Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Milli dövlət — qanuniliyini bir millətin müəyyən bir coğrafi sərhəd içindəki üstünlüyündən alan dövlət forması. Dövlət siyasi və geopolitik bir varlıq, ulus (millət) isə mədəni və ya etnik bir varlıqdır. Ulus dövlət qavramı isə bu ikisinin müəyyən bir coğrafiyada örtüşdürür, beləliklə də özündən əvvəl olan dövlət formaları ilə böyük ölçüdə fərqliləşir. Tarixdəki digər dövlətlərdən fərqli olaraq ulus dövlət modelində dövləti yaradan bütün vətəndaşların ortaq bir dili, ortaq bir mədəniyyətii və ortaq dəyərləri paylaşması əsasdır. Bundan başqa ulus dövlət qavramı hər millətin öz taleyini təyin etmək və muxtariyyət haqqına sahib olduğu fikrini müdafiə edir. Bu xüsusiyyəti ilə dünyadakı bir çox millətçi hərəkata ilham qaynağı olmuşdur.
Ulus dövlətin yaranması
Ümumilikdə ulus dövlətin Fransız inqilabı dövründə tarix səhnəsinə çıxmış olduğu qəbul edilir. Bu eyni zamanda feodalizmdən kapitalizmə keçid müddətini müəyyən edən dövrdür. Feodal dövlətdə üstün olan qanunilik anlayışına görə dövlətin sahibi və qanuniliyinin mənbəyi monarxiyadır. Feodal sistemin zəifləməyə başlaması ilə birlikdə güclənən burjuaziya sinifi siyasi ambisiyalarını həyata keçirmək üçün xalqın dəstəyini qazanmalı idi. Buradan başlayaraq qanuniliyin monarxdan alınaraq xalqa verilməsi prosesi içində millətçi axımların güc qazanması milli müstəqillik fikrinin kütlələrdə geniş tərəfdar tapmasını təmin etmişdir. Ancaq ulusun (millətin) yoxsa ulus dövlətin mi daha əvvəl meydana çıxması mübahisəli məsələdir. Millətçi düşüncələr daha çox ulusun daha əvvəldən var olduğunu iddia edirlər, onlara görə ulus dövlət bu ulusun üstünlük və müstəqillik tələblərini qarşılayacaq bir model olaraq ortaya çıxmışdır. Ancaq modernləşmə mərkəzli nəzəriyyələrə görə milli kimlik daha əvvəldən var olan dövlətin yeritdiyi siyasətin bir nəticəsidir XIX əsr Avropasında Sənaye inqilabı, çap mətbuatının inkişafı və yüksək səviyyəli təhsil sisteminin qurulması kimi hadisələrə bağlı olaraq dil, mədəniyyət və başqa dəyərlərin yayılmasının önü açılmışdır. Bunlar da ulus dövlətin formalaşmasını sürətləndirən proseslərdir.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Ulus-Devlet ve Milliyetçilik (Birikim dergisi) 2014-11-29 at the Wayback Machine
İstinadlar
- Zayıdzadə, Ayxan. . Milliyət Araşdırmalar Mərkəzi (az.). 21 noyabr 2021. Archived from the original on 2022-01-20. İstifadə tarixi: 20 yanvar 2022.
- Anthony D. Smith, The nation in history: historiographical debates about ethnicity and nationalism, UPNE, 2000, sf. 56
- Mealler: http://www.kuranmeali.org/arama/kuran_arama.aspx?searchQ=millet 2016-10-30 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Milli dovlet qanuniliyini bir milletin mueyyen bir cografi serhed icindeki ustunluyunden alan dovlet formasi Dovlet siyasi ve geopolitik bir varliq ulus millet ise medeni ve ya etnik bir varliqdir Ulus dovlet qavrami ise bu ikisinin mueyyen bir cografiyada ortusdurur belelikle de ozunden evvel olan dovlet formalari ile boyuk olcude ferqlilesir Tarixdeki diger dovletlerden ferqli olaraq ulus dovlet modelinde dovleti yaradan butun vetendaslarin ortaq bir dili ortaq bir medeniyyetii ve ortaq deyerleri paylasmasi esasdir Bundan basqa ulus dovlet qavrami her milletin oz taleyini teyin etmek ve muxtariyyet haqqina sahib oldugu fikrini mudafie edir Bu xususiyyeti ile dunyadaki bir cox milletci herekata ilham qaynagi olmusdur Fransa Burjua InqilabiUlus dovletin yaranmasiUmumilikde ulus dovletin Fransiz inqilabi dovrunde tarix sehnesine cixmis oldugu qebul edilir Bu eyni zamanda feodalizmden kapitalizme kecid muddetini mueyyen eden dovrdur Feodal dovletde ustun olan qanunilik anlayisina gore dovletin sahibi ve qanuniliyinin menbeyi monarxiyadir Feodal sistemin zeiflemeye baslamasi ile birlikde guclenen burjuaziya sinifi siyasi ambisiyalarini heyata kecirmek ucun xalqin desteyini qazanmali idi Buradan baslayaraq qanuniliyin monarxdan alinaraq xalqa verilmesi prosesi icinde milletci aximlarin guc qazanmasi milli musteqillik fikrinin kutlelerde genis terefdar tapmasini temin etmisdir Ancaq ulusun milletin yoxsa ulus dovletin mi daha evvel meydana cixmasi mubahiseli meseledir Milletci dusunceler daha cox ulusun daha evvelden var oldugunu iddia edirler onlara gore ulus dovlet bu ulusun ustunluk ve musteqillik teleblerini qarsilayacaq bir model olaraq ortaya cixmisdir Ancaq modernlesme merkezli nezeriyyelere gore milli kimlik daha evvelden var olan dovletin yeritdiyi siyasetin bir neticesidir XIX esr Avropasinda Senaye inqilabi cap metbuatinin inkisafi ve yuksek seviyyeli tehsil sisteminin qurulmasi kimi hadiselere bagli olaraq dil medeniyyet ve basqa deyerlerin yayilmasinin onu acilmisdir Bunlar da ulus dovletin formalasmasini suretlendiren proseslerdir Hemcinin baxMilletcilik MilletXarici kecidlerUlus Devlet ve Milliyetcilik Birikim dergisi 2014 11 29 at the Wayback MachineIstinadlarZayidzade Ayxan Milliyet Arasdirmalar Merkezi az 21 noyabr 2021 Archived from the original on 2022 01 20 Istifade tarixi 20 yanvar 2022 Anthony D Smith The nation in history historiographical debates about ethnicity and nationalism UPNE 2000 sf 56 Mealler http www kuranmeali org arama kuran arama aspx searchQ millet 2016 10 30 at the Wayback Machine