Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çola (transliterasiya: Čoʕ) — Arranın mühüm orta əsr şəhərlərindən biri. Xarabalıqları, Rusiya Federasiyasının Dağıstan Respublikası ərazisindədir. Qafqaz Albaniyasının vilayətlərindən biri. Çola şəhəri Alban Katolkiosluğunun ilk mərkəzi olmuşdur.
Çola vilayəti Dərbənd keçidindən cənuba doğru, təxminən Beşbarmaq dağınadək Xəzər sahili zolağı əhatə edirdi. Vilayətin iri şəhərləri Çola (məsqət (massaget, maskut) Arşakilərinin paytaxtı) və Dərbənd idi. V əsrin birinci yarısında Sasani şahı II Yezdəgirdin hakimiyyəti dövründə Çolada güclü müdafiə qurğuları, məşhur Dərbənd səddi ucaldılmışdı. Moisey Kalankatlı Çolanın strateji əhəmiyyətindən başqa, bütün Qafqazda ilk xristianlıq ocaqlarından biri kimi ideoloji cəhətdən mühüm əhəmiyyəti barədə də məlumat verir.
Tarixi
Çola şəhəri Qafqaz Albaniyasının Çola əyalətinə daxil idi. Mütəxəssislərin dediyinə görə, bu "indi Dağıstanda məlum olan bu cür abidələrin ən böyüyüdür. Onun sahəsi 100 hektardır". Qədim şəhər xərabələrinin ətrafında bürc və darvazaları olan qala hasarının qalıqları görünür, onun hündürlüyü 2 m, eni isə 12–15 metrdir. Şəhərin ətrafında enli (20–25 m) və dərin (4–6 m) xəndək var idi və mühasirə zamanı buraya su buraxılırdı. Çola o zaman Arranın ən böyük siyasi və mədəni mərkəzlərindən biri olmuş, ölkənin patriarx taxtı da burada yerləşmişdir.
Tanınmış alman əsilli Sovet alimi, tarixçi V. V. Bartold (1930) yazısında qeyd etmişdir ki, oğuz tayfalarından olan çollar Qafqaz Albaniyasında eramızdan əvvəl yaşamışdır.
Çola adının İran mənşəli sözdən yarandığı söylənilir. Çola 698-ci ildə ərəblərin hücumuna məruz qalır və VIII əsrin 30-cu illərində onların ixtiyarına keçir. Çolanın əhalisini , Qafqaz albanları, (silvlər), leqlər, , , xəzərlər, hunlar təşkil edirdilər. Sasanilərin köçürmə siyasəti ilə əlaqədar burada irandilli tayfalar məskunlaşmağa başlayır.
İstinadlar
- Jost Gippert — The Albanian Inscriptions Revisited 2022-03-25 at the Wayback Machine, Religions in the Caucasus — A collection of essays and articles, Bakı 2016, səh. 75–87
- Qədim Azərbaycan dövləti — Albaniya [ölü keçid]
- История Агван, стр. 90, 280/70, 228. (rus.)
- CAUCASIAN ALBANIA: the history of North Azerbaijan from 400 B. C. and the role of Artsakh (Karabakh) 2022-03-26 at the Wayback Machine (ing.)
- Azərbaycanın Tarixi-Siyasi Coğrafiyası 2017-11-16 at the Wayback Machine səh. 19, Vaqif Piriyev
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Cola transliterasiya Coʕ Arranin muhum orta esr seherlerinden biri Xarabaliqlari Rusiya Federasiyasinin Dagistan Respublikasi erazisindedir Qafqaz Albaniyasinin vilayetlerinden biri Cola seheri Alban Katolkioslugunun ilk merkezi olmusdur Cola vilayeti Derbend kecidinden cenuba dogru texminen Besbarmaq daginadek Xezer sahili zolagi ehate edirdi Vilayetin iri seherleri Cola mesqet massaget maskut Arsakilerinin paytaxti ve Derbend idi V esrin birinci yarisinda Sasani sahi II Yezdegirdin hakimiyyeti dovrunde Colada guclu mudafie qurgulari meshur Derbend seddi ucaldilmisdi Moisey Kalankatli Colanin strateji ehemiyyetinden basqa butun Qafqazda ilk xristianliq ocaqlarindan biri kimi ideoloji cehetden muhum ehemiyyeti barede de melumat verir TarixiCola seheri Qafqaz Albaniyasinin Cola eyaletine daxil idi Mutexessislerin dediyine gore bu indi Dagistanda melum olan bu cur abidelerin en boyuyudur Onun sahesi 100 hektardir Qedim seher xerabelerinin etrafinda burc ve darvazalari olan qala hasarinin qaliqlari gorunur onun hundurluyu 2 m eni ise 12 15 metrdir Seherin etrafinda enli 20 25 m ve derin 4 6 m xendek var idi ve muhasire zamani buraya su buraxilirdi Cola o zaman Arranin en boyuk siyasi ve medeni merkezlerinden biri olmus olkenin patriarx taxti da burada yerlesmisdir Taninmis alman esilli Sovet alimi tarixci V V Bartold 1930 yazisinda qeyd etmisdir ki oguz tayfalarindan olan collar Qafqaz Albaniyasinda eramizdan evvel yasamisdir Cola adinin Iran menseli sozden yarandigi soylenilir Cola 698 ci ilde ereblerin hucumuna meruz qalir ve VIII esrin 30 cu illerinde onlarin ixtiyarina kecir Colanin ehalisini Qafqaz albanlari silvler leqler xezerler hunlar teskil edirdiler Sasanilerin kocurme siyaseti ile elaqedar burada irandilli tayfalar meskunlasmaga baslayir IstinadlarJost Gippert The Albanian Inscriptions Revisited 2022 03 25 at the Wayback Machine Religions in the Caucasus A collection of essays and articles Baki 2016 seh 75 87 Qedim Azerbaycan dovleti Albaniya olu kecid Istoriya Agvan str 90 280 70 228 rus CAUCASIAN ALBANIA the history of North Azerbaijan from 400 B C and the role of Artsakh Karabakh 2022 03 26 at the Wayback Machine ing Azerbaycanin Tarixi Siyasi Cografiyasi 2017 11 16 at the Wayback Machine seh 19 Vaqif PiriyevXarici kecidler