Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
"Babayi-Əmir" jurnalı (az-əbcəd. بابای امیر) — Bakıda 1915–1916-cı illərdə çıxan həftəlik ədəbi və ictimai-siyasi satirik jurnal.
| Babayi-Əmir | |
|---|---|
| az-əbcəd. بابای امیر | |
 "Babayi-Əmir" jurnalının 21 aprel 1915-ci il tarixli ilk nömrəsi | |
| Baş redaktor | Əliabbas Müznib |
| Növ | satirik jurnal |
| Təsisçi | Əbülfəz Mütəlliboğlu |
| Təsis tarixi | 21 aprel (4 may) 1915 |
| Nəşrini dayandırıb | 17 (30) oktyabr 1916 |
| Ölkə | |
| Qərargah | Bakı |
| Dil | Azərbaycan dili |
Jurnalın yaranma tarixi
Mətbuatda "zərərli istiqamətli" yazılarına görə Sibirə sürgün edilən Əliabbas Müznibi Romanovlar sülaləsinin üç yüz illiyi münasibətilə əfvə düşdükdən sonra 1913-cü ildə Bakıya qayıdır və yeni mətbu orqanlar yaratmağa başlayır. Lakin sürgün həyatını nəzərə alan yerli çap orqanları onun qəzet təsis etməyinin qarşısını alır. Ə.Müznibi 1914- cü ildə bu işin çarəsini taparaq, fənd işlədib yaşca özündən böyük olan qardaşı Əbülfəz Mütəllibzadənin adına "Dirilik", 1915-ci ilin aprel ayından isə "Babayi-Əmir" adlı satirik jurnalı qeydiyyatdan keçirir.
Beləliklə, "Babayi-Əmir" jurnalı "Dirilik" məcmuəsinin nəşriyyatı olaraq, 1915-ci il 21 apreldən 1916-cı il 17 oktyabradək Bakıda nəşr olunmuşdur. Jurnalın redaktoru şair və ədəbiyyatşünas Əliabbas Müznib, sahibi, naşiri isə onun qardaşı Əbülfəz Mütəlliboğlu olmuşdur. "Babayi-Əmir" jurnalının nəşrinə "Molla Nəsrəddin" jurnalının böyük təsiri olmuşdur. İlk sayında "Gəlmişəm" adlı baş məqaləsində jurnal mətbuat aləminə gəlişini satirik tərzdə belə çatdırır:
 | Nə eləyim, dərd çox, yük ağır, qüvvət az, zülm çox, hümmət yox! Baş məqalədə jurnal dünya müharibəsindən yazacağını, alman qoşunlarının azğınlığını təsvir edəcəyini qələmə alırdı. |  |
Alman imperatoru Vilhelmə müraciət edən məqalə müəllifi yazırdı:
| | Ey biinsaf Vilhelm. Sənin Allahın, peyğəmbərin, dinin, imanın yoxdurmu? Əgər sənin məqsədin yer almaqsa, tut düz dünyanı, gözünə girsin, daha heyvan kimi qoca və qarıları qırmaq, qızların namusuna toxunmaq, arvadların qarnını cırmaq, fəqir-füqəranın mal-əmlakını dağıtmaq, məbədlərini yandırmaq nə üçünüdür? | |
Jurnalda dərc olunan mövzular
"Babayi-Əmir"in səhifələrində mədəniyyət məsələləri, satqın ziyalılar, dini fanatizm əleyhinə mübarizə və s. mövzularda yazılara, rəsmlərə geniş yer verilirdi. Yazıları əsasən şeirlərdən ibarət idi. Sələfi "Molla Nəsrəddin" jurnalı kimi, "Babayi-Əmir"də də felyeton, satirik şeir və s. janrlardan istifadə edilirdi. "Babayi-Əmir"in əməkdaşları arasında M.S.Ordubadi, Əli Nəzmi, Seyid Hüseyn, Ə.Vahid, B.Abbaszadə (Hambal), H.İ.Qasımov və başqaları vardı. Həmçinin jurnalda Əliabbas Müznib və "Dirilik"in digər mühərrirləri və şairləri iştirak edirdilər. Eyni zamanda jurnalda Cəfər Cabbarlı, Əliağa Vahidin felyetonları, satirik şeirləri də dərc olunmuşdur.
