Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
"Tuti" jurnalı (az-əbcəd. طوطی) — həftəlik satirik, şəkilli jurnal.
| Tuti | |
|---|---|
| az-əbcəd. طوطی | |
 "Tuti" jurnalının 3 yanvar 1915-ci il tarixli 2-ci nömrəsi | |
| Baş redaktor | Cəfər Bünyadzadə |
| Növ | həftəlik satirik jurnal |
| Təsisçi | |
| Təsis tarixi | 27 dekabr 1914 (9 yanvar 1915) |
| Nəşrini dayandırıb | 29 iyun (12 iyul) 1917 |
| Ölkə | |
| Qərargah | |
| Dil | Azərbaycan dili |
Haqqında
"Tuti" jurnalı "Molla Nəsrəddin" jurnalının təsiri altında həftədə bir Bakıda Azərbaycan türkcəsində nəşr olunmuşdur. Siyasi, ədəbi, ictimai türk məzhəkə məcmuəsi idi. "Tuti" jurnalının redaktoru "Səda" qəzetinin mühərriri Cəfər Bünyadzadə, naşiri və sahibi Tağı Nağıyev idi. Jurnalın ilk nömrəsi 1914-cü il 27 dekabrda, sonuncu nömrəsi 1917-ci il 29 iyunda (cəmi 112 nömrə) buraxılmışdır. Birinci il bir nömrə, ikinci il 44 nömrə, üçüncü il 1916 - cı il iyulun 30 - na kimi 28 nömrə çıxmışdır. Dördüncü il "Tuti" inqilaba qədər çıxmışdır. Həmin il müdirliyi Dadaş Bünyadzadə dəröhdə edib. Məcmuə 15 gündə bir nəşr olunmağa başlamışdır. Birinci nömrədə ümumi başlığın yanında aşağıdakı elan verilmişdir:
 | Doğru, qərəzsiz və açıq türk dilində yazılıb cəmaətimizə nəfi və millət nöqteyi nəzərincə əhəmiyyətli maddələri təlim edən hər növ məqalələrə məcmuəmizdə yer verilir. |  |
Jurnal özündən əvvəl çıxan satirik jurnalları təkrar etməyəcəyini və onlardan tamamilə fərqlənəcəyini birinci nömrənin baş məqaləsində oxuculara vəd etmişdi və göstərmişdi ki, həmin məzhəkə jurnallarının məsləkini təqib etməyəcəkdir. Jurnal öz məsləkini məqalədə belə şərh edir:
| | Məcmuəmizin başında gedən şəklə diqqətlə baxınız, o, mənim məsləkimdir. Sağda bir çəmənlik, solda da bir xarabəzar bir bağ görünür. O bağda qurumuş bir ağacdan ağzı sınmış bir qəfəs asılmışdır. Oradan xilas olub üzüm çəmənliyə tərəf durmuşam. Arzum budur ki, sizlə bahəm inşallah, çəmənliyə yetişib, çayın kənarında, bülbüllərin cəh-cəhi eşidilən bir məqamda börkümüzü yanımıza qoyaraq çırt çubuğuna xod verək. | |
Məram və məqsədini açıqlayan jurnalın baş məqaləsindən hiss olunur ki, "Tuti"çilər insanların azad yaşayacaq bir dövrdə olmasını arzulayırlar. Lakin jurnalın komplektlərini vərəqlədikcə məlum olur ki, bu "azad dünya" çox dumanlı şəkildə təsəvvür edilir. Bir sıra müəlliflər əsil azad dünyanın köhnə quruluşu devirdikdən sonra yaranacağını dərk etmirdilər. Onlar xırda islahatlarla ümumi rifah qazanalacığını güman edirlər. Bu ideya materiallarda da öz əksini tapırdı.
Əməkdaşlar
"Tuti"də M.S.Ordubadi, S.Hüseyn, Ə.Şəmçizadə, Ə.Nəzmi, Səməd Mənsur, Y.V.Çəmənzəminli, C.Cabbarlı, Hacı Səlim Səyyah, Əli Məhzun İrəvanı, M.Hadi, M.Hacınski, S.Mümtaz və b. fəal iştirak edirdilər. Göründüyü kimi, müəlliflər məslək və əqidəcə müxtəlifdir. Bu müxtəliflik satirik yazılarda da öz əksini tapırdı. Bəzən açıq və cəsarətli yazılarının üstündə "Tuti" mühərrirlərini təqib edirdilər. Bəzi mühərrirlər isə, məsələn, Səməd Mənsur xalqı fəlakətdən qurtarmaq üçün Allahı köməyə çağırırdı. "Tuti" ilə eyni vaxtda Bakıda "Babayi-Əmir" və "Məzəli" jurnalları da çıxırdı. Bəzən bu jurnallar arasında adi, xırda məsələlər üstündə mübahisələr gedirdi.
Jurnalda əks olunan mövzular
Jurnalda ictimai-siyasi mövzularda, maarif, ədəbiyyat, incəsənət məsələlərinə dair, əsasən, xırda islahatçılıq, bəzən demokratik ruhda yazılar dərc olunurdu. "Tuti"də mütləqiyyət quruluşuna, müstəmləkə siyasətinə qarşı kəskin çıxışlar da olurdu. Senzuranın təzyiqi bəzən səhifələrin ağ qalması ilə nəticələnirdi. C.Məmmədquluzadə bu jurnalda "Dəmdəməki", "Molla Həsrətalı", "Dərdmənd", "Fəhlə", "Hərdəmxəyal" imzaları ilə yazılar dərc etdirirdi.
Həmçinin
Mənbə
- Cəlil Məmmədquluzadə Ensiklopediyası. Bakı, 2008. səh. 287 (az.)
- N.N.Zeynalov "Azərbaycan mətbuat tarixi", I hissə. Bakı, 1973, ADU-nun nəşriyyatı
- Vəliyev Akif Abdüləzim oğlu (Aşırlı). "Azərbaycan mətbuatı tarixi" (1875-1920), Bakı "Elm və Təhsil", 2009, 172 səh
Xarici keçidlər
- Tuti (jurnal) - Haqqinda.az[ölü keçid]
İstinadlar
- "Şahverdiyev A.B. Azərbaycan mətbuatı tarixi. "Təhsil" nəşriyyatı, 2006 - 248 səh" (PDF). 2016-03-05 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2018-10-03.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tuti jurnali az ebced طوطی heftelik satirik sekilli jurnal Tutiaz ebced طوطی Tuti jurnalinin 3 yanvar 1915 ci il tarixli 2 ci nomresiBas redaktor Cefer BunyadzadeNov heftelik satirik jurnalTesisci Tagi NagiyevTesis tarixi 27 dekabr 1914 9 yanvar 1915 Nesrini dayandirib 29 iyun 12 iyul 1917Olke AzerbaycanQerargah BakiDil Azerbaycan diliHaqqinda Tuti jurnali Molla Nesreddin jurnalinin tesiri altinda heftede bir Bakida Azerbaycan turkcesinde nesr olunmusdur Siyasi edebi ictimai turk mezheke mecmuesi idi Tuti jurnalinin redaktoru Seda qezetinin muherriri Cefer Bunyadzade nasiri ve sahibi Tagi Nagiyev idi Jurnalin ilk nomresi 1914 cu il 27 dekabrda sonuncu nomresi 1917 ci il 29 iyunda cemi 112 nomre buraxilmisdir Birinci il bir nomre ikinci il 44 nomre ucuncu il 1916 ci il iyulun 30 na kimi 28 nomre cixmisdir Dorduncu il Tuti inqilaba qeder cixmisdir Hemin il mudirliyi Dadas Bunyadzade derohde edib Mecmue 15 gunde bir nesr olunmaga baslamisdir Birinci nomrede umumi basligin yaninda asagidaki elan verilmisdir Dogru qerezsiz ve aciq turk dilinde yazilib cemaetimize nefi ve