Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Türkiyə musiqisi — Orta Asiya xalq musiqisindən tutmuş Avropanın klassik musiqi janrlarına kimi çox musiqi janrlarını əhatə edir.
Türkiyə çalğı alətləri
Türkiyə türklərinin xalq çalğı alətləri 4 qrupa bölünür :
- Telli çalgılar (bağlama ailəsi çalğıları): cürə, divan, tambura, tar.
- Vurmalı çalgılar: davul, darbuka, dəf, qaşıq, Balıkesir yapısı oyun qaşığı.
- Üflemeli çalgılar: kaval, mey, zurna, sipsi, tulum.
- Yaylı çalgılar: kamança, kabak kəmanə, dırnaq kəmanə
Musiqi janrları
Azərbaycan musiqisi ilə müqaisədə, Türkiyə musiqisində simfonik makam, makam-cazz janrları yoxdur, milli opera və baletləri nisbətən azdır.
Türk xalq musiqisi
Türk xalq musiqisində 3 cür türkü ayırd edilir :
- qırıq hava: Bar, Horon, Bengi, Zeybek və s.
- Azərbaycan türküləri
- Qara dəniz türküləri
- Teke zortlatması
- Rumeli türküleri
- Zeybek türküleri
- orta hava qırıq və uzun hava ritmləri qarışığıdır, : Divan, Gazel, Müstezad və s.
- uzun hava bəlli bir ritmdə olmur və sərbəst söylənilir, buna aiddir: Maya, Hoyrat, Bozlak, Gurbet havası, Divan, Yol havası, Düz maya və.
- Barak (Barak türkmənlərinə özgüdür)
- Bozlak (Avşar türkmənlərinin yaşadığı İç və Güney Anadoluda)
- Yol havaları (Qara dəniz regionu)
- Hoyratlar (Doğu və Güneydoğu Anadolu, Kərkük)
- Qürbət havaları (Teke yörəsinə özgü).
Türkiyədə bir neçə Türk xalq musiqisi xorları fəaliyyət göstərir :
- Ankara Devlet Türk Halk Müziği Korosu (1986)
- İstanbul Devlet Türk Halk Müziği Korosu (2008)
- Sivas Devlet Türk Halk Müziği Korosu (1990)
- Şanlıurfa Devlet Türk Halk Müziği Korosu (1990)
Rəqs musiqisi
Rəqslər bir neçə qrupa bölünür :
- Mərasim rəqsləri
- İnancla bağlı rəqslər
- Qadın rəqsləri
- Kişi rəqsləri
Ninnilər (laylalar)
Türkiyənin əski çağlardan gəlib çıxan ucsuz-bucaqsız layla zənginliyi var. Maraqlıdır ki, Türkiyənin Qars və Ərzurum, Azərbycanda, eləcə də fars danışıq dilində bu qavramı ifadə etmək üçün "laylay" sözü işlədilir. Türkiyənin digər bölgələrində "ninni", Fars yazılı dilində "nanu", İtalyanca “ninna-nanna”, Yunanca “nannarismata” kəlimələri istifadə olunur .
Aşıq musiqisi
Aşıq şeirləri 2 böyük qrupa ayrılır :
- hecalı şeirlər: qoşma, səmai, varsağı, dastan.
- əruzlu şeirlər: divan, səlis, səmai, qələndəri, sətrənc, vəzni ahər
Günümüzə gəlib çıxan oğuz aşıq dastanları bunlardır: Dədə Qorqud, Koroğlu, Aşıq Qərib, Əsli və Kərəm, , Fərhad və Şirin və s.
2009-cu ildə Türkiyə aşıq musiqisi UNESCO-nun Bəşəriyyətin Şifahi və Toxunulmaz Mədəniyyəti Listəsinə daxil olub .
Dini musiqi
Tasavvufi Halk Müziği
Dini mahnılar da bir neçə cür olur :
- İlahilər Tanrıya sevgini anlatan mahnılardır, 2 yerə ayrılır:
- Cami ilahileri
- Tasavvuf müziği ilahileri - hər hansı təriqətin inanış yolunu, ya da o təriqəti quran adamın adını çəkər.
