Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Pol Pot (khm. ប៉ុល ពត) və ya əsl adı ilə Salot Sar (khm. សាឡុត ស; 19 may 1925[…] və ya 19 may 1928[…], Prek-Sbauv[d], Fransa Hind-Çini – 15 aprel 1998[…], Anlonqvenq dairəsi) — Kamboca siyasi və dövlət xadimi. baş katibi (1963–1979), Demokratik Kampuçiyanın baş naziri (1976–1979), "qırmızı kxmerlər"in lideri və diktator. Pol Potun hakimiyyəti dövrü kütləvi represiyalar və aclıqla müşahidə olunmuşdur.
| Pol Pot | |
|---|---|
| khm. ប៉ុល ពត | |
 | |
Kamboca baş naziri | |
| 25 oktyabr 1976 – 7 yanvar 1979 | |
| Əvvəlki | (müvəqqəti) |
| Sonrakı | |
Kamboca Kommunist Partiyası Mərkəz Komitənin Baş katibi | |
| 22 fevral 1963 – 6 dekabr 1981 | |
| Əvvəlki | Toy Samouth |
| Sonrakı | Partiya ləğv edildi |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum adı | សាឡុត ស |
| Doğum tarixi | 19 may 1925[…] və ya 19 may 1928[…] |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 15 aprel 1998[…] |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Partiya | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi, zabit |
| Dini | ateizm |
| Hərbi xidmət | |
| Döyüşlər | Kamboca Vətəndaş Müharibəsi Kamboca-Vietnam Müharibəsi |
| Rütbəsi | general |
| | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
O ölkədə aqrar sosializmin radikal formasının əsasını qoymuş və totalitar diktatura sistemini yaratmaq istəyirdi. Onun hökuməti (kxmerlər) şəhərlərin ləğv edilməsi və şəhər sakinlərinin kəndlərdə, sahələrdə məcburi işləməyə cəlb edilməsini özünün məqsədi hesab edirdi. Bu dövrdə kapitalizm dəyərləri kimi göstərilən iqtisadiyyat və maliyyə sistemləri süquta uğradı. Həmçinin, dövlət əmlakı dağıdıldı, banklarda olan valyutalar küçələrə səpilərək yandırıldı.
Bunun nəticəsində 1–3 mln arası (təxminən əhalinin 25%-i) insan həlak olmuş və öldürülmüşdür.
Uşaqlığı və gəncliyi
Salot Sar (Pol pot) 1925-ci ildə Kampoqtxomda, kxmer kəndli ailəsində anadan olmuşdur. O ailənin doqquz uşağından səkkizincisi idi. Atası Pek Salot 12 hektar torpağa malik düyü fermeri idi və ailə bir neçə camış saxlayırdı. O dövr üçün onlar orta yaşayan kamboca ailəsi sayılırdılar. Onun əmisi qizi Meak kral sarayı baletində rəqs edirdi və "saray qadınlarına cavabdeh" statusuna malik qadın kimi vəliəhd şahzadə Sisovata Monivonqanın məşuqəsi idi. Böyük qardaşı Lot Suonq-da sarayda xidmətçi işləyirdi. Həmçinin, bacısı Salot Royenq kral Monivonqanın məşuqəsi idi.
1935-ci ildə Salot Sar paytaxt Pnompenə qohumlarının yanına göndərildi. Burada o əmisi qızı Meakin evində yaşayırdı. Bir müddət o buddist kilsəsində xidmətçi kimi qulluq etdi. Burada o kxmer dilini və buddizmin əsaslarını öyrəndi. 1937-ci ildə Salot Sar orta katolik məktəbinə daxil oldu və təhsilin əsaslarına yiyələndi. Buranı bitirdikdən sonra, 1942-ci ildə o Norodom Sianuk kollecində təhsilini davam etdirdi. 1948-ci ildə Sar təhsilini nüfuzlu Sisowath liseyində davam etdirdi və imtahanlardan kəsilərək uğursuzluqla bitirdi. Bundan sonra, o məcbur olaraq təhsilini texniki məktəbdə davam etdirdi. 1949-cu ildə Salot Sar dövlət təqaüdünə layiq görülərək ali təhsil almaq üçün Fransaya göndərildi.
Fransada təhsil aldığı illər
Fransaya gəldikdən sonra Sar (Pol Pot) , Paris şəhərində radiotexnika universitetində tələbə həyatı yaşamağa başladı. Sonralar onun özünün dediyinə görə o, yaxşı tələbə olmuş və çox işləmişdir. 1950-ci ilin yayında Salot Sar digər tələbələrlə birlikdə keçmiş Yuqoslaviyaya işləməyə göndərildi. Bu ildə Salot Sar Fransada digər kambocalı gənclərlə tanış oldu. Bunların içində Kenq Vannsak adlı bir millətçi ruhda olan şəxs vardı. Bir qrup gənc Kenq Vannsankın evində yığışıb Marksist söhbətləri aparırdılar. 1952-ci ilin ortalarında Salot Sarın "Kxmer Daom" ləqəbi ilə ilk dəfə kambocalı tələbələrin yartdığı "Khmer Nisut" jurnalında "Monarxiya yoxsa demokratiya?" məqaləsi çap olundu. Yəqin ki, bu ildə Salot Sar Fransa Kommunist partiyasına daxil olmuş və təhsilə marağını tam itirmişdir. Universitetdən çıxardıldıqdan sonra 1952-ci ilin dekabrında Fransanı tərk etdi.
