Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Göytürklər (göytürkcə: 𐱅𐰇𐰼𐰰:𐰜𐰇𐰛 Kök Türük və ya 𐱅𐰇𐰼𐰛 Türk) orta əsrlərdə Orta Asiyada köçəri türk xalqları konfederasiyası.
| Dili |
|---|
| İrqi |
| Türk |
| Dini |
Haqqında
Göytürklər 6-cı əsrin sonlarında zirvəsinə çatdılar və Çinin Sui sülaləsini işğal etməyə başladılar. Lakin türk zadəganlarının bölünməsi və Xaqanın taxt uğrunda apardıqları vətəndaş müharibəsi səbəbindən müharibə başa çatdı. Sui imperatoru Wen'in dəstəyi ilə Yami Qaghan yarışmada qalib gəldi. Ancaq Göktürk imperiyası Şərq və Qərb imperiyalarına bölündü. Vətəndaş müharibəsindən zəifləyən Yami Qağan Sui sülaləsinə beyət etdi. Sui azalmağa başlayanda, Şibi Xaqan öz ərazisinə hücum etməyə başladı və hətta 100.000 süvari qoşunu ilə Yanmenin mühasirəsində (Miladdan əvvəl 615) İmperator Yanı mühasirəyə aldı. Sui sülaləsinin süqutundan sonra Göytürklər, sonrakı Çin vətəndaş müharibələrinə müdaxilə edərək, 622 və 623-cü illərdə yüksələn Tang'a qarşı şimal-şərq üsyançısı Liu Heitaya dəstək verdi. Tanq generallar və edam edildi. Sonra Tan sülaləsi quruldu.
rəhbərliyindəki göytürklər gələcəyin coğrafi mövqeyini, mədəniyyətini, hakim inanclarını formalaşdıracaq bir çox köçəri dövlətlərindən biri olan Göytürk dövlətini qurmuşlardır.
Göytürklər həm ilk dəfə qurduqları siyasi struktura türk adını vermələri, həm də türkcənin ilk bilinən yazılı abidələrini yaratmaları baxımından, türk mədəniyyət və ədəbiyyat tarixində çox mühüm yerə sahibdirlər. Göytürklər müasir dövrdə bir çox türkçü şəxs və ya təşkilatların əsas istinad nöqtələrindən biridir. Onların hakimiyyəti dövründə bütün türk tayfalarının bir dövlətdə birləşməsinə inanılır.
Amerikan İrsi lüğətinə görə Türk sözü qədim göytürkcədə "güclü" mənasını verir; Cerard Doerfer bu nəzəriyyəni dəstəkləsə də, Cerard Kauson "türk sözü ümumiləşdirilmiş "güclü "mənasında işlənmədiyini və bu sözün işarə olduğunu söylədi. türk adı əvvəlcə "'yetkinliyin son nöqtəsi' (meyvə, insan və s.) mənasını verirdi, lakin daha tez-tez bir Adj olaraq istifadə olunur. (meyvənin) 'tam yetişmiş'; (bir insanın) 'həyatın ən gənc hissəsində, gənc və güclü' ' mənalarını verir.
Həmçinin bax
Ədəbiyyat
- Christian, David. A history of Russia, Central Asia and Mongolia, Vol. 1: Inner Eurasia from prehistory to the Mongol Empire. Blackwell, 1998.
- Findley, Carter Vaughn. The Turks in World History. Oxford University Press. 2004. ISBN .
- Golden, Peter. An Introduction to the History of the Turkic Peoples: Ethnogenesis and State-Formation in Medieval and Early Modern Eurasia and the Middle East. Wiesbaden: Otto Harrassowitz. 1992. ISBN .
- Golden, Peter B. "The Ethnogonic Tales of the Türks". The Medieval History Journal, 21(2). 21 (2). August 2018: 291–327. doi:10.1177/0971945818775373.
