Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu səhifədə iş davam etməkdədir. |
Vəli İbraim oğlu İbrahimov (krımtat. Veli İbraim oqlu İbraimov, Вели Ибраим оглу Ибраимов; 1888, Bağçasaray, Tavriya quberniyası[d] – 9 may 1928, Krım MSSR) — Krım tatar ictimai-siyasi və dövlət xadimi, 1918-ci ildən Ümumittifaq Kommunist Partiyasının (bolşeviklər) üzvü, Krım Muxtar Sovet Sosialist Respublikası Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinin sədri (1924-1928). 1928-ci ildə o, cinayət törətməkdə təqsirli bilinərək edam cəzasına məhkum edilib. 3 may 1990-cı ildə Krım vilayətinin prokurorluğu tərəfindən reabilitasiya olunub. RSFSR Ali Məhkəməsi Rəyasət Heyətinin 20 iyun 1990-cı il tarixli qərarı ilə ittihamın sübutu olmadığı üçün hökm ləğv edilib və işə xitam verilib.
| Vəli İbrahimov | |
|---|---|
| krımtat. Veli İbraim oqlu İbraimov, Вели Ибраим оглу Ибраимов | |
 Milli baş geyimli Krım tatar müəllimi və siyasətçisi | |
 | |
| 1924-cü il avqust – 1988-ci il 28 yanvar | |
| Əvvəlki | Y.Q.Qaven |
| Sonrakı | M.İ.Kubayev |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1888 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 9 may 1928 |
| Vəfat yeri | |
| Milliyyəti | Krım tatarı |
| Vətəndaşlığı |  Rusiya İmperiyası  SSRİ |
| Partiya | Sov. İKP |
| Dini | islam |
| | |
 | |
Həyatı
Vəli İbrahimov 1888-ci ildə Baxçasarayda anadan olub. Atası İbrahim iş adamı, babası Memet isə Özənbaş kəndlisi olub.
12 yaşına qədər məktəbdə oxuyub. Sonra mətbəədə yükləyici, kassir, çapçı işləyib. O, 14 yaşlı yeniyetmə ikən qardaşı Ömərlə birlikdə “Tərcüman” (“Tərcüməçi”) qəzetinin yazı dükanında işləməyə başlayıb. Qardaşlar gündə 6 saat işləyirdilər və 2 saat qəzetin baş redaktoru İsmayıl Qaspıralı onlara Krım tatar xalqının tarixi, mədəniyyəti, dili və ədəbiyyatından, daha sonra rus, fransız, türk və ərəb dillərindən dərs deyirdi.
18 yaşında o, artıq məqalələrini “Tərcüman”da dərc etdirirdi. Vəli “Vətən Xadimi” və “Tərcüman” qəzetlərində işləyərkən , Noman Çələbi Cihan, Həsən Səbri Ayvazov, Əhməd Özənbaşlı, Cəfər Seyidəhməd Krımər ilə tanış olaraq milli ideyalarla tanış olur.
1905-1907-ci illər Birinci Rus İnqilabında iştirak edib. 1909-1912-ci illərdə Türkiyədə yaşamış, oradan Zaqafqaziyaya köçərək Rusiyaya qayıdıb.
Onun Simferopolda qəhvəxanası var idi.
1914-cü ilə qədər “Ağməscit” mədəni-maarif cəmiyyətinin fəalı olub. 1916-cı ildə Krım Tatar Fəhlə İttifaqının sədri seçilib. 1917-ci ilin martında I və II Ümumkrım Müsəlman Qurultaylarının işində iştirak etmiş, Ümumkrım Müsəlman Komitəsinin, həmin ilin noyabrında isə Krım tatar xalqının I Qurultayının nümayəndəsi olub. 1917-ci ilin noyabrında formalaşan “Milli Firqə” milli partiyasının üzvü idi.
Vətəndaş müharibəsi zamanı
1918-ci ildən bolşeviklərə qoşulub, Ümumittifaq Kommunist Partiyasına (bolşeviklər) daxil olub. 1919-cu ilin ikinci yarısından 1920-ci ildə Qafqaz Cəbhəsində Xüsusi İdarənin əməkdaşı kimi xidmət edib.
Sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra
1921-1923-cü illərdə Krımda aclıq hökm sürüb. Hələ 1920-ci ilin noyabrında Krımrevkom əhalidən “artıq ərzaqları” müsadirə etmək üçün fövqəladə səlahiyyətlərə malik regional ərzaq komitəsi yaratdı. Kəndlərdə fəaliyyətləri daha çox ənənəvi kəndli həyat tərzini məhv etməyə yönəlmiş “kasıblar komitələri” yaradıldı. 1920-ci ilin dekabrında torpaqlar torpaq mülkiyyətçilərindən alınaraq sovxozlara verildi, onlardan mindən çoxu yaradılmalı idi. 1921-ci ilin yazında sovxozlara verilən torpaqların çoxu əkinsiz qalmışdı.