- Semahlar Ələvi-Bektaşi topluluqlarının ayin-i cem adlı törənlerində, semaha eşlik edir. Üç aşamadan ibarətdir: Ağırlama, Yeldirme, Şahlanma. Son bölüm "Şah beyit" olaraq adlandırılan saz şairinin ya da bir Ələvi böyüyünün adının keçdiyi dörtlüyün oxunmasıyla oluşur.
- Qələndəri (Kalenderi) - səba məqamında oxunmuş qəzəllər.
2010-cu ildə Türkiyə semahları UNESCO-nun Bəşəriyyətin Şifahi və Toxunulmaz Mədəniyyəti Listərinə daxil olub .
Türk sənət musiqisi
Azərbaycan muğam musiqisində klassik qədim Şərq muğamlarından (makamlarından) indiki zamanadək 7 əsas muğam gəlib çıxıbsa, çağdaş Türkiyə musiqisində əsas makamların sayı 13-ə çatır
Azərbaycandan fərqli olaraq, Türkiyədə makamlar həm təksəsli, həm də çoxsəsli ifa olunur. Hazırda bir neçə klasik Türk musiqi xorları fəaliyyət göstərir :
- Cumhurbaşkanlığı Klasik Türk Müziği Korosu (1976)
- İzmir Devlet Klasik Türk Müziği Korosu (1986)
- Ankara Devlet Klasik Türk Müziği Korosu (1986)
- Bursa Devlet Klasik Türk Müziği Korosu (1991)
- Diyarbakır Devlet Klasik Türk Müziği Korosu (1991)
- Elazığ Devlet Klasik Türk Müziği Korosu (1990)
- Samsun Devlet Klasik Türk Müziği Korosu (1990)
- Mersin Devlet klasik Türk Müziği Korosu (1993)
Osmanlı musiqisi
Mehter marşları
Opera və balet
Türkiyədə ilk opera və balet truppası 1542-ci ildə İstanbulda yaşayan xarici elçilərin əyləncələri olaraq qeydə alınır. III Səlim vaxtından başlayaraq batılaşma (qərbləşmə) meyilləri hərbi, təhsil və mədəniyyət sahələrində artmışdır.
XIX yüzildə İstanbulda İtalyan operetta truppaları konsert və tamaşalar verirdi. İtalyan bəstəkarı Vittorio Rediglia Türk makamları motivlərin əsasında 1918-ci ildə komik "Şaban" operasını yazır, opera ilk dəfə Vianada oynanılır.
Pop musiqisi
Türk roku
Anadolu roku
Türk Hip-hop musiqisi
Türk musiqisinin digər mədəniyyətlərə təsiri
Musiqi sənayesi
Musiqi təhsili
Qaynaqlar
- "T. C. Kültür ve Turizm bakanlığı. Araştırma ve Eğitim genel müdürlüğü. Halk Çalgıları". 2018-09-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-11-03.
- "Arxivlənmiş surət". 2015-05-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-03-04.
- Meyser Kaya - Anadolu türk halk musikisinin özelliklerine bir bakış 2021-09-23 at the Wayback Machine. "Musiqi dünyası" jurnalı.
- "TC Kültür ve Turizm Bakanlığı. Araştırma ve Eğitim genel müdürlüğü. Halk Müziği". 2018-09-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-11-03.
- "TC Kültür ve Turizm Bakanlığı. Güzel Sanatlar müdürlüğü. Türk Halk Müziği Koroları". 2018-09-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-11-03.
- "Gültekin Şener. Anadolu və Azərbaycanın toy və inanca bağlı xalq rəqslərinin məqam-makam baxımından müqayisəli təhlili". 2021-09-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-11-03.
- Adnan Tönel. Turkiye’de Laylalar (Ninniler). 2021-09-24 at the Wayback Machine "Musiqi dünyası" jurnalı.
- Cengiz Daimi. Anadolu ve Trakya alanlarında alan kutlamalarında Nevruz 2021-09-24 at the Wayback Machine. "Musiqi dünyası" jurnalı.
- "T. C. Kültür ve Turizm bakanlığı. Araştırma ve Eğitim genel müdürlüğü. Aşık Edebiyatı". 2018-09-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-11-03.
