Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Taha Hüseyn (ərəb. طه حسين; 14 noyabr 1889[…], əl-Minya mühafəzəsi[d] – 28 oktyabr 1973[…], Qahirə) — Misir yazıçısı, ədibi və filosofu.
| Taha Hüseyn | |
|---|---|
| ərəb. طه حسين | |
 | |
| Doğum tarixi | 14 noyabr 1889[…] |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 28 oktyabr 1973[…](83 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | dilçi, tarixçi, tərcüməçi, yazıçı, ədəbiyyat tənqidçisi, universitet müəllimi[d], siyasətçi, ədəbiyyatşünas, roman yazıçısı, ədəbiyyat tarixçisi |
| Elmi dərəcəsi |
|
| Elmi adı | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
O, 1889-cu ildə Nilin sol sahilində yerləşən Məğağə şəhəri yaxınlığındakı kəndlərdən birində dünyaya gəlmişdir. Atası şəkər istehsal edən müəssisədə kiçik məmur vəzifəsində işləyirdi. Ailə çox böyük, dolanışıqları ağır olmuşdur. Taha ailənin yeddinci övladı idi. O, üç yaşında olarkən görmə qabiliyyətini itirmişdir. Buna baxmayaraq, dərin zəkaya malik olması özünü erkən büruzə vermişdir. O, hələ uşaq vaxtından elmə, ədəbiyyata böyük maraq göstərmişdir. Kor uşaq üçün Quran hafizi olmaqdan yaxşı bir sənət bilməyən valideynləri onu kuttəbə göndərirlər. 1902-ci ildə Taha təhsilini davam etdirmək üçün əl-Əzhərə daxil olur. Burada o, dini elmlərlə yanaşı ərəb dili və ədəbiyyatına da böyük maraq yetirir. Əbu Təmmamın "Həmasə"si, Əbu Əli əl-Qalinin Əl-Əmali əsəri onun tez-tez mütaliə etdiyi əsərlər idi. Onun dünyagörüşü ərəb maarifçiliyinin, Məhəmməd Əbdüh, kimi mütəfəkkirlərin fikir dünyasının təsiri altda formalaşır.
Təhsili
1908-ci ildə Qahirə universitetinin açılması Misirin mədəni həyatında böyük hadisə oldu. Burada təhsil alan Taha Hüseyn qabaqcıl dünyagörüşlü müəllimlərin, Avropalı alimlərin mühazirələrini dinləyir, Fransa ədəbiyyat və mədəniyyəti ilə yaxından tanış olmaq üçün fransız dilini öyrənir.1914-cü ildə o, Əbül-Əla əl-Məərriyə həsr olunmuş "Zikra Əbül-Əla" əsərini yazır. Görünür, Taha Hüseyn orta əsrlərin bu kor mütəfəkkiri ilə özü arasında bir bənzərlik gördüyündən, onun ədəbi taleyinə maraq göstərmişdir.
Yaradıcılığı
Orta əsr müəlliflərindən fərqli olaraq, Taha Hüseyn Əbül-Əlanın tərcümeyi-halının və yaradıcılığının mənzərəsini lətifəvari hadisələr yığını üzərində deyil, tarixi aspektdə, şairin dövrü, mühiti ilə sıx əlaqədə araşdırmışdır. Taha Hüseyn burada Orta əsr mənbələrinin araşdırılmasında Avropa şərqşünaslığının metodlarından istifadə etmişdir. Yəni tarixi tədqiq metodundan faydalanmışdır. Bu dövrdə o bir sıra şeirlər və hekayələr də yazmışdır. 1914-cü ildə Qahirə universiteti təhsilini davam etdirmək üçün onu Fransaya göndərir. Bir il Monpelyedə qalıb tarix elmlərini öyrəndikdən sonra, Misirə qayıdır. Qahirə universiteti maliyyə qıtlığı səbəbindən Tahanın təhsil haqqını ödəyə bilmirdi, lakin 3 ay keçmir ki, Qahirə universiteti imkan tapıb Taha Hüseyni yenidən Fransaya, bu dəfə Parisə göndərir. Taha Hüseyn burada Kollec de Fransda, Sarbonnada, Şərq dilləri məktəbində təhsil alır. O, bir sıra tarixçilərin və ədəbiyyatşünasların mühazirələrini dinləyir, antik tarix, fəlsəfə ilə yaxından tanış olur, qədim yunan və latın dillərini öyrənir, Fransa ədəbiyyatına böyük maraq göstərir.
Fəaliyyəti
1918-ci ildə o, Fransada ikinci doktorluq dissertasiyasını müdafiə edir. Bu dissertasiya Orta Əsrlər ərəb sosioloqu (1332–1406) həsr olunmuşdur.1919-cu ildə o, Qahirəyə qayıdır. Əvvəl universitetin klassik filologiyası kafedrasının professoru, sonra isə, ərəb ədəbiyyatı tarixi kafedrasının müdiri vəzifəsində çalışır. 1922-ci ildən 1928-ci ilədək o, universitetdə fəaliyyət göstərməklə bərabər, həm də qəzetinin redaktoru olur. Bazar günləri qəzetin səhifələrində Taha Hüseynin tərcümələri, cümə axşamları isə, ərəb poeziyasına həsr olunmuş tənqidi məqalələri nəşr olunurdu.
Əsərləri
1926-cı ildə Taha Hüseyn adlı əsərini nəşr etdirir. Bu əsər Misirin ictimai-siyasi həyatında böyük əks-səda doğurdu. Taha Hüseyn 1932-ci ildəVəfd partiyasının üzvü olur.1934-cü ildə isə o, "əl-Vadi" qəzetinin əsasını qoyur. O, ərəb ədəbiyyatının tədqiqi sahəsində fəaliyyətini davam etdirir. 1933-cü ildə "Hafiz və Şauqi",1943-cü ildə "əl-Hadisu fi-şiri van-nəsri"(Şer və nəsr barədə söhbət), 1936-cı ildə "məal-Mütənəbbi"(Mütənəbbi ilə birlikdə), 1939-cu ildə "Təcdidu fi zikra Əbil-Əla" (Əbül-Əlanın yenidən xatırlanması) və "Əbul-Əla fi sicnihi" (Əbül-Əla öz məhbəsində), 1939-cu ildə "Sautu Əbil-Əla"(Əbül-Əlanın səsi), daha sonra Fi ədəbinəl-muasiri" (Müasir ədəbiyyatımız haqqında) və başqa əsərlərini nəşr etdirir.
İstinadlar
- Taha Husayn // Encyclopædia Britannica (ing.).
- Tahâ Husayn // Babelio (fr.). 2007.
- Хусейн Таха // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- https://www.lematindz.net/news/20829-taha-hussein-et-le-coran.html.
- https://www.lesclesdumoyenorient.com/Taha-Hussein-1889-1973.html.
- Ərəbcə Vikipediya. 2003.
- http://web.archive.org/web/20080419121841/
- . 2008-04-19 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-01-07.
Xarici keçidlər
Taha husseyn [1]
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Taha Huseyn ereb طه حسين 14 noyabr 1889 el Minya muhafezesi d 28 oktyabr 1973 Qahire Misir yazicisi edibi ve filosofu Taha Huseynereb طه حسين Dogum tarixi 14 noyabr 1889 1889 11 14 Dogum yeri el Minya muhafezesi d MisirVefat tarixi 28 oktyabr 1973 1973 10 28 83 yasinda Vefat yeri Qahire MisirTehsili Paris Incesenet Fakultesi d Monpelye Universiteti Qahire Universiteti d El Ezher UniversitetiFealiyyeti dilci tarixci tercumeci yazici edebiyyat tenqidcisi universitet muellimi d siyasetci edebiyyatsunas roman yazicisi edebiyyat tarixcisiElmi derecesi felsefe doktoru 1918 Elmi adi professor Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiO 1889 cu ilde Nilin sol sahilinde yerlesen Megage seheri yaxinligindaki kendlerden birinde dunyaya gelmisdir Atasi seker istehsal eden muessisede kicik memur vezifesinde isleyirdi Aile cox boyuk dolanisiqlari agir olmusdur Taha ailenin yeddinci ovladi idi O uc yasinda olarken gorme qabiliyyetini itirmisdir Buna baxmayaraq derin zekaya malik olmasi ozunu erken buruze vermisdir O hele usaq vaxtindan elme edebiyyata boyuk maraq gostermisdir Kor usaq ucun Quran hafizi olmaqdan yaxsi bir senet bilmeyen valideynleri onu kuttebe gonderirler 1902 ci ilde Taha tehsilini davam etdirmek ucun el Ezhere daxil olur Burada o dini elmlerle yanasi ereb dili ve edebiyyatina da boyuk maraq yetirir Ebu Temmamin Hemase si Ebu Eli el Qalinin El Emali eseri onun tez tez mutalie etdiyi eserler idi Onun dunyagorusu ereb maarifciliyinin Mehemmed Ebduh kimi mutefekkirlerin fikir dunyasinin tesiri altda formalasir Tehsili1908 ci ilde Qahire universitetinin acilmasi Misirin medeni heyatinda boyuk hadise oldu Burada tehsil alan Taha Huseyn qabaqcil dunyagoruslu muellimlerin Avropali alimlerin muhazirelerini dinleyir Fransa edebiyyat ve medeniyyeti ile yaxindan tanis olmaq ucun fransiz dilini oyrenir 1914 cu ilde o Ebul Ela el Meerriye hesr olunmus Zikra Ebul Ela eserini yazir Gorunur Taha Huseyn orta esrlerin bu kor mutefekkiri ile ozu arasinda bir benzerlik gorduyunden onun edebi taleyine maraq gostermisdir YaradiciligiOrta esr muelliflerinden ferqli olaraq Taha Huseyn Ebul Elanin tercumeyi halinin ve yaradiciliginin menzeresini letifevari hadiseler yigini uzerinde deyil tarixi aspektde sairin dovru muhiti ile six elaqede arasdirmisdir Taha Huseyn burada Orta esr menbelerinin arasdirilmasinda Avropa serqsunasliginin metodlarindan istifade etmisdir Yeni tarixi tedqiq metodundan faydalanmisdir Bu dovrde o bir sira seirler ve hekayeler de yazmisdir 1914 cu ilde Qahire universiteti tehsilini davam etdirmek ucun onu Fransaya gonderir Bir il Monpelyede qalib tarix elmlerini oyrendikden sonra Misire qayidir Qahire universiteti maliyye qitligi sebebinden Tahanin tehsil haqqini odeye bilmirdi lakin 3 ay kecmir ki Qahire universiteti imkan tapib Taha Huseyni yeniden Fransaya bu defe Parise gonderir Taha Huseyn burada Kollec de Fransda Sarbonnada Serq dilleri mektebinde tehsil alir O bir sira tarixcilerin ve edebiyyatsunaslarin muhazirelerini dinleyir antik tarix felsefe ile yaxindan tanis olur qedim yunan ve latin dillerini oyrenir Fransa edebiyyatina boyuk maraq gosterir Fealiyyeti1918 ci ilde o Fransada ikinci doktorluq dissertasiyasini mudafie edir Bu dissertasiya Orta Esrler ereb sosioloqu 1332 1406 hesr olunmusdur 1919 cu ilde o Qahireye qayidir Evvel universitetin klassik filologiyasi kafedrasinin professoru sonra ise ereb edebiyyati tarixi kafedrasinin mudiri vezifesinde calisir 1922 ci ilden 1928 ci iledek o universitetde fealiyyet gostermekle beraber hem de qezetinin redaktoru olur Bazar gunleri qezetin sehifelerinde Taha Huseynin tercumeleri cume axsamlari ise ereb poeziyasina hesr olunmus tenqidi meqaleleri nesr olunurdu Eserleri1926 ci ilde Taha Huseyn adli eserini nesr etdirir Bu eser Misirin ictimai siyasi heyatinda boyuk eks seda dogurdu Taha Huseyn 1932 ci ildeVefd partiyasinin uzvu olur 1934 cu ilde ise o el Vadi qezetinin esasini qoyur O ereb edebiyyatinin tedqiqi sahesinde fealiyyetini davam etdirir 1933 cu ilde Hafiz ve Sauqi 1943 cu ilde el Hadisu fi siri van nesri Ser ve nesr barede sohbet 1936 ci ilde meal Mutenebbi Mutenebbi ile birlikde 1939 cu ilde Tecdidu fi zikra Ebil Ela Ebul Elanin yeniden xatirlanmasi ve Ebul Ela fi sicnihi Ebul Ela oz mehbesinde 1939 cu ilde Sautu Ebil Ela Ebul Elanin sesi daha sonra Fi edebinel muasiri Muasir edebiyyatimiz haqqinda ve basqa eserlerini nesr etdirir IstinadlarTaha Husayn Encyclopaedia Britannica ing Taha Husayn Babelio fr 2007 Husejn Taha Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 https www lematindz net news 20829 taha hussein et le coran html https www lesclesdumoyenorient com Taha Hussein 1889 1973 html Erebce Vikipediya 2003 http web archive org web 20080419121841 2008 04 19 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2022 01 07 Xarici kecidlerTaha husseyn 1