyalet bolunur Seherleri Esas meqale Xorvatiya seherlerinin siyahisi 2006 ci ile esasen Xorvatiyada seher statusuna 127 yasayis menteqesi sahibdir SiyasetXorvatiya Demokratik Ittifaqi lideri I Sanader Xorvatiya Sosial Liberal Partiyasi XSLP 1989 lideri I Sehok Sosial Demokrat Partiyasi Xorvatiya Demokratik Islahat Partiyasi 1990 lideri I Racan Xorvatiya Kendli Partiyasi XKP 1990 lideri Z TomcicIqtisadiyyatXorvatiyanin iqtisadiyyati ekincilik ve senayeye soykenir Iqtisadiyyati Ikinci dunya muharibesinin evveline qeder ekincilik ve maldarliga esaslansa da muharibeden sonra senaye suretle inkisaf etdi Olkenin muxtelif yerlerinde cixarilan neft emal olunur Zaqreb ehemiyyetli senaye merkezidir Varazdin ve Karlovakda toxuma Petrinija ve Koprivnicada qida Sisakda demir polad Kutinada kimya senayeleri inkisaf etmisdir Gemi neqliyyati ve turizm ehemiyyetli gelir qaynaqlarindandir 1991 ci ilden baslayan vetendas muharibesi turizme boyuk zerbe vurmusdur Maraqli faktlarXorvatiyanin Zadar seherinde Sea Organ adli delikli bir insa var ve her dalga vurdugunda bu insa musiqi ifa edir Xarici kecidlerSucuraj Xorvatiya XorvatiyaHemcinin bax12 Constitution of Croatia xorv 1990 http chartsbin com view edr