Xanbaba Nurədilov adına Çeçenistan Dövlət Dram Teatrı — Qroznıda yerləşən Çeçenistan xalq teatrıdır.
Xanbaba Nurədilov adına Çeçenistan Dövlət Dram Teatrı | |
---|---|
Ümumi məlumatlar | |
Əsası qoyulub | 1 may 1931 |
Yerləşməsi | |
Ölkə | |
Yerləşir | Qroznı |
teatr-nuradilova.mk95.ru | |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Tarix
Qurulması
Xanbaba Nurədilov adına Çeçenistan Dövlət Dram Teatrı 1 May 1931-ci ildə teatr studiyası olaraq rəsmi açıldı. Əslində əvvəldən fəaliyyət göstərirdi. Teatrın qurucusu və ilk direktoru Abdurahman Avtorxanov idi. 1933-cü ildə studiya Səid Baduyevin Çeçen-İnquşetiyada vətəndaş müharibəsi hadisələrinə həsr etdiyi pyesi əsasında hazırlanan "Qırmızı Qala" məzuniyyət tamaşasını təqdim etdi. Sonradan studiya Çeçenistan Dövlət Dram Teatrına çevrildi. 1930-cu illərin əvvəllərində teatr gənc çeçen yazıçıların Said Baduyev, D. Şeripov, B. MuzaYev, rus dramaturqları Aleksandr KorneiÇuk, Vladimir Bill-Belotserkovski, rejissorları V. Şatov, A. Tuqanov, Arçil Çxartişvilinin pyesləri əsasında tamaşalar qururdu. Aktyorlar Movjdi Baduev, Tamara Aliyeva, Aset isayeva, Yaraqi Zubairayev, Zinaida İsakova, X. MusaYev və başqaları təcrübə və populyarlıq qazandılar.
1934 -cü ildə Çeçen və İnquş bölgələri birləşdirildi. Yeni Çeçen-İnquş Muxtar Vilayətinin rəhbərliyi teatr sənətinin inkişafına kömək istəyi ilə Gürcüstan rəhbərliyinə müraciət edib. Rejissor Arçil Çxartişvili Qroznıya göndərildi. Bundan əlavə, bir qrup gənc rəssam Şota Rustaveli adına Gürcüstan Dövlət Akademik Teatrına (Tbilisi) oxumağa dəvət olunmuşdu. İlk çeçen sənətçilərinin müəllimləri Sandro Axmeteli, Akaki Xorava, Akaki Vasadze idi.
1937 -ci ildə ilk Çeçen rejissoru, Rusiya Teatr Sənəti İnstitutu məzunu Qarun Batukayev teatrda işləməyə başladı. Teatrda ilk işi "Cəsur Kikila" məzuniyyət tamaşası idi.
1940-cı ildə teatr işçiləri Qarun Batukayev, Mövcdi Baduyev, Yarağı Zubairayev, V. Vainştein, B. İlyasov, O. Qorçxanov, I. İbrahimov Çeçen-İnquş MSSR-in əməkdar artistləri adına layiq görülmüşlər.
1938-ci ildə Rusiya Teatr Sənəti İnstitutnda Çeçen-İnquş studiyası açıldı. Çeçenistandan ilk qırx mühacir sənətkar peşəsinə yiyələnməyə başladı. Amma Böyük Vətən Müharibəsi onların təhsilini bitirməsinə mane oldu.
Böyük Vətən Müharibəsi
Teatrın kişi işçilərinin çoxu könüllü olaraq cəbhəyə getdi. Q. Batukayev və A. Svobodinin rəhbərliyi altında teatr heyəti respublika əhalisinin gözü qarşısında, xəstəxanalarda və Krasnodar, Armavir yaxınlığındakı Qırmızı Ordu əsgərləri qarşısında nümayiş etdirilən hərbi-vətənpərvərlik məzmunlu tamaşalar yaratdılar. İki il yarım ərzində mindən çox tamaşa verildi. Cəbhəyə gedən Çeçen sənətçilərindən on dördü döyüş meydanlarında öldü. 1942 -ci ildə teatra Xanbaba Nurədilovun adı verildi.