Babayi-Əmirin əhatə etdiyi ədəbi ictimai məsələlərdə müxtəlif idi. Mütərəqqi ədiblərin jurnalın ətrafına toplaşması və Ə.Müznibinin tərcümeyi-halı yerli çar orqanlarının, Senzura Komitəsinin ciddi narahatlığına səbəb olmuşdu. Qafqaz canişininin mülki işlər üzrə köməkçisi knyaz Orlovun canişini G.S.Kovalyova yazdığı məxfi məktubunda deyilir:
| | Hörmətli cənab Georgi Samolyoviç! Arayışı təqdim edərək Əlahəzrətdən Bakı şəhərində tatar (Azərbaycan) dilində çıxan "Babayi-Əmir" yumoristik jurnalının redaktorunu hüzurunuza çağırmağınızı, onun bahalığın hökm sürdüyü, əhalinin kasıb təbəqəsinin maddi təminatında çatışmazlıqların açıq-aşkar şəkildə hiss olunduğu bir vaxtda, əhalinin bir hissəsini digər hissəsinə qarşı qoyaraq jurnalın səhifələrində araqızışdırıcı məqalələr yerləşdirilməsinə yol verməməyinizi xahiş edirik. | |
C.Məmmədquluzadə Ensiklopediyasında belə iddia edilir ki, jurnalın cəmi 65 nömrəsi çapdan çıxmışdır. A. Şahverdiyevin fikrinə görə isə jurnalda 30 dekabr 1915-ci ilə qədər 31 nömrə, 2-ci il 1916-cı ildə 29 nömrə, cəmi 60 nömrə çıxmışdır.
Həmçinin ensiklopediyada göstərilir ki, jurnalın 26-31-ci nömrələri üçün Əzim Əzimzadə rəngli rəsmlər çəkmişdir. İyirmi altıncı nömrəsinədək jurnal rəngsiz çap olunurdu. N.Zeynalov və A.Aşırlı fikrinə görə isə jurnalın 27 nömrəsi karikaturasız çıxmışdır. 27-ci nömrədən sonra jurnalda Əzim Əzimzadənin karikaturaları görünməyə başlamışdır.
C.Cabbarlının fəaliyyəti
C.Cabbarlının yaradıcılığının birinci dövrü "Babayi-Əmir" jurnalı ilə bağlıdır. Onun burada 50-dən çox satirik şeiri çıxmışdır. C.Cabbarlı öz şeirlərini "Qəyur Əyyar", "Şətrəng Əyyar" təxəllüsləri ilə çap etdirirdi. Bu şeirlərdə Sabir satirasının güclü təsiri vardır. "Görməmişəm, eşitməmişəm" şeirində xalqın qeydinə qalmayıb keflərini çəkən və "beş şahı varı gəzən" dövlətlilər, "Qaç, baba" şeirində qadın azadlığının düşmənləri, "Arvadlar deyirlər" şeirində hər gün qumar oynayıb arvadının sırğasınacan uduzan sərxoş, əyya. kişilər tənqid olunur. C.Cabbarlının şeirləri içərisində ən qüvvətlisi "Üstünə" adlı satiradır. Burada kəskin bir dil ilə o dövrün acı həqiqətləri eydana çıxarılıb tənqid edilir. Jurnalın səhifələrində Ə.Vahidində satirik şeirlərinə və felyetonlarına rast gəlmək mümkün olur. Vahid satirik şeirlərində cəhalət və mövhumatı, ümumiyyətlə feodal-patriarxal həyatı, ruhaniləri və istismarçı sinifləri kəskin tənqid edirdi.