Vəli İbrahimov və tərəfdarları respublikanın aclıqdan əziyyət çəkən rayon kimi tanınması və 1920-ci ilin dekabrında tətbiq edilən ərzaq ayırma sisteminin məhdudlaşdırılması, əvəzində isə Krımdan taxıl və ərzaq ehtiyatlarının (toxum ehtiyatları da daxil olmaqla) xaricə çıxarılması təklifi ilə dəfələrlə partiya rəhbərliyinə müraciət etmişlər.
Eyni zamanda, 1921-ci ilin yazında bolşevik partiyasının görkəmli xadimi Mirseyid Sultanqaliyev Krıma səfər etdi. Krımdan döndükdən sonra o, "orada dəhşətli iqtisadi böhran gördüm... Ərzaq təminatı vəziyyəti günü-gündən pisləşir. Əsasən tatar əhalisinin yaşadığı bütün Cənubi (istehlak edən) bölgə hazırda sözün əsl mənasında aclıq içindədir” - deyə hesabatında qeyd etmişdir. Vəli İbrahimovun sözlərinə görə, aclıq qurbanı olan 110 min nəfərin 76 mini “tatar əhalisi” olub.
İbrahimov 1921-ci ilin noyabrından 1924-cü ilin avqustuna qədər Krım MSSR Fəhlə-Kəndli Müfəttişliyinin (RKİ) Xalq Komissarı vəzifəsində çalışıb.
1922-ci ilin əvvəli Krımda silahlı əks-inqilabla mübarizəni koordinasiya edən yeni bir qurumun yaranması ilə əlamətdar oldu. 1922-ci il yanvarın 30-da RKP (b) Krım Vilayət Komitəsinin Rəyasət Heyəti Vəli İbrahimovun başçılığı ilə banditizmlə mübarizə üçün Fövqəladə Troykanın yaradılması haqqında qərar qəbul etdi. Fövqəladə Troykanın təşəbbüsü ilə yerli "komissiyalar" yaradıldı, əhali onları "linç komissiyaları" adlandırırdı, çünki onlar tez-tez quldurluqla mübarizə aparmaq əvəzinə aclıqdan əziyyət çəkən yoxsullarla məşğul olurdular.
Fövqəladə Troyka altında, 1922-ci ilin fevralından iyun ayına qədər 14 böyük silahlı dəstəni məğlub etməyə və öldürülənləri nəzərə almasaq, 280 iştirakçını ələ keçirməyə müvəffəq olan banditizmlə mübarizə üçün xüsusi silahlı birləşmələr fəaliyyət göstərdi. İbrahimov “siyasi quldurluq”la mübarizə aparmaq üçün danışıqlardan və amnistiya vədlərindən də geniş istifadə edirdi ki, bu da nəzərəçarpacaq nəticələr verirdi.
Bu dövrdə İbrahimovun ən yaxın köməkçilərindən biri Amet Xaiserov olub. O, keçmiş qərargah kapitanı, 1918-ci ildə Krım-tatar birləşmələrinin sıralarında bolşeviklərə qarşı vuruşmuş, 1920-ci ildə Pyotr Vrangelin başçılığı ilə əks-kəşfiyyatda xidmət etmişdi. Sonralar dəstə təşkil edərək dağlara çəkilmiş, 1921-ci ildə amnistiya almış və Fövqəladə Troykanın bir dəstəsinin komendantı təyin edilmişdir. Onun keçmiş əlaltıları da həmin dəstəyə qəbul edilirdi. Sonradan İbrahimov Xaiserovu özünə şəxsi katib, əslində mühafizəçi təyin etdi.
Krım Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinin sədri vəzifəsində
1924-cü ilin avqustunda Vəli İbrahimov Krım Muxtar Sovet Sosialist Respublikası Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinin sədri təyin edildi.
Bu dövrdə Krımda torpaq məsələsi xüsusilə kəskinləşdi.
