Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tennis (ing. lawn tennis) — iki nəfər və yaxud hərəsində iki nəfər olan iki komanda arasında oynanılan bir oyundur. Bu oyunun əsas qaydaları ondan ibarətdir ki, hər bir oyunçu verilmiş topu rəqibinə tərəf elə atmalıdır ki, rəqibi topa cavab zərbəsi vura bilməsin. Belə zərbələr zamanı top ağ cizgi ilə işarələnmiş zonaya düşməlidir. Tennis meydançası kort adlanaraq 3 zonaya bölünür: gil zonası (qırmızı və yaşıl), bərk zona (o cümlədən sement və yə asfalt) və ot zonası. Bütün dünyada məşhur olan bu oyun 1896-cı ildən etibarən Olimpiya oyunlarının proqramına daxil edilmişdir. Doğma vətənimizdə ilk dəfə rəsmi olaraq 1995-ci ildə Azərbaycan Tennis Federasiyası yaradılmışdır.
| Tennis | |
|---|---|
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Mənşə ölkəsi | |
| Yaranma tarixi | 1 avqust 1882 |
| Xüsusiyyətləri | |
| Oyunçu sayı |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Elementlər
Kort — Tennisdə rəqiblər kort adlanan meydanda mübarizə aparırlar. Bu meydan dördbucaqlı formasında olur və futbolda olduğu kimi iki hissəyə bərabər ölçüdə bölünür. Əgər futbolda meydanı mərkəz xətti ayırırsa tennisdə bu funksiyanı xüsusi setka daşıyır. Bu setkanın uzunluğu 12,8 metr, hündürlüyü isə 1,07 metr olmalıdır. Setkada olan kvadrat şəkilli boşluqların hər birinin sahsəi 40 millimetr olmalıdır. Bu qəbul olunmuş beynəlxalq standartlardır. Sözügedən setka paralel yeləşərək mərkəz hissədə olur. Hal-hazırda kortların özü də 3 müxtəlif növə (ot, torpaq və sintetik) bölünür. Bu növlərin adı kortların olduğu materialın adı ilə üst-üstə düşür. Belə ki, hər tip kortun özünəməxsus xüsusiyyətləri olur. Kort oyunçuya və oyuna təsir edə bilən vasitələrdən sayılır. Ona görə də oyunçular qabaqcadan oyun keçiriləcək kortun növü ilə maraqlanaraq həmin növə uyğun olan taktika ilə məşq eləməyə başlayırlar. Bütün bunlara baxmyaraq konkret olaraq tennisdə "ən əla növ" kimi fkirlər yoxdu. Çünki ən məşhur və populyar yarışlar belə müxtəlif tipli kortlarda keçirilir.
Raketka — Oyunçular topa zərbə vurmaq üçün raketka adlanan alətdən istifadə edirlər. Raketka tutacaq və qalın tor təbəqəsindən ibarət olur. Raketkanın tutacaq hissəsi çox bərk şəkildə olur ki, topa zərbə vurmaq mümkün olsun. Əvvəllər bu hissəni ağacdan hazırlayırdılar. Müasir dövrdə isə bunu hazırlamaq üçün xüsusi materiallardan, daha çox isə keramika və metallardan istifadə olunur. Raketkada həmçinin sıx tellərdən təşkil olunmuş xüsusi tor təbəqəsi olur. Bu raketkanın ən əsas hissəsi sayılır. Çünki topla birbaşa olaraq tor təbəqəsi təmasda olur. Bu təbəqə topun istiqamətinə və onun sürətinə böyük təsir edir. Bu torlar daha çox neylon, poliester və kevlar kimi kimyəvi maddələrdən hazırlanıb. Qiyməti baha olan raketkalarda isə bu toru iribuynuzlu heyvanların damarlarından hazırlanır. Tennisdə belə tip raketkalara "təbii raketkalar" deyilir.
Top — Oyun zamanı keçə adlı sıx yun material ilə əhatələnmiş rezin topdan istifadə olunur. Top daha yaxşı görünsün deyə onu adətən gözəçarpan rənglərə (sarı, yaşıl və s.) boyayırlar. Bununla da bu balaca topları görmək daha rahat olur və oyunçular oyun zamanı heç bir çətinlik çəkmirlər.
