Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Splenektomiya — dalağın bir hissəsinin və ya hamısının çıxarıldığı cərrahi əməliyyat. Dalaq kapsullaşdırılmış bakteriyaları effektiv şəkildə məhv etmək qabiliyyətinə görə immunoloji funksiya baxımından mühüm orqandır.
| Splenektomiya | |
|---|---|
 Talassemiyalı uşağın dalağı cərrahi yolla çıxarılıb. Bu, adi haldan təxminən 15 dəfə çoxdur. | |
| XBT-9-KM | 41.43, 41.5 |
| MeSH | D013156 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Splenektomiya üçün ümumi göstərişlərə travma, şişlər, splenomeqaliya və ya oraq hüceyrəli anemiya və talassemiya kimi hematoloji xəstəliklər daxildir.
Təsnifatı
Dalaq qarın boşluğunda mədənin yanında yerləşən orqandır. Qanı süzən, yad cisimləri, zədələnmiş və köhnəlmiş eritrositləri çıxaran qırmızı pulpadan ibarətdir. O, həmçinin dəmir, eritrositlər və trombositlər üçün saxlama yeri kimi fəaliyyət göstərir. Dalağın qalan hissəsi (25%) ağ pulpa kimi tanınır və bədəndəki ən böyük ikincili limfoid orqan olan böyük limfa düyünləri kimi fəaliyyət göstərir.
Normal limfa funksiyasına əlavə olaraq, ağ pulpada dalaq makrofaglarının Streptococcus pneumoniae kimi kapsullaşmış bakteriyaları öldürməkdə (faqositləşdirmədə) xüsusilə rolu var.
Dalaq malyariya, mononükleoz kimi müxtəlif xəstəliklərdə və daha çox limfoma və ya leykemiya kimi limfa damarlarının xərçənglərində böyüyür.
Cərrahi yanaşmaların təsnifatı
- Ən çox yayılan — laparotomiya girişindən splenektomiya: yuxarı orta laparotomiya vasitəsilə.
- Transtorasik splenektomiya — sol tərəfli torakotomiya, ardınca diafraqmotomiya.
- Laparoskopik splenektomiya — laparoskopik texnikadan istifadə etməklə (ən az travmatikdir).
- Sol qabırğa arxasına paralel çəp kəsik.
Torakoabdominal giriş — torakolaparotomiya vasitəsilə qarın və sol plevra boşluqlarının eyni vaxtda açılması ilə.
Cərrahi əməliyyatı
Cərrahi əməliyyatı 2 növ olur və ümumi anesteziya altında aparılır:
- Dalağın çox böyük olmadığı və prosedurun seçimli olduğu hallarda laparoskopiya üstünlük verilən prosedurdur.
- Travma hallarında və ya dalaq böyüdükdə açıq əməliyyat aparılır.
S. pneumoniae, H. influenza və N. meningitidis-ə qarşı peyvəndlər, mümkünsə, sürətlə inkişaf edən və yüksək ölümcül septisemiya növü olan ümumiləşdirilmiş post-splenektomiya infeksiyası (BPSİ) şansını minimuma endirmək üçün əməliyyatdan əvvəl aparılmalıdır. Dalaq lokallaşdırılmış və arteriyalarından ayrıdır. Dalağı yerində saxlayan bağlar, qastrosplenik ligament, splenorenal ligament və splenokolik bağlar parçalanır və orqan çıxarılır. Bəzi hallarda, bir və ya daha çox əlavə dalaq aşkar edilir və əməliyyat zamanı çıxarılır. Kəsiklər bağlanır və lazım gələrsə, toxuma nümunələri analiz üçün laboratoriyaya göndərilir.
Çıxarılma səbəbləri
- Çox böyüdükdə — trombositlər, eritrositlər üçün dağıdıcı olur və ya yirtılması qaçılmazdır.
- Bəzi limfomaların diaqnozu üçün.
- Bəzi dalaq absesi halları.
- Qanaxma ilə dalaq damarlarının trombozu. Mədə varikozları.
- İdiopatik trombositopenik purpura kimi otoimmün vəziyyət nəticəsində trombositlər dalaqda məhv edildikdə.
- Fiziki zədədən sonra dalağın qanaxması zamanı
- Öz-özünə yırtıldıqdan sonra
- Ağır hemolitik anemiyanın inkişafında anadangəlmə eritropoetik porfiriyanın uzunmüddətli müalicəsi üçün.
- Mədə xərçənginin dalaq toxumasına yayılması
- Renovaskulyar hipertenziyada böyrək revaskulyarizasiyası üçün dalaq arteriyasından istifadə edərkən.
- Anadangəlmə piruvat kinaz (PK) çatışmazlığının uzunmüddətli müalicəsi üçün
- Sferositozun irsi qan pozuntusunun ağır versiyası olanda
- Pankreas xərçənginin cərrahi yolla çıxarılması.
Dalağın travmatik zədələnməsinin klassik səbəbi idman zamanı qarın boşluğuna vurulan zərbədir. Dalağın xəstəlik (mononükleoz) səbəbiylə böyüdüldüyü hallarda, qəfil əyilmə və s. hərəkətlər dalağın yırtılmasına səbəb ola bilər.
Göstərişləri
Təcili
- dalağın açıq və qapalı xəsarətləri,
- kəllədaxili qanaxma təhlükəsi ilə trombositopenik purpura,
- dalağın yırtığı ilə hemoblastoz,
- mədə xərçəngi üçün uzadılmış qastrektomiya mərhələsi.
Planlaşdırılmış
- dalaq kistası
- dalaq absesi
- dalaq infarktı
- dalağın vərəmi
- portal hipertansiyon
- qan sisteminin xəstəlikləri:
- idiopatik autoimun trombositopeniya
- autoimun hemolitik anemiya
- irsi mikrosferositoz
- splenomeqaliya ilə talassemiya
Yan təsirləri
Splenektomiya sepsis riskinin artmasına səbəb olur. Xüsusilə balaca uşaqlarda ölümlə nəticələnə bilən splenektomiyalı xəstələrdə sepsisə yoluxma riskinin splenektomiyası olmayan xəstələrə nisbətən 10–20 dəfə yüksək olduğu aşkar edilmişdir.
Buna görə də, əməliyyatdan sonra xəstələrə pnevmokok konjugat peyvəndi (Prevnar), Hib peyvəndi və meningokok peyvəndi vurulur. Bu bakteriyalar normal şəraitdə tez-tez boğaz ağrısına səbəb olur, lakin splenektomiyadan sonra yoluxduran bakteriyalar kifayət qədər opsonizasiya edilə bilmədikdə infeksiya daha şiddətli olur.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Weledji, Elroy P. "Benefits and risks of splenectomy". International Journal of Surgery (London, England). 12 (2). 2014: 113–119. doi:10.1016/j.ijsu.2013.11.017. ISSN 1743-9159. PMID 24316283.
- Cesta, Mark F. "Normal structure, function, and histology of the spleen". Toxicologic Pathology. 34 (5). 2006: 455–465. doi:10.1080/01926230600867743. ISSN 0192-6233. PMID 17067939. 2023-03-31 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-03-31.
- Di Sabatino, Antonio; Carsetti, Rita; Corazza, Gino Roberto. "Post-splenectomy and hyposplenic states". Lancet. 378 (9785). 2011-07-02: 86–97. doi:10.1016/S0140-6736(10)61493-6. ISSN 1474-547X. PMID 21474172. 2023-03-31 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-03-31.
- Хирургические доступы к селезёнке. . 11(rus). № 2. М.: Видар. 2006. 92—99. ISSN 1995-5464. 2022-06-15 tarixində .
- Лубоцкий Д. Н., Бомаш, Юлий Меерович. Курс оперативной хирургии и топографической анатомии (50000 nüs.). М.: Медгиз. 1963. 638.