SSRİ mərkəzi rəhbərliyinin Rusiya, Ukrayna və Belarusdan olan yəhudi ailələrinin Krıma köçürülməsi və sonradan burada yəhudi milli-ərazi muxtariyyətinin yaradılması ilə “kənd təsərrüfatına keçid” planlarına zidd olaraq Vəli İbrahimov və Krım Hökumətinin sədri Osman Dərən-Əyərli 1925-ci ildə Krım tatarlarının Rumıniya və Bolqarıstandan geriyə mühacirəti üçün layihə hazırladılar. Bu plan İttifaq rəhbərliyi tərəfindən rədd edildi, bundan sonra İbrahimov Krım tatarlarının bir hissəsinin Krımın çox məskunlaşmış Cənub Sahilindən Krım çöllərinə köçürülməsini və onlara torpaq ayrılmasını təşkil etdi. Eyni zamanda, onun silahdaşları yəhudilərin cəlb olunduğu yerlərə gedib onları Krıma gəlməməyə təşviq edirdilər, çünki bu, kütləvi qıtlığın nəticələrinin hələ də aradan qaldırılmadığı şəraitdə millətlərarası balanssızlığa səbəb ola bilərdi.
Krım Miqrantlara və Mühacirlərə Yardım Cəmiyyəti (KOPPR) yaradıldı. 1926-cı il iyunun 14-də KOPPR Plenumunun ilk iclası oldu. Yerli kəndli əhalisinin Krım daxilində köçürülməsinə və məskunlaşmasına köməklik göstərilməsi, habelə işləyən tatar mühacirlərinin və onların nəslinin vətənlərinə qayıdıb öz yerlərində məskunlaşmasına köməklik etmək qərara alındı. Cəmiyyətin Mərkəzi İdarə Heyəti Simferopolda yerləşirdi, ona Krım MSSR Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinin sədri Vəli İbrahimov rəhbərlik edirdi. O, Simferopol vilayətinin Yeni-Sal köçürmə cəmiyyətinə tabe idi. O, həmçinin Krım dağlarında Köçkünlərə Yardım üzrə Təşkilat Komissiyasının Rəyasət Heyətinə rəhbərlik etmişdir.
Köçürülmə prosesi çətin idi. Köçürülənlər əsasən Krımın dağlıq və meşəlik hissəsindən gələn yoxsullar idi. Torpaq ayırma normasının təxminən 50%-nə malik olan kəndlilər köçürmədən çəkinirdilər. Krım tatar kəndlilərinin tərk edəcəyi əsas ərazi Yalta idi.
Sovet rəhbərliyi isə dərhal daha 55 min hektar torpağı Krımda yəhudi köçkünlərinə vermək qərarına gəldi. 1927-ci ilin yayında MK-nın təlimatçısı İvan Kozlovun başçılığı ilə xüsusi komissiya Krıma göndərildi. Simferopolda Sov.İKP (b) vilayət komitəsinin və vilayət nəzarət komissiyasının birgə plenumu keçirildi, orada məruzə ilə çıxış edən Mərkəzi Komitə komissiyasının rəhbəri Krımda torpaqquruluş işlərinin pozularaq aparıldığını bildirdi. Sovet qanunvericiliyinə uyğun olaraq yeni torpaq islahatının aparılmasının və kəndli təsərrüfatlarının torpaqlarının ixtisar edilməsi istiqamətində torpaq qaydalarına yenidən baxılmasının zəruriliyi məsələsini qaldırdı. Plenumun qərarında "torpaq idarəçiliyini əvvəldən həyata keçirməyin, torpaq orqanlarının rəhbərliyi altında kəndlilərin özləri tərəfindən torpaqların yenidən bölüşdürülməsini stimullaşdırmağın zəruriliyi" qəbul edildi. Vəli İbrahimov bu qətnamənin əleyhinə səs verdi və o dedi: “Torpaq idarəçiliyindəki nöqsanlara gəlincə, mən hesab edirəm ki, Krımda normalar düzgün və elmi əsaslıdır, lakin onlara yenidən baxılması yalnız yəhudilərin yarımadaya köçürülməsi maraqları baxımından lazımdır”.
Vəli İbrahimovun işi
1927-ci il iyulun 12-də vətəndaş müharibəsi illərindən Amet Xaiserovla uzun müddətli münaqişəsi olan İbrahim Arif Çolak öldürüldü. Bundan əlavə, Müslümovların işində Çolak şahid qismində iştirak edirdi, onlar Xaiserovu təqsirləndirilən şəxslərdən biri kimi prosesə cəlb etməyə cəhd edirdilər.
Bundan bir neçə gün əvvəl Çolak cibində tapança ilə Vəli İbrahimovun evinə gəlib. Xaiserov onu zərərsizləşdirərək tapançanın sapı ilə başından yaralayıb. Siyasi İdarə əməkdaşları evə girərək Çolakı aparıblar və o, istintaq təcridxanasının xəstəxanasına yerləşdirilib. 13 iyul 1927-ci ildə onun boğulmuş cəsədi Simferopolda şəhərətrafı poliqonda tapılıb.
Onun qətlində Vəli İbrahimov şübhəli bilinirdi. Onun alibisi təsdiqlənməyib.
1928-ci ilin yanvarında Vəli İbrahimov partiyadan xaric edilir, fevralda isə həbs edilir. İşə RSFSR Ali Məhkəməsinin səyyar iclasında baxılıb. Məhkəmə 1928-ci il aprelin 23-28-də Simferopolda baş tutub. Təqsirləndirilən şəxslərə Cinayət Məcəlləsinin 58-8 (terror aktı), 59-3 (quldur dəstəsində iştirak) və 116-cı (dövlət vəsaitini mənimsəmə) maddələri ilə ittiham irəli sürülüb.
Vəli İbrahimov və Krım Tatarların Köçürülməsinə və Yerləşdirilməsinə Yardım Cəmiyyətinin keçmiş katibi Mustafa Abdulla edam cəzasına, daha doqquz müttəhimə həbs cəzası, bir nəfərə şərti cəza, üç nəfərə isə bəraət hökmü çıxarılıb.. 1928-ci il mayın 9-na keçən gecə RSFSR Ali Məhkəməsinin baxış iclası tərəfindən ölüm cəzasına məhkum edilmiş İbrahimov və Mustafa Abdulla güllələnib.
Daha sonra hökm icra olunduqdan sonra Bolşevik Ümumittifaq Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin Təşkilat Bürosunun iclasında Krımdakı vəziyyətə baxılarkən Vyaçeslav Molotov və Stanislav Kosior İbrahimovu xarici agent kimi ittiham etdilər. Guya Krımda onun tapşırığı ilə fəaliyyət göstərən millətçi “[[Milli Firqə]” partiyası milli maraqları sinfilərin zərərinə “çaşdırıb”. Sonradan “Vəliibraimovşina” termini geniş istifadə olunmağa başladı ki, bu da sovet aparatının antisovet millətçi ünsürlər tərəfindən çirklənməsini, dövlət aparatının ayrı-ayrı hissələrinin antisovet degenerasiyasını nəzərdə tuturdu.
1928-ci ildə Birləşmiş Dövlət Siyasi İdarəsi rəhbərliyi 1927-ci ilin payızında başlanmış “Krımda əksinqilabi “Milli Firqə” təşkilatı” haqqında 64513 saylı istintaq işini başa çatdırdı. İttiham aktında, xüsusilə qeyd olunurdu: “Krımda kriminal-siyasi banditizmin ən güclü və nüfuzlu dayağı - Vəli İbrahimovun dəstəsi ləğv edildikdən sonra banditizmi və Krımdakı tatarlar arasında onun köklərini tamamilə aradan qaldırmaq üçün daha da dərindən təmizlik üçün imkan açıldı. Bu təmizliyin nəticəsi olaraq Krımda 1917-1918-ci illərdə yarandığı gündən öz əsas dayaqlarını saxlayan, tam formalaşmış siyasi əksinqilabi “Milli-Firqə” partiyasının mütəşəkkil özəyinin mövcudluğu üzə çıxdı. 1928-ci il dekabrın 17-də SSRİ Birləşmiş Dövlət Siyasi İdarəsi kollegiyasının iclası bu iş üzrə 63 müttəhimdən 58-ni, o cümlədən 11 nəfəri ölüm cəzasına – edama məhkum etdi.
İstinadlar
- Возгрин В.Е. История крымских татар. Том III. — Симферополь: Тезис, 2013. — С. 485—534. — 880 с.
- "Диляра Асанова. Вели Ибраимов". 2017-07-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-02-17.
- "Гульнара Бекирова. Страницы крымской истории: Вели Ибраимов // Крым. Реалии, 28.04.2015". 2016-02-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-02-17.
- "Асан Сабри Айвазов. История национального движения в Крыму". 2016-03-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-05-10.
- Sitat səhvi: Yanlış
<ref>teqi;Ерёминadlı istinad üçün mətn göstərilməyib - "Высшие органы государственной власти Крымской АССР". 2018-04-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-05-10.
- "Кондратюк Г.Н. Крымское общество помощи переселенцам и расселенцам (КОППР) в контексте коренизации в Крымской АССР (20-е годы XX века). // Культура народов Причерноморья. — Симферополь, 2012. — №228. — с. 54-58" (PDF). 2018-05-11 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2018-05-10.
- Приговор по делу Вели Ибраимова и других // Красный Крым. 5 мая 1928. N103 (2224)
- "Н. Семена. ДЕЛО ВЕЛИ ИБРАИМОВА И «МИЛЛИ ФИРКА» // «Зеркало недели. Украина», 19.03.99". 2016-03-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-02-18.