millet noqteyi nezerince ehemiyyetli maddeleri telim eden her nov meqalelere mecmuemizde yer verilir Jurnal ozunden evvel cixan satirik jurnallari tekrar etmeyeceyini ve onlardan tamamile ferqleneceyini birinci nomrenin bas meqalesinde oxuculara ved etmisdi ve gostermisdi ki hemin mezheke jurnallarinin meslekini teqib etmeyecekdir Jurnal oz meslekini meqalede bele serh edir Mecmuemizin basinda geden sekle diqqetle baxiniz o menim meslekimdir Sagda bir cemenlik solda da bir xarabezar bir bag gorunur O bagda qurumus bir agacdan agzi sinmis bir qefes asilmisdir Oradan xilas olub uzum cemenliye teref durmusam Arzum budur ki sizle bahem insallah cemenliye yetisib cayin kenarinda bulbullerin ceh cehi esidilen bir meqamda borkumuzu yanimiza qoyaraq cirt cubuguna xod verek Meram ve meqsedini aciqlayan jurnalin bas meqalesinden hiss olunur ki Tuti ciler insanlarin azad yasayacaq bir dovrde olmasini arzulayirlar Lakin jurnalin komplektlerini vereqledikce melum olur ki bu azad dunya cox dumanli sekilde tesevvur edilir Bir sira muellifler esil azad dunyanin kohne qurulusu devirdikden sonra yaranacagini derk etmirdiler Onlar xirda islahatlarla umumi rifah qazanalacigini guman edirler Bu ideya materiallarda da oz eksini tapirdi Emekdaslar Tuti de M S Ordubadi S Huseyn E Semcizade E Nezmi Semed Mensur Y V Cemenzeminli C Cabbarli Haci Selim Seyyah Eli Mehzun Irevani M Hadi M Hacinski S Mumtaz ve b feal istirak edirdiler Gorunduyu kimi muellifler meslek ve eqidece muxtelifdir Bu muxteliflik satirik yazilarda da oz eksini tapirdi Bezen aciq ve cesaretli yazilarinin ustunde Tuti muherrirlerini teqib edirdiler Bezi muherrirler ise meselen Semed Mensur xalqi felaketden qurtarmaq ucun Allahi komeye cagirirdi Tuti ile eyni vaxtda Bakida Babayi Emir ve Mezeli jurnallari da cixirdi Bezen bu jurnallar arasinda adi xirda meseleler ustunde mubahiseler gedirdi Jurnalda eks olunan movzularJurnalda ictimai siyasi movzularda maarif edebiyyat incesenet meselelerine dair esasen xirda islahatciliq bezen demokratik ruhda yazilar derc olunurdu Tuti de mutleqiyyet qurulusuna mustemleke siyasetine qarsi keskin cixislar da olurdu Senzuranin tezyiqi bezen sehifelerin ag qalmasi ile neticelenirdi C Memmedquluzade bu jurnalda Demdemeki Molla Hesretali Derdmend Fehle Herdemxeyal imzalari ile yazilar derc etdirirdi HemcininAri jurnal Mesel jurnal Kelniyyet jurnal MenbeCelil Memmedquluzade Ensiklopediyasi Baki 2008 seh 287 az N N Zeynalov Azerbaycan metbuat tarixi I hisse Baki 1973 ADU nun nesriyyati Veliyev Akif Abdulezim oglu Asirli Azerbaycan metbuati tarixi 1875 1920 Baki Elm ve Tehsil 2009 172 sehXarici kecidlerTuti jurnal Haqqinda az olu kecid Istinadlar Sahverdiyev A B Azerbaycan metbuati tarixi Tehsil nesriyyati 2006 248 seh PDF 2016 03 05 tarixinde PDF Istifade tarixi 2018 10 03