Kambocaya qayıdışı və inqilab fəaliyyətinin başlanğıcı
1953-cü ilin yanvarında Salot Sar (Pol Pot) Kambocaya qayıtdı və paytaxt Pnompendə qardaşı Lot Suonqun evində yerləşdi. Bir aydan sonra o, antifransız partizan dəstələri ilə əlaqə saxlamaq istədi və (İndokitay) Kommunist partiyasının yerli nümayəndəsi Fan Van Ba ilə tanış oldu.
1953-cü ilin avqustunda Salot Sar Kamboca Xalq İnqilabı Partiyası sıralarına daxil oldu. Burada o, kütləvi təbliğat işləri şöbəsində işləməyə başladı. Sonra partiya kadrları üçün yaradılmış məktəbə getməyə başladı. Sonrakı dövrlədə Fan Van Ba Salot Sar haqqında bunları demişdi: "Sar orta bacarıqlı bir gənc, amma hakimiyyətə susamış həris birisi idi"
1953-cü ildə Kamboca müstəqilliyini qazandı və Fransa təsirindən çıxdı. Kamboca krallığının başına şahzadə Norodom Sianuk keçdi. İlk illər Sianuk xalqın geniş rəğbətini qazanmışdır, lakin sonralar fərqli və tez-tez dəyişən xarici siyasəti onun hakimiyyətini zəiflətdi.
1954-cü ildə digər kommunist yoldaşları ilə birlikdə Salot Sar Kamboca sərhədi yaxınlığında Vyetnam azadlıq hərəkatının baş əsgəri gərərgahına gəldi və bir müddət burada qaldı. Buradan Çinə keçdi və Mao Tsedun rejimindən bəhrələnən Pol Pot ölkəsinə geri qayıtdı. Ümumiyyətlə ilk dövrlərdə Salot Sar Çin Kommunist partiyasının dəstəyinə malik idi.
1960-cı ildə Salot Sar (Pol Pot) Kamboca Kommunist partiyası silahlı qolu olan qırmızı kxmerlərin başına keçdi.
1963-cü ildə isə Salot Sar artıq Kampuçiya Kommunist partiyasının baş katibi oldu.
Dövlət başçısı Sianuk neytral siyasət aparmağa çalışsada bu mümkün olmadı. 1965-ci il Norodom Sianuk ABŞ ilə diplomatik əlaqələri kəsdi. Buna səbəb ABŞ qüvvələrinin Şimali Vyetnam (Kommunist Vyetnamı) əraziləri ilə yanaşı Kamboca ərazisini bombalaması oldu. Həmçinin, 1966-cı ildə Sianuk hökuməti öz ərazisindən Şimali Vyetnama kömək edilməsinə icazə verdi.
Bu qeyri sabit vəziyyət ölkədə narazılıqların və üsyanların qalxmasına şərait yaradırdı. 1967-ci ildə Battambanq əyalətində kəndlilərin hökumətə qarşı üsyanı başladı. Bu üsyan Salot Sarın (Pol Pot) başçılıq etdiyi Kamboca Komunist partiyası tərəfindən, əsasda onun silahlı qanadı olan "qırmızı kxmerlər" tərəfindən istifadə edilərək dövlət başçısı Norodom Sianuka qarşı silahlı hərəkatın başlanğıcı oldu. 1968-ci ilin əvvəlində silahlı aksiyalar baş verirdi və bu ilin sonunda artıq Kambocada geniş vətəndaş müharibəsi gedirdi.
Hadisələrin bu cür gedişini görən Sianuk Kambocada kommunist üsyançılarının qarşısını almaq istəyirdi. Buna görə də o, məcbur olaraq xarici siyasətini dəyişdi və 1969-cu ildə ABŞ ilə diplomatik əlaqələri bərpa etdi, lakin Sianukun bu ikili siyasəti nəticəsində dövlət çevrilişi baş verdi və 1970-ci ilin martında hakimiyyətə baş nazir olan general Lon Nol keçdi. Norodom Sianuk ölkədən çıxdı və ilk olaraq Moskvaya, sonrada Pekinə səfər etdi. Lon Nol tam olaraq amerika yönlü siyasətin tərəfdarı olaraq, ABŞ-nın köməyi ilə ölkədə kommunist güclərinə qarşı mübarizə aparmağa başladı. 1970-ci ildən başlayaraq dövlətə qarşı olan kommunist qüvvələri birləşərək Lon Nol hökumətinə qarşı mbarizə aparmağa başladılar. 1975-ci ilin yanvarında "qırmızı kmerlər" final hücumlarına keçərək paytaxt Pnompenə doğru istiqamət aldılar. Onlar paytaxtı mühasirəyə aldılar və Lon Nol paytaxtı tərk edərək qaçdı. 1975-ci ilin 17 aprelində paytaxt tam olaraq Salot Sar başçılıq etdiyi "qırmızı kmerlərin" əlinə keçdi. Kambocada vətəndaş müharibəsi bitdi, amma ölkə gələcəkdə baş verəcək ən faciəli hadisələrin astanasında dayanmışdır.
Hakimiyyət dövrü
1975-ci ilin 17 aprelində "qırmızı kxmerlər" Pnompeni ələ keçirdikdən sonra, Salot Sar Kamboca kommunist partiyasının lideri olaraq, defakto dövlət başçısı oldu. 1976-cı ildə isə özünə tam olaraq "Pol Pot" ləqəbini götürdü. Bu ad fransız ifadəsindən qısaldımış və "mümkünlük siyasəti" (politique potentielle) mənasını verirdi.
Şəhər camaatı "xilaskarlarını" qarşılamağa çıxdılar, lakin onlar bilmirdilər ki, hakimiyyətə gəlmiş rejim onları öz şəhərlərindən çıxardıb, didərgin salacaq. Tutulduqdan sonra paytaxt Pnompen şəhərinin boşaldılmasına başlandı, çünki bu qərar artıq 1976-cı il fevralda Kampuçiya Vahid Xalq Cəbhəsi tərəfindən keçirilən konqressdə təqdir edilmişdir. Bunun əsas tərəfdarı olan Pol Pot deyirdi:
 | Şəhərlərin boşaldılması bizim qələbəmizi möhkəmləndirən əsas faktordur.... Bunun nəticəsində şəhərlərdə olan siyasi və hərbi müxalifət məhv olacaq. Əgər biz bunu etməsək, şəhərlərdə bizə qarşı olan qüvvələr baş qaldıracaq. Ancaq, kəndlərə köçürülən camaat orada yaradılmış kooperativlərdə işləyəcək və bizim təsirimiz altına düşəcəklər. |  |
1975-ci ilin 25 – 27 aprelində Pnompendə Fövqəladə Milli konqress keçirildi və burada yeni hökumət Kambocada yeni cəmiyyətin yaradılamsını bildirdi.
1976-cı ilin yanvar ayının 5-də yeni konstitusiya qəbul edildi və ölkə adı dəyişərək Demokratik Kampuçiya adlandı. Həmin ilin 11 aprelində baş nazir kimi Pol Pot ilə yeni hökumət seçildi. Onun sələfi Kxieru Safran prezident kimi dövlət başına keçdi. Həmçinin, Pol Pot hakimiyyətə gəldikdən sonra əsas 3 tapşırığın həll olmasını qeyd edirdi:
- Kəndlini talan edən korrupsiya və sələmçiliyə son qoymaq.
- Kampuçiyanın xarici ölkələrdən olan asıllığını aradan qaldırmaq.
- Ölkədə qayda-qanunu bərqərar etmək və bunun üçündə ilk növbədə sərt siyasətin yeridilməsi,
lakin sonrakı dövrlərdə "qırmızı kmerlər" tərəfindən yeridilən şəhərlərin köçürülməsi prosesi 100 minlərlə insanın ölməsi ilə nəticələndi. Əsasəndə qocalar, əlillər və hamilə qadınlar isti havadan, aclıqdan yollarda həlak oldular.
Xəstəxanaların, məktəblərin və dövlət təşkilatlarının işi iflic vəziyyətində idi. Cünki, əhalinin ziyalı təbəqəsi, həkimlər, müəllimlər sıxışdırılmağa başlandı. Ərzaq mənbələri "qırmızı kxmerlərin" əlində mərkəzləşdirildi və nəticədə aclıq başladı. Kəndlərə köçürülmüş insanlar orada xəstəliklərdən və aclıqdan ölürdülər.
Paytaxt Pnompenin əhalisi qısa bir müddət ərzində köçürülməyə başladı və 3 milyonluq şəhərdə artıq 20 min insan qalmışdır. Bununda əksəriyyəti əsgər, zabit və adminstrasiya işçiləri idi. Paytaxt Pnompen artıq qarabasma şəhərə çevrilmişdir.
Bunların nəticəsi olaraq Pol Pot hökumətinə qarşı üsyanlar baş verdi. Ilk belə üsyan artıq 1975-ci ildə "qırmızı kxmerlərin" ilk hakimiyyəti dövründə Siemeral əyalətində başladı. Coxluq müsəlman olan Tyam xalqı Trea kəndində üsyan qaldırdı. Üsyan qəddarlıqla yatırıldı və kənd yerlə-yeskən edildi. Sağ qalmış tyamlı üsyançıların başlarına motıqa (xüsusi alət, bel) ilə vurmaqla edam etdilər. 1977-ci ildə 170-ci diviziyanın 600 əsgəri paytaxt Pnompendə üsyan qaldırdılar, lakin bu qiyam da yatırdıldı. Sonralar əyalətlərdə coxlu belə üsyanlar qaldırıldı. Həmçinin, hökumətə qarşı fəalliyət göstərən partizan dəstələri vardı.
1978-ci ildə olkənin bir hərbi dairəsində üsyan qalxdı. Bu üsyana başçılıq Dövlət rəyasət heyətinin 1-ci müavini Sop Pxim edirdi.
Vyetnam münaqişəsi və devrilməsi
17 aprel 1975-ci il Şimali Vyetnam Cənubi Vyetnamın paytaxtı Sayqon şəhərini tutdu. Bununla uzun müddət davam edən Vyetnam müharibəsi bitdi və Vyetnam Sosialist Respublikası yarandı.
Bundan sonra Demokratik Kampuçiya ilə Vyetnam arasında münasibətlər pozulmağa başlamışdır. Buna səbəb Çinin bu bölgədə apardığı fərqli siyasət idi. Vyetnamın Sovet İttifaqı ilə əməkdaşlığı bu dövrlərdə Çin üçün qəbul olunan deyildi. Buna görə də 1975-ci il mayın 1-də Çinin dəstəyi ilə Kampuçiya hərbi qüvvələri Vyetnama hücum etdi.
"Qırmızı kxmerlər" öz daxili siyasətlərinin uğursuzluğunda Vyetnam və vyetnamlıları günahlandırır və fikir yayındırmağa başlamışdılar.
Bu barədə Pol-Pot deyirdi:
| | Vyetnam bizim bir nömrəli, ənənəvi düşmənimizdir və nə yolla olursa-olsun onları darmadağın etməliyik | |
1977-ci il sentyabr ayında Kampuçiya sərhəd boyu Vyetnama qarşı genişmiqyaslı hərbi əməliyyatlara başladı. Vyetnam ərazisinə daxil olaraq kəndləri dağıtdılar və insanları qətlə yetirdilər. Vyetnam hökuməti bu hücum nəticəsində 1 milyon vyetnamlının öldürüldüyünü bildirdi.
1978-ci il dekabr ayında Kampuçiya ordusu tankların və artilleriyanın dəstəyi ilə Vyetnamın Benşoy şəhərinə hücum etdi. Bu şəhəri tutmaqla onlar Vyetnamın mərkəzinə doğru yol açmaq istəyirdilər, lakin dekabrın 25-də Vyetnamın 14 diviziyadan ibarət ordusu geniş əks hücuma keçdi və qısa vaxt ərzində Kampuçiyanın sərhədlərinə daxil oldu.
Artıq 1979-cu ilin 1 yanvarında Kampuçiya paytaxtı Pnompen şəhərinin yaxınlığında top səsləri eşidilirdi. 7 yanvarda paytaxtda olan məmurlar qatara minib qaçmağa başladılar. Pol Pot özü isə helikopter vasitəsi ilə Pnompeni tərk etdi.
7 yanvar 1979-cu il Vyetnam ordusu Pnompeni tam tutdu və 3 il 8 ay 20 gün hakimiyyətdə olan "qırmızı kmerlər" devrildilər. Hakimiyyətə Vyetnamın köməyi ilə kommunistyönlu Xenq Samrin gəldi və Kambuçiya Xalq Respublikasının yaradılması elan edildi.
Müqavimət hərəkatının başında
1979-cu ilin 15 iyulunda Pnompendə Xalq İnqilabı tribunalı yaradıldı. Bu tribunal qırmızı kxmerlərin liderlərinin soyqırım cinayətlərini araşdırdı və 2 il sonra Pol Pot və Yenq Sarini ölüm cəzasına məhkum etdi. Həmçinin, tribunal Çin hökumətini bu cinayətlərin dəstəkləyicisi və ruhlandırıcısı kimi tanıdı.
Paytaxt Pnompeni itirdikdən sonra "qırmızı kxmerlər" ölkənin qərbinə Tailandla sərhəd ərazilərə çəkildilər. Bu ərazidə onlar baza yaratdılar və bundan sonra 20 il ərzində müqavimət fəaliyyəti ilə məşğul oldular.
Kamboca hökuməti sonarkı dövrlərdə daima olaraq onlara qarşı hərbi əməliyyatlar aparırdı. Bu dövrlərdə Pol Potun başçılıq etdiyi müqavimət hərəkatına Çinlə yanaşı Tailand və ABŞ-də kömək göstərməyə başladılar. Çünki, bu dövlətlərin Kommunist Vyetnamı dəstəkləyən Sovet İttifaqı ilə münasibətləri gərgin idi.
Bunun nəticəsində 1983-cü ildə "qırmızı kxmerlər" silahlarının sayını artıraraq yeni dəstələr yaratmağa nail oldular. Onlar 9 yeni diviziya və cəbhə arxası əməliyyatlar aparmaq üçün "Ronsae" adlı dəstələr yaratdılar.
Pol Pot "qırmızı kxmerlər" devrildikdən sonrada onların lideri kimi fəaliyyət gostərirdi. Onun nümayəndələri 1990-cı ilə qədər BMT tərəfindən tanınan Kambocanın "koalisiya hökuməti"nə daxil idilər,
lakin 1990-cı ildən sonra, BMT-nın rəhbərliyi ilə aparılan barışdırıcılıq siyasətinin nəticəsində Pol Pot nüfuzu düşdü. Bütün tərəfdarları ondan üz döndərməyə başladılar.
1997-ci ildə Pol Potun əmri ilə "qırmızı kxmerlərin" liderlərindən biri olan Son Sen və ailəsi qətlə yetirildilər. Bu hadisə "qırmızı kxmerlərin" daxilində narazılıqla qarşılandı və Pol Potu ev həbsinə məhkum etdilər. Sonradan onun məhkəməsi oldu və onu rəsmi olaraq satqınlıqda ittiham etdilər.
Ölümü
1998-ci ilin 15 aprelində Pol Pot ürək çatışmazlığı nəticəsində vəfat etdiyi elan edildi. Tibbi müayinə keçirildikdən sonra onun zəhərlənib öldürüldüyü bildirildi. Digər şayiələrdə o cəngəlik xəstəliyindən öldüyü və ya özünə qəsd etdiyi danışılırdı. Hökumətin tələblərinə baxmayaraq Pol Potun cəsədi onlara təqdim olunmadı və onun ölümünün uydurma olması şübhələri qaldı. Ölümündən bir neçə gün sonra onun cəsədi Anlonqvenq dairəsində yandırıldı.
İstinadlar
- Pol Pot // Munzinger Personen (alm.).
- Den Store Danske Encyklopædi (dan.). 1994.
- Gran Enciclopèdia Catalana (kat.). Grup Enciclopèdia, 1968.
- Encyclopedia of World Biography (ing.). Gale.
- BBC Online (ing.). 1997.
- Khmer Rouge "Butcher" buried near Pol Pot. 2006.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Pol Pot khm ប ល ពត ve ya esl adi ile Salot Sar khm ស ឡ ត ស 19 may 1925 ve ya 19 may 1928 Prek Sbauv d Fransa Hind Cini 15 aprel 1998 Anlonqvenq dairesi Kamboca siyasi ve dovlet xadimi bas katibi 1963 1979 Demokratik Kampuciyanin bas naziri 1976 1979 qirmizi kxmerler in lideri ve diktator Pol Potun hakimiyyeti dovru kutlevi represiyalar ve acliqla musahide olunmusdur Pol Potkhm ប ល ពតKamboca bas naziri25 oktyabr 1976 7 yanvar 1979Evvelki muveqqeti SonrakiKamboca Kommunist Partiyasi Merkez Komitenin Bas katibi22 fevral 1963 6 dekabr 1981EvvelkiToy SamouthSonrakiPartiya legv edildiSexsi melumatlarDogum adi ស ឡ ត សDogum tarixi 19 may 1925 1925 05 19 ve ya 19 may 1928 1928 05 19 Dogum yeri Prek Sbauv d Fransa Hind CiniVefat tarixi 15 aprel 1998 1998 04 15 Vefat yeri Anlonqvenq dairesi KambocaDefn yeri Anlonqvenq dairesiPartiyaFealiyyeti siyasetci zabitDini ateizmHerbi xidmetDoyusler Kamboca Vetendas Muharibesi Kamboca Vietnam MuharibesiRutbesi general Vikianbarda elaqeli mediafayllar O olkede aqrar sosializmin radikal formasinin esasini qoymus ve totalitar diktatura sistemini yaratmaq isteyirdi Onun hokumeti kxmerler seherlerin legv edilmesi ve seher sakinlerinin kendlerde sahelerde mecburi islemeye celb edilmesini ozunun meqsedi hesab edirdi Bu dovrde kapitalizm deyerleri kimi gosterilen iqtisadiyyat ve maliyye sistemleri suquta ugradi Hemcinin dovlet emlaki dagidildi banklarda olan valyutalar kucelere sepilerek yandirildi Bunun neticesinde 1 3 mln arasi texminen ehalinin 25 i insan helak olmus ve oldurulmusdur Usaqligi ve gencliyiSalot Sar Pol pot 1925 ci ilde Kampoqtxomda kxmer kendli ailesinde anadan olmusdur O ailenin doqquz usagindan sekkizincisi idi Atasi Pek Salot 12 hektar torpaga malik duyu fermeri idi ve aile bir nece camis saxlayirdi O dovr ucun onlar orta yasayan kamboca ailesi sayilirdilar Onun emisi qizi Meak kral sarayi baletinde reqs edirdi ve saray qadinlarina cavabdeh statusuna malik qadin kimi veliehd sahzade Sisovata Monivonqanin mesuqesi idi Boyuk qardasi Lot Suonq da sarayda xidmetci isleyirdi Hemcinin bacisi Salot Royenq kral Monivonqanin mesuqesi idi 1935 ci ilde Salot Sar paytaxt Pnompene qohumlarinin yanina gonderildi Burada o emisi qizi Meakin evinde yasayirdi Bir muddet o buddist kilsesinde xidmetci kimi qulluq etdi Burada o kxmer dilini ve buddizmin esaslarini oyrendi 1937 ci ilde Salot Sar orta katolik mektebine daxil oldu ve tehsilin esaslarina yiyelendi Burani bitirdikden sonra 1942 ci ilde o Norodom Sianuk kollecinde tehsilini davam etdirdi 1948 ci ilde Sar tehsilini nufuzlu Sisowath liseyinde davam etdirdi ve imtahanlardan kesilerek ugursuzluqla bitirdi Bundan sonra o mecbur olaraq tehsilini texniki mektebde davam etdirdi 1949 cu ilde Salot Sar dovlet teqaudune layiq gorulerek ali tehsil almaq ucun Fransaya gonderildi Fransada tehsil aldigi illerFransaya geldikden sonra Sar Pol Pot Paris seherinde radiotexnika universitetinde telebe heyati yasamaga basladi Sonralar onun ozunun dediyine gore o yaxsi telebe olmus ve cox islemisdir 1950 ci ilin yayinda Salot Sar diger telebelerle birlikde kecmis Yuqoslaviyaya islemeye gonderildi Bu ilde Salot Sar Fransada diger kambocali genclerle tanis oldu Bunlarin icinde Kenq Vannsak adli bir milletci ruhda olan sexs vardi Bir qrup genc Kenq Vannsankin evinde yigisib Marksist sohbetleri aparirdilar 1952 ci ilin ortalarinda Salot Sarin Kxmer Daom leqebi ile ilk defe kambocali telebelerin yartdigi Khmer Nisut jurnalinda Monarxiya yoxsa demokratiya meqalesi cap olundu Yeqin ki bu ilde Salot Sar Fransa Kommunist partiyasina daxil olmus ve tehsile maragini tam itirmisdir Universitetden cixardildiqdan sonra 1952 ci ilin dekabrinda Fransani terk etdi Kambocaya qayidisi ve inqilab fealiyyetinin baslangici1953 cu ilin yanvarinda Salot Sar Pol Pot Kambocaya qayitdi ve paytaxt Pnompende qardasi Lot Suonqun evinde yerlesdi Bir aydan sonra o antifransiz partizan desteleri ile elaqe saxlamaq istedi ve Indokitay Kommunist partiyasinin yerli numayendesi Fan Van Ba ile tanis oldu 1953 cu ilin avqustunda Salot Sar Kamboca Xalq Inqilabi Partiyasi siralarina daxil oldu Burada o kutlevi tebligat isleri sobesinde islemeye basladi Sonra partiya kadrlari ucun yaradilmis mektebe getmeye basladi Sonraki dovrlede Fan Van Ba Salot Sar haqqinda bunlari demisdi Sar orta bacariqli bir genc amma hakimiyyete susamis heris birisi idi 1953 cu ilde Kamboca musteqilliyini qazandi ve Fransa tesirinden cixdi Kamboca kralliginin basina sahzade Norodom Sianuk kecdi Ilk iller Sianuk xalqin genis regbetini qazanmisdir lakin sonralar ferqli ve tez tez deyisen xarici siyaseti onun hakimiyyetini zeifletdi 1954 cu ilde diger kommunist yoldaslari ile birlikde Salot Sar Kamboca serhedi yaxinliginda Vyetnam azadliq herekatinin bas esgeri gerergahina geldi ve bir muddet burada qaldi Buradan Cine kecdi ve Mao Tsedun rejiminden behrelenen Pol Pot olkesine geri qayitdi Umumiyyetle ilk dovrlerde Salot Sar Cin Kommunist partiyasinin desteyine malik idi 1960 ci ilde Salot Sar Pol Pot Kamboca Kommunist partiyasi silahli qolu olan qirmizi kxmerlerin basina kecdi 1963 cu ilde ise Salot Sar artiq Kampuciya Kommunist partiyasinin bas katibi oldu Dovlet bascisi Sianuk neytral siyaset aparmaga calissada bu mumkun olmadi 1965 ci il Norodom Sianuk ABS ile diplomatik elaqeleri kesdi Buna sebeb ABS quvvelerinin Simali Vyetnam Kommunist Vyetnami erazileri ile yanasi Kamboca erazisini bombalamasi oldu Hemcinin 1966 ci ilde Sianuk hokumeti oz erazisinden Simali Vyetnama komek edilmesine icaze verdi Bu qeyri sabit veziyyet olkede naraziliqlarin ve usyanlarin qalxmasina serait yaradirdi 1967 ci ilde Battambanq eyaletinde kendlilerin hokumete qarsi usyani basladi Bu usyan Salot Sarin Pol Pot basciliq etdiyi Kamboca Komunist partiyasi terefinden esasda onun silahli qanadi olan qirmizi kxmerler terefinden istifade edilerek dovlet bascisi Norodom Sianuka qarsi silahli herekatin baslangici oldu 1968 ci ilin evvelinde silahli aksiyalar bas verirdi ve bu ilin sonunda artiq Kambocada genis vetendas muharibesi gedirdi Hadiselerin bu cur gedisini goren Sianuk Kambocada kommunist usyancilarinin qarsisini almaq isteyirdi Buna gore de o mecbur olaraq xarici siyasetini deyisdi ve 1969 cu ilde ABS ile diplomatik elaqeleri berpa etdi lakin Sianukun bu ikili siyaseti neticesinde dovlet cevrilisi bas verdi ve 1970 ci ilin martinda hakimiyyete bas nazir olan general Lon Nol kecdi Norodom Sianuk olkeden cixdi ve ilk olaraq Moskvaya sonrada Pekine sefer etdi Lon Nol tam olaraq amerika yonlu siyasetin terefdari olaraq ABS nin komeyi ile olkede kommunist guclerine qarsi mubarize aparmaga basladi 1970 ci ilden baslayaraq dovlete qarsi olan kommunist quvveleri birleserek Lon Nol hokumetine qarsi mbarize aparmaga basladilar 1975 ci ilin yanvarinda qirmizi kmerler final hucumlarina kecerek paytaxt Pnompene dogru istiqamet aldilar Onlar paytaxti muhasireye aldilar ve Lon Nol paytaxti terk ederek qacdi 1975 ci ilin 17 aprelinde paytaxt tam olaraq Salot Sar basciliq