Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Türkiyədə enerji mənbələri azdır, əsasən xaricdən asılı vəziyyətdədir. 1997-cı ildə elektrikin 38,5%-i hidroelektrik olmaqla 71,7%-i yerli mənbələr hesabına təmin olunurdusa, 2020-ci ildə daxildən bu tələbatın ödənilməsinin 35%-ə düşməsi ehtimal edilir.
Enerjinin dəyişikliyə və çevrilməyə məruz qalmamış vəziyyətinə ilkin enerji mənbələri deyilir: neft, təbii qaz, kömür, hidravlik, nüvə, biokütlə, qabarma və çəkilmə, külək və günəş enerjisi kimi. İlkin enerji məhsullarının istehsalı ilə ikinci dərəcli enerji mənbələri əldə edilir: Elektrik, dizel, benzin, daş kömür, petrokok, LPG kimi.
Adambaşına enerji istehlakı dünyada 1,87 ton neft ekvivalenti, Türkiyədə 1,59 ton neft ekvivalentidir. Adambaşına elektrik istehlakı dünyada 3155 kilovatt-saat, Türkiyədə 3058 kilovatt-saatdır. Dünyada orta hesabla adambaşına karbon emissiyası 4,88 ton, Türkiyədə 4,31 tondur.
Cari istehlak
İlkin mənbələrin payıː 33,1% neft, 30,3% kömür və 23,7% təbii qaz, 6,4% hidravlik, 4,9% nüvə, 1,6% digər bərpa olunan enerji mənbələri (günəş, külək, bioyanacaq, geotermal) formasında sadalana bilər. Dünyada elektrik ardıcıl olaraq 41% kömürdən, 21% təbii qazdan, 16% isə hidroelektrikdən əldə edilir. 2011-ci ildə 32 228,9 min ton neft ekvivalenti enerji istehsal edilmişdir.
2011-ci ildə Türkiyə 114 480,2 min ton neft ekvivalenti enerji istehlakı ilə dünyada 23-cü yerdədir.
Türkiyədə 2011-ci ildə ilkin enerji mənbələri ardıcıl olaraq 50% qəhvəyi kömür, 14% hidravlik, 8% odun, 8% neft, 5% geotermal istilik, 4% daş kömür kimi sadalana bilər. Enerji istehlakında enerji mənbələrinin payını 33% təbii qaz, 27% neft, 15% daş kömür, 14% qəhvəyi kömür, 4% hidravlik, 2% odun, 2% petrokok, 1% geotermal, 1% bitki-hayvan tullantıları, 1% günəş, 1% geotermal enerji təşkil edir. Enerji ehtiyacının 60%-nin qarşılandığı neft və təbii qaz böyük ölçüdə idxal edilməkdədir.
Enerji mənbələri içində yerlilik payı illər ərzində azalmışdır. Enerji istehlakında yerlilik payı 1990-cı ildə 48,1% olduğu halda, 2011-ci ildə 28,2%-ə qədər azalmışdır.
Bərpa olunmayan enerji
Nüvə enerjisi, fosil yanacaqlar olan kömür, neft və təbi qaz tükənə bilən enerji növləridir. Dünyada fosil yanacaqlarının qalan istifadə müddəti neftdə 54 il, təbii qazda 64 il, kömürdə 112 ildir.
Türkiyədə fosil yanacaqlarda müəyyən edilən ehtiyatlar; 11.444,9 milyon ton qəhvəyi kömür, 1.334,6 milyon ton daş kömürü, 6,2 milyar m³ təbii gaz, 44,3 milyon ton neft olaraq müəyyən edilmişdir.
Türkiyədə 52.911 Meqavatt elektrik enerjisinə sahib olan elektrik stansiyalarının 64%-i fosil yanacaqlarından istifadə edilən istilik elektrik stansiyalarının 36%-i bərpa olunan enerji ilə işləyən geotermal, külək və hidroelektrik stansiyalardır.
- Neft: 2011-ci ildə 2,4 milyon ton neft istehlak edilmiş, 18,1 milyon ton (21 milyard $) idxal edilmişdir. İdxal edilən ölkələr: İran, Rusiya, Səudiyyə Ərəbistanı, Qazaxıstan, İraqdır.
- Təbii qaz:1987-ci ildə 500 milyon ton olan istehlak 87 dəfə artaraq 2011-ci ildə 43,874 milyar m³'ə çatmışdır. 2011-ci ildə 16 milyard $ təbii qaz idxal edilmişdir. Təbii qazın 57,9%-i Rusiya, 18,7%-i İran, 9,5%-i Əlcəzair, 8,7%-i Azərbaycandan idxal edilmişdir. Türkiyə gündə 2,17 milyon m³, illik 793,4 milyon m³ təbii gaz istehlsa edir. Təbii qazda istehsal istehlakın 2%-ni qarşılayır.
- Kömür: 1974-cü ildə 8,4 milyon ton olan istehsal, 2011-ci ildə 73 milyon tona çatmışdır. 1974-cü ildə 5 milyon ton olan daş kömür istehsalı, 2011-ci ildə 2,62 milyon tona düşmüşdür. Ehtiyat çatışmamazlığından daha çox istehsal edilməyən daş kömürünün defisiti idxal yolu ilə aradan qaldırılmağa çalışılır. 2010-cu ildə 2,75 milyon ton petrokok, 173 min ton kokslaşdırılmış kömür idxal etmiş, 2011-ci ildə 4,1 milyard $, 2005-ci ildə 5 milyard $ ödəmişdir.
- Nüvə enerjisi: Nüvə enerjisi əldə etmək üçün uranium və toriumdan istifadə edilir. Dünya uranium ehtiyatı 5.327,2 min ton, Türkiyə ehtiyatı 9.129 tondur. Türkiyə 744 min ton torium ehtiyatı ilə dünyada Hindistandan (846 min ton) sonra ikinci yerdədir. Türkiyənin ilk nüvə elektrik təsisatı Akkuyu Nüvə Enerjisi stansiyası olacaqdır. Sinop Nüvə Enerjisi stansiyası Fransız ve Yapon firmalar ilə birlikdə inşa ediləcək.
Bərpa olunan enerji
Hidravlik, geotermal, biokütlə, günəş və külək enerjisi geniş yayılmış istifadə edilən bərpa olunan enerji mənbələridir. Türkiyənin bərpa olunan enerji potansialə 19 giqavatt olaraq müəyyənləşdirilib.
- Hidravlik enerji: Adətən su anbarlarında saxlanılan suyun gücündən elektrik əldə edilməsi ilə reallaşdırılır. Türkiyənin hidroelektrik potansialı il ərzində 36.603 Meqavatt olaraq hesablanmışdır. 2011-ci il elektrik istehsalının 22,8%-inə müvafiq olaraq 53 Teravatt-saat hidroelektrik istehsal edilmişdir. Yəni elektrik stansiyalarının təbii qazlı olmasına görə hidroelektrikin payı illər ərzində azalmışdır. 2004-cü ildə 30,6% olan hidroelektrikin payı 2011-ci ildə 22,8%-ə düşmüşdür.
- Geotermal enerji: Türkiyə geotermal enerji ehtiyatına görə dünyada 7-ci yerdədir. 31.500 Meqavatt olan geotermal enerji 5 milyon mənzil isidə biləcək gücdədir. Geotermal elektrik həcmi 4 milyard kWh/il olaraq müəyyən edilmişdir. 2011-ci ildə 7 sahədə 114 MW gücə malik geotermal elektrik stansiyası mövcuddur. 400MW gücə malik 13 sahədə tədqiqatlar davam edir.
- Bioenerji: Türkiyədə az miqdarda Biodizel istehsal edən bir firma vardır. Benzin istehlakının 7%-ni qarşılaya bilən stansiyalar olsa da, istehsal benzin istehlakının 2 %-ni qarşılayır. Türkiyədə 2608 milyon m³ bioqaz istehsal potansialı var.
- Günəş enerjisi: Günəş batareyaları, günəş stansiyaları və günəş kollektorları vasitəsi ilə günəş enerjisindən istifadə edilir. Su isidilməsində istifadə edilən günəş kollektorlarının gücü dünya üzrə belədirː 118GWt Çin, 9,3GWt Türkiyə, 9,2GWt Almaniya, 4,0GWt Yaponya. Fotovoltaik günəş batareyaları elektrik şəbəkəsinin olmadığı sahələrdə; dəniz fənəri, işıqforlar ve işarələr, park və yolların işıqlandırılması, su mühərriklərində istifadə edilir. Türkiyədə günəş enerjisi gücünün 5 MW olması ehtimal edilir.
- Külək enerjisi: Türkiyə 2011-ci ildə 1729 MW güç ehtiyatı ilə dünyada 17-ci yerdədir. Enerjinin 3,2%-nə başa gələn külək stansiyalarından 2011-ci ildə istehsalın cəmi 2,07%-nə bərabər olan 4726 milyard kWh istehsal edilmişdir. Türkiyəde külək gücünü elektrikə çevirən külək stansiyaları Manisa, İzmir, Balıkəsir, Hatay, Osmaniyeə, İstanbul, Çanaqqala illərindədir.
- Mühendis ve Makina sayı: 639. 10 oktyabr 2015 tarixində arxivləşdirildi. İstifadə tarixi: 25 mart 2019.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Turkiyede enerji menbeleri azdir esasen xaricden asili veziyyetdedir 1997 ci ilde elektrikin 38 5 i hidroelektrik olmaqla 71 7 i yerli menbeler hesabina temin olunurdusa 2020 ci ilde daxilden bu telebatin odenilmesinin 35 e dusmesi ehtimal edilir Turkiyede enerji istehlakinin enerji menbeleri esasinda paylanilmasi Enerjinin deyisikliye ve cevrilmeye meruz qalmamis veziyyetine ilkin enerji menbeleri deyilir neft tebii qaz komur hidravlik nuve biokutle qabarma ve cekilme kulek ve gunes enerjisi kimi Ilkin enerji mehsullarinin istehsali ile ikinci derecli enerji menbeleri elde edilir Elektrik dizel benzin das komur petrokok LPG kimi Adambasina enerji istehlaki dunyada 1 87 ton neft ekvivalenti Turkiyede 1 59 ton neft ekvivalentidir Adambasina elektrik istehlaki dunyada 3155 kilovatt saat Turkiyede 3058 kilovatt saatdir Dunyada orta hesabla adambasina karbon emissiyasi 4 88 ton Turkiyede 4 31 tondur Turkiyede ilkin enerji istehsalinin enerji menbeleri esasinda paylanilmasiCari istehlakIlkin menbelerin payiː 33 1 neft 30 3 komur ve 23 7 tebii qaz 6 4 hidravlik 4 9 nuve 1 6 diger berpa olunan enerji menbeleri gunes kulek bioyanacaq geotermal formasinda sadalana biler Dunyada elektrik ardicil olaraq 41 komurden 21 tebii qazdan 16 ise hidroelektrikden elde edilir 2011 ci ilde 32 228 9 min ton neft ekvivalenti enerji istehsal edilmisdir 2011 ci ilde Turkiye 114 480 2 min ton neft ekvivalenti enerji istehlaki ile dunyada 23 cu yerdedir Turkiyede 2011 ci ilde ilkin enerji menbeleri ardicil olaraq 50 qehveyi komur 14 hidravlik 8 odun 8 neft 5 geotermal istilik 4 das komur kimi sadalana biler Enerji istehlakinda enerji menbelerinin payini 33 tebii qaz 27 neft 15 das komur 14 qehveyi komur 4 hidravlik 2 odun 2 petrokok 1 geotermal 1 bitki hayvan tullantilari 1 gunes 1 geotermal enerji teskil edir Enerji ehtiyacinin 60 nin qarsilandigi neft ve tebii qaz boyuk olcude idxal edilmekdedir Enerji menbeleri icinde yerlilik payi iller erzinde azalmisdir Enerji istehlakinda yerlilik payi 1990 ci ilde 48 1 oldugu halda 2011 ci ilde 28 2 e qeder azalmisdir Berpa olunmayan enerjiNuve enerjisi fosil yanacaqlar olan komur neft ve tebi qaz tukene bilen enerji novleridir Dunyada fosil yanacaqlarinin qalan istifade muddeti neftde 54 il tebii qazda 64 il komurde 112 ildir Turkiyede fosil yanacaqlarda mueyyen edilen ehtiyatlar 11 444 9 milyon ton qehveyi komur 1 334 6 milyon ton das komuru 6 2 milyar m tebii gaz 44 3 milyon ton neft olaraq mueyyen edilmisdir Turkiyede 52 911 Meqavatt elektrik enerjisine sahib olan elektrik stansiyalarinin 64 i fosil yanacaqlarindan istifade edilen istilik elektrik stansiyalarinin 36 i berpa olunan enerji ile isleyen geotermal kulek ve hidroelektrik stansiyalardir Neft 2011 ci ilde 2 4 milyon ton neft istehlak edilmis 18 1 milyon ton 21 milyard idxal edilmisdir Idxal edilen olkeler Iran Rusiya Seudiyye Erebistani Qazaxistan Iraqdir Tebii qaz 1987 ci ilde 500 milyon ton olan istehlak 87 defe artaraq 2011 ci ilde 43 874 milyar m e catmisdir 2011 ci ilde 16 milyard tebii qaz idxal edilmisdir Tebii qazin 57 9 i Rusiya 18 7 i Iran 9 5 i Elcezair 8 7 i Azerbaycandan idxal edilmisdir Turkiye gunde 2 17 milyon m illik 793 4 milyon m tebii gaz istehlsa edir Tebii qazda istehsal istehlakin 2 ni qarsilayir Komur 1974 cu ilde 8 4 milyon ton olan istehsal 2011 ci ilde 73 milyon tona catmisdir 1974 cu ilde 5 milyon ton olan das komur istehsali 2011 ci ilde 2 62 milyon tona dusmusdur Ehtiyat catismamazligindan daha cox istehsal edilmeyen das komurunun defisiti idxal yolu ile aradan qaldirilmaga calisilir 2010 cu ilde 2 75 milyon ton petrokok 173 min ton kokslasdirilmis komur idxal etmis 2011 ci ilde 4 1 milyard 2005 ci ilde 5 milyard odemisdir Nuve enerjisi Nuve enerjisi elde etmek ucun uranium ve toriumdan istifade edilir Dunya uranium ehtiyati 5 327 2 min ton Turkiye ehtiyati 9 129 tondur Turkiye 744 min ton torium ehtiyati ile dunyada Hindistandan 846 min ton sonra ikinci yerdedir Turkiyenin ilk nuve elektrik tesisati Akkuyu Nuve Enerjisi stansiyasi olacaqdir Sinop Nuve Enerjisi stansiyasi Fransiz ve Yapon firmalar ile birlikde insa edilecek Berpa olunan enerjiHidravlik geotermal biokutle gunes ve kulek enerjisi genis yayilmis istifade edilen berpa olunan enerji menbeleridir Turkiyenin berpa olunan enerji potansiale 19 giqavatt olaraq mueyyenlesdirilib Hidravlik enerji Adeten su anbarlarinda saxlanilan suyun gucunden elektrik elde edilmesi ile reallasdirilir Turkiyenin hidroelektrik potansiali il erzinde 36 603 Meqavatt olaraq hesablanmisdir 2011 ci il elektrik istehsalinin 22 8 ine muvafiq olaraq 53 Teravatt saat hidroelektrik istehsal edilmisdir Yeni elektrik stansiyalarinin tebii qazli olmasina gore hidroelektrikin payi iller erzinde azalmisdir 2004 cu ilde 30 6 olan hidroelektrikin payi 2011 ci ilde 22 8 e dusmusdur Geotermal enerji Turkiye geotermal enerji ehtiyatina gore dunyada 7 ci yerdedir 31 500 Meqavatt olan geotermal enerji 5 milyon menzil iside bilecek gucdedir Geotermal elektrik hecmi 4 milyard kWh il olaraq mueyyen edilmisdir 2011 ci ilde 7 sahede 114 MW guce malik geotermal elektrik stansiyasi movcuddur 400MW guce malik 13 sahede tedqiqatlar davam edir Bioenerji Turkiyede az miqdarda Biodizel istehsal eden bir firma vardir Benzin istehlakinin 7 ni qarsilaya bilen stansiyalar olsa da istehsal benzin istehlakinin 2 ni qarsilayir Turkiyede 2608 milyon m bioqaz istehsal potansiali var Gunes enerjisi Gunes batareyalari gunes stansiyalari ve gunes kollektorlari vasitesi ile gunes enerjisinden istifade edilir Su isidilmesinde istifade edilen gunes kollektorlarinin gucu dunya uzre beledirː 118GWt Cin 9 3GWt Turkiye 9 2GWt Almaniya 4 0GWt Yaponya Fotovoltaik gunes batareyalari elektrik sebekesinin olmadigi sahelerde deniz feneri isiqforlar ve isareler park ve yollarin isiqlandirilmasi su muherriklerinde istifade edilir Turkiyede gunes enerjisi gucunun 5 MW olmasi ehtimal edilir Kulek enerjisi Turkiye 2011 ci ilde 1729 MW guc ehtiyati ile dunyada 17 ci yerdedir Enerjinin 3 2 ne basa gelen kulek stansiyalarindan 2011 ci ilde istehsalin cemi 2 07 ne beraber olan 4726 milyard kWh istehsal edilmisdir Turkiyede kulek gucunu elektrike ceviren kulek stansiyalari Manisa Izmir Balikesir Hatay Osmaniyee Istanbul Canaqqala illerindedir Muhendis ve Makina sayi 639 10 oktyabr 2015 tarixinde arxivlesdirildi Istifade tarixi 25 mart 2019 ol