- Golden, Peter Benjamin. Ethnogenesis in the tribal zone: The Shaping of the Turks // Studies on the peoples and cultures of the Eurasian steppes. Bucureşti: Ed. Acad. Române. 2011. ISBN .
- Great Soviet Encyclopaedia, 3rd ed. Article "Turkic Khaganate" (online 2005-05-16 at the Wayback Machine).
- René Grousset|Grousset, René. The Empire of the Steppes. Rutgers University Press, 1970. ISBN .
- Skaff, Jonathan Karem. Nicola Di Cosmo (redaktor). Military Culture in Imperial China. Harvard University Press. 2009. ISBN .
- Wechsler, Howard J. T'ai-Tsung (Reign 626–49): The Consolidator // Denis Twitchett; John Fairbank (redaktorlar ). The Cambridge History of China, Volume 3: Sui and T'ang China Part I. Cambridge University Press. 1979. ISBN .
- Wink, André. Al-Hind: The Making of the Indo-Islamic World. Brill Academic Publishers, 2002. ISBN .
- Nechaeva, Ekaterina. The "Runaway" Avars and Late Antique Diplomacy // Ralph W. Mathisen, Danuta Shanzer (redaktor). Romans, Barbarians, and the Transformation of the Roman World: Cultural Interaction and the Creation of Identity in Late Antiquity. Ashgate. 2011. 175–181. ISBN .
- Sinor, Denis. The Cambridge History of Early Inner Asia. Cambridge University Press. 1990. ISBN .
İstinadlar
- "Kultegin's Memorial Complex". bitig.kz. 20 iyun 2020. 2022-02-26 tarixində .
- "Bilge Kagan's Memorial Complex". bitig.kz. 20 iyun 2020. 2022-02-04 tarixində .
- "Orxon abidəsində siyasi mesajlar". cademia.edu. 20 iyun 2020. 2020-06-11 tarixində .
- Findley, Carter. The Turks in World History. Oxford University Press. 2004. səh. 39. ISBN .
- American Heritage Dictionary. . bartleby.com. 2000. 2007-01-16 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2006-12-07.
- lauson, G. An Etymological Dictionary of Pre-13th Century Turkish (1972). s. 542-543
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Goyturkler goyturkce 𐱅𐰇𐰼𐰰 𐰜𐰇𐰛 Kok Turuk ve ya 𐱅𐰇𐰼𐰛 Turk orta esrlerde Orta Asiyada koceri turk xalqlari konfederasiyasi Goyturkler DiliQedim turk diliIrqiTurkDiniTenqricilikHaqqindaGoyturkler 6 ci esrin sonlarinda zirvesine catdilar ve Cinin Sui sulalesini isgal etmeye basladilar Lakin turk zadeganlarinin bolunmesi ve Xaqanin taxt ugrunda apardiqlari vetendas muharibesi sebebinden muharibe basa catdi Sui imperatoru Wen in desteyi ile Yami Qaghan yarismada qalib geldi Ancaq Gokturk imperiyasi Serq ve Qerb imperiyalarina bolundu Vetendas muharibesinden zeifleyen Yami Qagan Sui sulalesine beyet etdi Sui azalmaga baslayanda Sibi Xaqan oz erazisine hucum etmeye basladi ve hetta 100 000 suvari qosunu ile Yanmenin muhasiresinde Miladdan evvel 615 Imperator Yani muhasireye aldi Sui sulalesinin suqutundan sonra Goyturkler sonraki Cin vetendas muharibelerine mudaxile ederek 622 ve 623 cu illerde yukselen Tang a qarsi simal serq usyancisi Liu Heitaya destek verdi Tanq generallar ve edam edildi Sonra Tan sulalesi quruldu rehberliyindeki goyturkler geleceyin cografi movqeyini medeniyyetini hakim inanclarini formalasdiracaq bir cox koceri dovletlerinden biri olan Goyturk dovletini qurmuslardir Goyturkler hem ilk defe qurduqlari siyasi struktura turk adini vermeleri hem de turkcenin ilk bilinen yazili abidelerini yaratmalari baximindan turk medeniyyet ve edebiyyat tarixinde cox muhum yere sahibdirler Goyturkler muasir dovrde bir cox turkcu sexs ve ya teskilatlarin esas istinad noqtelerinden biridir Onlarin hakimiyyeti dovrunde butun turk tayfalarinin bir dovletde birlesmesine inanilir Amerikan Irsi lugetine gore Turk sozu qedim goyturkcede guclu menasini verir Cerard Doerfer bu nezeriyyeni desteklese de Cerard Kauson turk sozu umumilesdirilmis guclu menasinda islenmediyini ve bu sozun isare oldugunu soyledi turk adi evvelce yetkinliyin son noqtesi meyve insan ve s menasini verirdi lakin daha tez tez bir Adj olaraq istifade olunur meyvenin tam yetismis bir insanin heyatin en genc hissesinde genc ve guclu menalarini verir Hemcinin baxBirinci Goyturk xaqanligi Ikinci Goyturk xaqanligi TurklerEdebiyyatChristian David A history of Russia Central Asia and Mongolia Vol 1 Inner Eurasia from prehistory to the Mongol Empire Blackwell 1998 Findley Carter Vaughn The Turks in World History Oxford University Press 2004 ISBN 978 0 19 988425 4 Golden Peter An Introduction to the History of the Turkic Peoples Ethnogenesis and State Formation in Medieval and Early Modern Eurasia and the Middle East Wiesbaden Otto Harrassowitz 1992 ISBN 9783447032742 Golden Peter B The Ethnogonic Tales of the Turks The Medieval History Journal 21 2 21 2 August 2018 291 327 doi 10 1177 0971945818775373 Golden Peter Benjamin Ethnogenesis in the tribal zone The Shaping of the Turks Studies on the peoples and cultures of the Eurasian steppes Bucuresti Ed Acad Romane 2011 ISBN 978 973 1871 96 7 Great Soviet Encyclopaedia 3rd ed Article Turkic Khaganate online 2005 05 16 at the Wayback Machine Rene Grousset Grousset Rene The Empire of the Steppes Rutgers University Press 1970 ISBN 0 8135 1304 9 Skaff Jonathan Karem Nicola Di Cosmo redaktor Military Culture in Imperial China Harvard University Press 2009 ISBN 978 0 674 03109 8 Wechsler Howard J T ai Tsung Reign 626 49 The Consolidator Denis Twitchett John Fairbank redaktorlar The Cambridge History of China Volume 3 Sui and T ang China Part I Cambridge University Press 1979 ISBN 978 0 521 21446 9 Wink Andre Al Hind The Making of the Indo Islamic World Brill Academic Publishers 2002 ISBN 0 391 04173 8 Nechaeva Ekaterina The Runaway Avars and Late Antique Diplomacy Ralph W Mathisen Danuta Shanzer redaktor Romans Barbarians and the Transformation of the Roman World Cultural Interaction and the Creation of Identity in Late Antiquity Ashgate 2011 175 181 ISBN 9780754668145 Sinor Denis The Cambridge History of Early Inner Asia Cambridge University Press 1990 ISBN 978 0 521 24304 9 Istinadlar Kultegin s Memorial Complex bitig kz 20 iyun 2020 2022 02 26 tarixinde Bilge Kagan s Memorial Complex bitig kz 20 iyun 2020 2022 02 04 tarixinde Orxon abidesinde siyasi mesajlar cademia edu 20 iyun 2020 2020 06 11 tarixinde Findley Carter The Turks in World History Oxford University Press 2004 seh 39 ISBN 978 0195177268 American Heritage Dictionary bartleby com 2000 2007 01 16 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2006 12 07 lauson G An Etymological Dictionary of Pre 13th Century Turkish 1972 s 542 543