Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Stenli Milqrem (15 avqust, 1933, Nyu-York – 20 dekabr, 1984, Nyu-York) Amerika sosial psixoloqu idi. O apardığı bir çox geniş təsirə malik olmuş təcrübələri ilə – Avtoritetə tabe olma (Milgram eksperimenti), Kiçik dünya fenomeni, şəhərlərin psixoloji xəritələri, metro eksperimenti – ilə tanınır.
| Stenli Milqrem | |
|---|---|
| ing. Stanley Milgram | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Nyu-York, ABŞ |
| Vəfat tarixi | Nyu-York, ABŞ |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | ürək tutması |
| Uşağı | 4 |
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | universitet müəllimi[d], sosioloq, psixoloq |
| Elmi dərəcəsi | |
| Üzvlüyü | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
S.Milgram əslən Şərqi Avropadan olan yəhudi ailəsində dünyaya gəlmişdi. O hələ kiçik yaşlarından yüksək intellekt və müxtəlif sahələrə maraq nümayiş etdirirdi.
Karyera
Məktəbi bitirdikdən sonra o, Queens Kollecdə, siyasi elmlər (politologiya) sahəsində təhsilini davam etdirmişdir.
Kolleci bitirdikdən (1954) sonra o, universitetlərdən birində, Xarici İşlər Məktəbinə daxil olmağa hazırlaşırdı. Lakin Kollecin dekanı ona Harvard Universitetinin Sosial münasibətlər fakültəsinə daxil olmağı məsləhət gördü. Milgram fakültənin proqramı ilə tanış oldu və sosial psixologiya, sosiologiya, antropologiya fənnləri onda maraq oyatdı. O, sənədlərini həmin fakültənin doktoranturasına verdi və qəbul olunmadı. Çünki, o, psixologiya kursları keçməmişdi. Milgram bununla barışmadı. Fakültə rəhbərliyi ilə aparılan danışıqlardan sonra, ona, yay ərzində lazım olan kursları bitirəcəyi təqdirdə fakültəyə daxil olma icazəsi verildi. Milgram yay müddətində bir neçə universitetdə psixologiya kursları keçdi və payızda arzu etdiyi fakultənin doktoranturasına qəbul olundu.
Onun Harvarddakı müəllimlərinin içində və da var idi. Milgram S. Aschın konformluq tədqiqatlarında onun köməkçisi olmuşdur. Milgramın doktorluq dissertasiyası (1960) kros-kultural tədqiqat əsasında yazılmışdı. Bu tədqiqat S. Aschın konformluq eksperimentinin modifikasıyası idi və Norveçlilərin və Fransızların konformluq səviyyələrini öyrənirdi. Təcrübə Osloda və Parisdə aparıldı. Milgramın konformluq eksperimentində Norveçlilər Fransızlara nisbətən daha yüksək konformluq nümayiş etdirdilər.
1960-cı ildə S. Milgram Yel Universitetinə professor köməkçisi (dosent) vəzifəsinə qəbul edildi. Burada o özünün məşhur Avtoritetə tabe olma eksperimentinin (Milgram eksperimenti) pilot sınaqlarına başladı və grant almaq üçün bir neçə elmi təşkilata müraciət etdi. 1961-ci ildə National Science Foundation təşkilatı bu tədqiqat üçün grant ayırdı və Milgram təcrübəni rəsmi olaraq başladı.
Avtoritetə tabe olma təcrübəsi
Avtoritetə tabe olma təcrübəsi (Milgram eksperimenti) sosial psixologiyanın ən əhəmiyyətli və eyni zamanda da ən ziddiyyətli təcrübələrindən biri sayılır. Bu təcrübə psixologiyaya dəqiq faktlar verdi və həm də etik normalardan kənara çıxmaqda ittiham edilərək cəmiyyətdə böyük səs küyə səbəb oldu. Təcrübə göstərdi ki, insanlar avtoritetin (yüksək statuslu şəxs və ya qrup rəhbəri) əmri ilə onlar üçün heç bir təhlükə yaratmayan şəxsə asanlıqla zərər vura bilərlər.