Qaydalar
Bir-birinə rəqib olan oyunçular meydanın ayrı-ayrı hissələrində qərarlaşırlar. Oyun zamanı oyunçulardan biri ötürücü vəzifəsində çıxış edərək topu o biri oyunçuya ötürür. Digər oyunçu isə qəbuledici rolunda olur. Bu hərəkətlə oyunda mübarizəyə start verilir. Əsas məqsəd ondan ibarətdir ki, oyunçu topu rəqib olan sahəyə elə vurmalıdır ki, top lazım olan hissəyə toxunsun. Bir şərtlə ki, rəqib oyunçu buna cavab zərbəsi vura bilməsin. Oyunçunun digər məqsədi ondan ibarətdir ki, ona tərəf gələn topu eyni qaydaya əsaslanaraq qarşı tərəfə vursun. Bir şərtlə ki, top onun sahəsində yerə birdən (1-dən) çox dəyməməlidir. Top iki dəfə (2 dəfə) yerə dəyərsə onda xal rəqib oyunçuya veriləcək. Topu yerə dəymədən də vurmaq olar. Bu bir qədər çətin olur. Buna baxmyaraq ən yaxşı üsul cəld tərpənərək göydə gələn topu elə göydə zərbə vurmaqla qarşı tərəfə yollamaqdır.
Tennis oyununda oyunçuların qazandığı xallara əsasən geym (game-ingilis sözüdür, tərcüməsi oyun deməkdir) qazanmaq üçün mübarizə aparırlar. 1 geym qazanmaq üçün 4 dəfə xal qazanmaq lazımdır. Tennisdə xal qazanmaq sistemi 15–30–40-geym düsturuna əsasən gedir. Yəni 4 xal sizin hesabınıza 1 geym verəcək. Əgər digər oyunçu ilə xal fərqi 1 olarsa onda siz geym qazanmaq üçün daha artıq 1 xal qazanmalısınız. İlk 6 geym udan oyunçu set qalibi sayılır. Əgər rəqib oyunçu 4-dən çox geym udubsa onda digər oyunçu set qazanmaq üçün 7 geym udmalıdır. Oyunun qalibi olmaq üçün isə 6 set qazanmaq lazımdır. Əgər setlərdə hesab 5:5 olarsa onda oyunçunun qalib gəlməyi üçün ardıcıl olaraq 2 dəfə geym udması kifayətdir. Bütün bu kompenentlərdə rəqibindən tez davranan oyunçu oyunun qalibi olacaq. Əgər setlərdə 6:6 hesabı qeydə alınarsa onda qalibi tay-breyk müəyyənləşdirir. Burda isə növbəti 3 setdən 2-sini qazanmaq kifayətdir ki, oyunun qalibi olasan. Bəzi turnirlərdə isə tay-breyk zamanı növbəti 5 setdən 3-ünü qazanmaq lazım gəlir ki, oyunun qalibi olasan.
Rəsmi tennis oyunlarında baş hakim meydanın mərkəzində, onun üçün hazırlanmış uca yerdə əyləşir. Qeyri-rəmi olaraq bu hakimi yuxarıda olduğuna görə "hündürlükdəki hakim" kimi adlandırırlar. Hamımızın daha çox izlədiyi futboldan fərqli olaraq tennis-də oyunçunun hakimə etiraz bildirməsi, ümumiyyətlə "ağzını açıb" söz deməsi qəti olaraq qadağandır. Burda belə hərəkətə görə nəinki hakim, rəsmi qurumlar oyunçunu ciddi şəkildə cəzalandıra bilər. Hakimin əsas vəzifəsi topun sahəyə və ya sahədən kənra düşməsini müəyyənləşdirməkdi. Burda isə "hündürlükdəki hakim"-ə yerdə qalan 2 köməkçi hakim yardım edir. Onlar hərəsi meydanın bir küncündə daynaarq topların düşdüyü yerə diqqətlə baxırlar. Əgər baş hakim tərəddüd içində olarsa köməkçi hakimlər dərhal ona kömək edirlər.
2006-cı ildən bəri olaraq WTA və ATP tipli turnirlərdə "elektoron hakim" layihəsindən istifadə edilir. Belə ki, yüksək texnoloqiyalı kameraların verdiyi görüntü əsasında mübahisəli məsəsələr azalır. Bununla da tennis-də hakim səhvləri ciddi şəkildə aşağı enir. Çünki tərəddüd zamanı videoya baxaraq hakimlər dəqiq qərar çıxarda bilirlər.