- "Голинков Д. Л. Правда о врагах народа". 2016-03-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-02-19.
Xarici keçidlər
- Обвинительное заключение по делу Вели Ибраимова
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu sehifede is davam etmekdedir Mudaxile etmeye telesmeyin Eger komek etmek isteyirsinizse ya da sehife yarimciq qalibsa sehifeni yaradan istifadeci ile elaqe qura bilersiniz Sehifenin tarixcesinde sehife uzerinde islemis istifadecilerin adlarini gore bilersiniz Redaktelerinizi menbe ve istinadlarla esaslandirmagi unutmayin Bu meqale sonuncu defe 5 saat evvel En Merker muzakire tohfeler terefinden redakte olunub Yenile Veli Ibraim oglu Ibrahimov krimtat Veli Ibraim oqlu Ibraimov Veli Ibraim oglu Ibraimov 1888 Bagcasaray Tavriya quberniyasi d 9 may 1928 Krim MSSR Krim tatar ictimai siyasi ve dovlet xadimi 1918 ci ilden Umumittifaq Kommunist Partiyasinin bolsevikler uzvu Krim Muxtar Sovet Sosialist Respublikasi Merkezi Icraiyye Komitesinin sedri 1924 1928 1928 ci ilde o cinayet toretmekde teqsirli bilinerek edam cezasina mehkum edilib 3 may 1990 ci ilde Krim vilayetinin prokurorlugu terefinden reabilitasiya olunub RSFSR Ali Mehkemesi Reyaset Heyetinin 20 iyun 1990 ci il tarixli qerari ile ittihamin subutu olmadigi ucun hokm legv edilib ve ise xitam verilib Veli Ibrahimovkrimtat Veli Ibraim oqlu Ibraimov Veli Ibraim oglu IbraimovMilli bas geyimli Krim tatar muellimi ve siyasetcisiKrim Muxtar Sovet Sosialist Respublikasinin Merkezi icraiyye komitesinin sedri1924 cu il avqust 1988 ci il 28 yanvarEvvelkiY Q QavenSonrakiM I KubayevSexsi melumatlarDogum tarixi 1888Dogum yeri Bagcasaray Simferopol qezasi d Tavriya quberniyasi d Rusiya imperiyasiVefat tarixi 9 may 1928 1928 05 09 Vefat yeri Krim MSSR RSFSR SSRIMilliyyeti Krim tatariVetendasligi Rusiya Imperiyasi SSRIPartiya Sov IKPDini islamHeyatiVeli Ibrahimov 1888 ci ilde Baxcasarayda anadan olub Atasi Ibrahim is adami babasi Memet ise Ozenbas kendlisi olub 12 yasina qeder mektebde oxuyub Sonra metbeede yukleyici kassir capci isleyib O 14 yasli yeniyetme iken qardasi Omerle birlikde Tercuman Tercumeci qezetinin yazi dukaninda islemeye baslayib Qardaslar gunde 6 saat isleyirdiler ve 2 saat qezetin bas redaktoru Ismayil Qaspirali onlara Krim tatar xalqinin tarixi medeniyyeti dili ve edebiyyatindan daha sonra rus fransiz turk ve ereb dillerinden ders deyirdi 18 yasinda o artiq meqalelerini Tercuman da derc etdirirdi Veli Veten Xadimi ve Tercuman qezetlerinde isleyerken Noman Celebi Cihan Hesen Sebri Ayvazov Ehmed Ozenbasli Cefer Seyidehmed Krimer ile tanis olaraq milli ideyalarla tanis olur 1905 1907 ci iller Birinci Rus Inqilabinda istirak edib 1909 1912 ci illerde Turkiyede yasamis oradan Zaqafqaziyaya kocerek Rusiyaya qayidib Onun Simferopolda qehvexanasi var idi 1914 cu ile qeder Agmescit medeni maarif cemiyyetinin feali olub 1916 ci ilde Krim Tatar Fehle Ittifaqinin sedri secilib 1917 ci ilin martinda I ve II Umumkrim Muselman Qurultaylarinin isinde istirak etmis Umumkrim Muselman Komitesinin hemin ilin noyabrinda ise Krim tatar xalqinin I Qurultayinin numayendesi olub 1917 ci ilin noyabrinda formalasan Milli Firqe milli partiyasinin uzvu idi Vetendas muharibesi zamani 1918 ci ilden bolseviklere qosulub Umumittifaq Kommunist Partiyasina bolsevikler daxil olub 1919 cu ilin ikinci yarisindan 1920 ci ilde Qafqaz Cebhesinde Xususi Idarenin emekdasi kimi xidmet edib Sovet hakimiyyeti qurulduqdan sonra 1921 1923 cu illerde Krimda acliq hokm