Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Katolikos Viro və ya Viroy (erm. Վիրոյ, pəhl. 𐭥𐭩𐭥𐭥𐭩, v. 630) — VII əsrdə Alban Həvari Kilsəsinə rəhbərlik etmiş katolikos.
Katolikos Viro | |
|---|---|
| Kilsə | Alban Həvari Kilsəsi |
| Oturulub | 596 |
| Səlahiyyət müddəti sona çatıb | 630 |
| Sələf | Katolikos Abas |
| Xələf | Katolikos II Zəkəriyyə |
| Vəfat | 630 |
Sasani sarayında fəaliyyəti
Həyatının ilkin dövrləri haqqında məlumat yoxdur. O, 596-cı ildə Abasdan sonra Alban Həvari Kilsəsinin başçısı olub. Stepanos Asoqikin dediyinə görə, o, II Xosrovun erkən dövründə Paytakaranda yaşayırdı. “Albaniya ölkəsinin tarixi”nə görə 603-cü ildə alban əhalisi Sasani hakimiyyətinə qarşı üsyan qaldıranda Sasani sarayına qaçmışdı. Mari Brosset bunu 602-628-ci illər Bizans-Sasani müharibəsi zamanı Xosrovun Bizans İmperiyasına hücumu ilə əlaqələndirsə də, Çarlz Dousett bunu inandırıcı hesab etmir. O, mənbələrdə pəhləvi dilini öyrənməyə müvəffəq olan və şahənşahın arvadı Şirinin himayəsindən istifadə edən alim ilahiyyatçı və bacarıqlı diplomat kimi təsvir edilmişdir. Şirinin onu qoruması müqabilində II Xosrov belə bir şərt qoymuşdudu ki, Viro ömrünün sonunadək "öz ölkəsinə qayıtmasın və sarayda nəzarət altında qalsın. O,(Xosrov) Vironun patriarx gəlirini əlindən almadı və onu katolikos titulundan məhrum etmədi". Katalikos Viro ev dustağı ikən II Xosrovdan Mehranilər sülaləsindən olan alban knyazlarına "Girdiman hakimləri və Albaniya knyazları" titulu verilməsi barədə fərman ala bilmişdir.
Albaniyada fəaliyyəti
“Albaniya ölkəsinin tarixi”nə görə 628-ci ildə hakimiyyətə gələndən sonra üsyanda günahlandırılan yerli alban hakimləri birlikdə 25 illik həbsdə qalan alban katalikosu Viro da Ktesifondan azad oldu. O, Albaniyaya nin qızğın vaxtında gəlib çatmışdı. Sasani mərzbanı Göytürklərin qabağından qaçarkən, Viroy onların irəliləməsini dayandırmağa, Sasanilərdən dəstək gözləməyə çalışsa da, gözləməkdən yorulan Göytürk ordusu Albaniyaya soxuldu. Viro və Qad Vşnasp adlı bir zadəgan (Konstantin Zukerman onu Varaz Qriqorla bərabərləşdirir) Albaniyanın dağlıq əyaləti olan Arsaka qaçdılar. Lakin türk ordusu onlara çataraq Albaniyanın katolikos və zadəganlarını tabe olmağa məcbur etdi. Viroy və onun heyəti Partav yaxınlığındakı Börü Şadın düşərgəsini hədiyyələrlə ziyarət etdi. Viroy təslim oldu və sülh əldə etdi, sülh sayəsində əsarət altında qalan albanları geri qaytardı.
628-ci ildə Göytürklərin müttəfiqi Albaniyaya girdikdən sonra onun dəstəyi ilə Varaz Qriqoru xaç suyuna saldı və hökmdar kimi təqdis etdi. O, Mxitar Qoş tərəfindən "Xeyirxahlığı ilə parlayan pak insan" kimi səciyyələndirilirdi. Viro Albaniyada tüğyan edən Şiruyə vəbasının şahidi olmuş və onun haqqında təfərrüatlı yazmışdı, özü də yəqin ki, 630-cu ildə elə həmin epidemiyadan öldü.
Teoloji mövqeyi
Gürcü alimi Zaza Aleksidze Vironu Xalkedonçu kimi təsvir edir, onun məcburiyyət altında Xalkedonu lənətlədiyini önə sürür. Bununla belə, Kiril Tumanov hesab edir ki, Viro monofizit idi və Heraklius onu pravoslavlığa gətirə bilməmişdi. Erməni alimi Akopyan da bu versiyanı dəstəkləyir. Ceyms Hovard-Conston isə belə nəticəyə gəlib ki, Vironun hekayəsi onun həyatından çox sonralar yazılın və müəlliflər onun həmyerliləri üçün etdiyi əməllər fonunda onun pravoslav olmağını etiraf etmək istəmirdilər.
Şəxsi keyfiyyəti
“Albaniya ölkəsinin tarixi”ndə Viro dahi və müdrik bir insan, fəlsəfənin mahir bilicisi kimi təsvir edilir. Onun teoloji və diplomatik bacarıqları təriflənir.
İstinadlar
- Greenwood, Tim. The Universal History of Step'anos Tarōnec'i : Introduction, Translation, and Commentary (First). Oxford. 2017. 162–163. ISBN . OCLC 966822567. 2023-07-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-01-13.
- Baca-Winters, Keenan. From Rome to Iran: Identity and Xusro II (Tezis) (ingilis). UC Irvine. 2015. 2022-01-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-01-13.
- Brosset, Marie-Félicité. Additions et éclaircissements à l'Histoire de la Géorgie depuis l'antiquité jusqu'en 1469 de J.-C (fransız). l'Académie impériale des sciences. 1851. 474–475. 2022-01-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-01-13.
- Movses; Dowsett, C. J. F. The history of the Caucasian Albanians. London; New York: Oxford University Press. 1961. 93–103. OCLC 445781. 2022-01-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-01-13.
- Zuckerman, Constantine. "The khazars and Byzantium—The first encounter". The World of the Khazars (ingilis). 2007-01-01: 399–403. doi:10.1163/ej.9789004160422.i-460.70. 2022-01-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-01-13.
- Dowsett, C. J. F. "The Albanian Chronicle of Mxit'ar Goš". Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London. 21 (1/3). 1958: 472–490. ISSN 0041-977X. 2022-01-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-01-13.
- The Caucasian Albanian palimpsests of Mt. Sinai. Jost Gippert. Turnhout: Brepols. 2008–2010. xix. ISBN . OCLC 319126785.
- Toumanoff, Cyrille. Studies in Christian Caucasian History (ingilis). Georgetown University Press. 1963. 477. 2022-01-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-01-13.
- Akopjan, A. A. Albanija-Aluank v greko-latinskich i drevnearmjanskich istocnikach (Russian). Erevan: Izd. Armjansk. SSR. 1987. 191–195. OCLC 600882151. 2022-01-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-01-13.
- Howard-Johnston, J. D. East Rome, Sasanian Persia and the End of Antiquity: Historiographical and Historical Studies (ingilis). Ashgate Publishing, Ltd. 2006. 56–57. ISBN . 2016-05-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-01-13.
| SƏLƏF Katolikos Abbas |  | Viro 596 — 630 | | XƏLƏF Katolikos II Zəkəriyyə |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Katolikos Viro ve ya Viroy erm Վիրոյ pehl 𐭥𐭩𐭥𐭥𐭩 v 630 VII esrde Alban Hevari Kilsesine rehberlik etmis katolikos Katolikos Viro Albania Lpina ve Colanin katolikosuKilseAlban Hevari KilsesiOturulub596Selahiyyet muddeti sona catib630SelefKatolikos AbasXelefKatolikos II ZekeriyyeVefat630Sasani sarayinda fealiyyetiHeyatinin ilkin dovrleri haqqinda melumat yoxdur O 596 ci ilde Abasdan sonra Alban Hevari Kilsesinin bascisi olub Stepanos Asoqikin dediyine gore o II Xosrovun erken dovrunde Paytakaranda yasayirdi Albaniya olkesinin tarixi ne gore 603 cu ilde alban ehalisi Sasani hakimiyyetine qarsi usyan qaldiranda Sasani sarayina qacmisdi Mari Brosset bunu 602 628 ci iller Bizans Sasani muharibesi zamani Xosrovun Bizans Imperiyasina hucumu ile elaqelendirse de Carlz Dousett bunu inandirici hesab etmir O menbelerde pehlevi dilini oyrenmeye muveffeq olan ve sahensahin arvadi Sirinin himayesinden istifade eden alim ilahiyyatci ve bacariqli diplomat kimi tesvir edilmisdir Sirinin onu qorumasi muqabilinde II Xosrov bele bir sert qoymusdudu ki Viro omrunun sonunadek oz olkesine qayitmasin ve sarayda nezaret altinda qalsin O Xosrov Vironun patriarx gelirini elinden almadi ve onu katolikos titulundan mehrum etmedi Katalikos Viro ev dustagi iken II Xosrovdan Mehraniler sulalesinden olan alban knyazlarina Girdiman hakimleri ve Albaniya knyazlari titulu verilmesi barede ferman ala bilmisdir Albaniyada fealiyyeti Albaniya olkesinin tarixi ne gore 628 ci ilde hakimiyyete gelenden sonra usyanda gunahlandirilan yerli alban hakimleri birlikde 25 illik hebsde qalan alban katalikosu Viro da Ktesifondan azad oldu O Albaniyaya nin qizgin vaxtinda gelib catmisdi Sasani merzbani Goyturklerin qabagindan qacarken Viroy onlarin irelilemesini dayandirmaga Sasanilerden destek gozlemeye calissa da gozlemekden yorulan Goyturk ordusu Albaniyaya soxuldu Viro ve Qad Vsnasp adli bir zadegan Konstantin Zukerman onu Varaz Qriqorla beraberlesdirir Albaniyanin dagliq eyaleti olan Arsaka qacdilar Lakin turk ordusu onlara cataraq Albaniyanin katolikos ve zadeganlarini tabe olmaga mecbur etdi Viroy ve onun heyeti Partav yaxinligindaki Boru Sadin dusergesini hediyyelerle ziyaret etdi Viroy teslim oldu ve sulh elde etdi sulh sayesinde esaret altinda qalan albanlari geri qaytardi 628 ci ilde Goyturklerin muttefiqi Albaniyaya girdikden sonra onun desteyi ile Varaz Qriqoru xac suyuna saldi ve hokmdar kimi teqdis etdi O Mxitar Qos terefinden Xeyirxahligi ile parlayan pak insan kimi seciyyelendirilirdi Viro Albaniyada tugyan eden Siruye vebasinin sahidi olmus ve onun haqqinda teferruatli yazmisdi ozu de yeqin ki 630 cu ilde ele hemin epidemiyadan oldu Teoloji movqeyiGurcu alimi Zaza Aleksidze Vironu Xalkedoncu kimi tesvir edir onun mecburiyyet altinda Xalkedonu lenetlediyini one surur Bununla bele Kiril Tumanov hesab edir ki Viro monofizit idi ve Heraklius onu pravoslavliga getire bilmemisdi Ermeni alimi Akopyan da bu versiyani destekleyir Ceyms Hovard Conston ise bele neticeye gelib ki Vironun hekayesi onun heyatindan cox sonralar yazilin ve muellifler onun hemyerlileri ucun etdiyi emeller fonunda onun pravoslav olmagini etiraf etmek istemirdiler Sexsi keyfiyyeti Albaniya olkesinin tarixi nde Viro dahi ve mudrik bir insan felsefenin mahir bilicisi kimi tesvir edilir Onun teoloji ve diplomatik bacariqlari teriflenir IstinadlarGreenwood Tim The Universal History of Step anos Tarōnec i Introduction Translation and Commentary First Oxford 2017 162 163 ISBN 978 0 19 879251 2 OCLC 966822567 2023 07 24 tarixinde Istifade tarixi 2022 01 13 Baca Winters Keenan From Rome to Iran Identity and Xusro II Tezis ingilis UC Irvine 2015 2022 01 13 tarixinde Istifade tarixi 2022 01 13 Brosset Marie Felicite Additions et eclaircissements a l Histoire de la Georgie depuis l antiquite jusqu en 1469 de J C fransiz l Academie imperiale des sciences 1851 474 475 2022 01 13 tarixinde Istifade tarixi 2022 01 13 Movses Dowsett C J F The history of the Caucasian Albanians London New York Oxford University Press 1961 93 103 OCLC 445781 2022 01 02 tarixinde Istifade tarixi 2022 01 13 Zuckerman Constantine The khazars and Byzantium The first encounter The World of the Khazars ingilis 2007 01 01 399 403 doi 10 1163 ej 9789004160422 i 460 70 2022 01 13 tarixinde Istifade tarixi 2022 01 13 Dowsett C J F The Albanian Chronicle of Mxit ar Gos Bulletin of the School of Oriental and African Studies University of London 21 1 3 1958 472 490 ISSN 0041 977X 2022 01 13 tarixinde Istifade tarixi 2022 01 13 The Caucasian Albanian palimpsests of Mt Sinai Jost Gippert Turnhout Brepols 2008 2010 xix ISBN 2 503 53116 4 OCLC 319126785 Toumanoff Cyrille Studies in Christian Caucasian History ingilis Georgetown University Press 1963 477 2022 01 13 tarixinde Istifade tarixi 2022 01 13 Akopjan A A Albanija Aluank v greko latinskich i drevnearmjanskich istocnikach Russian Erevan Izd Armjansk SSR 1987 191 195 OCLC 600882151 2022 01 13 tarixinde Istifade tarixi 2022 01 13 Howard Johnston J D East Rome Sasanian Persia and the End of Antiquity Historiographical and Historical Studies ingilis Ashgate Publishing Ltd 2006 56 57 ISBN 978 0 86078 992 5 2016 05 08 tarixinde Istifade tarixi 2022 01 13 SELEF Katolikos Abbas Viro 596 630 XELEF Katolikos II Zekeriyye