- Frye R. "Porphyria, Cutaneous". eMedicine. 2006-03-02. 2008-12-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2006-03-28.
- Tarantino G, Scalera A, Finelli C. "Liver-spleen axis: intersection between immunity, infections and metabolism". World Journal of Gastroenterology. 19 (23). June 2013: 3534–42. doi:10.3748/wjg.v19.i23.3534. PMC 3691032. PMID 23801854.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Splenektomiya dalagin bir hissesinin ve ya hamisinin cixarildigi cerrahi emeliyyat Dalaq kapsullasdirilmis bakteriyalari effektiv sekilde mehv etmek qabiliyyetine gore immunoloji funksiya baximindan muhum orqandir SplenektomiyaTalassemiyali usagin dalagi cerrahi yolla cixarilib Bu adi haldan texminen 15 defe coxdur XBT 9 KM 41 43 41 5MeSH D013156 Vikianbarda elaqeli mediafayllar Splenektomiya ucun umumi gosterislere travma sisler splenomeqaliya ve ya oraq huceyreli anemiya ve talassemiya kimi hematoloji xestelikler daxildir TesnifatiDalaq qarin boslugunda medenin yaninda yerlesen orqandir Qani suzen yad cisimleri zedelenmis ve kohnelmis eritrositleri cixaran qirmizi pulpadan ibaretdir O hemcinin demir eritrositler ve trombositler ucun saxlama yeri kimi fealiyyet gosterir Dalagin qalan hissesi 25 ag pulpa kimi taninir ve bedendeki en boyuk ikincili limfoid orqan olan boyuk limfa duyunleri kimi fealiyyet gosterir Normal limfa funksiyasina elave olaraq ag pulpada dalaq makrofaglarinin Streptococcus pneumoniae kimi kapsullasmis bakteriyalari oldurmekde faqositlesdirmede xususile rolu var Dalaq malyariya mononukleoz kimi muxtelif xesteliklerde ve daha cox limfoma ve ya leykemiya kimi limfa damarlarinin xercenglerinde boyuyur Cerrahi yanasmalarin tesnifatiSplenektomiyadan sonra capiqEn cox yayilan laparotomiya girisinden splenektomiya yuxari orta laparotomiya vasitesile Transtorasik splenektomiya sol terefli torakotomiya ardinca diafraqmotomiya Laparoskopik splenektomiya laparoskopik texnikadan istifade etmekle en az travmatikdir Sol qabirga arxasina paralel cep kesik Torakoabdominal giris torakolaparotomiya vasitesile qarin ve sol plevra bosluqlarinin eyni vaxtda acilmasi ile Cerrahi emeliyyatiCerrahi emeliyyati 2 nov olur ve umumi anesteziya altinda aparilir Dalagin cox boyuk olmadigi ve prosedurun secimli oldugu hallarda laparoskopiya ustunluk verilen prosedurdur Travma hallarinda ve ya dalaq boyudukde aciq emeliyyat aparilir S pneumoniae H influenza ve N meningitidis e qarsi peyvendler mumkunse suretle inkisaf eden ve yuksek olumcul septisemiya novu olan umumilesdirilmis post splenektomiya infeksiyasi BPSI sansini minimuma endirmek ucun emeliyyatdan evvel aparilmalidir Dalaq lokallasdirilmis ve arteriyalarindan ayridir Dalagi yerinde saxlayan baglar qastrosplenik ligament splenorenal ligament ve splenokolik baglar parcalanir ve orqan cixarilir Bezi hallarda bir ve ya daha cox elave dalaq askar edilir ve emeliyyat zamani cixarilir Kesikler baglanir ve lazim gelerse toxuma numuneleri analiz ucun laboratoriyaya gonderilir Cixarilma sebebleriCox boyudukde trombositler eritrositler ucun dagidici olur ve ya yirtilmasi qacilmazdir Bezi limfomalarin diaqnozu ucun Bezi dalaq absesi hallari Qanaxma ile dalaq damarlarinin trombozu Mede varikozlari Idiopatik trombositopenik purpura kimi otoimmun veziyyet neticesinde trombositler dalaqda mehv edildikde Fiziki zededen sonra dalagin qanaxmasi zamani Oz ozune yirtildiqdan sonra Agir hemolitik anemiyanin inkisafinda anadangelme eritropoetik porfiriyanin uzunmuddetli mualicesi ucun Mede xercenginin dalaq toxumasina yayilmasi Renovaskulyar hipertenziyada boyrek revaskulyarizasiyasi ucun dalaq arteriyasindan istifade ederken Anadangelme piruvat kinaz PK catismazliginin uzunmuddetli mualicesi ucun Sferositozun irsi qan pozuntusunun agir versiyasi olanda Pankreas xercenginin cerrahi yolla cixarilmasi Dalagin travmatik zedelenmesinin klassik sebebi idman zamani qarin bosluguna vurulan zerbedir Dalagin xestelik mononukleoz sebebiyle boyudulduyu hallarda qefil eyilme ve s hereketler dalagin yirtilmasina sebeb ola biler GosterisleriTecili dalagin aciq ve qapali xesaretleri kelledaxili qanaxma tehlukesi ile trombositopenik purpura dalagin yirtigi ile hemoblastoz mede xercengi ucun uzadilmis qastrektomiya merhelesi Planlasdirilmis dalaq kistasi dalaq absesi dalaq infarkti dalagin veremi portal hipertansiyon qan sisteminin xestelikleri idiopatik autoimun trombositopeniya autoimun hemolitik anemiya irsi mikrosferositoz splenomeqaliya ile talassemiyaYan tesirleriSplenektomiya sepsis riskinin artmasina sebeb olur Xususile balaca usaqlarda olumle neticelene bilen splenektomiyali xestelerde sepsise yoluxma riskinin splenektomiyasi olmayan xestelere nisbeten 10 20 defe yuksek oldugu askar edilmisdir Buna gore de emeliyyatdan sonra xestelere pnevmokok konjugat peyvendi Prevnar Hib peyvendi ve meningokok peyvendi vurulur Bu bakteriyalar normal seraitde tez tez bogaz agrisina sebeb olur lakin splenektomiyadan sonra yoluxduran bakteriyalar kifayet qeder opsonizasiya edile bilmedikde infeksiya daha siddetli olur Hemcinin baxBoyuk post splenektomiya infeksiyasiIstinadlarWeledji Elroy P Benefits and risks of splenectomy International Journal of Surgery London England 12 2 2014 113 119 doi 10 1016 j ijsu 2013 11 017 ISSN 1743 9159 PMID 24316283 Cesta Mark F Normal structure function and histology of the spleen Toxicologic Pathology 34 5 2006 455 465 doi 10 1080 01926230600867743 ISSN 0192 6233 PMID 17067939 2023 03 31 tarixinde Istifade tarixi 2023 03 31 Di Sabatino Antonio Carsetti Rita Corazza Gino Roberto Post splenectomy and hyposplenic states Lancet 378 9785 2011 07 02 86 97 doi 10 1016 S0140 6736 10 61493 6 ISSN 1474 547X PMID 21474172 2023 03 31 tarixinde Istifade tarixi 2023 03 31 Hirurgicheskie dostupy k selezyonke 11 rus 2 M Vidar 2006 92 99 ISSN 1995 5464 2022 06 15 tarixinde Lubockij D N Bomash Yulij Meerovich Kurs operativnoj hirurgii i topograficheskoj anatomii 50000 nus M Medgiz 1963 638 Frye R Porphyria Cutaneous eMedicine 2006 03 02 2008 12 04 tarixinde Istifade tarixi 2006 03 28 Tarantino G Scalera A Finelli C Liver spleen axis intersection between immunity infections and metabolism World Journal of Gastroenterology 19 23 June 2013 3534 42 doi 10 3748 wjg v19 i23 3534 PMC 3691032 PMID 23801854 Xarici kecidler