Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Romanovlar sülaləsi (rus. Романовы) — Rusiya imperiyasını təqribən 305 il idarə edən sülalə. XIV əsrdən bəri tanınan və əvvəl Koşkin, sonra Zaharin, XVI əsrdə isə Romanov adını alan boyarlar ailəsidir.
| Romanovlar sülaləsi | |
|---|---|
 | |
| Ölkə | |
| Banisi | Mixail Fyodoroviç Romanov |
| Sonuncu hökmdar | II Nikolay |
| Hazırkı rəhbər | |
| Əsası qoyulub | 1613 |
| Soyun kəsilməsi | 1917 |
| Titullar | |
| Bütün Rusiyanın çarı, Ümumrusiya imperatoru | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Xanədanın qurulması
Moskvanın böyük şahzadəsi I İvan Kalitanın dövründə yaşayan Moskvalı boyar Andrey İvanoviç Kobyla'nın (Kambila) soyundan gələn Romanovlar adlarını Roman Yurevdən (ö. 1543) alırlar. Yurevin qızı Anastasiya Romanovna, ilk Rus çarı Qorxunc İvanın ilk arvadı idi. Anastasiyanın qardaşı Nikita Romanoviçin uşaqları da babalarının şərəfinə Romanov adını mənimsədi. Rüriklər sülaləsinin son rəhbəri I Fyodorun 1598-ci ildə ölməsindən sonra Rusiya, Qarışıqlıq Dövrü (1598–1613) olaraq bilinən siyasi böhran dövrünə girdi. Bu dövr ölkə məclisinin Nikitanın nəvəsi Mixail Fyodoroviç Romanov çar seçməsiylə sona çatdı.
Lənət məsələsi
Rusların Romanovlar sülaləsi vaxtilə yerə basdırılan qadının qarğışına tuş gəlib. Çar Aleksey Mixayloviç Romanovun hakimiyyəti dövründə (1645–1676) xalq üsyanı zamanı əsgərlər qiyamçılardan birinin arvadı və uşağını boğaza qədər torpağa basdırıb onların gözləri baxa-baxa ölməsinə şərait yaradırlar. Bu zaman övladı gözü qarşısında can verən bu qadın bütün Romanovlar nəslinə lənət yağdırır. Çarın ilk nikahından olan üç oğlundan ikisi dərhal ölür. Üçüncüsü Fyodor Alekseyeviç isə ağıldan kəm, zəif və sonsuz olur. Çarın digər arvaddan olan oğlu da Fyodor kimi xəstə olur və 30 yaşında vəfat edir. Çar I Pyotrun isə başına gələnləri hər kəs bilir. Onun 11 uşağından səkkizi gənc yaşlarında vəfat edir. O, yeganə varisi Alekseyi atasının apardığı islahatlara əməl etmədiyinə görə dar ağacından asdırır.
Sülalənin güclənməsi
Romanovlar 1797'yə qədər nizamlı bir varislik sistemi yarada bilmədilər. Rəhbərliklərinin ilk əsrində taxta, Rurik ailəsində olduğu kimi adətən çarın ən böyük oğlu, əgər oğlu yoxdursa ən yaxın və yaşca ən böyük kişi qohumu keçirdi. Beləcə Mixailin yerinə oğlu Aleksey, onun yerinə də oğlu III. Fyodor çar oldu. Amma Fyodor'un ölümündən sonra həm qardaşı İvan, həm də ögey qardaşı Pyotr taxt üzərində haqq iddia etdi. Ölkə məclisi Pyotru çar seçsə də, İvanın ailəsinin gözətçi birlikləri üsyana təşviq etməsi nəticəsində hər ikisinə də I Pyotr və V. İvan adlarıyla tac geydirildi (1682).
İvanın 1696'da ölməsiylə Pyotr tək başına çar oldu və 16 fevral 1722'də çarlara vəliəhd müəyyən etmək haqqını qazandıran varislik qanununu qüvvəyə qoydu. Amma imperator ünvanını alan ilk rus çarı olan Pyotr, vəliəhdini təyin etmədən vəfat etdi və taxta onun ikinci xanımı I. Yekaterina keçdi. I. Yekaterinanın 1727-ci ildə ölümünün ardından taxt I. Pyotrun nəvəsi II. Pyotra keçdi. Onun 1730`da ölməsindən sonra V. İvanın həyatdakı kiçik qızı Anna çariça oldu. Anna 1740'da öldüyü zaman bacısının qızı olan Anna Leopoldovna'nın iki aylıq oğlu VI. İvan çar elan edildi. Anna Leopoldovna isə Braunschweig-Wolfenbüttel xanədanına mənsub oğlunun taxt naibliyini boynuna götürdü. Amma ertəsi il taxtdan endirilən İvanın yerinə I Pyotr ilə I. Yekaterinanın qızı Yelizaveta keçdi. Yelizavetanın yerinə 1762'de Holstein-Gottorp xanədanından gələn qardaşı oğlu III. Pyotrun çar olmasıyla Romanovlarının kişi qolu aradan qalxdı, amma Romanov adı qorundu.
III. Pyotr çox qısa sürən rəhbərliyinin ardından 15 yaşında toy günündə vəfat etdi və 1762–96 illərində, Anhalt-Zerbst xanədanından bir Alman şahzadəsi olan arvadı, II. Yekaterina adıyla hökm sürdü. Daha sonra onun III. Pyotrdan olma oğlu I. Pavel taxta çıxdı.
I. Pavel 5 aprel 1797'de varislik qanununu dəyişdirərək taxtın Romanov ailəsinin üzvlərinə müəyyən bir nizam içində keçməsini nəzərdə tutan yeni bir sistem gətirdi. Amma oğlu və vəliəhdi I. Aleksandrı dəstəkləyən bir saray çevrilişi nəticəsində öldürüldü. Aleksandrın ölümündən sonra isə taxtın qanuni varisi olan qardaşı Konstantinin, o biri qardaşı I. Nikolayın lehinə taxtdan gizlicə imtina etməsi, varislik mövzusunda qarışıqlığa gətirib çıxardı. Daha sonra taxta çıxışlarda Pavel'in qoyduğu qaydalara riayət edildi və ölkəni sırasıyla II. Aleksandr, III. Aleksandr və II. Nikolay idarə etdi.
Çöküş
II. Nikolay qardaşı Mixail lehinə 2 mart 1917-ci ildə çəkilmək məcburiyyətində qaldı, amma Mixail taxta çıxmağı rədd etdi. Nikolay və ailəsinin bütün üzvləri iyul 1918-ci ildə Yekaterinburg'da gülləyə düzüldülər. Sonrakı günlərdə Romanov ailəsinin bir çox üzvü daha güllələndi, bəziləri isə ölkə xaricinə çıxdı. Avropaya qaçan Romanov şahzadələrindən çoxu taxt üzərində haqq iddia etdilər.
Mənbələr
- Романовы // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890–1907.
- Веселовский С. Б. Род Кобылы // Исследования по истории класса служилых землевладельцев. — М.: Наука, 1969. — 584 с. — 4500 экз.
- Родословная книга Всероссiйскаго дворянства. // Составилъ В. Дурасов. — Ч. I. — Градъ Св. Петра, 1906.
- Лобашкова, T. A. Династия Романовых: биобиблиографический указатель. — М.: Российский фонд культуры; Российский архив; TRITE, 2007.
- Коняев Н. М. Подлинная история Дома Романовых. — Вече, 2009. — 672 с. — (Классическая история). — ISBN 5-9533-0216-9. ISBN 978-5-9533-2483-0.
- История родов русского дворянства: В 2 кн. / авт.-сост. П. Н. Петров. — М.: Современник; Лексика, 1991. — Т. 1. — С. 23–38. — 50 000 экз. — ISBN 5-270-01513-7. [1]
- Ростовцев Е. А., Сосницкий Д. А. Романовы в исторической памяти российского общества рубежа XX–XXI вв.: постановка проблемы // К 400-летию Дома Романовых. Монархии и династии в истории Европы и России: Сб. материалов межд. научной конф.: в 2 ч. — СПб.: Скифия-Принт, 2013. Ч. 1. С.336–356.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Romanovlar sulalesi rus Romanovy Rusiya imperiyasini teqriben 305 il idare eden sulale XIV esrden beri taninan ve evvel Koskin sonra Zaharin XVI esrde ise Romanov adini alan boyarlar ailesidir Romanovlar sulalesiOlke Car Rusiyasi Rusiya imperiyasiBanisi Mixail Fyodorovic RomanovSonuncu hokmdar II NikolayHazirki rehberEsasi qoyulub 1613Soyun kesilmesi 1917TitullarButun Rusiyanin cari Umumrusiya imperatoru Vikianbarda elaqeli mediafayllarXanedanin qurulmasiMoskvanin boyuk sahzadesi I Ivan Kalitanin dovrunde yasayan Moskvali boyar Andrey Ivanovic Kobyla nin Kambila soyundan gelen Romanovlar adlarini Roman Yurevden o 1543 alirlar Yurevin qizi Anastasiya Romanovna ilk Rus cari Qorxunc Ivanin ilk arvadi idi Anastasiyanin qardasi Nikita Romanovicin usaqlari da babalarinin serefine Romanov adini menimsedi Rurikler sulalesinin son rehberi I Fyodorun 1598 ci ilde olmesinden sonra Rusiya Qarisiqliq Dovru 1598 1613 olaraq bilinen siyasi bohran dovrune girdi Bu dovr olke meclisinin Nikitanin nevesi Mixail Fyodorovic Romanov car secmesiyle sona catdi Lenet meselesiRuslarin Romanovlar sulalesi vaxtile yere basdirilan qadinin qargisina tus gelib Car Aleksey Mixaylovic Romanovun hakimiyyeti dovrunde 1645 1676 xalq usyani zamani esgerler qiyamcilardan birinin arvadi ve usagini bogaza qeder torpaga basdirib onlarin gozleri baxa baxa olmesine serait yaradirlar Bu zaman ovladi gozu qarsisinda can veren bu qadin butun Romanovlar nesline lenet yagdirir Carin ilk nikahindan olan uc oglundan ikisi derhal olur Ucuncusu Fyodor Alekseyevic ise agildan kem zeif ve sonsuz olur Carin diger arvaddan olan oglu da Fyodor kimi xeste olur ve 30 yasinda vefat edir Car I Pyotrun ise basina gelenleri her kes bilir Onun 11 usagindan sekkizi genc yaslarinda vefat edir O yegane varisi Alekseyi atasinin apardigi islahatlara emel etmediyine gore dar agacindan asdirir Sulalenin guclenmesiRomanovlar 1797 ye qeder nizamli bir varislik sistemi yarada bilmediler Rehberliklerinin ilk esrinde taxta Rurik ailesinde oldugu kimi adeten carin en boyuk oglu eger oglu yoxdursa en yaxin ve yasca en boyuk kisi qohumu kecirdi Belece Mixailin yerine oglu Aleksey onun yerine de oglu III Fyodor car oldu Amma Fyodor un olumunden sonra hem qardasi Ivan hem de ogey qardasi Pyotr taxt uzerinde haqq iddia etdi Olke meclisi Pyotru car secse de Ivanin ailesinin gozetci birlikleri usyana tesviq etmesi neticesinde her ikisine de I Pyotr ve V Ivan adlariyla tac geydirildi 1682 Ivanin 1696 da olmesiyle Pyotr tek basina car oldu ve 16 fevral 1722 de carlara veliehd mueyyen etmek haqqini qazandiran varislik qanununu quvveye qoydu Amma imperator unvanini alan ilk rus cari olan Pyotr veliehdini teyin etmeden vefat etdi ve taxta onun ikinci xanimi I Yekaterina kecdi I Yekaterinanin 1727 ci ilde olumunun ardindan taxt I Pyotrun nevesi II Pyotra kecdi Onun 1730 da olmesinden sonra V Ivanin heyatdaki kicik qizi Anna carica oldu Anna 1740 da olduyu zaman bacisinin qizi olan Anna Leopoldovna nin iki ayliq oglu VI Ivan car elan edildi Anna Leopoldovna ise Braunschweig Wolfenbuttel xanedanina mensub oglunun taxt naibliyini boynuna goturdu Amma ertesi il taxtdan endirilen Ivanin yerine I Pyotr ile I Yekaterinanin qizi Yelizaveta kecdi Yelizavetanin yerine 1762 de Holstein Gottorp xanedanindan gelen qardasi oglu III Pyotrun car olmasiyla Romanovlarinin kisi qolu aradan qalxdi amma Romanov adi qorundu III Pyotr cox qisa suren rehberliyinin ardindan 15 yasinda toy gununde vefat etdi ve 1762 96 illerinde Anhalt Zerbst xanedanindan bir Alman sahzadesi olan arvadi II Yekaterina adiyla hokm surdu Daha sonra onun III Pyotrdan olma oglu I Pavel taxta cixdi I Pavel 5 aprel 1797 de varislik qanununu deyisdirerek taxtin Romanov ailesinin uzvlerine mueyyen bir nizam icinde kecmesini nezerde tutan yeni bir sistem getirdi Amma oglu ve veliehdi I Aleksandri destekleyen bir saray cevrilisi neticesinde olduruldu Aleksandrin olumunden sonra ise taxtin qanuni varisi olan qardasi Konstantinin o biri qardasi I Nikolayin lehine taxtdan gizlice imtina etmesi varislik movzusunda qarisiqliga getirib cixardi Daha sonra taxta cixislarda Pavel in qoydugu qaydalara riayet edildi ve olkeni sirasiyla II Aleksandr III Aleksandr ve II Nikolay idare etdi CokusII Nikolay qardasi Mixail lehine 2 mart 1917 ci ilde cekilmek mecburiyyetinde qaldi amma Mixail taxta cixmagi redd etdi Nikolay ve ailesinin butun uzvleri iyul 1918 ci ilde Yekaterinburg da gulleye duzulduler Sonraki gunlerde Romanov ailesinin bir cox uzvu daha gullelendi bezileri ise olke xaricine cixdi Avropaya qacan Romanov sahzadelerinden coxu taxt uzerinde haqq iddia etdiler MenbelerRomanovy Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona v 86 t 82 t i 4 dop SPb 1890 1907 Veselovskij S B Rod Kobyly Issledovaniya po istorii klassa sluzhilyh zemlevladelcev M Nauka 1969 584 s 4500 ekz Rodoslovnaya kniga Vserossijskago dvoryanstva Sostavil V Durasov Ch I Grad Sv Petra 1906 Lobashkova T A Dinastiya Romanovyh biobibliograficheskij ukazatel M Rossijskij fond kultury Rossijskij arhiv TRITE 2007 Konyaev N M Podlinnaya istoriya Doma Romanovyh Veche 2009 672 s Klassicheskaya istoriya ISBN 5 9533 0216 9 ISBN 978 5 9533 2483 0 Istoriya rodov russkogo dvoryanstva V 2 kn avt sost P N Petrov M Sovremennik Leksika 1991 T 1 S 23 38 50 000 ekz ISBN 5 270 01513 7 1 Rostovcev E A Sosnickij D A Romanovy v istoricheskoj pamyati rossijskogo obshestva rubezha XX XXI vv postanovka problemy K 400 letiyu Doma Romanovyh Monarhii i dinastii v istorii Evropy i Rossii Sb materialov mezhd nauchnoj konf v 2 ch SPb Skifiya Print 2013 Ch 1 S 336 356 Hemcinin baxRusiya hokmdarlarinin siyahisi