Deportasiya
1944 -cü ildə Çeçenlər və İnquşlar deportasiya edildi. Bununla əlaqədar olaraq teatrın fəaliyyəti 13 il müddətinə kəsildi. Teatr heyəti Orta Asiyanın hər tərəfinə səpələnmişdi.
Teatrın bərpası
1957 -ci ildə teatr yenidən qurulduqda hər şey sıfırdan başlamalı idi. 1958-ci ildə teatr Xalid Oşayevin "Aslanbek Şeripov", M. Musayevin "Terekin Dalğaları", Əbdül-Həmid Həmidovun "Dağlardan gələn qız", "Sovdat və Daud" tamaşaları ilə fəaliyyətini bərpa etdi. Gənc sənətçilər Alvi Deniyev, Daqun Omayev, Zulay Baqalova, S. Maqomadov, X. Nunuyev və bir çox başqaları A.Hamidov, Vaxa Tatayev, Khava Xakişev, X. Mustafayev, A. Taşuxadjiyev və başqaları kimi səhnə ustalarının təcrübəsini mənimsəmişlər.
M. Y. Lermontov adına Qroznı Rus Dram Teatrının N. Decik və V. Veinstein kimi bir çox rejissorları həm Lermontov Teatrında, həm də Nurədilov Teatrında tamaşalar qurmuşdular. Öz növbəsində həm Ruslan Xakişev, həm də Mimalt Soltsaev Lermontov Teatrının səhnəsində bir sıra əsərlər səhnələşdirdilər.
1960-1980-ci illərdə yaradıcı heyət Moskva, Leninqrad, Tbilisi, Voronejin aparıcı teatr universitetlərinin məzunları, görkəmli teatr xadimləri M. Minayev, I. Savelyev, Vladislav Strjelçik, Georgi Tovstonoqov, M. Sulimov, S. Quşanski, V. Yakut, Vasili Merkuriyev, V. Andreyev idi. Teatrın əsas repertuarı qəhrəmanlıq və romantik xarakter daşıyırdı.
Çeçen bəstəkarlar və xoreoqraflar tamaşalara milli xarakter gətirdilər. Teatrın repertuarına çeçen, rus və xarici ədəbiyyat klassiklərinin əsərləri əsasında hazırlanmış tamaşalar daxil idi: Uilyam Şekspir, Qarsiya Lorka, , Qoqol, İdris Bazorkin, Səid Baduyev. MDB ölkələrindən və Rusiyanın milli hüdudlarından kənarda olan müəlliflərin əsərləri əsasında hazırlanmış pyeslər də yer almışdı: O. İoseliani (Gürcüstan), Andrey Makayonka (Belarus), Çingiz Aytmatov (Qırğızıstan), İon Druta (Moldova), Rəsul Həmzətov (Dağıstan) ), Tufan Minnullin (Tatarıstan), Georgi Xuqayev (Osetiya) və s.
Rusiyanın tanınmış teatr sənət ustaları - rejissorlar, rəssamlar, bəstəkarlar, xoreoqrafları olan B. Şatrin, A. Slavin, V. Serebrovski, K. Murzabekov, Mikael Tariverdiev, Y. Qromov Çeçen teatrı ilə əməkdaşlıq edirdilər.
Teatr Moskvada, Leninqradda, Gürcüstanda, Qazaxıstanda və Şimali Qafqaz respublikalarında tamaşaçıları öz əsərləri ilə tanış edərək çoxlu qastrol səfərləri etdi.
1967-ci ildə yeni dram əsərləri üzrə Ümumittifaq müsabiqəsində Əbdül-Həmid Həmidovun pyesi əsasında hazırlanmış "Boj-Əlinin Düşməsi" əsəri üçüncü dərəcəli diplomla təltif edildi. İndi "Bozh-Əli" adlandırılan bu tamaşa hələ də Çeçen teatrının səhnəsində dəyişməz olaraq səhnələşdirilir. Tamaşa türk, ərəb və digər dillərə tərcümə edilərək Türkiyə, İordaniya, Suriya, Tatarıstan, Başqırdıstan və digər ölkələrin teatrlarının səhnələrində səhnələşdirilmişdir.
1977 -ci ildə Ruslan Xakişevin quruluş verdiyi "Vainaxların mahnıları" tamaşası RSFSR -in V.I. Stanislavski dövlət premyasına layiq görüldü. 1983 -cü ildə Mimalt Soltsaevin "Leniniana" tamaşası da RSFSR Dövlət Mükafatına layiq görülmüşdür. Teatrın tamaşaları SSRİ, RSFSR, Bolqarıstan və Macarıstan xalqlarının dram festivallarında da yüksək qiymətləndirildi.
1980-ci illərin ortalarında Çeçen xalqının tarixində əvvəllər qadağan edilmiş mövzularda tamaşalar meydana çıxdı.
Rus-Çeçen müharibələri
Çeçenistan Respublikasında döyüşlər zamanı Çeçen teatrı Şimali Qafqaz respublikalarına və Krasnodar diyarına təxliyə edildi. Ruslan Xakişev həmkarlarının köməyi ilə teatr işçiləri üçün yaradıcı təmaslar, qastrol səfərləri və maddi dəstək təşkil etdi.
Çeçen teatrının sənətçiləri Çerkesskdə rus teatrında köhnə repertuarından bir neçə tamaşanı bərpa etdilər və onlarla birlikdə Avropanın müxtəlif şəhərlərində oldular. Həmçinin Çerkesskdə truppası Çeçen aktyorlarından ibarət olan "Prometey" gənclər teatrı yaradıldı.
1999-cu ildən etibarən teatr Çeçenistanın kənd yerlərində İnquşetiya, Kabardino-Balkariya, Qaraçay-Çərkəzdə Çeçenistan qaçqınları üçün çıxış etdi. 1998-2002-ci illərdə teatr Almaniya və Böyük Britaniyada tez-tez qastrol səfərləri etdi.
Teatr uşaqlar üçün altı tamaşa səhnələşdirdi, bunların arasında Exuperi tərəfindən "Kiçik Şahzadə" tamaşası da var. Teatrda Çeçenistanın şəhər və bölgələrindən olan tələbələr üçün xeyriyyə nümayişləri keçirildi. 2006-cı ildə teatr Rusiyada Saint-Exuperi Dünyası xeyriyyə fondunun Fəxri Diplomuna layiq görüldü.
Müharibədən sonrakı dövr
Şimali Qafqaz milli teatrlarının "Sərhədsiz səhnə" festivalında Nikolay Qoqolun pyesi əsasında hazırlanan "Evlilik" tamaşası ən yaxşı tamaşa seçildi. 2002-ci ildə A.Həmidovun "Boj-Əli" əsəri Şimali Osetiya-Alaniya Mədəniyyət Nazirliyinin və Rusiya Federasiyası Teatr Xadimləri Birliyinin fəxri diplomuna layiq görülmüşdür.
2005 -ci ildə Çeçen Teatrı işçilərinin iştirakı ilə M. Y. Lermontov adına Qroznı Rus Dram Teatrı fəaliyyətini yenidən canlandırdı. Çeçen teatrı respublikada baş verən bir çox mədəni tədbirlərdə, xeyriyyə tədbirlərində iştirak edirdi.
2008-ci ildə müharibə nəticəsində dağıdılmış teatr binasının bərpası üçün Əbdül-Həmid Həmidovun "Boj-Əli" komediyası, Musa Əhmədovun "Kəfən üçün getdi" faciəsi, A. Musayevin cinayət dramı "Hesab" , Üzeyir Hacıbəyovun "Arşın Mal Alan" operettası səhnələşdirildi.
2020 -ci ildə teatr keçmiş Çeçen Dövlət Filarmoniyasının daha geniş binasına, Çeçenistan Dövlət Gənc Tamaşaçılar Teatrı isə boş binaya köçdü.
Filateliya
1979 və 1991 -ci illərdə SSRİ -də teatr binasını əks etdirən bədii möhürlü zərflər buraxıldı.
İstinadlar
- "Авторханов Абдурахман. ЖЗЛ". 2021-11-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-10-03.
- . 2013-05-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-03.
- Аза ГазиеваГарун Батукаев. Непревзойденный мастер комедии 2021-11-06 at the Wayback Machine
- Абдулла Гапаев. …И родился театр.[ölü keçid]
- "Чеченский театр. История становления". 2021-11-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-10-03.
- "Чеченский драматический теат". 2021-11-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-10-03.
- "Снова рукоплещем «Бож-Али»". 2020-11-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-10-03.
- . 2014-12-21 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-03.
- . 2014-11-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-03.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Xanbaba Nuredilov adina Cecenistan Dovlet Dram Teatri Qroznida yerlesen Cecenistan xalq teatridir Xanbaba Nuredilov adina Cecenistan Dovlet Dram TeatriUmumi melumatlarEsasi qoyulub 1 may 1931YerlesmesiOlke RusiyaYerlesir Qrozniteatr nuradilova mk95 ru Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixQurulmasi Xanbaba Nuredilov adina Cecenistan Dovlet Dram Teatri 1 May 1931 ci ilde teatr studiyasi olaraq resmi acildi Eslinde evvelden fealiyyet gosterirdi Teatrin qurucusu ve ilk direktoru Abdurahman Avtorxanov idi 1933 cu ilde studiya Seid Baduyevin Cecen Inqusetiyada vetendas muharibesi hadiselerine hesr etdiyi pyesi esasinda hazirlanan Qirmizi Qala mezuniyyet tamasasini teqdim etdi Sonradan studiya Cecenistan Dovlet Dram Teatrina cevrildi 1930 cu illerin evvellerinde teatr genc cecen yazicilarin Said Baduyev D Seripov B MuzaYev rus dramaturqlari Aleksandr KorneiCuk Vladimir Bill Belotserkovski rejissorlari V Satov A Tuqanov Arcil Cxartisvilinin pyesleri esasinda tamasalar qururdu Aktyorlar Movjdi Baduev Tamara Aliyeva Aset isayeva Yaraqi Zubairayev Zinaida Isakova X MusaYev ve basqalari tecrube ve populyarliq qazandilar 1934 cu ilde Cecen ve Inqus bolgeleri birlesdirildi Yeni Cecen Inqus Muxtar Vilayetinin rehberliyi teatr senetinin inkisafina komek isteyi ile Gurcustan rehberliyine muraciet edib Rejissor Arcil Cxartisvili Qrozniya gonderildi Bundan elave bir qrup genc ressam Sota Rustaveli adina Gurcustan Dovlet Akademik Teatrina Tbilisi oxumaga devet olunmusdu Ilk cecen senetcilerinin muellimleri Sandro Axmeteli Akaki Xorava Akaki Vasadze idi 1937 ci ilde ilk Cecen rejissoru Rusiya Teatr Seneti Institutu mezunu Qarun Batukayev teatrda islemeye basladi Teatrda ilk isi Cesur Kikila mezuniyyet tamasasi idi 1940 ci ilde teatr iscileri Qarun Batukayev Movcdi Baduyev Yaragi Zubairayev V Vainstein B Ilyasov O Qorcxanov I Ibrahimov Cecen Inqus MSSR in emekdar artistleri adina layiq gorulmusler 1938 ci ilde Rusiya Teatr Seneti Institutnda Cecen Inqus studiyasi acildi Cecenistandan ilk qirx muhacir senetkar pesesine yiyelenmeye basladi Amma Boyuk Veten Muharibesi onlarin tehsilini bitirmesine mane oldu Boyuk Veten Muharibesi Teatrin kisi iscilerinin coxu konullu olaraq cebheye getdi Q Batukayev ve A Svobodinin rehberliyi altinda teatr heyeti respublika