Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Varna döyüşü — 1444-cü ildə Osmanlı türkləri ilə macarlar və onlara köməyə gəlmiş böyüx xaçlı ordusu arasında baş vermiş döyüş. Osmanlılar Macarıstanın başçılıq etdiyi xaçlı ordusunu məğlub edir.
| Varna döyüşü | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| Tarix | 10 noyabr 1444 | ||
| Yeri | Bolqarıstanda yerləşən Varna adlı yer | ||
| Nəticəsi | Osmanlı İmperiyasının qəti qələbəsi | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| |||
| Komandan(lar) | |||
| |||
| Tərəflərin qüvvəsi | |||
| |||
| İtkilər | |||
| |||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Döyüş öncəsi
1444-cü ildə Osmanlı taxtının azyaşlı II Mehmedə tapşırıldığını öyrənən daxili və xarici düşmənlər bundan istifadə edərək 100 minlik qoşunla hücuma keçmişdi. Macarlar Papanın təhrikilə Osmanlılarla bağladığı sülhü pozmuşdu. Baxmayaraq ki, taxtdakı II Mehmed ağıllı idi, yaxşı inkişaf etmişdi, amma yenə də uşaqdı. 12 yaşı vardı. hərəkətə gələn kimi Osmanlı dövlətinin hakimiyyət nümayəndələri II Muradı təkrar taxta çıxmağa dəvət etdilər, ancaq o, bu təklifi qəbul etmədi. Buna görə də uşaq hökmdarın dilindən atası II Murada belə məktub yazıldı: "Əgər padşah mənəmsə, sizə əmr edirəm ki, gəlib ordunun başında durasınız! Yox, sizsinizsə, gəlin dövlətinizi müdafiə edin!" Bu məktubdan sonra II Murad baş sərkərdə sifətiylə ordunu toplayıb yola düzəldi. Yol boyu bir neçə düşmən dəstəsini və gəmisini məhv edə-edə 9 noyabr-da Varna yaxınlığında xaçlı ordusu qarşısında qərargah qurdu. Türk ordusunun 70 minə yaxın əsgəri vardı. Macar kralı Ladislasın imzaladığı andlaşma mətni bir nizəyə keçirilərək II Muradın döyüşü idarə etdiyi təpəyə sancılmışdı. Bu nizənin yanında boşuna basdırılmış ikinci nizəyə vədini pozan kral Ladislasın başı keçiriləcəkdi.
Döyüşün gedişatı
100 minlik nda az hissə istisna olmaqla, hamı zirehli idi, hərbi təchizat mükəmməl idi. Döyüş 10 noyabr səhərində türklərin hücumu ilə başladı. Zirehli xaçlı ordusu çox itki vermədiyindən, özünü ələ alıb nizami hücuma keçdi. 4 il sonra baş verəcək II Kosova döyüşünün baş komandanı Yanoş Hunyadi türkləri geri çəkilməyə məcbur edirdi. Cəsur türk sərkərdəsi Qaracabəy tabeliyindəki süvarilərlə Yanoşun yan tərəfinə hücum etdi. Bu dəfə xorvatlar geri çəkildi. Kardinalın əsgərləri onların köməyinə yetişdi. Ancaq Qaracabəyin çox yaxşı idarə etdiyi qüvvələrin hər dəqiqə şiddətlənən hücumu ilə düşmənin sağ cinahı pozuldu. Xaçlılar ordugahadək qovuldu. Varna qapılarını bağlı görən türklər Kalatiyə yönəlmək istəsə də, buna bataqlıq mane olmuşdu. Sağ cinahın dağıdıldığını görən Yanoş kral tabeliyindəki alayları götürərək Bosniya yepiskopu ilə birlikdə irəli atıldı, türk sol cinahıyla mərkəz arasında yaranan bir boşluqdan içəri girdi. Vəziyyət türklər üçün olduqca təhlükəliydi. Bu vəziyyətdə bəzi sərkərdələr II Murada çəkilməyi tövsiyə etdilər, sultan bu tövsiyələri rədd etdi və son dəqiqəyə qədər döyüşdə qalacağını bildirdi. Hunyadi Yanoşun mərkəzə girməyə çalışdığını görən II Murad yeniçərilərə yanlara çəkilmək əmri verdi. Macarıstan kralı da içərisində olduğu düşmən qüvvələrin sürətlə boşalan sahəyə dolmağı düşmənin öz ayağıyla mühasirəyə girməsi demək idi. İndi hücum növbəsi yeniçərilərin idi. Yanlara çəkilib araya saldıqları düşmənə doğru fədakar və cürətli bir hücum başladı. Türk qılıncları xaçlı əsgərləri amansızcasına qırırdılar. Bu vaxt Teymurtaş adında bir türk əsgəri balta ilə Ladislasın atının ayağını yaraladı. Yeniçəri piyadabaşı Qoca isə özünü yetirib, kralın boynuna qılınc endirdi. Kralın kəsilən başı mətninin asıldığı nizənin yanındakı boş nizəyə keçirildi.
Nəticə
Dünyanı sarsıdan məhvedici Varna döyüşü türk əsgərlərinin çox parlaq qələbələrindən biridir. Zəfərin qazanılmasında II Muradın baş sərkərdəliyi birinci dərəcəli rol oynamışdı. Varna zəfəriylə Balkanlardakı türk varlığı və hakimiyyəti qəti şəkildə qəbul etdirilmiş, Macarıstan ordusu dağıdılmışdı. II Murad qələbədən sonra yenidən taxta qayıtdı və xaçlılarla 4 il sonrakı revanşda - II Kosova döyüşündə xaçlı ordusunun izini-tozunu Balkanlardan silib atdı.
