Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Poetika — ədəbiyyat daxilində, xüsusilə, poeziyada quruluş, forma və diskurs nəzəriyyəsidir.
Tarixi
Poetika termini qədim yunan dilində "ποιητικός poietikos" sözündən götürülmüşdür və "poeziyaya aid" deməkdir. Qərb dünyasında poetikanın inkişafı və təkamülündə poetik kompozisiya ilə bağlı üç bədii cərəyan var idi:
- formalist
- obyektivist
- Aristotelçi
Aristotelin "Poetika" əsəri ədəbiyyat nəzəriyyəsinə diqqət yetirən ilk risalədir. Əsər uzun müddət Qərb dünyasına itdi. O, Orta əsrlərdə və erkən İntibah dövründə yalnız Averroes (İbn Rüşd) tərəfindən yazılmış və 1256-cı ildə Hermannus Alemannus tərəfindən tərcümə edilmiş ərəb şərhinin latın dilinə tərcüməsi vasitəsilə mümkün olmuşdur. 1278-ci ildə William of Moerbeke tərəfindən edilən dəqiq yunan-latın tərcüməsi faktiki olaraq nəzərə alınmadı. Ərəbcə tərcümə orijinal "Poetika"dan lüğətdə geniş şəkildə ayrıldı və orta əsrlər boyu davam edən Aristotel düşüncəsinin yanlış şərhinə səbəb oldu. Müasir poetika İntibah İtaliyasında inkişaf etmişdir. Qədim ədəbi mətnləri xristianlığın işığında şərh etmək, Dante, Petrarka, Bokaççionun povestlərini dəyərləndirmək və qiymətləndirmək zərurəti ədəbiyyat nəzəriyyəsi ilə bağlı mürəkkəb diskursların inkişafına kömək etdi. İlk növbədə Covanni Bokaççionun "Genealogia Deorum Gentilium" (1360) əsəri sayəsində savadlı elita metaforik və obrazlı troplar haqqında zəngin anlayış əldə etdi. Giorgio Vallanın 1498-ci ildə Aristotel mətninin latın dilinə tərcüməsi (ilk nəşr olunan) Rhetores graeci antologiyasının bir hissəsi kimi yunan orijinalının 1508-ci ildə Aldine çapına daxil edilmişdir. On beşinci əsrin sonlarında və XVI əsr boyu poetikaya dair getdikcə genişlənən mətnlər korpusu meydana çıxdı, bu fenomen İtaliyada başlayıb İspaniya, İngiltərə və Fransaya yayıldı. poetikaya dair ən mühüm İntibah əsərləri arasında Marko Girolamo Vidanın "De arte poetica" (1527) və Gian Giorgio Trissinonun "La Poetica" (1529, genişləndirilmiş nəşr 1563) əsərləri var.
XVI əsrin ilk onilliklərində Aristotelin "Poetika"sının yerli versiyaları meydana çıxdı və Lodoviko Castelvetronun 1570 və 1576-cı illərin italyan nəşrləri ilə yekunlaşdı. Luis de Qonqora (1561–1627) və Baltazar Qrasian (1601–58) bu əsərə fərqli bir növ gətirdi. Romantik dövrdə poetika ekspressionizmə meyil edirdi və qavrayış mövzusunu vurğulayırdı. 20-ci əsr poetikası Aristotel paradiqmasına qayıtdı, bunun ardınca meta-tənqidiyə doğru tendensiyalar və müasir poetika nəzəriyyəsinin yaradılması müşahidə edildi. Şərq poetikası Qərb dünyasının təmsilçi mimetik poeziyasından çox, lirik şeiri inkişaf etdirdi.
Ədəbi tənqiddə poetika
Poetika hermenevtikadan mətnin mənasına deyil, mətnin müxtəlif elementlərinin necə bir araya gələrək oxucuda müəyyən təsirlər yaratdığını anlaması ilə fərqlənir. Əksər ədəbi tənqid poetika ilə hermenevtikanı vahid təhlildə birləşdirir. Lakin mətni və oxuyanın məqsədlərini nəzərə alaraq, biri və ya digəri üstünlük təşkil edə bilər.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- POETİKA NƏDİR?
- Aristotel — Poetika (pdf, Azərbaycan dilində)
İstinadlar
- "Essays in Aesthetics". Gérard Genette (2005). 4: p.14.
- ""poetics"". Dictionary.com Unabridged. 2023-06-06 tarixində . İstifadə tarixi: 13 iyun 2023.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Poetika deqiqlesdirme Poetika edebiyyat daxilinde xususile poeziyada qurulus forma ve diskurs nezeriyyesidir TarixiPoetika termini qedim yunan dilinde poihtikos poietikos sozunden goturulmusdur ve poeziyaya aid demekdir Qerb dunyasinda poetikanin inkisafi ve tekamulunde poetik kompozisiya ile bagli uc bedii cereyan var idi formalist obyektivist AristotelciEbu Besr Yunus ibn Metta terefinden Aristotelin Poetikasi nin erebce tercumesi Aristotelin Poetika eseri edebiyyat nezeriyyesine diqqet yetiren ilk risaledir Eser uzun muddet Qerb dunyasina itdi O Orta esrlerde ve erken Intibah dovrunde yalniz Averroes Ibn Rusd terefinden yazilmis ve 1256 ci ilde Hermannus Alemannus terefinden tercume edilmis ereb serhinin latin diline tercumesi vasitesile mumkun olmusdur 1278 ci ilde William of Moerbeke terefinden edilen deqiq yunan latin tercumesi faktiki olaraq nezere alinmadi Erebce tercume orijinal Poetika dan lugetde genis sekilde ayrildi ve orta esrler boyu davam eden Aristotel dusuncesinin yanlis serhine sebeb oldu Muasir poetika Intibah Italiyasinda inkisaf etmisdir Qedim edebi metnleri xristianligin isiginda serh etmek Dante Petrarka Bokaccionun povestlerini deyerlendirmek ve qiymetlendirmek zerureti edebiyyat nezeriyyesi ile bagli murekkeb diskurslarin inkisafina komek etdi Ilk novbede Covanni Bokaccionun Genealogia Deorum Gentilium 1360 eseri sayesinde savadli elita metaforik ve obrazli troplar haqqinda zengin anlayis elde etdi Giorgio Vallanin 1498 ci ilde Aristotel metninin latin diline tercumesi ilk nesr olunan Rhetores graeci antologiyasinin bir hissesi kimi yunan orijinalinin 1508 ci ilde Aldine capina daxil edilmisdir On besinci esrin sonlarinda ve XVI esr boyu poetikaya dair getdikce genislenen metnler korpusu meydana cixdi bu fenomen Italiyada baslayib Ispaniya Ingiltere ve Fransaya yayildi poetikaya dair en muhum Intibah eserleri arasinda Marko Girolamo Vidanin De arte poetica 1527 ve Gian Giorgio Trissinonun La Poetica 1529 genislendirilmis nesr 1563 eserleri var XVI esrin ilk onilliklerinde Aristotelin Poetika sinin yerli versiyalari meydana cixdi ve Lodoviko Castelvetronun 1570 ve 1576 ci illerin italyan nesrleri ile yekunlasdi Luis de Qonqora 1561 1627 ve Baltazar Qrasian 1601 58 bu esere ferqli bir nov getirdi Romantik dovrde poetika ekspressionizme meyil edirdi ve qavrayis movzusunu vurgulayirdi 20 ci esr poetikasi Aristotel paradiqmasina qayitdi bunun ardinca meta tenqidiye dogru tendensiyalar ve muasir poetika nezeriyyesinin yaradilmasi musahide edildi Serq poetikasi Qerb dunyasinin temsilci mimetik poeziyasindan cox lirik seiri inkisaf etdirdi Edebi tenqidde poetikaPoetika hermenevtikadan metnin menasina deyil metnin muxtelif elementlerinin nece bir araya gelerek oxucuda mueyyen tesirler yaratdigini anlamasi ile ferqlenir Ekser edebi tenqid poetika ile hermenevtikani vahid tehlilde birlesdirir Lakin metni ve oxuyanin meqsedlerini nezere alaraq biri ve ya digeri ustunluk teskil ede biler Hemcinin baxXarici kecidlerPOETIKA NEDIR Aristotel Poetika pdf Azerbaycan dilinde Istinadlar Essays in Aesthetics Gerard Genette 2005 4 p 14 poetics Dictionary com Unabridged 2023 06 06 tarixinde Istifade tarixi 13 iyun 2023