Jurnalın bağlanması
"Zərərli istiqamətinə görə" "Babayi-Əmir" jurnalının nəşri 1916-cı il oktyabrın 17-də dayandırılmışdır.
Həmçinin bax
- Arı (jurnal)
- Bəhlul (jurnal)
- Kəlniyyət (jurnal)
- Akif Aşırlı "Azərbaycan mətbuat tarixi" I hissə, Bakı-2009
- N.N.Zeynalov "Azərbaycan mətbuat tarixi", I hissə. Bakı, 1973, ADU-nun nəşriyyatı
İstinadlar
- "Şahverdiyev A.B. Azərbaycan mətbuatı tarixi. "Təhsil" nəşriyyatı, 2006 - 248 səh" (PDF). 2016-03-05 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2018-10-23.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Babayi Emir jurnali az ebced بابای امیر Bakida 1915 1916 ci illerde cixan heftelik edebi ve ictimai siyasi satirik jurnal Babayi Emiraz ebced بابای امیر Babayi Emir jurnalinin 21 aprel 1915 ci il tarixli ilk nomresiBas redaktor Eliabbas MuznibNov satirik jurnalTesisci Ebulfez MutellibogluTesis tarixi 21 aprel 4 may 1915Nesrini dayandirib 17 30 oktyabr 1916Olke AzerbaycanQerargah BakiDil Azerbaycan diliJurnalin yaranma tarixiMetbuatda zererli istiqametli yazilarina gore Sibire surgun edilen Eliabbas Muznibi Romanovlar sulalesinin uc yuz illiyi munasibetile efve dusdukden sonra 1913 cu ilde Bakiya qayidir ve yeni metbu orqanlar yaratmaga baslayir Lakin surgun heyatini nezere alan yerli cap orqanlari onun qezet tesis etmeyinin qarsisini alir E Muznibi 1914 cu ilde bu isin caresini taparaq fend isledib yasca ozunden boyuk olan qardasi Ebulfez Mutellibzadenin adina Dirilik 1915 ci ilin aprel ayindan ise Babayi Emir adli satirik jurnali qeydiyyatdan kecirir Belelikle Babayi Emir jurnali Dirilik mecmuesinin nesriyyati olaraq 1915 ci il 21 aprelden 1916 ci il 17 oktyabradek Bakida nesr olunmusdur Jurnalin redaktoru sair ve edebiyyatsunas Eliabbas Muznib sahibi nasiri ise onun qardasi Ebulfez Mutelliboglu olmusdur Babayi Emir jurnalinin nesrine Molla Nesreddin jurnalinin boyuk tesiri olmusdur Ilk sayinda Gelmisem adli bas meqalesinde jurnal metbuat alemine gelisini satirik terzde bele catdirir Ne eleyim derd cox yuk agir quvvet az zulm cox hummet yox Bas meqalede jurnal dunya muharibesinden yazacagini alman qosunlarinin azginligini tesvir edeceyini qeleme alirdi Alman imperatoru Vilhelme muraciet eden meqale muellifi yazirdi Ey biinsaf Vilhelm Senin Allahin peygemberin dinin imanin yoxdurmu Eger senin meqsedin yer almaqsa tut duz dunyani gozune girsin daha heyvan kimi qoca ve qarilari qirmaq qizlarin namusuna toxunmaq arvadlarin qarnini cirmaq feqir fuqeranin mal emlakini dagitmaq mebedlerini yandirmaq ne ucunudur Jurnalda derc olunan movzular Babayi Emir in sehifelerinde medeniyyet meseleleri satqin ziyalilar dini fanatizm eleyhine mubarize ve s movzularda yazilara resmlere genis yer verilirdi Yazilari esasen seirlerden ibaret idi Selefi Molla Nesreddin jurnali kimi Babayi Emir de de felyeton satirik seir ve s janrlardan istifade edilirdi Babayi Emir in emekdaslari arasinda M S Ordubadi Eli Nezmi Seyid Huseyn E Vahid B Abbaszade Hambal H I Qasimov ve basqalari