ehalisinin gozu qarsisinda xestexanalarda ve Krasnodar Armavir yaxinligindaki Qirmizi Ordu esgerleri qarsisinda numayis etdirilen herbi vetenperverlik mezmunlu tamasalar yaratdilar Iki il yarim erzinde minden cox tamasa verildi Cebheye geden Cecen senetcilerinden on dordu doyus meydanlarinda oldu 1942 ci ilde teatra Xanbaba Nuredilovun adi verildi Deportasiya 1944 cu ilde Cecenler ve Inquslar deportasiya edildi Bununla elaqedar olaraq teatrin fealiyyeti 13 il muddetine kesildi Teatr heyeti Orta Asiyanin her terefine sepelenmisdi Teatrin berpasi 1957 ci ilde teatr yeniden qurulduqda her sey sifirdan baslamali idi 1958 ci ilde teatr Xalid Osayevin Aslanbek Seripov M Musayevin Terekin Dalgalari Ebdul Hemid Hemidovun Daglardan gelen qiz Sovdat ve Daud tamasalari ile fealiyyetini berpa etdi Genc senetciler Alvi Deniyev Daqun Omayev Zulay Baqalova S Maqomadov X Nunuyev ve bir cox basqalari A Hamidov Vaxa Tatayev Khava Xakisev X Mustafayev A Tasuxadjiyev ve basqalari kimi sehne ustalarinin tecrubesini menimsemisler M Y Lermontov adina Qrozni Rus Dram Teatrinin N Decik ve V Veinstein kimi bir cox rejissorlari hem Lermontov Teatrinda hem de Nuredilov Teatrinda tamasalar qurmusdular Oz novbesinde hem Ruslan Xakisev hem de Mimalt Soltsaev Lermontov Teatrinin sehnesinde bir sira eserler sehnelesdirdiler 1960 1980 ci illerde yaradici heyet Moskva Leninqrad Tbilisi Voronejin aparici teatr universitetlerinin mezunlari gorkemli teatr xadimleri M Minayev I Savelyev Vladislav Strjelcik Georgi Tovstonoqov M Sulimov S Qusanski V Yakut Vasili Merkuriyev V Andreyev idi Teatrin esas repertuari qehremanliq ve romantik xarakter dasiyirdi Cecen bestekarlar ve xoreoqraflar tamasalara milli xarakter getirdiler Teatrin repertuarina cecen rus ve xarici edebiyyat klassiklerinin eserleri esasinda hazirlanmis tamasalar daxil idi Uilyam Sekspir Qarsiya Lorka Qoqol Idris Bazorkin Seid Baduyev MDB olkelerinden ve Rusiyanin milli hududlarindan kenarda olan muelliflerin eserleri esasinda hazirlanmis pyesler de yer almisdi O Ioseliani Gurcustan Andrey Makayonka Belarus Cingiz Aytmatov Qirgizistan Ion Druta Moldova Resul Hemzetov Dagistan Tufan Minnullin Tataristan Georgi Xuqayev Osetiya ve s Rusiyanin taninmis teatr senet ustalari rejissorlar ressamlar bestekarlar xoreoqraflari olan B Satrin A Slavin V Serebrovski K Murzabekov Mikael Tariverdiev Y Qromov Cecen teatri ile emekdasliq edirdiler Teatr Moskvada Leninqradda Gurcustanda Qazaxistanda ve Simali Qafqaz respublikalarinda tamasacilari oz eserleri ile tanis ederek coxlu qastrol seferleri etdi 1967 ci ilde yeni dram eserleri uzre Umumittifaq musabiqesinde Ebdul Hemid Hemidovun pyesi esasinda hazirlanmis Boj Elinin Dusmesi eseri ucuncu dereceli diplomla teltif edildi Indi Bozh Eli adlandirilan bu tamasa hele de Cecen teatrinin sehnesinde deyismez olaraq sehnelesdirilir Tamasa turk ereb ve diger dillere tercume edilerek Turkiye Iordaniya Suriya Tataristan Basqirdistan ve diger olkelerin teatrlarinin sehnelerinde sehnelesdirilmisdir 1977 ci ilde Ruslan Xakisevin qurulus verdiyi Vainaxlarin mahnilari tamasasi RSFSR in V I Stanislavski dovlet premyasina layiq goruldu 