Turnirlər
Adətən tennisə bütün turnirlər və yarışlar 2 yerə bölünür. Qadınların mübarizə apardığı yarışlar və kişilərin mübarizə apardığı yarışlar. Tennisə nüfuzlu turnirlərin əksəriyyəti 1–1 sistemində yəni təkbətək şəkildə olur. Buna baxyaraq dünyada 2–2 (hər komandada 2 oyunçu) sistemi ilə keçirilən yarışlar da olur. Az hallarda olmasına baxmyaraq Bbzən isə müəyyən qruplar arasında (uşaqlar, gənclər, veteranlar və s.) olan yarışlar keçirilir. Bəzi yerlərdə isə əlillər üçün nəzərdə tutulmuş turnirlər keçirilir.
Dünyada ən geniş yayılmış turnilər isə iki tipə bölünür — ATP (kişilər üçün) və WTA (qadınlar üçün). Bu tip turnirlərdə qalib gələn iştirakçılar pul mükafatları və dünya reytinqini müəyyən edən xallar qazanırlar.
Dünyada ən prestijli tennis turniləri "Böyük Dəbilqə" adı ilə keçirilir. "Böyük Dəbilqə" adlanan ən nüfuzlu turnirlər siyahısına cəmi 4 turnir (Açıq Avstraliya çempionatı, Açıq Fransa Çempionatı, Açıq ABŞ çempionatı və Vimbildon (İngiltərə) turniri) daxildir. Bu 4 turnirdə qalib gələn iştirakçılar daha çox xal qazanır.
Bundan başqa Beynəlxalq Tennis Federasiyasının (ingiliscə ITF) dünya yığmaları arasında keçirdiyi məşhur "Devis Kuboku" (kişilər üçün) və "Federasiya Kuboku" (qadınlar üçün) yarışmaları da mövcuddur. Qarışıq komandalar (hər komandada 1 kişi və 1 qadın) üçün isə ITF məşhur "Xofman Kuboku" adlı turniri təşkil edir.
Tennisdə bundan başqa elə də böyük əhəmiyyətə malik olmayan turnilər də keçirilir. Bunlara misal olaraq "AAMI Classic" (Avstraliya), "JB Group Classic" (Çin), "Mubadala World Tennis Championship" (BƏƏ), "Suzuki Warsaw Masters" (Polşa), "Masters France" (Fransa) və "Open du Touquet" (Fransa) turnirlərinin adını çəkmək olat. Bu turnirlər adətən tennis mövsumündə qızğın olmayan noyabr-yanvar ayları arasında keçirilir.
Azərbaycanda keçirilən beynəlxalq tennis turnirləri
2010-cu ilin fevralında Bakı Tennis Akademiyasında Baku Cup beynəlxalq turniri çərçivəsində "Baku Cup-1" yarışları keçirilmişdir.
İstinadlar
- . 2013-03-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-02-06.
Xarici keçidlər
- Kişi peşəkar tennisi
- Qadın Tennis Assosiasiyası
- Tennisi buradan izləyin 2012-03-01 at the Wayback Machine
Həmçinin bax
 | ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tennis ing lawn tennis iki nefer ve yaxud heresinde iki nefer olan iki komanda arasinda oynanilan bir oyundur Bu oyunun esas qaydalari ondan ibaretdir ki her bir oyuncu verilmis topu reqibine teref ele atmalidir ki reqibi topa cavab zerbesi vura bilmesin Bele zerbeler zamani top ag cizgi ile isarelenmis zonaya dusmelidir Tennis meydancasi kort adlanaraq 3 zonaya bolunur gil zonasi qirmizi ve yasil berk zona o cumleden sement ve ye asfalt ve ot zonasi Butun dunyada meshur olan bu oyun 1896 ci ilden etibaren Olimpiya oyunlarinin proqramina daxil edilmisdir Dogma vetenimizde ilk defe resmi olaraq 1995 ci ilde Azerbaycan Tennis Federasiyasi yaradilmisdir TennisUmumi melumatlarMense olkesi IngiltereYaranma tarixi 1 avqust 1882XususiyyetleriOyuncu sayi Minimum 2Maksimum 4 Vikianbarda elaqeli mediafayllarAnna KurnikovaKortun olculeri ElementlerKort Tennisde reqibler kort adlanan meydanda mubarize aparirlar Bu meydan dordbucaqli formasinda olur ve futbolda oldugu kimi iki hisseye beraber olcude bolunur Eger futbolda meydani merkez xetti ayirirsa tennisde bu funksiyani xususi setka dasiyir Bu setkanin uzunlugu 12 8 metr hundurluyu ise 1 07 metr olmalidir Setkada olan kvadrat sekilli bosluqlarin her birinin