- "T. C. Kültür ve Turizm bakanlığı - Türk Kültürü". 2015-01-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-11-03.
- "UNESCO Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity - Âşıklık (minstrelsy) tradition". 2015-11-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-11-03.
- Haluk Yüsel (Almaniya, Düsseldorf). Klasik türk musıkisinde dini beste formları. 2022-01-25 at the Wayback Machine "Musiqi dünyası" jurnalı.
- Tuncay Dağlı. Məvləvilikdə və digər təriqətlərdə musiqi. 2021-09-24 at the Wayback Machine "Musiqi dünyası" jurnalı.
- "TC Kültür ve Turizm Bakanlığı. Araştırma ve Eğitim genel müdürlüğü. Tasavvufi Halk Müziği". 2018-09-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-11-03.
- "UNESCO Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity - Semah, Alevi-Bektaşi ritual". 2015-09-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-11-03.
- Nuri Mahmut. Uyğur-Azərbaycan-Türk makam sənətində ümumi və özünəməxsus xüsusiyyətlər 2021-09-24 at the Wayback Machine. "Musiqi dünyası" jurnalı.
- "TC Kültür ve Turizm Bakanlığı. Güzel Sanatlar müdürlüğü. Klasik Türk Müziği Koroları". 2018-08-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-11-03.
- Şevki Faruk Kanca (Türkiye, Samsun). Mehter ve musıki. Mehter enstrümanları. 2021-09-24 at the Wayback Machine "Musiqi dünyası" jurnalı.
- Şevki Faruk Kanca (Türkiye, Samsun). Mehter müziği. 2021-09-24 at the Wayback Machine "Musiqi dünyası" jurnalı.
- Osman Aydın Öğüt. Askeri bandolar tarihi. 2021-06-21 at the Wayback Machine "Musiqi dünyası" jurnalı.
- Emel Şenoçak. Operet sanatı ve türk operetleri. 2021-09-24 at the Wayback Machine "Musiqi dünyası" jurnalı.
- Surayə Ağayeva. Niyazi və Türkiyə musiqi mədəniyyəti. 2021-09-26 at the Wayback Machine "Musiqi dünyası" jurnalı.
- Dərya Ağca. Avropa musiqi mədəniyyətində "alla turka" üslubu". 2021-09-23 at the Wayback Machine "Musiqi dünyası" jurnalı.
- Самир Мирзоев. О проблемах музыкального образования в Турецкой республике. 2021-09-18 at the Wayback Machine Журнал HARMONY
 | Musiqi ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Turkiye musiqisi Orta Asiya xalq musiqisinden tutmus Avropanin klassik musiqi janrlarina kimi cox musiqi janrlarini ehate edir Turkiye calgi aletleriTurkiye turklerinin xalq calgi aletleri 4 qrupa bolunur Telli calgilar baglama ailesi calgilari cure divan tambura tar Vurmali calgilar davul darbuka def qasiq Balikesir yapisi oyun qasigi Uflemeli calgilar kaval mey zurna sipsi tulum Yayli calgilar kamanca kabak kemane dirnaq kemaneMusiqi janrlariAzerbaycan musiqisi ile muqaisede Turkiye musiqisinde simfonik makam makam cazz janrlari yoxdur milli opera ve baletleri nisbeten azdir Turk xalq musiqisi Esas meqale Turkiye xalq musiqisi Turk xalq musiqisinde 3 cur turku ayird edilir qiriq hava Bar Horon Bengi Zeybek ve s Azerbaycan turkuleri Qara deniz turkuleri Teke zortlatmasi Rumeli turkuleri Zeybek turkuleri orta hava qiriq ve uzun hava ritmleri qarisigidir Divan Gazel Mustezad ve s uzun hava belli bir ritmde olmur ve serbest soylenilir buna aiddir Maya Hoyrat Bozlak Gurbet havasi Divan Yol havasi Duz maya ve Barak Barak turkmenlerine ozgudur Bozlak Avsar turkmenlerinin yasadigi Ic ve Guney Anadoluda Yol havalari Qara deniz regionu Hoyratlar Dogu ve Guneydogu Anadolu Kerkuk Qurbet havalari Teke yoresine ozgu Turkiyede bir nece Turk xalq musiqisi xorlari fealiyyet gosterir Ankara Devlet Turk Halk Muzigi Korosu 1986 Istanbul Devlet Turk Halk Muzigi Korosu 2008 Sivas Devlet Turk Halk Muzigi Korosu 1990 Sanliurfa Devlet Turk Halk Muzigi Korosu 1990 Reqs musiqisi Esas meqale Reqsler bir nece qrupa bolunur Merasim reqsleri Inancla bagli reqsler Qadin reqsleri Kisi reqsleriNinniler laylalar Turkiyenin eski caglardan gelib cixan ucsuz bucaqsiz layla zenginliyi var Maraqlidir ki Turkiyenin Qars ve Erzurum Azerbycanda elece de fars danisiq dilinde bu qavrami ifade etmek ucun laylay sozu isledilir Turkiyenin diger bolgelerinde ninni Fars yazili dilinde nanu Italyanca ninna nanna Yunanca nannarismata kelimeleri istifade olunur Asiq musiqisi Asiq seirleri 2 boyuk qrupa ayrilir hecali seirler qosma semai varsagi dastan eruzlu seirler divan selis semai qelenderi setrenc vezni aher Gunumuze gelib cixan oguz asiq dastanlari bunlardir Dede Qorqud Koroglu Asiq Qerib Esli ve Kerem Ferhad ve Sirin ve s 2009 cu ilde Turkiye asiq musiqisi UNESCO nun Beseriyyetin Sifahi ve Toxunulmaz Medeniyyeti Listesine daxil olub Dini musiqi Tasavvufi Halk Muzigi Dini mahnilar da bir nece cur olur Ilahiler Tanriya sevgini anlatan mahnilardir 2 yere ayrilir Cami ilahileri Tasavvuf muzigi ilahileri her hansi teriqetin inanis yolunu ya da o teriqeti quran adamin adini ceker Semahlar Elevi Bektasi topluluqlarinin ayin i cem adli torenlerinde semaha eslik edir Uc asamadan ibaretdir Agirlama Yeldirme Sahlanma Son bolum Sah beyit olaraq adlandirilan saz sairinin ya da bir Elevi boyuyunun adinin kecdiyi dortluyun oxunmasiyla olusur Qelenderi Kalenderi seba meqaminda oxunmus qezeller 2010 cu ilde Turkiye semahlari UNESCO nun Beseriyyetin Sifahi ve Toxunulmaz Medeniyyeti Listerine daxil olub Turk senet musiqisi Azerbaycan mugam musiqisinde klassik qedim Serq mugamlarindan makamlarindan indiki zamanadek 7 esas mugam gelib cixibsa cagdas Turkiye musiqisinde esas makamlarin sayi 13 e catir Azerbaycandan ferqli olaraq Turkiyede makamlar hem teksesli hem de coxsesli ifa olunur Hazirda bir nece klasik Turk musiqi xorlari fealiyyet gosterir Cumhurbaskanligi Klasik Turk Muzigi Korosu 1976 Izmir Devlet Klasik Turk Muzigi Korosu 1986 Ankara Devlet Klasik Turk Muzigi Korosu 1986 Bursa Devlet Klasik Turk Muzigi Korosu 1991 Diyarbakir Devlet Klasik Turk Muzigi Korosu 1991 Elazig Devlet Klasik Turk Muzigi Korosu 1990 Samsun Devlet Klasik Turk Muzigi Korosu 1990 Mersin Devlet klasik Turk Muzigi Korosu 1993 Osmanli musiqisi Esas meqale Osmanli musiqisiMehter marslari Opera ve balet Turkiyede ilk opera ve balet truppasi 1542 ci ilde Istanbulda yasayan xarici elcilerin eylenceleri olaraq qeyde alinir III Selim vaxtindan baslayaraq batilasma qerblesme meyilleri herbi tehsil ve medeniyyet sahelerinde artmisdir XIX yuzilde Istanbulda Italyan operetta truppalari konsert ve tamasalar verirdi Italyan bestekari Vittorio Rediglia Turk makamlari motivlerin esasinda 1918 ci ilde komik Saban operasini yazir opera ilk defe Vianada oynanilir Pop musiqisi Turk roku Anadolu roku Turk Hip hop musiqisiTurk musiqisinin diger medeniyyetlere tesiriMusiqi senayesiMusiqi tehsiliQaynaqlar T C Kultur ve Turizm bakanligi Arastirma ve Egitim genel mudurlugu Halk Calgilari 2018 09 02 tarixinde Istifade tarixi 2013 11 03 Arxivlenmis suret 2015 05 11 tarixinde Istifade tarixi 2014 03 04 Meyser Kaya Anadolu turk halk musikisinin ozelliklerine bir bakis 2021 09 23 at the Wayback Machine Musiqi dunyasi jurnali TC Kultur ve Turizm Bakanligi Arastirma ve Egitim genel mudurlugu Halk Muzigi 2018 09 05 tarixinde Istifade tarixi 2013 11 03 TC Kultur ve Turizm Bakanligi Guzel Sanatlar mudurlugu Turk Halk Muzigi Korolari 2018 09 01 tarixinde Istifade tarixi 2013 11 03 Gultekin Sener Anadolu ve Azerbaycanin toy ve inanca bagli xalq reqslerinin meqam makam baximindan muqayiseli tehlili 2021 09 23 tarixinde Istifade tarixi 2013 11 03 Adnan Tonel Turkiye de Laylalar Ninniler 2021 09 24 at the Wayback Machine Musiqi dunyasi jurnali Cengiz Daimi Anadolu ve Trakya alanlarinda alan kutlamalarinda Nevruz 2021 09 24 at the Wayback Machine Musiqi dunyasi jurnali T C Kultur ve Turizm bakanligi Arastirma ve Egitim genel mudurlugu Asik Edebiyati 2018 09 05 tarixinde Istifade tarixi 2013 11 03 T C Kultur ve Turizm bakanligi Turk Kulturu 2015 01 22 tarixinde Istifade tarixi 2013 11 03 UNESCO Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity Asiklik minstrelsy tradition 2015 11 05 tarixinde Istifade tarixi 2013 11 03 Haluk Yusel Almaniya Dusseldorf Klasik turk musikisinde dini beste formlari 2022 01 25 at the Wayback Machine Musiqi dunyasi jurnali Tuncay Dagli Mevlevilikde ve diger teriqetlerde musiqi 2021 09 24 at the Wayback Machine Musiqi dunyasi jurnali TC Kultur ve Turizm Bakanligi Arastirma ve Egitim genel mudurlugu Tasavvufi Halk Muzigi 2018 09 05 tarixinde Istifade tarixi 2013 11 03 UNESCO Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity Semah Alevi Bektasi ritual 2015 09 26 tarixinde Istifade tarixi 2013 11 03 Nuri Mahmut Uygur Azerbaycan Turk makam senetinde umumi ve ozunemexsus xususiyyetler 2021 09 24 at the Wayback Machine Musiqi dunyasi jurnali TC Kultur ve Turizm Bakanligi Guzel Sanatlar mudurlugu Klasik Turk Muzigi Korolari 2018 08 30 tarixinde Istifade tarixi 2013 11 03 Sevki Faruk Kanca Turkiye Samsun Mehter ve musiki Mehter enstrumanlari 2021 09 24 at the Wayback Machine Musiqi dunyasi jurnali Sevki Faruk Kanca Turkiye Samsun Mehter muzigi 2021 09 24 at the Wayback Machine Musiqi dunyasi jurnali Osman Aydin Ogut Askeri bandolar tarihi 2021 06 21 at the Wayback Machine Musiqi dunyasi jurnali Emel Senocak Operet sanati ve turk operetleri 2021 09 24 at the Wayback Machine Musiqi dunyasi jurnali Suraye Agayeva Niyazi ve Turkiye musiqi medeniyyeti 2021 09 26 at the Wayback Machine Musiqi dunyasi jurnali Derya Agca Avropa musiqi medeniyyetinde alla turka uslubu 2021 09 23 at the Wayback Machine Musiqi dunyasi jurnali Samir Mirzoev O problemah muzykalnogo obrazovaniya v Tureckoj respublike 2021 09 18 at the Wayback Machine Zhurnal HARMONY Musiqi ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin