Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
| xaqanlıq | |
| İkinci Göytürk xaqanlığı | |
|---|---|
 Göytürk xaqanlığının ərazisi, təxm. 700-ci il | |
| | |
| Rəsmi dilləri | Qədim türk dili |
| Dövlət dini | Tenqriçilik, Manilik |
| İdarəetmə forması | Monarxiya |
II Göytürk xaqanlığının yaranması
İkinci Göytürk xaqanlığı (682-744), Çin hakimiyyətinə daxil olan Göytürklər (Şərq Göytürk Xaqanlığı) Qutluq zamanında yenidən müstəqilliyinə qovuşdu. Buna görə bu dövlətə "Qutluq dövləti" də deyilir.
681-ci ildə Aşana ailəsindən Qutluq xaqan, Çinin şimalında yerləşmiş türk tayfalarını yenidən bir yerə toplamağı bacardı. Qutluq xaqan, xalqı yenidən bir yerə yığdığı üçün İltəris xaqan adını aldı. Onun dövründə göytürklər Çin əsarətindən çıxaraq müstəqil oldu. Göytürk şahzadələrinin Çin hökmdarlarının qızları ilə evlənmək ənənəsini aradan qaldırdı. Ordu və onun təchizatı gücləndirildi. Tanınmış alim Tonyukuk baş vəzir təyin edildi.
II Göytürk dövlə Qapağan xaqanın dövründə
691-ci ildə İltəris xaqan vəfat etdikdən sonra onun yerinə qardaşı Qapağan xaqan gəldi. Onun hakimiyyəti dövründə dövlətin iqtisadiyyatı gücləndirildi. Çinə ağır zərbə vuruldu və Çin göytürklərdən asılı vəziyyətə düşdü. 709-cu ildə qırğız və türkeş tayfaları göytürklərə tabe edildi. 715-ci ildə Qarluqlar məğlub edildi. 716-cı ildə Qapağan xaqan öldürüldü və onu hakimiyyətə oğlu İnel (Ünal) xaqan keçdi. Lakin Qapağan xaqanın qardaşı Bilgə, İnelin xaqanlığını qəbul etmədi. Tayfa bəyləri Bilgə xanı xaqan elan etdi. İnel öldürüldü.
Bilgə xaqanın hakimiyyət dövrü (716-734)
Gənc sərkərdə Kül Tigin 716-cı ildə hakimiyyəti ələ alıb qardaşı Bilgənin taxta çıxardı.Özü isə ordu başçısı seçildi.Bilgə xan kiçik qardaşı Kül tigin və baş vəzir Tonyukukla birlikdə dövləti idarə etməyə başladı və qüdrətli bir üçlük yarandı.Bilgə xaqanın əsas məqsədi türkləri bir xalq kimi qoruyub saxlamaq idi.
II Göytürk dövlətinin zəifləməsi və süqutu
Çinin müdafiə etdiyi uyğur birləşmələrinin Ötükənə aramsız hücumları, İpək Yolunun açar nöqtəsi olan Cunqariyanın Çinin nəzarətinə keçməsi, qərbdə On Ox qolunun hakimiyyətinə Türkeşlərin keçməsi və bu qolun güclənməsi nəticəsində II Göytürk dövləti tənəzzülə uğrayırdı. Bilgə Xaqanın məsləhətçisi Tonyukuku və kiçik qardaşı Kül Tigini itirməsindən sonra zəhərlənərək öldürülməsi səbəbindən yerinə keçən Tengri Xaqan uşaq yaşında idi. Daha sonra taxta çıxan xaqanlar atalarının qurduğu dövləti yaxşı idarə etmə bacarığı göstərə bilmədilər. Uyğurlar 744-ci ildə Ötükənə girərək II Göytürk xaqanlığına son qoydular.
İkinci Göytürk xaqanlarının siyahısı
İltəriş xaqan (680-691)
Qapağan xaqan (691-716)
İnel xaqan (716)
Bilgə xaqan (716-734)
Yollıq xaqan (734-39)
Bilgə Qutluq xan (739-41)
Qutluq Yabqu xaqan (741-42)
Ozmyş Khan Xaqan (742-43)
Bomei-Tegin Khan Xaqan (743-744)
Mənbə
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
xaqanliqIkinci Goyturk xaqanligiGoyturk xaqanliginin erazisi texm 700 ci il 682 744Resmi dilleri Qedim turk diliDovlet dini Tenqricilik ManilikIdareetme formasi MonarxiyaII Goyturk xaqanliginin yaranmasiIkinci Goyturk xaqanligi 682 744 Cin hakimiyyetine daxil olan Goyturkler Serq Goyturk Xaqanligi Qutluq zamaninda yeniden musteqilliyine qovusdu Buna gore bu dovlete Qutluq dovleti de deyilir 681 ci ilde Asana ailesinden Qutluq xaqan Cinin simalinda yerlesmis turk tayfalarini yeniden bir yere toplamagi bacardi Qutluq xaqan xalqi yeniden bir yere yigdigi ucun Ilteris xaqan adini aldi Onun dovrunde goyturkler Cin esaretinden cixaraq musteqil oldu Goyturk sahzadelerinin Cin hokmdarlarinin qizlari ile evlenmek enenesini aradan qaldirdi Ordu ve onun techizati guclendirildi Taninmis alim Tonyukuk bas vezir teyin edildi II Goyturk dovle Qapagan xaqanin dovrunde691 ci ilde Ilteris xaqan vefat etdikden sonra onun yerine qardasi Qapagan xaqan geldi Onun hakimiyyeti dovrunde dovletin iqtisadiyyati guclendirildi Cine agir zerbe vuruldu ve Cin goyturklerden asili veziyyete dusdu 709 cu ilde qirgiz ve turkes tayfalari goyturklere tabe edildi 715 ci ilde Qarluqlar meglub edildi 716 ci ilde Qapagan xaqan olduruldu ve onu hakimiyyete oglu Inel Unal xaqan kecdi Lakin Qapagan xaqanin qardasi Bilge Inelin xaqanligini qebul etmedi Tayfa beyleri Bilge xani xaqan elan etdi Inel olduruldu Bilge xaqanin hakimiyyet dovru 716 734 Genc serkerde Kul Tigin 716 ci ilde hakimiyyeti ele alib qardasi Bilgenin taxta cixardi Ozu ise ordu bascisi secildi Bilge xan kicik qardasi Kul tigin ve bas vezir Tonyukukla birlikde dovleti idare etmeye basladi ve qudretli bir ucluk yarandi Bilge xaqanin esas meqsedi turkleri bir xalq kimi qoruyub saxlamaq idi II Goyturk dovletinin zeiflemesi ve suqutuCinin mudafie etdiyi uygur birlesmelerinin Otukene aramsiz hucumlari Ipek Yolunun acar noqtesi olan Cunqariyanin Cinin nezaretine kecmesi qerbde On Ox qolunun hakimiyyetine Turkeslerin kecmesi ve bu qolun guclenmesi neticesinde II Goyturk dovleti tenezzule ugrayirdi Bilge Xaqanin meslehetcisi Tonyukuku ve kicik qardasi Kul Tigini itirmesinden sonra zeherlenerek oldurulmesi sebebinden yerine kecen Tengri Xaqan usaq yasinda idi Daha sonra taxta cixan xaqanlar atalarinin qurdugu dovleti yaxsi idare etme bacarigi gostere bilmediler Uygurlar 744 ci ilde Otukene girerek II Goyturk xaqanligina son qoydular Ikinci Goyturk xaqanlarinin siyahisiIlteris xaqan 680 691 Qapagan xaqan 691 716 Inel xaqan 716 Bilge xaqan 716 734 Yolliq xaqan 734 39 Bilge Qutluq xan 739 41 Qutluq Yabqu xaqan 741 42 Ozmys Khan Xaqan 742 43 Bomei Tegin Khan Xaqan 743 744 Menbe