sahsei 40 millimetr olmalidir Bu qebul olunmus beynelxalq standartlardir Sozugeden setka paralel yeleserek merkez hissede olur Hal hazirda kortlarin ozu de 3 muxtelif nove ot torpaq ve sintetik bolunur Bu novlerin adi kortlarin oldugu materialin adi ile ust uste dusur Bele ki her tip kortun ozunemexsus xususiyyetleri olur Kort oyuncuya ve oyuna tesir ede bilen vasitelerden sayilir Ona gore de oyuncular qabaqcadan oyun kecirilecek kortun novu ile maraqlanaraq hemin nove uygun olan taktika ile mesq elemeye baslayirlar Butun bunlara baxmyaraq konkret olaraq tennisde en ela nov kimi fkirler yoxdu Cunki en meshur ve populyar yarislar bele muxtelif tipli kortlarda kecirilir Raketka Oyuncular topa zerbe vurmaq ucun raketka adlanan aletden istifade edirler Raketka tutacaq ve qalin tor tebeqesinden ibaret olur Raketkanin tutacaq hissesi cox berk sekilde olur ki topa zerbe vurmaq mumkun olsun Evveller bu hisseni agacdan hazirlayirdilar Muasir dovrde ise bunu hazirlamaq ucun xususi materiallardan daha cox ise keramika ve metallardan istifade olunur Raketkada hemcinin six tellerden teskil olunmus xususi tor tebeqesi olur Bu raketkanin en esas hissesi sayilir Cunki topla birbasa olaraq tor tebeqesi temasda olur Bu tebeqe topun istiqametine ve onun suretine boyuk tesir edir Bu torlar daha cox neylon poliester ve kevlar kimi kimyevi maddelerden hazirlanib Qiymeti baha olan raketkalarda ise bu toru iribuynuzlu heyvanlarin damarlarindan hazirlanir Tennisde bele tip raketkalara tebii raketkalar deyilir Top Oyun zamani kece adli six yun material ile ehatelenmis rezin topdan istifade olunur Top daha yaxsi gorunsun deye onu adeten gozecarpan renglere sari yasil ve s boyayirlar Bununla da bu balaca toplari gormek daha rahat olur ve oyuncular oyun zamani hec bir cetinlik cekmirler QaydalarBir birine reqib olan oyuncular meydanin ayri ayri hisselerinde qerarlasirlar Oyun zamani oyunculardan biri oturucu vezifesinde cixis ederek topu o biri oyuncuya oturur Diger oyuncu ise qebuledici rolunda olur Bu hereketle oyunda mubarizeye start verilir Esas meqsed ondan ibaretdir ki oyuncu topu reqib olan saheye ele vurmalidir ki top lazim olan hisseye toxunsun Bir sertle ki reqib oyuncu buna cavab zerbesi vura bilmesin Oyuncunun diger meqsedi ondan ibaretdir ki ona teref gelen topu eyni qaydaya esaslanaraq qarsi terefe vursun Bir sertle ki top onun sahesinde yere birden 1 den cox deymemelidir Top iki defe 2 defe yere deyerse onda xal reqib oyuncuya verilecek Topu yere deymeden de vurmaq olar Bu bir qeder cetin olur Buna baxmyaraq en yaxsi usul celd terpenerek goyde gelen topu ele goyde zerbe vurmaqla qarsi terefe yollamaqdir Tennis oyununda oyuncularin qazandigi xallara esasen geym game ingilis sozudur tercumesi oyun demekdir qazanmaq ucun mubarize aparirlar 1 geym qazanmaq ucun 4 defe xal qazanmaq lazimdir Tennisde xal qazanmaq sistemi 15 30 40 geym dusturuna esasen gedir Yeni 4 xal sizin hesabiniza 1 geym verecek Eger diger oyuncu ile xal ferqi 1 olarsa onda siz geym qazanmaq ucun daha artiq 1 xal qazanmalisiniz Ilk 6 geym udan oyuncu set qalibi sayilir Eger reqib oyuncu 4 den cox geym udubsa onda diger oyuncu set qazanmaq ucun 7 geym udmalidir Oyunun qalibi olmaq ucun ise 6 set qazanmaq lazimdir Eger setlerde hesab 5 5 olarsa onda oyuncunun qalib gelmeyi ucun ardicil olaraq 2 defe geym udmasi kifayetdir Butun bu kompenentlerde reqibinden tez davranan oyuncu oyunun qalibi olacaq Eger setlerde 6 6 hesabi qeyde alinarsa onda qalibi tay