Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Rəqabət (ing. competition, rus. конкуренция) geniş mənada iqtisadiyyat, sosiologiya və ekologiyada istifadə olunur və şəxslərin, qrupların və ya orqanizmlərin resurslar üzrə bir biri ilə mübarizə aparmağını bildilir. Rəqabəti bildirmək üçün xarici dillərdə əsasən lat. competitionem ("razılaşma"). və ya lat. concurrere ("toqquşmaq") sözlərindən əmələ gələn terminlər istifadə olunur. Azərbaycan dilinə isə rəqabət sözü ərəb dilindən (ərəb. رقابت "yarış" deməkdir) gəlib.
İqtisadiyyatda rəqabət
İqtisadi rəqabət bazarlarda satıcılar və alıcılar arasında baş verir. Bir qayda olaraq, bir neçə satıcılar alıcılardan sərfəli təklifləri almaq üçün mübarizə aparırlar. Eyni zamanda, meyli alıcılar da satıcıların yaxşı təklifləri üzrə yarışırlar. Müqavilə bağlanılanda, alıcılar və satıcılar mallar, xidmətlər və ya əmlak mülki hüquqları ilə dəyişirlər. Hamı könüllü fəaliyyət göstərir və öz menafəyini güdür.
Merriam-Vebster lüğəti rəqabəti iki və ya daha çox müstəqil fəaliyyət göstərən tərəflərin üçüncü tərəfin biznesini daha sərfəli şərtləri təklif etməklə zəbt etmək məqsədini daşıyan cəhdi kimi izah edir. Bu həm də Adam Smit tərəfindən "" (1776) kitabında təsvir olunmuşdur, və sonraki iqtisadçılar tərəfindən istehsal resurslarının ən çox dəyər və səmərəlilik gətirən işlətməsinə yerləşdirilməsi kimi.
Sonralar isə mikroiqtisadiyyat nəzəriyyəsi mükəmməl və qeyri-mükəmməl rəqabət arasında fərq qoydu, və elə bir nəticəyə çıxartdı ki, mükəmməl rəqabətdən başqa resursların yerləşdirilməsi üzrə daha səmərəli sistem yoxdur. Nəzəriyyəyə uyğun olaraq, rəqabət şirkətləri yeni məhsulları, xidmətləri və texnologiyanı inkişaf etdirməyə həvəslədirir, bu da müştərilər üçün daha geniş seçim və keyfiyyət deməkdir. Geniş seçim inhisar və ya bazarlarına müqayisədə həm də aşağı qiymətlərə səbəb olur.
Siyasətdə rəqabət
Siyasətdə də rəqabət tapılır. Demokratiyadaki müəyyən idarədə yer qazanmaq məqsədini daşıyan yarışdır. Başqa sözlərlə, iki və ya daha çox namizədlər bir biri ilə hakimiyyətə çatmaq üçün mübarizə aparırlar. Qalib gələn müəyyən müddətə seçilmiş ofisdə növbəti seçkilərə qədər yer alır. Əlavə olaraq hökumətdə də qaçılmaz rəqabət mövcüddur. Partiyaların arasında və içərisində hakimiyyət üzrə rəqabət gedir, idarələr büdcədən alınan vəsaitlər üzrə yarışırlar. Hökumətlər də bir biri ilə yarışdadırlar. Ölkələr dünyada siyasi və hərbi yollar ilə nüfuzunu artırmaq çalışırlar. Misal üçün ABŞ və Sovet İttifaqı arasında soyuq müharibə baş verirdi, və ikisi də digər ölkələrə təsir göstərirdilər. Bu cür rəqabət ölkə arası münasibətləri gərginləşə və müharibəyə səbəb ola bilər.
İdmanda rəqabət
Bəzi idman növləri (balıq ovu, piyada gəzmə) sırf istirahət və əyləncə üçün olsa da, onların çoxusu rəqabət xarakterini daşıyır. Bu iki və ya daha çox iştirakçılar arasında gedən yarışı bildilir. Misal üçün, basketbolda iki komanda daha çox hal yığmaq üçün rəqabət aparırlar. Hətta udana bir maddi mükafat verilməsə də, çoxlu oyunçular daxili fəxr hissini duyurlar. Bəzi atletlər təkcə başqa insanlara qarşı yox, həm də təbiətin qüvvələrinə qarşı mübarizə aparırlar. Misal üçün, qayalara dırmaşmada və kayakinqdə əsas məqsəd təbii əngəlləri keçməkdir. Peşəkar idman növləri yüksək səviyyədə reqabətli və gərgin olsa da, idman insanın reqabət hisslərinə yol açmaq üçün sağlam üsul kimi sayılır, çünki idmanda məhdudlaşdırıcı qaydalar mövcuddur. Ona görə də idman qeyritəbii rəqabət şərtləri təqdim edir.
İdman növləri əsasən üç qrupa bölünür:
Rəqiblərin ən yaxşısını təyin etmək üçün mütəmadi planlaşdırılmış yarışa çempionat deyilir. Olimpiya Oyunları hər dörd ildə bir keçirilən bəynalxalq idman rəqabətin kulminasiya nöqtəsi kimi sayılır.
Bioloqiya və ekologiyada rəqabət
Növlər arasında rəqabət biologiyada, xüsusilə də ekologiyada, vacib mövzulardan biridir. Bir növün içərisində gedən müsabiqə (intraspesifik) təkamülün və təbii seçmənin əsasında duran mexanizmdir. Qida, su, ərazi, günəş işığı uğrunda gedən müsabiqə mühitə ən uyğunlaşdırılmış növün variantının yaşayıb qalmasına səbəb olur. Rəqabət həm də növlər arasında gedə bilər (interspesifik). Eyni zamanda eyni resursdan bir neçə növ asılı olar bilər. Bu resursu əldə etmək üçün gedən mübarizədə ya növlər özləri uyğunlaşdırmalı, ya da nəsli kəsilmiş olmalıdırlar. Yenə də təbii seçmə baş verir. Misal üçün tropik meşələrdə balaca ağac daha az işığı alacaq, nəinki uca ağac, deməli tropik meşələrdə bitkilər uca olmaqla üstünlüyü əldə edirlər. Rəqabət növlər arasında olmaqla, onun böyük qrupların təkamülünə (amfibiyalar, sürünən heyvanları, məməlilər arasında) təsir göstərməyinin sübutu azdır..
İstinadlar
- "Arxivlənmiş surət". 2016-02-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-10-27.
- Словарь Иностранных Слов, Русский Язык, 1990, стр. 251,
- Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında işlənən Ərəb və Fars sözləri lüğəti, I cild. Bakı, "Şərq-Qərb", 2005, səh. 233,
- Competition 2022-06-04 at the Wayback Machine, by Wolfgang Kasper, The Concise Encyclopedia of Economics.
- "Arxivlənmiş surət". 2008-07-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-10-27.
- ( 2008). "competition," . Abstract. 2015-02-15 at the Wayback Machine
- Sahney, S., Benton, M.J. and Ferry, P.A. "Links between global taxonomic diversity, ecological diversity and the expansion of vertebrates on land" (PDF). Biology Letters. 6 (4). 2010: 544–547. doi:10.1098/rsbl.2009.1024. 2015-11-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-10-28.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Reqabet ing competition rus konkurenciya genis menada iqtisadiyyat sosiologiya ve ekologiyada istifade olunur ve sexslerin qruplarin ve ya orqanizmlerin resurslar uzre bir biri ile mubarize aparmagini bildilir Reqabeti bildirmek ucun xarici dillerde esasen lat competitionem razilasma ve ya lat concurrere toqqusmaq sozlerinden emele gelen terminler istifade olunur Azerbaycan diline ise reqabet sozu ereb dilinden ereb رقابت yaris demekdir gelib Idmanin her sahesinde reqabet varIqtisadiyyatda reqabetIqtisadi reqabet bazarlarda saticilar ve alicilar arasinda bas verir Bir qayda olaraq bir nece saticilar alicilardan serfeli teklifleri almaq ucun mubarize aparirlar Eyni zamanda meyli alicilar da saticilarin yaxsi teklifleri uzre yarisirlar Muqavile baglanilanda alicilar ve saticilar mallar xidmetler ve ya emlak mulki huquqlari ile deyisirler Hami konullu fealiyyet gosterir ve oz menafeyini gudur Merriam Vebster lugeti reqabeti iki ve ya daha cox musteqil fealiyyet gosteren tereflerin ucuncu terefin biznesini daha serfeli sertleri teklif etmekle zebt etmek meqsedini dasiyan cehdi kimi izah edir Bu hem de Adam Smit terefinden 1776 kitabinda tesvir olunmusdur ve sonraki iqtisadcilar terefinden istehsal resurslarinin en cox deyer ve semerelilik getiren isletmesine yerlesdirilmesi kimi Sonralar ise mikroiqtisadiyyat nezeriyyesi mukemmel ve qeyri mukemmel reqabet arasinda ferq qoydu ve ele bir neticeye cixartdi ki mukemmel reqabetden basqa resurslarin yerlesdirilmesi uzre daha semereli sistem yoxdur Nezeriyyeye uygun olaraq reqabet sirketleri yeni mehsullari xidmetleri ve texnologiyani inkisaf etdirmeye hevesledirir bu da musteriler ucun daha genis secim ve keyfiyyet demekdir Genis secim inhisar ve ya bazarlarina muqayisede hem de asagi qiymetlere sebeb olur Siyasetde reqabetSiyasetde de reqabet tapilir Demokratiyadaki mueyyen idarede yer qazanmaq meqsedini dasiyan yarisdir Basqa sozlerle iki ve ya daha cox namizedler bir biri ile hakimiyyete catmaq ucun mubarize aparirlar Qalib gelen mueyyen muddete secilmis ofisde novbeti seckilere qeder yer alir Elave olaraq hokumetde de qacilmaz reqabet movcuddur Partiyalarin arasinda ve icerisinde hakimiyyet uzre reqabet gedir idareler budceden alinan vesaitler uzre yarisirlar Hokumetler de bir biri ile yarisdadirlar Olkeler dunyada siyasi ve herbi yollar ile nufuzunu artirmaq calisirlar Misal ucun ABS ve Sovet Ittifaqi arasinda soyuq muharibe bas verirdi ve ikisi de diger olkelere tesir gosterirdiler Bu cur reqabet olke arasi munasibetleri gerginlese ve muharibeye sebeb ola biler Idmanda reqabetBezi idman novleri baliq ovu piyada gezme sirf istirahet ve eylence ucun olsa da onlarin coxusu reqabet xarakterini dasiyir Bu iki ve ya daha cox istirakcilar arasinda geden yarisi bildilir Misal ucun basketbolda iki komanda daha cox hal yigmaq ucun reqabet aparirlar Hetta udana bir maddi mukafat verilmese de coxlu oyuncular daxili fexr hissini duyurlar Bezi atletler tekce basqa insanlara qarsi yox hem de tebietin quvvelerine qarsi mubarize aparirlar Misal ucun qayalara dirmasmada ve kayakinqde esas meqsed tebii engelleri kecmekdir Pesekar idman novleri yuksek seviyyede reqabetli ve gergin olsa da idman insanin reqabet hisslerine yol acmaq ucun saglam usul kimi sayilir cunki idmanda mehdudlasdirici qaydalar movcuddur Ona gore de idman qeyritebii reqabet sertleri teqdim edir Idman novleri esasen uc qrupa bolunur Tek ox atma Ikiterefli tennis Komandali futbol Reqiblerin en yaxsisini teyin etmek ucun mutemadi planlasdirilmis yarisa cempionat deyilir Olimpiya Oyunlari her dord ilde bir kecirilen beynalxalq idman reqabetin kulminasiya noqtesi kimi sayilir Bioloqiya ve ekologiyada reqabetNovler arasinda reqabet biologiyada xususile de ekologiyada vacib movzulardan biridir Bir novun icerisinde geden musabiqe intraspesifik tekamulun ve tebii secmenin esasinda duran mexanizmdir Qida su erazi gunes isigi ugrunda geden musabiqe muhite en uygunlasdirilmis novun variantinin yasayib qalmasina sebeb olur Reqabet hem de novler arasinda gede biler interspesifik Eyni zamanda eyni resursdan bir nece nov asili olar biler Bu resursu elde etmek ucun geden mubarizede ya novler ozleri uygunlasdirmali ya da nesli kesilmis olmalidirlar Yene de tebii secme bas verir Misal ucun tropik meselerde balaca agac daha az isigi alacaq neinki uca agac demeli tropik meselerde bitkiler uca olmaqla ustunluyu elde edirler Reqabet novler arasinda olmaqla onun boyuk qruplarin tekamulune amfibiyalar surunen heyvanlari memeliler arasinda tesir gostermeyinin subutu azdir Istinadlar Arxivlenmis suret 2016 02 29 tarixinde Istifade tarixi 2010 10 27 Slovar Inostrannyh Slov Russkij Yazyk 1990 str 251 ISBN 5 200 01422 0 Klassik Azerbaycan edebiyyatinda islenen Ereb ve Fars sozleri lugeti I cild Baki Serq Qerb 2005 seh 233 ISBN 9952 418 93 8 Competition 2022 06 04 at the Wayback Machine by Wolfgang Kasper The Concise Encyclopedia of Economics Arxivlenmis suret 2008 07 04 tarixinde Istifade tarixi 2010 10 27 2008 competition Abstract 2015 02 15 at the Wayback Machine Sahney S Benton M J and Ferry P A Links between global taxonomic diversity ecological diversity and the expansion of vertebrates on land PDF Biology Letters 6 4 2010 544 547 doi 10 1098 rsbl 2009 1024 2015 11 06 tarixinde Istifade tarixi 2010 10 28