etdiyi qirmizi kmerlerin eline kecdi Kambocada vetendas muharibesi bitdi amma olke gelecekde bas verecek en facieli hadiselerin astanasinda dayanmisdir Hakimiyyet dovruQirmizi Kxmerlerin qurbanlarinin kelle sumukleri 1975 ci ilin 17 aprelinde qirmizi kxmerler Pnompeni ele kecirdikden sonra Salot Sar Kamboca kommunist partiyasinin lideri olaraq defakto dovlet bascisi oldu 1976 ci ilde ise ozune tam olaraq Pol Pot leqebini goturdu Bu ad fransiz ifadesinden qisaldimis ve mumkunluk siyaseti politique potentielle menasini verirdi Seher camaati xilaskarlarini qarsilamaga cixdilar lakin onlar bilmirdiler ki hakimiyyete gelmis rejim onlari oz seherlerinden cixardib didergin salacaq Tutulduqdan sonra paytaxt Pnompen seherinin bosaldilmasina baslandi cunki bu qerar artiq 1976 ci il fevralda Kampuciya Vahid Xalq Cebhesi terefinden kecirilen konqressde teqdir edilmisdir Bunun esas terefdari olan Pol Pot deyirdi Seherlerin bosaldilmasi bizim qelebemizi mohkemlendiren esas faktordur Bunun neticesinde seherlerde olan siyasi ve herbi muxalifet mehv olacaq Eger biz bunu etmesek seherlerde bize qarsi olan quvveler bas qaldiracaq Ancaq kendlere kocurulen camaat orada yaradilmis kooperativlerde isleyecek ve bizim tesirimiz altina dusecekler 1975 ci ilin 25 27 aprelinde Pnompende Fovqelade Milli konqress kecirildi ve burada yeni hokumet Kambocada yeni cemiyyetin yaradilamsini bildirdi 1976 ci ilin yanvar ayinin 5 de yeni konstitusiya qebul edildi ve olke adi deyiserek Demokratik Kampuciya adlandi Hemin ilin 11 aprelinde bas nazir kimi Pol Pot ile yeni hokumet secildi Onun selefi Kxieru Safran prezident kimi dovlet basina kecdi Hemcinin Pol Pot hakimiyyete geldikden sonra esas 3 tapsirigin hell olmasini qeyd edirdi Kendlini talan eden korrupsiya ve selemciliye son qoymaq Kampuciyanin xarici olkelerden olan asilligini aradan qaldirmaq Olkede qayda qanunu berqerar etmek ve bunun ucunde ilk novbede sert siyasetin yeridilmesi lakin sonraki dovrlerde qirmizi kmerler terefinden yeridilen seherlerin kocurulmesi prosesi 100 minlerle insanin olmesi ile neticelendi Esasende qocalar eliller ve hamile qadinlar isti havadan acliqdan yollarda helak oldular Xestexanalarin mekteblerin ve dovlet teskilatlarinin isi iflic veziyyetinde idi Cunki ehalinin ziyali tebeqesi hekimler muellimler sixisdirilmaga baslandi Erzaq menbeleri qirmizi kxmerlerin elinde merkezlesdirildi ve neticede acliq basladi Kendlere kocurulmus insanlar orada xesteliklerden ve acliqdan olurduler Paytaxt Pnompenin ehalisi qisa bir muddet erzinde kocurulmeye basladi ve 3 milyonluq seherde artiq 20 min insan qalmisdir Bununda ekseriyyeti esger zabit ve adminstrasiya iscileri idi Paytaxt Pnompen artiq qarabasma sehere cevrilmisdir Bunlarin neticesi olaraq Pol Pot hokumetine qarsi usyanlar bas verdi Ilk bele usyan artiq 1975 ci ilde qirmizi kxmerlerin ilk hakimiyyeti dovrunde Siemeral eyaletinde basladi Coxluq muselman olan Tyam xalqi Trea kendinde usyan qaldirdi Usyan qeddarliqla yatirildi ve kend yerle yesken edildi Sag qalmis tyamli usyancilarin baslarina motiqa xususi alet bel ile vurmaqla edam etdiler 1977 ci ilde 170 ci diviziyanin 600 esgeri paytaxt Pnompende usyan qaldirdilar lakin bu qiyam da yatirdildi Sonralar eyaletlerde coxlu bele usyanlar qaldirildi Hemcinin hokumete qarsi fealliyet gosteren partizan desteleri vardi 1978 ci ilde olkenin bir herbi dairesinde usyan qalxdi Bu usyana basciliq Dovlet reyaset heyetinin 1 ci muavini Sop Pxim edirdi Vyetnam munaqisesi ve devrilmesi17 aprel 1975 ci il Simali Vyetnam Cenubi Vyetnamin paytaxti Sayqon seherini tutdu Bununla uzun muddet davam eden Vyetnam muharibesi bitdi ve Vyetnam Sosialist Respublikasi yarandi Bundan sonra Demokratik Kampuciya ile Vyetnam arasinda munasibetler pozulmaga baslamisdir Buna sebeb Cinin bu bolgede apardigi ferqli siyaset idi Vyetnamin Sovet Ittifaqi ile emekdasligi bu dovrlerde Cin ucun qebul olunan deyildi Buna gore de 1975 ci il mayin 1 de Cinin desteyi ile Kampuciya herbi quvveleri Vyetnama hucum etdi Qirmizi kxmerler oz daxili siyasetlerinin ugursuzlugunda Vyetnam ve vyetnamlilari gunahlandirir ve fikir yayindirmaga baslamisdilar Bu barede Pol Pot deyirdi Vyetnam bizim bir nomreli enenevi dusmenimizdir ve ne yolla olursa olsun onlari darmadagin etmeliyik 1977 ci il sentyabr ayinda Kampuciya serhed boyu Vyetnama qarsi genismiqyasli herbi emeliyyatlara basladi Vyetnam erazisine daxil olaraq kendleri dagitdilar ve insanlari qetle yetirdiler Vyetnam hokumeti bu hucum neticesinde 1 milyon vyetnamlinin oldurulduyunu bildirdi 1978 ci il dekabr ayinda Kampuciya ordusu tanklarin ve artilleriyanin desteyi ile Vyetnamin Bensoy seherine hucum etdi Bu seheri tutmaqla onlar Vyetnamin merkezine dogru yol acmaq isteyirdiler lakin dekabrin 25 de Vyetnamin 14 diviziyadan ibaret ordusu genis eks hucuma kecdi ve qisa vaxt erzinde Kampuciyanin serhedlerine daxil oldu Artiq 1979 cu ilin 1 yanvarinda Kampuciya paytaxti Pnompen seherinin yaxinliginda top sesleri esidilirdi 7 yanvarda paytaxtda olan memurlar qatara minib qacmaga basladilar Pol Pot ozu ise helikopter vasitesi ile Pnompeni terk etdi 7 yanvar 1979 cu il Vyetnam ordusu Pnompeni tam tutdu ve 3 il 8 ay 20 gun hakimiyyetde olan qirmizi kmerler devrildiler Hakimiyyete Vyetnamin komeyi ile kommunistyonlu Xenq Samrin geldi ve Kambuciya Xalq Respublikasinin yaradilmasi elan edildi Muqavimet herekatinin basinda1979 cu ilin 15 iyulunda Pnompende Xalq Inqilabi tribunali yaradildi Bu tribunal qirmizi kxmerlerin liderlerinin soyqirim cinayetlerini arasdirdi ve 2 il sonra Pol Pot ve Yenq Sarini olum cezasina mehkum etdi Hemcinin tribunal Cin hokumetini bu cinayetlerin destekleyicisi ve ruhlandiricisi kimi tanidi Paytaxt Pnompeni itirdikden sonra qirmizi kxmerler olkenin qerbine Tailandla serhed erazilere cekildiler Bu erazide onlar baza yaratdilar ve bundan sonra 20 il erzinde muqavimet fealiyyeti ile mesgul oldular Kamboca hokumeti sonarki dovrlerde daima olaraq onlara qarsi herbi emeliyyatlar aparirdi Bu dovrlerde Pol Potun basciliq etdiyi muqavimet herekatina Cinle yanasi Tailand ve ABS de komek gostermeye basladilar Cunki bu dovletlerin Kommunist Vyetnami destekleyen Sovet Ittifaqi ile munasibetleri gergin idi Bunun neticesinde 1983 cu ilde qirmizi kxmerler silahlarinin sayini artiraraq yeni desteler yaratmaga nail oldular Onlar 9 yeni diviziya ve cebhe arxasi emeliyyatlar aparmaq ucun Ronsae adli desteler yaratdilar Pol Pot qirmizi kxmerler devrildikden sonrada onlarin lideri kimi fealiyyet gosterirdi Onun numayendeleri 1990 ci ile qeder BMT terefinden taninan Kambocanin koalisiya hokumeti ne daxil idiler lakin 1990 ci ilden sonra BMT nin rehberliyi ile aparilan barisdiriciliq siyasetinin neticesinde Pol Pot nufuzu dusdu Butun terefdarlari ondan uz dondermeye basladilar 1997 ci ilde Pol Potun emri ile qirmizi kxmerlerin liderlerinden biri olan Son Sen ve ailesi qetle yetirildiler Bu hadise qirmizi kxmerlerin daxilinde naraziliqla qarsilandi ve Pol Potu ev hebsine mehkum etdiler Sonradan onun mehkemesi oldu ve onu resmi olaraq satqinliqda ittiham etdiler OlumuPol Potun qebiri Alonq Venq bolgesi 1998 ci ilin 15 aprelinde Pol Pot urek catismazligi neticesinde vefat etdiyi elan edildi Tibbi muayine kecirildikden sonra onun zeherlenib oldurulduyu bildirildi Diger sayielerde o cengelik xesteliyinden olduyu ve ya ozune qesd etdiyi danisilirdi Hokumetin teleblerine baxmayaraq Pol Potun cesedi onlara teqdim olunmadi ve onun olumunun uydurma olmasi subheleri qaldi Olumunden bir nece gun sonra onun cesedi Anlonqvenq dairesinde yandirildi IstinadlarPol Pot Munzinger Personen alm Den Store Danske Encyklopaedi dan 1994 Gran Enciclopedia Catalana kat Grup Enciclopedia 1968 Encyclopedia of World Biography ing Gale BBC Online ing 1997 Khmer Rouge Butcher buried near Pol Pot 2006