breyk mueyyenlesdirir Burda ise novbeti 3 setden 2 sini qazanmaq kifayetdir ki oyunun qalibi olasan Bezi turnirlerde ise tay breyk zamani novbeti 5 setden 3 unu qazanmaq lazim gelir ki oyunun qalibi olasan Resmi tennis oyunlarinda bas hakim meydanin merkezinde onun ucun hazirlanmis uca yerde eylesir Qeyri remi olaraq bu hakimi yuxarida olduguna gore hundurlukdeki hakim kimi adlandirirlar Hamimizin daha cox izlediyi futboldan ferqli olaraq tennis de oyuncunun hakime etiraz bildirmesi umumiyyetle agzini acib soz demesi qeti olaraq qadagandir Burda bele herekete gore neinki hakim resmi qurumlar oyuncunu ciddi sekilde cezalandira biler Hakimin esas vezifesi topun saheye ve ya saheden kenra dusmesini mueyyenlesdirmekdi Burda ise hundurlukdeki hakim e yerde qalan 2 komekci hakim yardim edir Onlar heresi meydanin bir kuncunde daynaarq toplarin dusduyu yere diqqetle baxirlar Eger bas hakim tereddud icinde olarsa komekci hakimler derhal ona komek edirler 2006 ci ilden beri olaraq WTA ve ATP tipli turnirlerde elektoron hakim layihesinden istifade edilir Bele ki yuksek texnoloqiyali kameralarin verdiyi goruntu esasinda mubahiseli meseseler azalir Bununla da tennis de hakim sehvleri ciddi sekilde asagi enir Cunki tereddud zamani videoya baxaraq hakimler deqiq qerar cixarda bilirler TurnirlerAdeten tennise butun turnirler ve yarislar 2 yere bolunur Qadinlarin mubarize apardigi yarislar ve kisilerin mubarize apardigi yarislar Tennise nufuzlu turnirlerin ekseriyyeti 1 1 sisteminde yeni tekbetek sekilde olur Buna baxyaraq dunyada 2 2 her komandada 2 oyuncu sistemi ile kecirilen yarislar da olur Az hallarda olmasina baxmyaraq Bbzen ise mueyyen qruplar arasinda usaqlar gencler veteranlar ve s olan yarislar kecirilir Bezi yerlerde ise eliller ucun nezerde tutulmus turnirler kecirilir Dunyada en genis yayilmis turniler ise iki tipe bolunur ATP kisiler ucun ve WTA qadinlar ucun Bu tip turnirlerde qalib gelen istirakcilar pul mukafatlari ve dunya reytinqini mueyyen eden xallar qazanirlar Dunyada en prestijli tennis turnileri Boyuk Debilqe adi ile kecirilir Boyuk Debilqe adlanan en nufuzlu turnirler siyahisina cemi 4 turnir Aciq Avstraliya cempionati Aciq Fransa Cempionati Aciq ABS cempionati ve Vimbildon Ingiltere turniri daxildir Bu 4 turnirde qalib gelen istirakcilar daha cox xal qazanir Bundan basqa Beynelxalq Tennis Federasiyasinin ingilisce ITF dunya yigmalari arasinda kecirdiyi meshur Devis Kuboku kisiler ucun ve Federasiya Kuboku qadinlar ucun yarismalari da movcuddur Qarisiq komandalar her komandada 1 kisi ve 1 qadin ucun ise ITF meshur Xofman Kuboku adli turniri teskil edir Tennisde bundan basqa ele de boyuk ehemiyyete malik olmayan turniler de kecirilir Bunlara misal olaraq AAMI Classic Avstraliya JB Group Classic Cin Mubadala World Tennis Championship BEE Suzuki Warsaw Masters Polsa Masters France Fransa ve Open du Touquet Fransa turnirlerinin adini cekmek olat Bu turnirler adeten tennis movsumunde qizgin olmayan noyabr yanvar aylari arasinda kecirilir Azerbaycanda kecirilen beynelxalq tennis turnirleri2010 cu ilin fevralinda Baki Tennis Akademiyasinda Baku Cup beynelxalq turniri cercivesinde Baku Cup 1 yarislari kecirilmisdir Istinadlar 2013 03 28 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 02 06 Xarici kecidlerKisi pesekar tennisi Qadin Tennis Assosiasiyasi Tennisi buradan izleyin 2012 03 01 at the Wayback MachineHemcinin baxStolustu tennis Idman ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin