Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Rövşən bəy Əfəndizadə və ya Rövşən bəy Əfəndiyev (31 dekabr 1884 (12 yanvar 1885), Nuxa, Nuxa qəzası, Yelizavetpol quberniyası, Rusiya imperiyası – bilinmir) — Azərbaycan ictimai və maarif xadimi, müəllim. Hacıbəyli qardaşlarının opera-operetta artistləri dəstəsinin mübaşiri (icraçı direktoru).
| Rövşən bəy Əfəndizadə | |
|---|---|
 Gürcü "Teatri da tsxovreba" jurnalı (29 mart 1915, №13) | |
| Doğum adı | Mir Rövşən bəy Mustafa oğlu Əfəndizadə |
| Doğum tarixi | 31 dekabr 1884 (12 yanvar 1885) |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | bilinmir |
| Vəfat səbəbi | siyasi repressiya |
| Vətəndaşlığı | |
| Fəaliyyəti | müəllim, maarifçi, mübaşir[d] |
Həyatı
Rövşən bəyin babası Məhəmməd əfəndi zəmanəsinin məşhur ruhanilərindən olub. Şəkidəki "Məhəmməd əfəndi piri" adlı ziyarətgah onun məzarı olan yerdir. Məhəmməd əfəndinin oğlu Mustafa əfəndinin ziyarətgahı isə Yuxarıbaşın birinci rayonundakı came məscidindədir. Mustafa əfəndinin 12 oğlunun, 2 qızının olduğu söylənilir.
Mir Rövşən bəy Mustafa oğlu Əfəndizadə 31 dekabr 1884-cü ildə (indiki təqvimlə 12 yanvar 1885-ci ildə) Şəki şəhərində doğulub. İlk təhsilə Şəki ibtidai "müsəlmani-rusi məktəbdə" (bunu daha çox "rus-tatar məktəbi" adlandırırlar) başlayıb, 1896-da Şəki rüşdiyyəsinə girib (rüşdiyyə progimnaziya tipli məktəbdi). Həmin məktəbi əla qiymətlərlə bitirdikdən sonra 1901-də Bakı Sənaye Məktəbinə daxil olaraq burada iki il oxuyub.
Rövşən bəy 1904-də Şəki ibtidai məktəbində müəllimliyə başlayıb. Burada o həm müəllim, həm də nazir (baxıcı) işləyib. 1905-də Rusiyada inqilab baş verərkən imperiyanın hər yerində, o sıradan Azərbaycanda da ictimai mühit hədsiz gərginləşmiş, burada milli münaqişələr güclənmişdi. Bu zaman özəlliklə milli düşüncəli gənc aydınlar ortaya atılaraq sinələrini qabağa verirdilər. Onlardan biri də Rövşən bəy idi. O, milli və ictimai işlərə ciddi qarışdığından Gəncə əsgəri valisi (qeneral-qubernatoru) onun Qafqazdan sürgün edilməsi haqqında əmr verir. "Övraqi-nəfisə"nin yazdığına görə, şeyxülislam Pişnamazzadə (1853–1938) və Ələkbər bəy Rəfibəyov (1839–1919) kimi o çağın ən hörmətli kişiləri bu qərarın ləğvinə çalışaraq onun sürgündən qurtulmasına nail olublar. Sürgün əmri ləğv olunsa da Rövşən bəyin daha Şəkidə yaşamasına icazə verilməyib. Bu üzdən o, bir il də Qazax mahalında müəllimlik edib.
1906-cı ildən Şəkidəki üsuli-cədid məktəbi təzədən camaatın idarəsinə keçmişdir. Mir Rövşən bəy yenidən rus dili müəllimi işləmişdir. Giləhli məhəlləsinin adlı ziyalısı Məhəmmədəli Xəlifəzadənin "Tazə həyat" qəzetinə yazdıqlarından:
 | Bu gün, 24 iyulda Şəkinin birinci milli məktəbinə camaat tərəfindən müəllim təyin olunduq. […] Burada ikinci müəllim Haşım Məhəmmədzadə, rus dili müəllimi Mir Rövşən Əfəndiyev idi. |  |
1908-dən Tiflis şəhərində müəllim işləməyə başlayıb. Müəllim Rövşən bəy Əfəndizadə burada da yenə milli işlərdə önə çıxıb – xeyriyyə işlərində, dram cəmiyyətlərində və başqa məsələlərdə fəallıq göstərib. 1911-ci ildə Cəlil Məmmədquluzadə və Cahangir bəy Qayıbovun təşəbbüsləri ilə yaradılmış "Tiflis dram cəmiyyəti"nin qanunnaməsində cəmiyyətin 8 nəfər idarə heyətində (Nadir bəy Qayıbov, Eynəli bəy Sultanov, Yusif bəy Tahirov, Mir Rövşən bəy Əfəndizadə və Əlimirzə bəy Nərimanov) Rövşən bəy Əfəndizadə də var idi.
1915-ci ildə Əlimərdan bəy Topçubaşov və Məhəmməd Əmin Rəsulzadə ilə birgə gürcü şairi Akaki Seretelinin dəfnində iştirak etmiş və nitq söyləmişdir. "Teatri da tsxovreba" jurnalı onun şəklini dərc etmiş və bu haqda yazmışdır:
| | 8 fevral İrəvan meydanında Akaki Seretelinin dəfn mərasimində nitq söyləmiş Azərbaycan nümayədələri: Topçubaşov — rusca, Rəsulzadə və Əfəndiyev — azərbaycanca. | |
Birinci Dünya müharibəsinin acı nəticələrindən biri olaraq Tiflisə gətirilən Türkiyə hərbi əsirlərinin, əsir zabitlərinin buradakı yaşamının asanlaşdırılması, yüngülləşdirilməsi üçün R. Əfəndizadə hədsiz çalışıb. Qızğın türk millətçisi və yurdsevəri olan bu kişi dərbədər düşmüş türk balalarını xristian evlərindən bir yerə toplamaq üçün Tiflisdə yaradılan Darüleytamın (Yetimlər evinin) təsisində də yaxından iştirak edib. Bu ağır dönəmdə "qaçqınlar baş vəkili" Xosrov paşa Sultanovun (1879–1941) təklifi ilə bütün cəbhələri: Qarakilsə və Qarsdan tutmuş İrəvan və Gümrüyə qədər şəhərləri, qəsəbələri, kəndləri, qışlaları və xristian evlərini dönüb-dolaşaraq tapdığı yetimləri min məşəqqətlə toplayaraq Tiflisə gətirib.
Rusiyada 1917-ci il Fevral burjua inqilabından sonra Rövşən bəy Tiflis Müsəlman Milli Komitəsi İcraiyyə Komitəsinin, Qafqaz Hərbi Şurasının üzvü olub. 5 iyul 1917-ci ildə Azərbaycan heyətinin tərkibində "Xirqeyi-səadət mərasimi"ndə iştirak üçün İstanbulda Ulduz sarayında Osmanlı sultanı V Məhməd Rəşadın qəbulunda olmuş və nümayəndə heyəti adından çıxış edərək demişdir:
| | Şövkətli xaqanımız! Qafqaziya türkləri didari-hümayununuza müştaqdırlar. Onlar da bu tacü-taxtın pək xalis övladlarıdır. Hissiyyatı-sədaqətimizi lütfən buyurunuz. Böyük Allah sayeyi-səltənətinizi üzərimizdən əskik etməsin, əfəndimiz! | |
Türkiyənin "" qəzetinin yazdığına görə (1917-ci il, № 3429), "tərəfi-əşrəf xilafətpənahidən (yəni sultandan) belə bir cavab alınıb: "Siz də, biz də həmdiniz, həmirqiz, bu günlərə nailiyyətimizdən dolayı sizi də, bizi də bəxtiyar ədd elər və hamımızı təbrik edirəm. Görüşdüyümüzə məhfuz oldum".
Rövşən bəy Əfəndizadə Türkiyədən qayıtdıqdan sonra Tiflisdəki məmuriyyətini tərk edib və Azərbaycanın paytaxtı Bakıda ibtidada müəllimliyə girmiş, sonra isə Hacıbəyli qardaşları müdiriyyətinə mübaşir (icraçı direktor) təyin edilməklə "türk səhnəsinə xidmət etməkdədir".
Sonrakı həyat fəaliyyəti haqqında heç bir məlumat yoxdur. Qardaşı oğlu Mustafanın dediyinə görə, əmisi Mir Rövşən sonralar Bakıya köçmüş, rus dili müəllimi işləmiş, nəhayət, bədnam repressiyanın qurbanı olmuşdur.
Ədəbiyyat
- "Övraqi-nəfisə" jurnalı, 1919-cu il, № 3
- Aqil Əfəndiyev. Əfəndizadələr. Bakı: Azərnəşr, 2007
İstinadlar
- Ədalət Tahirzadə. "Sultanla görüşmüş Rövşən Bəy Əfəndizadə kimdir?". "Şəkinin səsi" qəzeti (№ 2 (438)). 30 may 2011. 2022-01-10 tarixində .
- Ədalət Tahirzadə. "Sultanla görüşmüş Rövşən bəy Əfəndizadə kimdir?". tarix.shaki.info. 2023-04-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-05-23.
- Zəkəriyyə Əlizadə; Sevinc Bəharəddin qızı. Şəkidə məhəllə adları, soyadlar və ləqəblər. Bakı: Nafta-Press. 2004. səh. 134–136.
- "Tazə həyat" qəzeti. 5 avqust 1907.
- "Səda" qəzeti. 13 fevral 1911.
- Həmid Vəliyev. Azərbaycan folkloru və ədəbiyyatı gürcü mənbələrində. Bakı: Yazıçı. 1984.
- "Teatri da tsxovreba" jurnalı (№13). 29 mart 1915.
- "Övraqi-nəfisə" jurnalı (№ 3). 1919.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediyada bu soyadli muxtelif adamlar haqqinda meqaleler var bax Efendiyev Rovsen bey Efendizade ve ya Rovsen bey Efendiyev 31 dekabr 1884 12 yanvar 1885 Nuxa Nuxa qezasi Yelizavetpol quberniyasi Rusiya imperiyasi bilinmir Azerbaycan ictimai ve maarif xadimi muellim Hacibeyli qardaslarinin opera operetta artistleri destesinin mubasiri icraci direktoru Rovsen bey EfendizadeGurcu Teatri da tsxovreba jurnali 29 mart 1915 13 Dogum adi Mir Rovsen bey Mustafa oglu EfendizadeDogum tarixi 31 dekabr 1884 12 yanvar 1885 Dogum yeri Nuxa Nuxa qezasi Yelizavetpol quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi bilinmirVefat sebebi siyasi repressiyaVetendasligi Rusiya imperiyasi AXC SSRIFealiyyeti muellim maarifci mubasir d HeyatiRovsen beyin babasi Mehemmed efendi zemanesinin meshur ruhanilerinden olub Sekideki Mehemmed efendi piri adli ziyaretgah onun mezari olan yerdir Mehemmed efendinin oglu Mustafa efendinin ziyaretgahi ise Yuxaribasin birinci rayonundaki came mescidindedir Mustafa efendinin 12 oglunun 2 qizinin oldugu soylenilir Mir Rovsen bey Mustafa oglu Efendizade 31 dekabr 1884 cu ilde indiki teqvimle 12 yanvar 1885 ci ilde Seki seherinde dogulub Ilk tehsile Seki ibtidai muselmani rusi mektebde bunu daha cox rus tatar mektebi adlandirirlar baslayib 1896 da Seki rusdiyyesine girib rusdiyye progimnaziya tipli mektebdi Hemin mektebi ela qiymetlerle bitirdikden sonra 1901 de Baki Senaye Mektebine daxil olaraq burada iki il oxuyub Rovsen bey 1904 de Seki ibtidai mektebinde muellimliye baslayib Burada o hem muellim hem de nazir baxici isleyib 1905 de Rusiyada inqilab bas vererken imperiyanin her yerinde o siradan Azerbaycanda da ictimai muhit hedsiz gerginlesmis burada milli munaqiseler guclenmisdi Bu zaman ozellikle milli dusunceli genc aydinlar ortaya atilaraq sinelerini qabaga verirdiler Onlardan biri de Rovsen bey idi O milli ve ictimai islere ciddi qarisdigindan Gence esgeri valisi qeneral qubernatoru onun Qafqazdan surgun edilmesi haqqinda emr verir Ovraqi nefise nin yazdigina gore seyxulislam Pisnamazzade 1853 1938 ve Elekber bey Refibeyov 1839 1919 kimi o cagin en hormetli kisileri bu qerarin legvine calisaraq onun surgunden qurtulmasina nail olublar Surgun emri legv olunsa da Rovsen beyin daha Sekide yasamasina icaze verilmeyib Bu uzden o bir il de Qazax mahalinda muellimlik edib 1906 ci ilden Sekideki usuli cedid mektebi tezeden camaatin idaresine kecmisdir Mir Rovsen bey yeniden rus dili muellimi islemisdir Gilehli mehellesinin adli ziyalisi Mehemmedeli Xelifezadenin Taze heyat qezetine yazdiqlarindan Bu gun 24 iyulda Sekinin birinci milli mektebine camaat terefinden muellim teyin olunduq Burada ikinci muellim Hasim Mehemmedzade rus dili muellimi Mir Rovsen Efendiyev idi 1908 den Tiflis seherinde muellim islemeye baslayib Muellim Rovsen bey Efendizade burada da yene milli islerde one cixib xeyriyye islerinde dram cemiyyetlerinde ve basqa meselelerde fealliq gosterib 1911 ci ilde Celil Memmedquluzade ve Cahangir bey Qayibovun tesebbusleri ile yaradilmis Tiflis dram cemiyyeti nin qanunnamesinde cemiyyetin 8 nefer idare heyetinde Nadir bey Qayibov Eyneli bey Sultanov Yusif bey Tahirov Mir Rovsen bey Efendizade ve Elimirze bey Nerimanov Rovsen bey Efendizade de var idi 1915 ci ilde Elimerdan bey Topcubasov ve Mehemmed Emin Resulzade ile birge gurcu sairi Akaki Seretelinin defninde istirak etmis ve nitq soylemisdir Teatri da tsxovreba jurnali onun seklini derc etmis ve bu haqda yazmisdir 8 fevral Irevan meydaninda Akaki Seretelinin defn merasiminde nitq soylemis Azerbaycan numayedeleri Topcubasov rusca Resulzade ve Efendiyev azerbaycanca Birinci Dunya muharibesinin aci neticelerinden biri olaraq Tiflise getirilen Turkiye herbi esirlerinin esir zabitlerinin buradaki yasaminin asanlasdirilmasi yungullesdirilmesi ucun R Efendizade hedsiz calisib Qizgin turk milletcisi ve yurdseveri olan bu kisi derbeder dusmus turk balalarini xristian evlerinden bir yere toplamaq ucun Tiflisde yaradilan Daruleytamin Yetimler evinin tesisinde de yaxindan istirak edib Bu agir donemde qacqinlar bas vekili Xosrov pasa Sultanovun 1879 1941 teklifi ile butun cebheleri Qarakilse ve Qarsdan tutmus Irevan ve Gumruye qeder seherleri qesebeleri kendleri qislalari ve xristian evlerini donub dolasaraq tapdigi yetimleri min meseqqetle toplayaraq Tiflise getirib Rusiyada 1917 ci il Fevral burjua inqilabindan sonra Rovsen bey Tiflis Muselman Milli Komitesi Icraiyye Komitesinin Qafqaz Herbi Surasinin uzvu olub 5 iyul 1917 ci ilde Azerbaycan heyetinin terkibinde Xirqeyi seadet merasimi nde istirak ucun Istanbulda Ulduz sarayinda Osmanli sultani V Mehmed Resadin qebulunda olmus ve numayende heyeti adindan cixis ederek demisdir Sovketli xaqanimiz Qafqaziya turkleri didari humayununuza mustaqdirlar Onlar da bu tacu taxtin pek xalis ovladlaridir Hissiyyati sedaqetimizi lutfen buyurunuz Boyuk Allah sayeyi seltenetinizi uzerimizden eskik etmesin efendimiz Turkiyenin qezetinin yazdigina gore 1917 ci il 3429 terefi esref xilafetpenahiden yeni sultandan bele bir cavab alinib Siz de biz de hemdiniz hemirqiz bu gunlere nailiyyetimizden dolayi sizi de bizi de bextiyar edd eler ve hamimizi tebrik edirem Gorusduyumuze mehfuz oldum Rovsen bey Efendizade yerde sagdan 2 ci Hacibeyov qardaslarinin teatr truppasinda Baki 1918 1919 cu iller Rovsen bey Efendizade Turkiyeden qayitdiqdan sonra Tiflisdeki memuriyyetini terk edib ve Azerbaycanin paytaxti Bakida ibtidada muellimliye girmis sonra ise Hacibeyli qardaslari mudiriyyetine mubasir icraci direktor teyin edilmekle turk sehnesine xidmet etmekdedir Sonraki heyat fealiyyeti haqqinda hec bir melumat yoxdur Qardasi oglu Mustafanin dediyine gore emisi Mir Rovsen sonralar Bakiya kocmus rus dili muellimi islemis nehayet bednam repressiyanin qurbani olmusdur Edebiyyat Ovraqi nefise jurnali 1919 cu il 3 Aqil Efendiyev Efendizadeler Baki Azernesr 2007IstinadlarEdalet Tahirzade Sultanla gorusmus Rovsen Bey Efendizade kimdir Sekinin sesi qezeti 2 438 30 may 2011 2022 01 10 tarixinde Edalet Tahirzade Sultanla gorusmus Rovsen bey Efendizade kimdir tarix shaki info 2023 04 29 tarixinde Istifade tarixi 2011 05 23 Zekeriyye Elizade Sevinc Behareddin qizi Sekide mehelle adlari soyadlar ve leqebler Baki Nafta Press 2004 seh 134 136 Taze heyat qezeti 5 avqust 1907 Seda qezeti 13 fevral 1911 Hemid Veliyev Azerbaycan folkloru ve edebiyyati gurcu menbelerinde Baki Yazici 1984 Teatri da tsxovreba jurnali 13 29 mart 1915 Ovraqi nefise jurnali 3 1919