Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Nişançı Firudin Əhməd bəy həmçinin Nişançı Firudin Əhməd Paşa — dövlət xadimi, nişancı, tarixçi, xəttat və şair. I Süleymanın nəvəsi Ayşə Hümaşah Sultanın ikinci əri. Ona Osmanlı imperiyasının "ən məşhur nişançılarından biri" deyilir. İki əsərin müəllifidir: "Munşaat us-Salatin" ("Sultanların Məktubları") və "Nüzhetü-l-esrâr-il-ahbâr" (Siqetvar səfərinin təsviri).
| Nişançı Firudin Əhməd bəy | |
|---|---|
| türk. Nisanci Feridun Ahmet Bey | |
 Firudin Əhməd bəy (solda) və Sokollu Mehmed Paşa (sağda). Osmanlı illüstrasiyası, 1568-ci il | |
| Monarx | I Səlim, I Süleyman, III Murad |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | XVI əsr |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | İstanbul |
| Dəfn yeri | Firudin Əhməd bəy türbəsi |
| Fəaliyyəti | tarixçi, yazıçı, hərbi qulluqçu |
| Həyat yoldaşı | Ayşə Hümaşah Sultan |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Firudin Əhməd bəyin doğulduğu vaxt və yer məlum deyil. Vəqfin qeydlərinə görə atasının adı Abdulkadir olub. O, Çivizade Abdulla-effendi ilə birlikdə Şeyxülislam Çivizade Muhittin Mehmet-effendinin qardaşı deterdar Avdi-çələbinin ailəsində böyüyüb. 1552–1553-cü ildə Firudin Əhməd o dövrdə Rumeli bəylərbəyliyi olan Sokollu Mehmed Paşanın xidmətinə şəxsi katib olaraq girib. 1554-cü ildə I Süleyman ordusu ilə birlikdə Naxçıvan yürüşündə iştirak edib.
Firudun Sokollu Mehmed Paşanın etibarlı adamı idi. 1565-ci ildə Firudinin himayədarı Sokollu baş vəzir (sədrəzəm) oldu. 1566-cı ildə Firudin, Sokollu Mehmed Paşanı və I Süleyman Qanunini Siqetvara yürüşdə müşayiət etdi. Məhz Əhməd bəy Sultanın ölümü ilə bağlı məlumatların gizlənməsində Sokollu Paşaya kömək etdi. Şahzadə Səlimə atasının ölümü ilə bağlı Sokollu Mehmed Paşanın möhürü ilə təsdiqlənmiş məktubu yazan Firudin Əhməd bəy oldu. 1570-ci ildə Firudin Əhməd bəy Reis ül-Küttab səviyyəsinə yüksəldi. 1573-cü ildə o, nişancı oldu.
1574-cü ildə II Səlimin ölümü və III Muradın hakimiyyətə gəlməsi ilə vəziyyət dəyişdi. Murad Sokollunun saray və dövlətdə təsirini azaltmağa çalışdığından, onun etibarlı adamlarını ətrafından uzaqlaşdırmağa başladı. Əhməd bəy Səməndirə (hazırkı Smederovo) sancakbəy olaraq təyin edildi. 1577–1581-ci illərdə Köstəndildə sancak bəyi oldu. 1581-ci ildə sədrəzəm Qoca Sənan Paşanın rəhbərliyi ilə ikinci dəfə nişançı vəzifəsini aldı.
Nişancı Firudin Əhməd bəy 1583-cü ildə vəfat etdi. O, öz məqbərəsində dəfn olundu.
Ailəsi
Tarixçilər Nişancı Firudin Əhməd bəyin 6 aprel 1582-ci ildə I Sultan Süleymanın qız nəvəsi Ayşə Hümaşah Sultanın ikinci əri olduğu qənaətindədirlər., amma əvvəllər onun Ayşə Hümaşah Sultan yox, III Muradın bacısı Əsməhan Sultanın ikinci əri olduğu yazılırdı..
"İslam Ensiklopediyası"da hər iki versiyadan da bəhs edilir: "Yəqin ki, 6 aprel 1582-ci ildə Rüstəm paşa ilə Mihrimah Sultanın qızı və Əhməd Paşanın dul arvadı Ayşə Hümaşah Sultan ilə ailə qurdu… Amma şayiələr gəzirdi ki, o, Sokollu Mehmed Paşanın dul arvadı Əsməhan Sultan ilə də evlənib.".
Nişançı Firudin Əhməd bəyin (ilk arvadından və ya cariyəsindən) Xəlil bəy adlı bir oğlu var idi. Xəlil bəy. 1592–93-cü ildə Əskişəhərin sancakbəyi olub..
Xatirəsi
Nişançı Firudin Əhməd bəy Memar Sinan tərəfindən tikilmiş türbədə dəfn edilib. Türbədə iki işarəsiz məzar daşı var. Övliya Çələbi yazırdı ki, Firudin Əhməd bəy öz türbəsində dəfn olunub. Buna görə də iki məzardan biri Əhməd bəyə məxsus olmalıdır. İkinci məzarın kimə məxsus olması məlum deyil.
Vəqfin qeydlərinə görə Firudin Əhməd bəy Kösədərə (Ayvacık) və Dimetokada iki məscidin tikintisini maliyyələşdirib. Dimetokda o şəxsi vəsaiti hesabına bir hamam da tikdirib.
Əsərləri
Əsas işləri:
- "Münşeât’üs Selatin"("Munşaat us-Salatin") sultanların məktubları, fərmanları və sənədləri toplanıb. Bu əsər o qədər vacib və məşhurdur ki, Firudin bəy çox vaxt sadəcə "Münşaat us-Salatın müəllifi" adlandırılır. Əsər Osmanlı imperiyasının erkən və klassik dövrləri haqqında əsas məlumat mənbəyi sayılır. Münşaat XIX əsrdə iki dəfə nəşr edilib.
- "Neshet’ül Ahbâr" — şəxsən qatıldığı Sıqetvara hərbi səfərin təsviri və I Süleymanın ölümü ilə müşayiət olunan hadisələr əks olunub. Əlyazmada II Səlimin taxta çıxmasının ilk təsviri də verilib. Bu təsvirlər başqalarından onunla fərqlənir ki, Firudin bəy sədrəzəmin yaxın şəxslərindən biri olduğundan, dar saray çevrəsinə bələd idi. Bu səbəbdən orda baş verən bütün hadisələri təfərrüatlı şəkildə təsvir edib. Topqapı muzeyində Seyid Lokmanın miniatürlərindən ibarət bir nəşri də saxlanılır.
Əhməd bəy eyni zamanda əxlaq mövzusunda bir əsər də müəllifidir. Bu əsər "Miftah-i Cennet" adlanır.
"II Selim Kanunname" — II Selimin dövründə verilmiş qanun məcəlləsidir. SSRİ Elmlər Akademiyası Şərqşünaslıq İnstitutunun Asiya Muzeyində türk sənədləri arasında eyni adda iki naməlum əlyazma tapılmışdır. Bunlar "Sultan Səlim Xanın Qanunlar Kitabı və onun qəbri nurla dolsun" adlanırdı. Katib tərəfindən oxunan zaman əlyazmalarda qeydlər və şərhlər qoymuşdur. Bölümlərin altında iki yerdə "Nişançı Əhməd bəy" imzası var. Bu qanunlar küliyyatının redaktorunun Nişançı Firudin Əhməd bəy olduğunu göstərir.
İstinadlar
- Hist dictionary, 2003
- Özcan-F, 1995
- Süreyya-2. səh. 520, 521
- Hammer-Purgstall-6, 1836. səh. 290
- Alderson, 1956, table XXX
- Necipoğlu, 2005. səh. 297
- Süreyya-1. səh. 19
- Süreyya-2. səh. 520,521
- Öztuna, 2014. səh. 12
- Türbesi
- Evliya. səh. 200
- Özcan-M, 2006
- Тверитинова
- Ertug, 2010. səh. 257
- Ertug, 2010. səh. 270
- Ümit, 2005
- Кащенко
Ədəbiyyat
- Alderson, Anthony Dolphin. The Structure of the Ottoman Dynasty (PDF). Oxford: Clarendon Press. 1956.
- Evliya Çelebi. Seyahatnamesi 1Cilt (PDF). 200.Arxiv surəti 21 fevral 2017 tarixindən (Wayback Machine) saytında
- Ertug, Zeynep Tarim. The Depiction of Ceremonies In Ottoman Miniatures: Historical Record or a Matter Of Protocol. (Muqarnas: An Annual on the Visual Culture of the Islamic World). № 27. 2010. 251—275.
- Hammer-Purgstall, Joseph von ; Hellert,J.-J. Histoire de l'Empire ottoman, depuis son origine jusqu'à nos jours. 6. Paris: Bellizard Barthès, Dufour & Lowell. 1836.
- Ümit K. Nişancı Feridun Ahmet Paşa Kanunnâmesi (PDF). (A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi). № 28. Erzurum. 2005. 281—310.
- Necipoğlu, Gülru. The Age of Sinan. Architectural Culture in the Ottoman Empire. London: Reaktion Books. 2005.
- Özcan, Abdülkadir. Feridun Ahmed Bey (PDF). Islamansiklopedisi, 12 Cilt. 1995. 396–397.
- Özcan, Abdülkadir. Münşeatü's-Selatin (PDF). Islamansiklopedisi, 32 Cilt. 2006. 20–22.
- Öztuna, Yılmaz. Kanuni Sultan Süleyman. Istanbul. 2014. 12. ISBN .
- Somel, Selcuk Aksin. Historical Dictionary of the Ottoman Empire. Lanham, Maryland and Oxford: Scarecrow Press. 2003. 90. ISBN .
- Süreyya, Mehmed. Sicill-i Osmani (PDF). 1. 19.
- Süreyya, Mehmed. Sicill-i Osmani (PDF). 2. 520, 521.
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı. (PDF). Ankara: Türk Tarih Kurumu. 1988.
- "Кащенко С.Г., Преступления против нравственности и меры наказания за них в средневековой Турции" (PDF). 2017-05-07 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2017-03-29.
- "Тверитинова А. С., Кануннаме султана Селима I и его место в законодательстве". İstifadə tarixi: 2017-03-29.
Xarici keçidlər
- "Eyüp Feridun Paşa Türbesi". 2017-02-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-03-29.
- "Mecmua-yı münşeat-i Feridun Bey". İstifadə tarixi: 2017-03-29., Harvard library.
- "Sigetvar Seferi Tarihi ve Nakkaş Osman". 2017-05-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-03-29.
- "Osmanlı Kanunnameleri (Doğuşu, Çeşitleri ve Tarihi Seyri)" (PDF). 2017-05-07 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2017-03-29.
- "Nişancı Ahmet Feridun Bey". 2017-05-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-03-29.
- Somel, Selcuk Aksin. The A to Z of the Ottoman Empire. Scarecrow Press. 2010. ISBN .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Nisanci Firudin Ehmed bey hemcinin Nisanci Firudin Ehmed Pasa dovlet xadimi nisanci tarixci xettat ve sair I Suleymanin nevesi Ayse Humasah Sultanin ikinci eri Ona Osmanli imperiyasinin en meshur nisancilarindan biri deyilir Iki eserin muellifidir Munsaat us Salatin Sultanlarin Mektublari ve Nuzhetu l esrar il ahbar Siqetvar seferinin tesviri Nisanci Firudin Ehmed beyturk Nisanci Feridun Ahmet BeyFirudin Ehmed bey solda ve Sokollu Mehmed Pasa sagda Osmanli illustrasiyasi 1568 ci ilNisanciMonarxI Selim I Suleyman III MuradSexsi melumatlarDogum tarixi XVI esrVefat tarixi 16 mart 1583Vefat yeri IstanbulDefn yeri Firudin Ehmed bey turbesiFealiyyeti tarixci yazici herbi qulluqcuHeyat yoldasi Ayse Humasah Sultan Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiFirudin Ehmed beyin doguldugu vaxt ve yer melum deyil Veqfin qeydlerine gore atasinin adi Abdulkadir olub O Civizade Abdulla effendi ile birlikde Seyxulislam Civizade Muhittin Mehmet effendinin qardasi deterdar Avdi celebinin ailesinde boyuyub 1552 1553 cu ilde Firudin Ehmed o dovrde Rumeli beylerbeyliyi olan Sokollu Mehmed Pasanin xidmetine sexsi katib olaraq girib 1554 cu ilde I Suleyman ordusu ile birlikde Naxcivan yurusunde istirak edib Firudun Sokollu Mehmed Pasanin etibarli adami idi 1565 ci ilde Firudinin himayedari Sokollu bas vezir sedrezem oldu 1566 ci ilde Firudin Sokollu Mehmed Pasani ve I Suleyman Qanunini Siqetvara yurusde musayiet etdi Mehz Ehmed bey Sultanin olumu ile bagli melumatlarin gizlenmesinde Sokollu Pasaya komek etdi Sahzade Selime atasinin olumu ile bagli Sokollu Mehmed Pasanin mohuru ile tesdiqlenmis mektubu yazan Firudin Ehmed bey oldu 1570 ci ilde Firudin Ehmed bey Reis ul Kuttab seviyyesine yukseldi 1573 cu ilde o nisanci oldu 1574 cu ilde II Selimin olumu ve III Muradin hakimiyyete gelmesi ile veziyyet deyisdi Murad Sokollunun saray ve dovletde tesirini azaltmaga calisdigindan onun etibarli adamlarini etrafindan uzaqlasdirmaga basladi Ehmed bey Semendire hazirki Smederovo sancakbey olaraq teyin edildi 1577 1581 ci illerde Kostendilde sancak beyi oldu 1581 ci ilde sedrezem Qoca Senan Pasanin rehberliyi ile ikinci defe nisanci vezifesini aldi Nisanci Firudin Ehmed bey 1583 cu ilde vefat etdi O oz meqberesinde defn olundu AilesiTarixciler Nisanci Firudin Ehmed beyin 6 aprel 1582 ci ilde I Sultan Suleymanin qiz nevesi Ayse Humasah Sultanin ikinci eri oldugu qenaetindedirler amma evveller onun Ayse Humasah Sultan yox III Muradin bacisi Esmehan Sultanin ikinci eri oldugu yazilirdi Islam Ensiklopediyasi da her iki versiyadan da behs edilir Yeqin ki 6 aprel 1582 ci ilde Rustem pasa ile Mihrimah Sultanin qizi ve Ehmed Pasanin dul arvadi Ayse Humasah Sultan ile aile qurdu Amma sayieler gezirdi ki o Sokollu Mehmed Pasanin dul arvadi Esmehan Sultan ile de evlenib Nisanci Firudin Ehmed beyin ilk arvadindan ve ya cariyesinden Xelil bey adli bir oglu var idi Xelil bey 1592 93 cu ilde Eskiseherin sancakbeyi olub XatiresiNisanci Firudin Ehmed bey Memar Sinan terefinden tikilmis turbede defn edilib Turbede iki isaresiz mezar dasi var Ovliya Celebi yazirdi ki Firudin Ehmed bey oz turbesinde defn olunub Buna gore de iki mezardan biri Ehmed beye mexsus olmalidir Ikinci mezarin kime mexsus olmasi melum deyil Veqfin qeydlerine gore Firudin Ehmed bey Kosedere Ayvacik ve Dimetokada iki mescidin tikintisini maliyyelesdirib Dimetokda o sexsi vesaiti hesabina bir hamam da tikdirib EserleriEsas isleri Munseat us Selatin Munsaat us Salatin sultanlarin mektublari fermanlari ve senedleri toplanib Bu eser o qeder vacib ve meshurdur ki Firudin bey cox vaxt sadece Munsaat us Salatin muellifi adlandirilir Eser Osmanli imperiyasinin erken ve klassik dovrleri haqqinda esas melumat menbeyi sayilir Munsaat XIX esrde iki defe nesr edilib Neshet ul Ahbar sexsen qatildigi Siqetvara herbi seferin tesviri ve I Suleymanin olumu ile musayiet olunan hadiseler eks olunub Elyazmada II Selimin taxta cixmasinin ilk tesviri de verilib Bu tesvirler basqalarindan onunla ferqlenir ki Firudin bey sedrezemin yaxin sexslerinden biri oldugundan dar saray cevresine beled idi Bu sebebden orda bas veren butun hadiseleri teferruatli sekilde tesvir edib Topqapi muzeyinde Seyid Lokmanin miniaturlerinden ibaret bir nesri de saxlanilir Ehmed bey eyni zamanda exlaq movzusunda bir eser de muellifidir Bu eser Miftah i Cennet adlanir II Selim Kanunname II Selimin dovrunde verilmis qanun mecellesidir SSRI Elmler Akademiyasi Serqsunasliq Institutunun Asiya Muzeyinde turk senedleri arasinda eyni adda iki namelum elyazma tapilmisdir Bunlar Sultan Selim Xanin Qanunlar Kitabi ve onun qebri nurla dolsun adlanirdi Katib terefinden oxunan zaman elyazmalarda qeydler ve serhler qoymusdur Bolumlerin altinda iki yerde Nisanci Ehmed bey imzasi var Bu qanunlar kuliyyatinin redaktorunun Nisanci Firudin Ehmed bey oldugunu gosterir IstinadlarHist dictionary 2003 Ozcan F 1995 Sureyya 2 seh 520 521 Hammer Purgstall 6 1836 seh 290 Alderson 1956 table XXX Necipoglu 2005 seh 297 Sureyya 1 seh 19 Sureyya 2 seh 520 521 Oztuna 2014 seh 12 Turbesi Evliya seh 200 Ozcan M 2006 Tveritinova Ertug 2010 seh 257 Ertug 2010 seh 270 Umit 2005 KashenkoEdebiyyatAlderson Anthony Dolphin The Structure of the Ottoman Dynasty PDF Oxford Clarendon Press 1956 Evliya Celebi Seyahatnamesi 1Cilt PDF 200 Arxiv sureti 21 fevral 2017 tarixinden Wayback Machine saytinda Ertug Zeynep Tarim The Depiction of Ceremonies In Ottoman Miniatures Historical Record or a Matter Of Protocol Muqarnas An Annual on the Visual Culture of the Islamic World 27 2010 251 275 Hammer Purgstall Joseph von Hellert J J Histoire de l Empire ottoman depuis son origine jusqu a nos jours 6 Paris Bellizard Barthes Dufour amp Lowell 1836 Umit K Nisanci Feridun Ahmet Pasa Kanunnamesi PDF A U Turkiyat Arastirmalari Enstitusu Dergisi 28 Erzurum 2005 281 310 Necipoglu Gulru The Age of Sinan Architectural Culture in the Ottoman Empire London Reaktion Books 2005 Ozcan Abdulkadir Feridun Ahmed Bey PDF Islamansiklopedisi 12 Cilt 1995 396 397 Ozcan Abdulkadir Munseatu s Selatin PDF Islamansiklopedisi 32 Cilt 2006 20 22 Oztuna Yilmaz Kanuni Sultan Suleyman Istanbul 2014 12 ISBN 978 605 155236 1 Somel Selcuk Aksin Historical Dictionary of the Ottoman Empire Lanham Maryland and Oxford Scarecrow Press 2003 90 ISBN 0 8108 4332 3 Sureyya Mehmed Sicill i Osmani PDF 1 19 Sureyya Mehmed Sicill i Osmani PDF 2 520 521 Uzuncarsili Ismail Hakki PDF Ankara Turk Tarih Kurumu 1988 Kashenko S G Prestupleniya protiv nravstvennosti i mery nakazaniya za nih v srednevekovoj Turcii PDF 2017 05 07 tarixinde PDF Istifade tarixi 2017 03 29 Tveritinova A S Kanunname sultana Selima I i ego mesto v zakonodatelstve Istifade tarixi 2017 03 29 Xarici kecidler Eyup Feridun Pasa Turbesi 2017 02 21 tarixinde Istifade tarixi 2017 03 29 Mecmua yi munseat i Feridun Bey Istifade tarixi 2017 03 29 Harvard library Sigetvar Seferi Tarihi ve Nakkas Osman 2017 05 07 tarixinde Istifade tarixi 2017 03 29 Osmanli Kanunnameleri Dogusu Cesitleri ve Tarihi Seyri PDF 2017 05 07 tarixinde PDF Istifade tarixi 2017 03 29 Nisanci Ahmet Feridun Bey 2017 05 07 tarixinde Istifade tarixi 2017 03 29 Somel Selcuk Aksin The A to Z of the Ottoman Empire Scarecrow Press 2010 ISBN 978 0810875791