İstinad
- Rəfiq Özdək - "Türkün qızıl kitabı" (III kitab) "YAZIÇI" ədəbi nəşrlər evi / Bakı - 1996
- http://tr.wikipedia.org/wiki/Varna_Muharebesi
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Varna doyusu 1444 cu ilde Osmanli turkleri ile macarlar ve onlara komeye gelmis boyux xacli ordusu arasinda bas vermis doyus Osmanlilar Macaristanin basciliq etdiyi xacli ordusunu meglub edir Varna doyusuTarix 10 noyabr 1444Yeri Bolqaristanda yerlesen Varna adli yerNeticesi Osmanli Imperiyasinin qeti qelebesiMunaqise terefleriOsmanli imperiyasi Polsa Macaristan Valaxiya Transilvaniya Moldova Litva Bolqaristan Vatikan Xorvatiya Tevton ordeniKomandan lar II Murad III Vladislav Yanos HunyadiTereflerin quvvesi40 000 40 000Itkiler4 000 17 000 den cox Vikianbarda elaqeli mediafayllarDoyus oncesi1444 cu ilde Osmanli taxtinin azyasli II Mehmede tapsirildigini oyrenen daxili ve xarici dusmenler bundan istifade ederek 100 minlik qosunla hucuma kecmisdi Macarlar Papanin tehrikile Osmanlilarla bagladigi sulhu pozmusdu Baxmayaraq ki taxtdaki II Mehmed agilli idi yaxsi inkisaf etmisdi amma yene de usaqdi 12 yasi vardi herekete gelen kimi Osmanli dovletinin hakimiyyet numayendeleri II Muradi tekrar taxta cixmaga devet etdiler ancaq o bu teklifi qebul etmedi Buna gore de usaq hokmdarin dilinden atasi II Murada bele mektub yazildi Eger padsah menemse size emr edirem ki gelib ordunun basinda durasiniz Yox sizsinizse gelin dovletinizi mudafie edin Bu mektubdan sonra II Murad bas serkerde sifetiyle ordunu toplayib yola duzeldi Yol boyu bir nece dusmen destesini ve gemisini mehv ede ede 9 noyabr da Varna yaxinliginda xacli ordusu qarsisinda qerargah qurdu Turk ordusunun 70 mine yaxin esgeri vardi Macar krali Ladislasin imzaladigi andlasma metni bir nizeye kecirilerek II Muradin doyusu idare etdiyi tepeye sancilmisdi Bu nizenin yaninda bosuna basdirilmis ikinci nizeye vedini pozan kral Ladislasin basi kecirilecekdi Doyusun gedisati100 minlik nda az hisse istisna olmaqla hami zirehli idi herbi techizat mukemmel idi Doyus 10 noyabr seherinde turklerin hucumu ile basladi Zirehli xacli ordusu cox itki vermediyinden ozunu ele alib nizami hucuma kecdi 4 il sonra bas verecek II Kosova doyusunun bas komandani Yanos Hunyadi turkleri geri cekilmeye mecbur edirdi Cesur turk serkerdesi Qaracabey tabeliyindeki suvarilerle Yanosun yan terefine hucum etdi Bu defe xorvatlar geri cekildi Kardinalin esgerleri onlarin komeyine yetisdi Ancaq Qaracabeyin cox yaxsi idare etdiyi quvvelerin her deqiqe siddetlenen hucumu ile dusmenin sag cinahi pozuldu Xaclilar ordugahadek qovuldu Varna qapilarini bagli goren turkler Kalatiye yonelmek istese de buna bataqliq mane olmusdu Sag cinahin dagidildigini goren Yanos kral tabeliyindeki alaylari goturerek Bosniya yepiskopu ile birlikde ireli atildi turk sol cinahiyla merkez arasinda yaranan bir bosluqdan iceri girdi Veziyyet turkler ucun olduqca tehlukeliydi Bu veziyyetde bezi serkerdeler II Murada cekilmeyi tovsiye etdiler sultan bu tovsiyeleri redd etdi ve son deqiqeye qeder doyusde qalacagini bildirdi Hunyadi Yanosun merkeze girmeye calisdigini goren II Murad yenicerilere yanlara cekilmek emri verdi Macaristan krali da icerisinde oldugu dusmen quvvelerin suretle bosalan saheye dolmagi dusmenin oz ayagiyla muhasireye girmesi demek idi Indi hucum novbesi yenicerilerin idi Yanlara cekilib araya saldiqlari dusmene dogru fedakar ve curetli bir hucum basladi Turk qilinclari xacli esgerleri amansizcasina qirirdilar Bu vaxt Teymurtas adinda bir turk esgeri balta ile Ladislasin atinin ayagini yaraladi Yeniceri piyadabasi Qoca ise ozunu yetirib kralin boynuna qilinc endirdi Kralin kesilen basi metninin asildigi nizenin yanindaki bos nizeye kecirildi NeticeDunyani sarsidan mehvedici Varna doyusu turk esgerlerinin cox parlaq qelebelerinden biridir Zeferin qazanilmasinda II Muradin bas serkerdeliyi birinci dereceli rol oynamisdi Varna zeferiyle Balkanlardaki turk varligi ve hakimiyyeti qeti sekilde qebul etdirilmis Macaristan ordusu dagidilmisdi II Murad qelebeden sonra yeniden taxta qayitdi ve xaclilarla 4 il sonraki revansda II Kosova doyusunde xacli ordusunun izini tozunu Balkanlardan silib atdi IstinadRefiq Ozdek Turkun qizil kitabi III kitab YAZICI edebi nesrler evi Baki 1996 http tr wikipedia org wiki Varna Muharebesi