Təcrübədə iştirakçı şüşə arakəsmənin arxasında elektrik stulunda oturmuş şəxsə yüngül linqvistik çalışmalar verməli idi. İştirakçı həmin şəxsdən düzgün cavab aldıqda novbəti tapşırığa keçməli, düzgün cavab almadıqda ona elektrik cərəyanı göndərməli idi. Elektrik cərəyanının gərginliyi 15 v-dan başlayır, hər növbəti səhvlə 15 v artırdı və maksimum 450 v ola bilərdi.. Əslində elektrik stulunda oturmuş şəxs aktyor idi və heç bir elektrik cərəyanı almırdı, lakin iştirakçı bunu bilmirdi. İştirakçı hər dəfə elektrik cərəyanı göndərməli olanda qarşısındakı şəxsin dartılmasını görür və şikayətlənməsini eşidirdi. Bu zaman o yanındakı avtoritetə (eksperimentator köməkçisinə) dönür və ondan məsləhət istəyirdi. Eksperimentator köməkçisi ona davam etmək əmri verirdi. Təcrübənin əsas nəticəsi də bundan sonra məlum olurdu. Bəzi iştirakçılar onlara verilmiş zərər vurma əmrinə tabe olmur və təcrübəni tərk edirdilər, digərləri isə eksperimentator köməkçisinin əmrinə tabe olur və qarşıdakı şəxsə göndərdikləri cərəyanın gərginliyini artırırdılar.
Təcrübə zamanı iştirakçıların həyəcan keçirdikləri, moral dilemma qarşısında qaldıqları və onu həll etmək üçün cəhd göstərdikləri aydın görünürdü. Təcrübənin nəticəsində iştirakçıların 65%-i destruktiv əmrə tabe olaraq qarşıdakı şəxsə maksimum, 450 v cərəyan göndərdi.
Təcrübə əsasən iki növ etiraza səbəb oldu. Təcrübənin validliyi şübhə altına qoyuldu və iddia edildi ki, iştirakçılar cərəyan göndərdikləri şəxsin rol oynadığını duymuş ola bilərlər. İştirakçıların təcrübə zamanı keçirdikləri həyəcan və onlarla aparılmış posteksperiment (eksperiment sonrası) intervyu bu iddianın əsassız olduğunu sübut edirdi. Elmi dairələrdə və ümumiyyətlə cəmiyyətdə ən çox etiraz yaradan məsələ isə təcrübənin etik problem həlli ilə bağlı idi. İddia edilirdi ki, S. Milgram iştirakçıları yol verilməz dərəcədə böyük təzyiq altında saxlayıb. Psixologiya cəmiyyətində təcrübə yüksək təriflərlərlə və kəskin tənqidlərlə qarşılandı. Milgram iştirakçıların təcrübə zamanı stressə məruz qaldıqları faktı ilə razılaşır və bunun real həyatda tez tez rast gəlinən uyğun hallardakından daha az olduğunu söyləyirdi. Lakin Milgramın bu tənqidə qarşı əsas dəlili ondan ibarət idi ki, hər bir iştirakçı ilə təcrübədən sonra söhbət aparılmış, onlara əsil vəziyyət haqqında məlumat verilmişdi. İştirakçı yüksək tabe olma nümayiş etdirdiyi halda isə onun özünü qiymətləndirməsinin zərər görməməsi üçün onun iştirakının elm və cəmiyyət üçün vacibliyi onun diqqətinə çatdırılmışdı. Əslində Milgram öz təcrübəsinin etik problemlərini və bu problemləri necə həll edəcəyini hələ grant üçün yazdığı müraciətində qeyd etmişdi.
Milgram təcrübəsi müxtəlif dövrlərdə, müxtəlif ölkələrdə, fərqli tədqiqatçılar tərəfindən dəfələrlə replika edilmiş (dəqiq təkrarlanma), alınmış nəticələr orijinala çox yaxın alınmışdır. Bu təcrübənin insan təbiətinin, xüsusən də tabe olma prosesinin öyrənilməsində xüsusi rolu yekdilliklə qəbul edilir.
Sonrakı karyerası
S. Milgram 1963-cü ildə Harvard Universitetinin Sosial münasibətlər fakültəsinə professor köməkçisi vəzifəsinə qəbul edildi. Burada uzun müddət çalışmasına baxmayaraq apardığı təcrübənin etik mübahisələrə səbəb olması üzündən ona tam professorluq vəzifəsi verilmədi. Lakin belə təklif City University of New York tərəfindən gəldi və Milgram bu universitetdə həm tam professor kimi, həm də sosial psixologiya proqramının rəhbəri kimi işə başladı. Bu universitetdə çalışarkən, 1974-cü ildə, o, avtoritetə tabe olma təcrübəsini ətraflı təsvir etdiyi Obedience to Authority kitabını yazdı və bu təcrübəyə aid filmlər çəkdirdi.
S. Milgramın əsas maraq sahəsi tabe olma olsa da o bir çox fərqli problemləri də tədqiq etdi və psixoloqları həmin problemlərlə maraqlandırmağı bacardı. Onun müxtəlif psixoloji məsələləri əyani və orijinal şəkildə təcrübəyə qoymağa xüsusi istedadı var idi. Bu eksperimentləri o adətən öz tələbələri ilə birgə aparır, bununla onlara da iş təcrübəsi qazandırırdı.
City Universitet 1980-ci ildə S. Milgrama Əməkdar Psixologiya Professoru adı verdi.
Şəxsi həyat
S. Milgram 1961-ci ildə sosial yardım sahəsində çalışan Aleksandra Menkin ilə ailə qurmuşdur. Onların iki uşaqları olmuşdur. Stanley və Aleksandra Milgramlar xoşbəxt ailə həyatı yaşamışlar. S. Milgram uşaqlarına çox bağlı ata olmuşdur, işi ilə məşğulluğuna baxmayaraq onlarla vaxt keçirməyə, səyahət etməyə imkan tapmışdır.
Stanley Milgram, indi psixologiyanın inkişaf etdiyi bütün ölkələrdə tanınır, onun elmi nəticələri qəbul edilir və təcrübələri təkrarlanır. Psixologiya elminə xidmətlərinə və cəmiyyətin diqqətini çox vacib məsələlərə yönəltdiyinə görə onun adı böyük hörmətlə çəkilir.
Həmçinin bax
Ən çox tanınmış əsərləri
- Milgram, S. (1961), Nationality and conformity, Scientific American, 205, 45-51.
- Milgram, Stanley. (1967). The Small World Problem. Psychology Today, 1(1), May. pp 60 – 67
- Milgram, S. (1969). Experience in Living in Cities. Science, 167: 1461-8, Mr 13, ‘70.
- Milgram, S. (1974). Obedience to Authority, Harper and Row.
Qeydlər
- Alexandra Milgram. My Personal View of Stanley Milgram. In T. Blass. (2000). Obedience to Authority: Current Perspectives on the Milgram Paradigm. p. 3
- Psyography: Stanley Milgram http://faculty.frostburg.edu/mbradley/psyography/stanleymilgram.html 2017-12-02 at the Wayback Machine
- Милграм. С. (2000). Эксперимент в социальной психологии. Питер. c. 199
- Milgram, S. (1974). Obedience to Authority, Harper and Row. p. 169
- Milgram, S. (1974). Obedience to Authority, Harper and Row. p. 194
Mənbələr
- Alexandra Milgram. My Personal View of Stanley Milgram. In T. Blass. (2000). Obedience to Authority: Current Perspectives on the Milgram Paradigm.
- Stanley Milgram. Biography. Compiled by Heather Miller (May 1997) http://fates.cns.muskingum.edu/~psych/psycweb/history/milgram.html[ölü keçid]
- Psyography: Stanley Milgram http://faculty.frostburg.edu/mbradley/psyography/stanleymilgram.html 2017-12-02 at the Wayback Machine
- Милграм. С. (2000). Эксперимент в социальной психологии. Питер
- T. Blass. (2000). Obedience to Authority: Current Perspectives on the Milgram Paradigm
- S. Milgram. (1974). Obedience to Authority. Harper and Row.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Stenli Milqrem 15 avqust 1933 Nyu York 20 dekabr 1984 Nyu York Amerika sosial psixoloqu idi O apardigi bir cox genis tesire malik olmus tecrubeleri ile Avtoritete tabe olma Milgram eksperimenti Kicik dunya fenomeni seherlerin psixoloji xeriteleri metro eksperimenti ile taninir Stenli Milqreming Stanley MilgramDogum tarixi 15 avqust 1933Dogum yeri Nyu York ABSVefat tarixi Nyu York ABSVefat yeri Manhetten Nyu York Nyu York stati ABSVefat sebebi urek tutmasiUsagi 4Tehsili Harvard Universiteti Kuins Kolleci d Fealiyyeti universitet muellimi d sosioloq psixoloqElmi derecesi felsefe doktoruUzvluyu Amerika Incesenet ve Elmler Akademiyasi Vikianbarda elaqeli mediafayllar S Milgram eslen Serqi Avropadan olan yehudi ailesinde dunyaya gelmisdi O hele kicik yaslarindan yuksek intellekt ve muxtelif sahelere maraq numayis etdirirdi KaryeraMektebi bitirdikden sonra o Queens Kollecde siyasi elmler politologiya sahesinde tehsilini davam etdirmisdir Kolleci bitirdikden 1954 sonra o universitetlerden birinde Xarici Isler Mektebine daxil olmaga hazirlasirdi Lakin Kollecin dekani ona Harvard Universitetinin Sosial munasibetler fakultesine daxil olmagi meslehet gordu Milgram fakultenin proqrami ile tanis oldu ve sosial psixologiya sosiologiya antropologiya fennleri onda maraq oyatdi O senedlerini hemin fakultenin doktoranturasina verdi ve qebul olunmadi Cunki o psixologiya kurslari kecmemisdi Milgram bununla barismadi Fakulte rehberliyi ile aparilan danisiqlardan sonra ona yay erzinde lazim olan kurslari bitireceyi teqdirde fakulteye daxil olma icazesi verildi Milgram yay muddetinde bir nece universitetde psixologiya kurslari kecdi ve payizda arzu etdiyi fakultenin doktoranturasina qebul olundu Onun Harvarddaki muellimlerinin icinde ve da var idi Milgram S Aschin konformluq tedqiqatlarinda onun komekcisi olmusdur Milgramin doktorluq dissertasiyasi 1960 kros kultural tedqiqat esasinda yazilmisdi Bu tedqiqat S Aschin konformluq eksperimentinin modifikasiyasi idi ve Norveclilerin ve Fransizlarin konformluq seviyyelerini oyrenirdi Tecrube Osloda ve Parisde aparildi Milgramin konformluq eksperimentinde Norvecliler Fransizlara nisbeten daha yuksek konformluq numayis etdirdiler 1960 ci ilde S Milgram Yel Universitetine professor komekcisi dosent vezifesine qebul edildi Burada o ozunun meshur Avtoritete tabe olma eksperimentinin Milgram eksperimenti pilot sinaqlarina basladi ve grant almaq ucun bir nece elmi teskilata muraciet etdi 1961 ci ilde National Science Foundation teskilati bu tedqiqat ucun grant ayirdi ve Milgram tecrubeni resmi olaraq basladi Avtoritete tabe olma tecrubesi Avtoritete tabe olma tecrubesi Milgram eksperimenti sosial psixologiyanin en ehemiyyetli ve eyni zamanda da en ziddiyyetli tecrubelerinden biri sayilir Bu tecrube psixologiyaya deqiq faktlar verdi ve hem de etik normalardan kenara cixmaqda ittiham edilerek cemiyyetde boyuk ses kuye sebeb oldu Tecrube gosterdi ki insanlar avtoritetin yuksek statuslu sexs ve ya qrup rehberi emri ile onlar ucun hec bir tehluke yaratmayan sexse asanliqla zerer vura bilerler Tecrubede istirakci suse arakesmenin arxasinda elektrik stulunda oturmus sexse yungul linqvistik calismalar vermeli idi Istirakci hemin sexsden duzgun cavab aldiqda novbeti tapsiriga kecmeli duzgun cavab almadiqda ona elektrik cereyani gondermeli idi Elektrik cereyaninin gerginliyi 15 v dan baslayir her novbeti sehvle 15 v artirdi ve maksimum 450 v ola bilerdi Eslinde elektrik stulunda oturmus sexs aktyor idi ve hec bir elektrik cereyani almirdi lakin istirakci bunu bilmirdi Istirakci her defe elektrik cereyani gondermeli olanda qarsisindaki sexsin dartilmasini gorur ve sikayetlenmesini esidirdi Bu zaman o yanindaki avtoritete eksperimentator komekcisine donur ve ondan meslehet isteyirdi Eksperimentator komekcisi ona davam etmek emri verirdi Tecrubenin esas neticesi de bundan sonra melum olurdu Bezi istirakcilar onlara verilmis zerer vurma emrine tabe olmur ve tecrubeni terk edirdiler digerleri ise eksperimentator komekcisinin emrine tabe olur ve qarsidaki sexse gonderdikleri cereyanin gerginliyini artirirdilar Tecrube zamani istirakcilarin heyecan kecirdikleri moral dilemma qarsisinda qaldiqlari ve onu hell etmek ucun cehd gosterdikleri aydin gorunurdu Tecrubenin neticesinde istirakcilarin 65 i destruktiv emre tabe olaraq qarsidaki sexse maksimum 450 v cereyan gonderdi Tecrube esasen iki nov etiraza sebeb oldu Tecrubenin validliyi subhe altina qoyuldu ve iddia edildi ki istirakcilar cereyan gonderdikleri sexsin rol oynadigini duymus ola bilerler Istirakcilarin tecrube zamani kecirdikleri heyecan ve onlarla aparilmis posteksperiment eksperiment sonrasi intervyu bu iddianin esassiz oldugunu subut edirdi Elmi dairelerde ve umumiyyetle cemiyyetde en cox etiraz yaradan mesele ise tecrubenin etik problem helli ile bagli idi Iddia edilirdi ki S Milgram istirakcilari yol verilmez derecede boyuk tezyiq altinda saxlayib Psixologiya cemiyyetinde tecrube yuksek teriflerlerle ve keskin tenqidlerle qarsilandi Milgram istirakcilarin tecrube zamani stresse meruz qaldiqlari fakti ile razilasir ve bunun real heyatda tez tez rast gelinen uygun hallardakindan daha az oldugunu soyleyirdi Lakin Milgramin bu tenqide qarsi esas delili ondan ibaret idi ki her bir istirakci ile tecrubeden sonra sohbet aparilmis onlara esil veziyyet haqqinda melumat verilmisdi Istirakci yuksek tabe olma numayis etdirdiyi halda ise onun ozunu qiymetlendirmesinin zerer gormemesi ucun onun istirakinin elm ve cemiyyet ucun vacibliyi onun diqqetine catdirilmisdi Eslinde Milgram oz tecrubesinin etik problemlerini ve bu problemleri nece hell edeceyini hele grant ucun yazdigi muracietinde qeyd etmisdi Milgram tecrubesi muxtelif dovrlerde muxtelif olkelerde ferqli tedqiqatcilar terefinden defelerle replika edilmis deqiq tekrarlanma alinmis neticeler orijinala cox yaxin alinmisdir Bu tecrubenin insan tebietinin xususen de tabe olma prosesinin oyrenilmesinde xususi rolu yekdillikle qebul edilir Sonraki karyerasi S Milgram 1963 cu ilde Harvard Universitetinin Sosial munasibetler fakultesine professor komekcisi vezifesine qebul edildi Burada uzun muddet calismasina baxmayaraq apardigi tecrubenin etik mubahiselere sebeb olmasi uzunden ona tam professorluq vezifesi verilmedi Lakin bele teklif City University of New York terefinden geldi ve Milgram bu universitetde hem tam professor kimi hem de sosial psixologiya proqraminin rehberi kimi ise basladi Bu universitetde calisarken 1974 cu ilde o avtoritete tabe olma tecrubesini etrafli tesvir etdiyi Obedience to Authority kitabini yazdi ve bu tecrubeye aid filmler cekdirdi S Milgramin esas maraq sahesi tabe olma olsa da o bir cox ferqli problemleri de tedqiq etdi ve psixoloqlari hemin problemlerle maraqlandirmagi bacardi Onun muxtelif psixoloji meseleleri eyani ve orijinal sekilde tecrubeye qoymaga xususi istedadi var idi Bu eksperimentleri o adeten oz telebeleri ile birge aparir bununla onlara da is tecrubesi qazandirirdi City Universitet 1980 ci ilde S Milgrama Emekdar Psixologiya Professoru adi verdi Sexsi heyatS Milgram 1961 ci ilde sosial yardim sahesinde calisan Aleksandra Menkin ile aile qurmusdur Onlarin iki usaqlari olmusdur Stanley ve Aleksandra Milgramlar xosbext aile heyati yasamislar S Milgram usaqlarina cox bagli ata olmusdur isi ile mesgulluguna baxmayaraq onlarla vaxt kecirmeye seyahet etmeye imkan tapmisdir Stanley Milgram indi psixologiyanin inkisaf etdiyi butun olkelerde taninir onun elmi neticeleri qebul edilir ve tecrubeleri tekrarlanir Psixologiya elmine xidmetlerine ve cemiyyetin diqqetini cox vacib meselelere yoneltdiyine gore onun adi boyuk hormetle cekilir Hemcinin baxMilgram eksperimenti Konformluq eksperimentleriEn cox taninmis eserleriMilgram S 1961 Nationality and conformity Scientific American 205 45 51 Milgram Stanley 1967 The Small World Problem Psychology Today 1 1 May pp 60 67 Milgram S 1969 Experience in Living in Cities Science 167 1461 8 Mr 13 70 Milgram S 1974 Obedience to Authority Harper and Row Qeydler Alexandra Milgram My Personal View of Stanley Milgram In T Blass 2000 Obedience to Authority Current Perspectives on the Milgram Paradigm p 3 Psyography Stanley Milgram http faculty frostburg edu mbradley psyography stanleymilgram html 2017 12 02 at the Wayback Machine Milgram S 2000 Eksperiment v socialnoj psihologii Piter c 199 Milgram S 1974 Obedience to Authority Harper and Row p 169 Milgram S 1974 Obedience to Authority Harper and Row p 194MenbelerAlexandra Milgram My Personal View of Stanley Milgram In T Blass 2000 Obedience to Authority Current Perspectives on the Milgram Paradigm Stanley Milgram Biography Compiled by Heather Miller May 1997 http fates cns muskingum edu psych psycweb history milgram html olu kecid Psyography Stanley Milgram http faculty frostburg edu mbradley psyography stanleymilgram html 2017 12 02 at the Wayback Machine Milgram S 2000 Eksperiment v socialnoj psihologii Piter T Blass 2000 Obedience to Authority Current Perspectives on the Milgram Paradigm S Milgram 1974 Obedience to Authority Harper and Row