Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tunisin tutulması, Osmanlı imperiyasının Əlcəzair valisi olan Qılınc Əli Paşanın komandanlığı altındakı əyalət ordusunun 1569-cu ildə Hafsi hökmdarı Mövlay Həmidin hakimiyyəti altındakı Tunisi ələ keçirməsi ilə nəticələnən hərbi əməliyyatdır.
| Tunisin tutulması | |||
|---|---|---|---|
| 1515-1577 Osmanlı-İspaniya müharibəsi | |||
 | |||
| Tarix | 1569 | ||
| Yeri | |||
| Səbəbi | Osmanlı-İspaniya mənafe toqquşması | ||
| Nəticəsi | Osmanlı qələbəsi
| ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| | |||
| Komandan(lar) | |||
| |||
| Tərəflərin qüvvəsi | |||
| |||
| İtkilər | |||
| |||
Kampaniyadan əvvəl
1534-cü ildə Xeyrəddin Barbarossa tərəfindən işğal edildikdən bir il sonra İspaniya imperiyası tərəfindən geri alınmış olan Tunis, Osmanlıların 1551-ci ildə Tripolini işğal etməsindən və 1560-cı ildə Cerbə döyüşündə İspan donanmasının böyük bir məğlubiyyətə düçar olmasından sonra ələ keçirilməsi daha asan olan bir hədəfə çevrilmişdir (həmçinində, ətraf ərazilərdə yerləşmiş olan Mehdiyə (1553), Bicayə (1555) və Bizərtə (1557) adlı ispan qalaları ardıcıl olaraq Osmanlılar tərəfindən işğal edilmişdir).
Kampaniya
Qılınc Əli Paşa 5000 tüfəngli əsgər və 6000 milis qüvvəsindən formalaşdırılmış olan hərbi qüvvə ilə Tunis üzərinə yürüşə başlamışdır. Osmanlı hərbi dəstələri Bace döyüşündə Mövlay Həmidin qüvvələrini məğlubiyyətə düçar edərək Tunis şəhərini növbəti dəfə işğal edirlər.
Mövlay Həmid isə öz növbəsində böyük bir ispan qarnizonunun yerləşdirilmiş olduğu Halkulvadi qalasına sığınmağa məcbur olur.
Osmanlı qoşunlarının Tunisi işğal etməsindən qısa bir müddət sonra isə Əl-Qeyrəvan adlı əraizdə kiçik miqyaslı bir üsyan baş verir. Qılınc Əli Paşanın komandanlığı altında olan hərbi dəstə bu üsyanı da çətinlik çəkmədən yatızdırmağa nail olur. 1570-ci ilin əvvəllərində Halkulvadi ərazisi istisna olmaq şərti ilə, yerdə qalan bütün Tunis ərazisində Osmanlı hakimiyyəti yaradılır.
Kampaniyadan sonra baş vermiş olan hadisələr
Qılınc Əli Paşa, İstanbula müraciət edərək bildirir ki, Halkulvadidəki İspaniya qarnizonu məhv edilmədiyi müddət ərzində Tunis ərazisində Osmanlı hökmranlığı tam olaraq bərqərar edilə bilməz və bunun üçün də donanma dəstəyi istəyir. Lakin Osmanlı paytaxtı 1570-1571-ci illər arasında Kiprin işğalı ilə, daha sonra isə donanma 1571-ci ildə Lepanto döyüşündə böyük bir məğlubiyyətə düçar olduğu üçün lazım olan dəstəyin göndərilməsi mümkün olmur.
Eyni zamanda, Tunisdəki varlığına böyük əhəmiyyət verən İspaniya imperiyası (1534-1535-ci illərdə olduğu kimi) Osmanlıların bu həmləsinə də cavab verməyi yaddan çıxartmır. 1573-cü ildə Osmanlı donanmasının Apuliya sahillərində olmasından məharətlə istifadə edən Xuan de Avstriyanın komandanlığı altındakı İspaniya donanması 1569-cu ildə Osmanlı işğalına məruz qalmış olan Tunis şəhərini hədəfə alır və 1573-cü il oktyabr ayının 10-da şəhəri ələ keçirdir.
Lakin 1571-1572-ci ilin qışında donanmasını yenidən yaradan Osmanlı imperiyası 1572-ci ildə Aralıq dənizi, 1573-cü ildə isə Pulya səfərləri ilə gücünü nümayiş etdirdikdən sonra 7 mart 1573-cü ildə Venesiya Respublikası ilə sülh müqaviləsi imzaladıqdan sonra bütün diqqətini İspaniya imperiyası ilə mübarizə aparmağa cəmləyir. Bununla da Osmanlı sultanı 1574-cü ildə Tunisi daimi olaraq Osmanlı hakimiyyəti altına alacaq olan ekspedisiyanın hazırlıqlarına başlayır.
İstinadlar
- "The Mediterranean and the Mediterranean World in the Age of Philip II", Ferdinand Braudel, (Londra: Collins, 1972), c.II, s.1067-1068
- "The Forgotten Frontier: A History of the Sixteenth-century Ibero-African Frontier", Andrew C. Hess, University of Chicago Press (2010)
- "Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi - Tunus'un Fethi (1574)", ATASE Yayınları, Ankara (1978), s.2
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Tunisin fethi deqiqlesdirme Tunisin tutulmasi Osmanli imperiyasinin Elcezair valisi olan Qilinc Eli Pasanin komandanligi altindaki eyalet ordusunun 1569 cu ilde Hafsi hokmdari Movlay Hemidin hakimiyyeti altindaki Tunisi ele kecirmesi ile neticelenen herbi emeliyyatdir Tunisin tutulmasi1515 1577 Osmanli Ispaniya muharibesiTarix 1569Yeri TunisSebebi Osmanli Ispaniya menafe toqqusmasiNeticesi Osmanli qelebesi Tunisin Osmanlilar terefinden isgaliMunaqise terefleri Osmanli imperiyasi Hafsiler Ispaniya imperiyasiKomandan lar Qilinc Eli Pasa Movlay Hemid II FilippTereflerin quvvesi11 000 esger 5 10 000 esgerItkileryungul agirKampaniyadan evvel1534 cu ilde Xeyreddin Barbarossa terefinden isgal edildikden bir il sonra Ispaniya imperiyasi terefinden geri alinmis olan Tunis Osmanlilarin 1551 ci ilde Tripolini isgal etmesinden ve 1560 ci ilde Cerbe doyusunde Ispan donanmasinin boyuk bir meglubiyyete ducar olmasindan sonra ele kecirilmesi daha asan olan bir hedefe cevrilmisdir hemcininde etraf erazilerde yerlesmis olan Mehdiye 1553 Bicaye 1555 ve Bizerte 1557 adli ispan qalalari ardicil olaraq Osmanlilar terefinden isgal edilmisdir Kampaniya1569 cu Tunise istiqametinde hereket eden Osmanli ordusu Qilinc Eli Pasa 5000 tufengli esger ve 6000 milis quvvesinden formalasdirilmis olan herbi quvve ile Tunis uzerine yuruse baslamisdir Osmanli herbi desteleri Bace doyusunde Movlay Hemidin quvvelerini meglubiyyete ducar ederek Tunis seherini novbeti defe isgal edirler Movlay Hemid ise oz novbesinde boyuk bir ispan qarnizonunun yerlesdirilmis oldugu Halkulvadi qalasina siginmaga mecbur olur Osmanli qosunlarinin Tunisi isgal etmesinden qisa bir muddet sonra ise El Qeyrevan adli eraizde kicik miqyasli bir usyan bas verir Qilinc Eli Pasanin komandanligi altinda olan herbi deste bu usyani da cetinlik cekmeden yatizdirmaga nail olur 1570 ci ilin evvellerinde Halkulvadi erazisi istisna olmaq serti ile yerde qalan butun Tunis erazisinde Osmanli hakimiyyeti yaradilir Kampaniyadan sonra bas vermis olan hadiselerQilinc Eli Pasa Istanbula muraciet ederek bildirir ki Halkulvadideki Ispaniya qarnizonu mehv edilmediyi muddet erzinde Tunis erazisinde Osmanli hokmranligi tam olaraq berqerar edile bilmez ve bunun ucun de donanma desteyi isteyir Lakin Osmanli paytaxti 1570 1571 ci iller arasinda Kiprin isgali ile daha sonra ise donanma 1571 ci ilde Lepanto doyusunde boyuk bir meglubiyyete ducar oldugu ucun lazim olan desteyin gonderilmesi mumkun olmur Eyni zamanda Tunisdeki varligina boyuk ehemiyyet veren Ispaniya imperiyasi 1534 1535 ci illerde oldugu kimi Osmanlilarin bu hemlesine de cavab vermeyi yaddan cixartmir 1573 cu ilde Osmanli donanmasinin Apuliya sahillerinde olmasindan meharetle istifade eden Xuan de Avstriyanin komandanligi altindaki Ispaniya donanmasi 1569 cu ilde Osmanli isgalina meruz qalmis olan Tunis seherini hedefe alir ve 1573 cu il oktyabr ayinin 10 da seheri ele kecirdir Lakin 1571 1572 ci ilin qisinda donanmasini yeniden yaradan Osmanli imperiyasi 1572 ci ilde Araliq denizi 1573 cu ilde ise Pulya seferleri ile gucunu numayis etdirdikden sonra 7 mart 1573 cu ilde Venesiya Respublikasi ile sulh muqavilesi imzaladiqdan sonra butun diqqetini Ispaniya imperiyasi ile mubarize aparmaga cemleyir Bununla da Osmanli sultani 1574 cu ilde Tunisi daimi olaraq Osmanli hakimiyyeti altina alacaq olan ekspedisiyanin hazirliqlarina baslayir Istinadlar The Mediterranean and the Mediterranean World in the Age of Philip II Ferdinand Braudel Londra Collins 1972 c II s 1067 1068 The Forgotten Frontier A History of the Sixteenth century Ibero African Frontier Andrew C Hess University of Chicago Press 2010 Turk Silahli Kuvvetleri Tarihi Tunus un Fethi 1574 ATASE Yayinlari Ankara 1978 s 2