1983 cu ilde Mimalt Soltsaevin Leniniana tamasasi da RSFSR Dovlet Mukafatina layiq gorulmusdur Teatrin tamasalari SSRI RSFSR Bolqaristan ve Macaristan xalqlarinin dram festivallarinda da yuksek qiymetlendirildi 1980 ci illerin ortalarinda Cecen xalqinin tarixinde evveller qadagan edilmis movzularda tamasalar meydana cixdi Rus Cecen muharibeleri Cecenistan Respublikasinda doyusler zamani Cecen teatri Simali Qafqaz respublikalarina ve Krasnodar diyarina texliye edildi Ruslan Xakisev hemkarlarinin komeyi ile teatr iscileri ucun yaradici temaslar qastrol seferleri ve maddi destek teskil etdi Cecen teatrinin senetcileri Cerkesskde rus teatrinda kohne repertuarindan bir nece tamasani berpa etdiler ve onlarla birlikde Avropanin muxtelif seherlerinde oldular Hemcinin Cerkesskde truppasi Cecen aktyorlarindan ibaret olan Prometey gencler teatri yaradildi 1999 cu ilden etibaren teatr Cecenistanin kend yerlerinde Inqusetiya Kabardino Balkariya Qaracay Cerkezde Cecenistan qacqinlari ucun cixis etdi 1998 2002 ci illerde teatr Almaniya ve Boyuk Britaniyada tez tez qastrol seferleri etdi Teatr usaqlar ucun alti tamasa sehnelesdirdi bunlarin arasinda Exuperi terefinden Kicik Sahzade tamasasi da var Teatrda Cecenistanin seher ve bolgelerinden olan telebeler ucun xeyriyye numayisleri kecirildi 2006 ci ilde teatr Rusiyada Saint Exuperi Dunyasi xeyriyye fondunun Fexri Diplomuna layiq goruldu Muharibeden sonraki dovr Simali Qafqaz milli teatrlarinin Serhedsiz sehne festivalinda Nikolay Qoqolun pyesi esasinda hazirlanan Evlilik tamasasi en yaxsi tamasa secildi 2002 ci ilde A Hemidovun Boj Eli eseri Simali Osetiya Alaniya Medeniyyet Nazirliyinin ve Rusiya Federasiyasi Teatr Xadimleri Birliyinin fexri diplomuna layiq gorulmusdur 2005 ci ilde Cecen Teatri iscilerinin istiraki ile M Y Lermontov adina Qrozni Rus Dram Teatri fealiyyetini yeniden canlandirdi Cecen teatri respublikada bas veren bir cox medeni tedbirlerde xeyriyye tedbirlerinde istirak edirdi 2008 ci ilde muharibe neticesinde dagidilmis teatr binasinin berpasi ucun Ebdul Hemid Hemidovun Boj Eli komediyasi Musa Ehmedovun Kefen ucun getdi faciesi A Musayevin cinayet drami Hesab Uzeyir Hacibeyovun Arsin Mal Alan operettasi sehnelesdirildi 2020 ci ilde teatr kecmis Cecen Dovlet Filarmoniyasinin daha genis binasina Cecenistan Dovlet Genc Tamasacilar Teatri ise bos binaya kocdu Filateliya 1979 ve 1991 ci illerde SSRI de teatr binasini eks etdiren bedii mohurlu zerfler buraxildi Istinadlar Avtorhanov Abdurahman ZhZL 2021 11 06 tarixinde Istifade tarixi 2021 10 03 2013 05 10 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 10 03 Aza GazievaGarun Batukaev Neprevzojdennyj master komedii 2021 11 06 at the Wayback Machine Abdulla Gapaev I rodilsya teatr olu kecid Chechenskij teatr Istoriya stanovleniya 2021 11 06 tarixinde Istifade tarixi 2021 10 03 Chechenskij dramaticheskij teat 2021 11 06 tarixinde Istifade tarixi 2021 10 03 Snova rukopleshem Bozh Ali 2020 11 28 tarixinde Istifade tarixi 2021 10 03 2014 12 21 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 10 03 2014 11 05 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 10 03