surub Hele 1920 ci ilin noyabrinda Krimrevkom ehaliden artiq erzaqlari musadire etmek ucun fovqelade selahiyyetlere malik regional erzaq komitesi yaratdi Kendlerde fealiyyetleri daha cox enenevi kendli heyat terzini mehv etmeye yonelmis kasiblar komiteleri yaradildi 1920 ci ilin dekabrinda torpaqlar torpaq mulkiyyetcilerinden alinaraq sovxozlara verildi onlardan minden coxu yaradilmali idi 1921 ci ilin yazinda sovxozlara verilen torpaqlarin coxu ekinsiz qalmisdi Veli Ibrahimov ve terefdarlari respublikanin acliqdan eziyyet ceken rayon kimi taninmasi ve 1920 ci ilin dekabrinda tetbiq edilen erzaq ayirma sisteminin mehdudlasdirilmasi evezinde ise Krimdan taxil ve erzaq ehtiyatlarinin toxum ehtiyatlari da daxil olmaqla xarice cixarilmasi teklifi ile defelerle partiya rehberliyine muraciet etmisler Eyni zamanda 1921 ci ilin yazinda bolsevik partiyasinin gorkemli xadimi Mirseyid Sultanqaliyev Krima sefer etdi Krimdan dondukden sonra o orada dehsetli iqtisadi bohran gordum Erzaq teminati veziyyeti gunu gunden pislesir Esasen tatar ehalisinin yasadigi butun Cenubi istehlak eden bolge hazirda sozun esl menasinda acliq icindedir deye hesabatinda qeyd etmisdir Veli Ibrahimovun sozlerine gore acliq qurbani olan 110 min neferin 76 mini tatar ehalisi olub Ibrahimov 1921 ci ilin noyabrindan 1924 cu ilin avqustuna qeder Krim MSSR Fehle Kendli Mufettisliyinin RKI Xalq Komissari vezifesinde calisib 1922 ci ilin evveli Krimda silahli eks inqilabla mubarizeni koordinasiya eden yeni bir qurumun yaranmasi ile elametdar oldu 1922 ci il yanvarin 30 da RKP b Krim Vilayet Komitesinin Reyaset Heyeti Veli Ibrahimovun basciligi ile banditizmle mubarize ucun Fovqelade Troykanin yaradilmasi haqqinda qerar qebul etdi Fovqelade Troykanin tesebbusu ile yerli komissiyalar yaradildi ehali onlari linc komissiyalari adlandirirdi cunki onlar tez tez quldurluqla mubarize aparmaq evezine acliqdan eziyyet ceken yoxsullarla mesgul olurdular Fovqelade Troyka altinda 1922 ci ilin fevralindan iyun ayina qeder 14 boyuk silahli desteni meglub etmeye ve oldurulenleri nezere almasaq 280 istirakcini ele kecirmeye muveffeq olan banditizmle mubarize ucun xususi silahli birlesmeler fealiyyet gosterdi Ibrahimov siyasi quldurluq la mubarize aparmaq ucun danisiqlardan ve amnistiya vedlerinden de genis istifade edirdi ki bu da nezerecarpacaq neticeler verirdi Bu dovrde Ibrahimovun en yaxin komekcilerinden biri Amet Xaiserov olub O kecmis qerargah kapitani 1918 ci ilde Krim tatar birlesmelerinin siralarinda bolseviklere qarsi vurusmus 1920 ci ilde Pyotr Vrangelin basciligi ile eks kesfiyyatda xidmet etmisdi Sonralar deste teskil ederek daglara cekilmis 1921 ci ilde amnistiya almis ve Fovqelade Troykanin bir destesinin komendanti teyin edilmisdir Onun kecmis elaltilari da hemin desteye qebul edilirdi Sonradan Ibrahimov Xaiserovu ozune sexsi katib eslinde muhafizeci teyin etdi Krim Merkezi Icraiyye Komitesinin sedri vezifesinde IV cagiris Krimr Muxtar Respublikasi Merkezi Icraiyye Komitesinin Reyaset Heyeti 1925 ci il 1924 cu ilin avqustunda Veli Ibrahimov Krim Muxtar Sovet Sosialist Respublikasi Merkezi Icraiyye Komitesinin sedri teyin edildi Bu dovrde Krimda torpaq meselesi xususile keskinlesdi SSRI merkezi rehberliyinin Rusiya Ukrayna ve Belarusdan olan yehudi ailelerinin Krima kocurulmesi ve sonradan burada yehudi milli erazi muxtariyyetinin yaradilmasi ile kend teserrufatina kecid planlarina zidd olaraq Veli Ibrahimov ve Krim Hokumetinin sedri Osman Deren Eyerli 1925 ci ilde Krim tatarlarinin Ruminiya ve Bolqaristandan geriye muhacireti ucun layihe hazirladilar Bu plan Ittifaq rehberliyi terefinden redd edildi bundan sonra Ibrahimov Krim tatarlarinin bir hissesinin Krimin cox meskunlasmis Cenub Sahilinden Krim collerine kocurulmesini ve onlara torpaq ayrilmasini teskil etdi Eyni zamanda onun silahdaslari yehudilerin celb olundugu yerlere gedib onlari Krima gelmemeye tesviq edirdiler cunki bu kutlevi qitligin neticelerinin hele de aradan qaldirilmadigi seraitde milletlerarasi balanssizliga sebeb ola bilerdi Krim Miqrantlara ve Muhacirlere Yardim Cemiyyeti KOPPR yaradildi 1926 ci il iyunun 14 de KOPPR Plenumunun ilk iclasi oldu Yerli kendli ehalisinin Krim daxilinde kocurulmesine ve meskunlasmasina komeklik gosterilmesi habele isleyen tatar muhacirlerinin ve onlarin neslinin vetenlerine qayidib oz yerlerinde meskunlasmasina komeklik etmek qerara alindi Cemiyyetin Merkezi Idare Heyeti Simferopolda yerlesirdi ona Krim MSSR Merkezi Icraiyye Komitesinin sedri Veli Ibrahimov rehberlik edirdi O Simferopol vilayetinin Yeni Sal kocurme cemiyyetine tabe idi O hemcinin Krim daglarinda Kockunlere Yardim uzre Teskilat Komissiyasinin Reyaset Heyetine rehberlik etmisdir Kocurulme prosesi cetin idi Kocurulenler esasen Krimin dagliq ve meselik hissesinden gelen yoxsullar idi Torpaq ayirma normasinin texminen 50 ne malik olan kendliler kocurmeden cekinirdiler Krim tatar kendlilerinin terk edeceyi esas erazi Yalta idi Sovet rehberliyi ise derhal daha 55 min hektar torpagi Krimda yehudi kockunlerine vermek qerarina geldi 1927 ci ilin yayinda MK nin telimatcisi Ivan Kozlovun basciligi ile xususi komissiya Krima gonderildi Simferopolda Sov IKP b vilayet komitesinin ve vilayet nezaret komissiyasinin birge plenumu kecirildi orada meruze ile cixis eden Merkezi Komite komissiyasinin rehberi Krimda torpaqqurulus islerinin pozularaq aparildigini bildirdi Sovet qanunvericiliyine uygun olaraq yeni torpaq islahatinin aparilmasinin ve kendli teserrufatlarinin torpaqlarinin ixtisar edilmesi istiqametinde torpaq qaydalarina yeniden baxilmasinin zeruriliyi meselesini qaldirdi Plenumun qerarinda torpaq idareciliyini evvelden heyata kecirmeyin torpaq orqanlarinin rehberliyi altinda kendlilerin ozleri terefinden torpaqlarin yeniden bolusdurulmesini stimullasdirmagin zeruriliyi qebul edildi Veli Ibrahimov bu qetnamenin eleyhine ses verdi ve o dedi Torpaq idareciliyindeki noqsanlara gelince men hesab edirem ki Krimda normalar duzgun ve elmi esaslidir lakin onlara yeniden baxilmasi yalniz yehudilerin yarimadaya kocurulmesi maraqlari baximindan lazimdir Veli Ibrahimovun isi Veli Ibrahimov ve Mustafa Abdullani hokmden sonra mehkemeden aparan konvoy 28 aprel 1928 ci il 1927 ci il iyulun 12 de vetendas muharibesi illerinden Amet Xaiserovla uzun muddetli munaqisesi olan Ibrahim Arif Colak olduruldu Bundan elave Muslumovlarin isinde Colak sahid qisminde istirak edirdi onlar Xaiserovu teqsirlendirilen sexslerden biri kimi prosese celb etmeye cehd edirdiler Bundan bir nece gun evvel Colak cibinde tapanca ile Veli Ibrahimovun evine gelib Xaiserov onu zerersizlesdirerek tapancanin sapi ile basindan yaralayib Siyasi Idare emekdaslari eve girerek Colaki apariblar ve o istintaq tecridxanasinin xestexanasina yerlesdirilib 13 iyul 1927 ci ilde onun bogulmus cesedi Simferopolda seheretrafi poliqonda tapilib Onun qetlinde Veli Ibrahimov subheli bilinirdi Onun alibisi tesdiqlenmeyib 1928 ci ilin yanvarinda Veli Ibrahimov partiyadan xaric edilir fevralda ise hebs edilir Ise RSFSR Ali Mehkemesinin seyyar iclasinda baxilib Mehkeme 1928 ci il aprelin 23 28 de Simferopolda bas tutub Teqsirlendirilen sexslere Cinayet Mecellesinin 58 8 terror akti 59 3 quldur destesinde istirak ve 116 ci dovlet vesaitini menimseme maddeleri ile ittiham ireli surulub Veli Ibrahimov ve Krim Tatarlarin Kocurulmesine ve Yerlesdirilmesine Yardim Cemiyyetinin kecmis katibi Mustafa Abdulla edam cezasina daha doqquz muttehime hebs cezasi bir nefere serti ceza uc nefere ise beraet hokmu cixarilib 1928 ci il mayin 9 na kecen gece RSFSR Ali Mehkemesinin baxis iclasi terefinden olum cezasina mehkum edilmis Ibrahimov ve Mustafa Abdulla gullelenib Daha sonra hokm icra olunduqdan sonra Bolsevik Umumittifaq Kommunist Partiyasi Merkezi Komitesinin Teskilat Burosunun iclasinda Krimdaki veziyyete baxilarken Vyaceslav Molotov ve Stanislav Kosior Ibrahimovu xarici agent kimi ittiham etdiler Guya Krimda onun tapsirigi ile fealiyyet gosteren milletci Milli Firqe partiyasi milli maraqlari sinfilerin zererine casdirib Sonradan Veliibraimovsina termini genis istifade olunmaga basladi ki bu da sovet aparatinin antisovet milletci unsurler terefinden cirklenmesini dovlet aparatinin ayri ayri hisselerinin antisovet degenerasiyasini nezerde tuturdu 1928 ci ilde Birlesmis Dovlet Siyasi Idaresi rehberliyi 1927 ci ilin payizinda baslanmis Krimda eksinqilabi Milli Firqe teskilati haqqinda 64513 sayli istintaq isini basa catdirdi Ittiham aktinda xususile qeyd olunurdu Krimda kriminal siyasi banditizmin en guclu ve nufuzlu dayagi Veli Ibrahimovun destesi legv edildikden sonra banditizmi ve Krimdaki tatarlar arasinda onun koklerini tamamile aradan qaldirmaq ucun daha da derinden temizlik ucun imkan acildi Bu temizliyin neticesi olaraq Krimda 1917 1918 ci illerde yarandigi gunden oz esas dayaqlarini saxlayan tam formalasmis siyasi eksinqilabi Milli Firqe partiyasinin mutesekkil ozeyinin movcudlugu uze cixdi 1928 ci il dekabrin 17 de SSRI Birlesmis Dovlet Siyasi Idaresi kollegiyasinin iclasi bu is uzre 63 muttehimden 58 ni o cumleden 11 neferi olum cezasina edama mehkum etdi IstinadlarVozgrin V E Istoriya krymskih tatar Tom III Simferopol Tezis 2013 S 485 534 880 s Dilyara Asanova Veli Ibraimov 2017 07 03 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 02 17 Gulnara Bekirova Stranicy krymskoj istorii Veli Ibraimov Krym Realii 28 04 2015 2016 02 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 02 17 Asan Sabri Ajvazov Istoriya nacionalnogo dvizheniya v Krymu 2016 03 05 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 05 10 Sitat sehvi Yanlis lt ref gt teqi Eryomin adli istinad ucun metn gosterilmeyib Vysshie organy gosudarstvennoj vlasti Krymskoj ASSR 2018 04 11 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 05 10 Kondratyuk G N Krymskoe obshestvo pomoshi pereselencam i rasselencam KOPPR v kontekste korenizacii v Krymskoj ASSR 20 e gody XX veka Kultura narodov Prichernomorya Simferopol 2012 228 s 54 58 PDF 2018 05 11 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2018 05 10 Prigovor po delu Veli Ibraimova i drugih Krasnyj Krym 5 maya 1928 N103 2224 N Semena DELO VELI IBRAIMOVA I MILLI FIRKA Zerkalo nedeli Ukraina 19 03 99 2016 03 02 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 02 18 Golinkov D L Pravda o vragah naroda 2016 03 01 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 02 19 Xarici kecidlerObvinitelnoe zaklyuchenie po delu Veli Ibraimova