vardi Hemcinin jurnalda Eliabbas Muznib ve Dirilik in diger muherrirleri ve sairleri istirak edirdiler Eyni zamanda jurnalda Cefer Cabbarli Eliaga Vahidin felyetonlari satirik seirleri de derc olunmusdur Babayi Emirin ehate etdiyi edebi ictimai meselelerde muxtelif idi Mutereqqi ediblerin jurnalin etrafina toplasmasi ve E Muznibinin tercumeyi hali yerli car orqanlarinin Senzura Komitesinin ciddi narahatligina sebeb olmusdu Qafqaz canisininin mulki isler uzre komekcisi knyaz Orlovun canisini G S Kovalyova yazdigi mexfi mektubunda deyilir Hormetli cenab Georgi Samolyovic Arayisi teqdim ederek Elahezretden Baki seherinde tatar Azerbaycan dilinde cixan Babayi Emir yumoristik jurnalinin redaktorunu huzurunuza cagirmaginizi onun bahaligin hokm surduyu ehalinin kasib tebeqesinin maddi teminatinda catismazliqlarin aciq askar sekilde hiss olundugu bir vaxtda ehalinin bir hissesini diger hissesine qarsi qoyaraq jurnalin sehifelerinde araqizisdirici meqaleler yerlesdirilmesine yol vermemeyinizi xahis edirik C Memmedquluzade Ensiklopediyasinda bele iddia edilir ki jurnalin cemi 65 nomresi capdan cixmisdir A Sahverdiyevin fikrine gore ise jurnalda 30 dekabr 1915 ci ile qeder 31 nomre 2 ci il 1916 ci ilde 29 nomre cemi 60 nomre cixmisdir Hemcinin ensiklopediyada gosterilir ki jurnalin 26 31 ci nomreleri ucun Ezim Ezimzade rengli resmler cekmisdir Iyirmi altinci nomresinedek jurnal rengsiz cap olunurdu N Zeynalov ve A Asirli fikrine gore ise jurnalin 27 nomresi karikaturasiz cixmisdir 27 ci nomreden sonra jurnalda Ezim Ezimzadenin karikaturalari gorunmeye baslamisdir C Cabbarlinin fealiyyeti C Cabbarlinin yaradiciliginin birinci dovru Babayi Emir jurnali ile baglidir Onun burada 50 den cox satirik seiri cixmisdir C Cabbarli oz seirlerini Qeyur Eyyar Setreng Eyyar texellusleri ile cap etdirirdi Bu seirlerde Sabir satirasinin guclu tesiri vardir Gormemisem esitmemisem seirinde xalqin qeydine qalmayib keflerini ceken ve bes sahi vari gezen dovletliler Qac baba seirinde qadin azadliginin dusmenleri Arvadlar deyirler seirinde her gun qumar oynayib arvadinin sirgasinacan uduzan serxos eyya kisiler tenqid olunur C Cabbarlinin seirleri icerisinde en quvvetlisi Ustune adli satiradir Burada keskin bir dil ile o dovrun aci heqiqetleri eydana cixarilib tenqid edilir Jurnalin sehifelerinde E Vahidinde satirik seirlerine ve felyetonlarina rast gelmek mumkun olur Vahid satirik seirlerinde cehalet ve movhumati umumiyyetle feodal patriarxal heyati ruhanileri ve istismarci sinifleri keskin tenqid edirdi Jurnalin baglanmasi Zererli istiqametine gore Babayi Emir jurnalinin nesri 1916 ci il oktyabrin 17 de dayandirilmisdir Hemcinin baxAri jurnal Behlul jurnal Kelniyyet jurnal Akif Asirli Azerbaycan metbuat tarixi I hisse Baki 2009 N N Zeynalov Azerbaycan metbuat tarixi I hisse Baki 1973 ADU nun nesriyyatiIstinadlar Sahverdiyev A B Azerbaycan metbuati tarixi Tehsil nesriyyati 2006 248 seh PDF 2016 03 05 tarixinde PDF Istifade tarixi 2018 10 23