Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mustafa Bərzani (kürd. مەلا مستهفا بارزانی) və ya Molla Mustafa Bərzani (kürd. Mela Mustefa Barzanî; 14 mart 1903, Bərzan[d], Mosul vilayəti, Osmanlı imperiyası – 1 mart 1979, Vaşinqton) — kürd lideri, komandiri və müasir kürd siyasətinin ən görkəmli siyasi xadimlərindən biri. O, 1946-cı ildə İraq rejimlərinə qarşı kürd inqilabına öndərlik etmək üçün Kürdüstan Demokrat Partiyasının (KDP) lideri seçilmişdir. Bərzani 1979-cu ilin martında ölənə qədər kürd inqilabının əsas siyasi və hərbi lideri olmuşdur. O, İraq və İran hökumətlərinə qarşı silahlı mübarizə kampaniyalarına rəhbərlik etmişdir.
| Mustafa Bərzani | |
|---|---|
| kürd. Mela Mistefa yê Barzanî | |
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 14 mart 1903 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 1 mart 1979(75 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | ağciyər xərçəngi |
| Dəfn yeri | |
| Vətəndaşlığı | |
| Uşağı | |
| Təhsili | |
| Hərbi fəaliyyəti | |
| Rütbəsi | general |
| Komandanlıq edib | |
| Döyüşlər | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Erkən illəri
Mustafa Bərzani 1903-cü ildə İraq Kürdüstanının Bərzan kəndində anadan olmuşdur. Tayfasının üsyanından sonra o cəmi üç yaşı olanda ailəsi ilə birlikdə həbs olunmuşdur. Bərzaninin atası, babası və bir qardaşı daha sonra digər üsyanlara görə Osmanlı hakimiyyəti tərəfindən edam edilmişdir. Bərzani kiçik yaşlarında böyük qardaşı və tayfa başçısı Əhməd Bərzani tərəfindən Zibardakı kürd başçılarının İraqda ingilislərə qarşı qiyamına qoşulmaq üçün göndərilmişdir.
1931-ci ildə Bərzani hakimiyyətin İraqdakı kürd bölgələrində tayfa hakimiyyətini məhv etmək cəhdlərinə qarşı üsyana rəhbərlik edən Əhməd Bərzaniyə qoşulmuşdur. İraq üsyançı ərazilərə qarşı hava müharibəsi aparan ingilis müttəfiqlərindən kömək almışdır. Hava bombardmanı kütləvi dağıntı və uğursuzluqlarla nəticələndi, Şeyx Əhməd isə 1932-ci ilin iyununda Türkiyə ilə o vaxt mübahisəli olan sərhəddə türk qoşunlarına təslim olmuşdur. Mustafa Bərzani və qardaşı Məhəmməd Sadiq daha bir il döyüşməyə davam etsə də, şeyx Əhməd Mustafa Bərzaninin məsləhəti ilə İraqa təslim olmuşdur. Buna baxmayaraq, o, 1939-cu ildə İraqda ilk kürd siyasi partiyası olan "Həva"nın yaradılmasında iştirak etmişdir.
Məhabad Cümhuriyyəti
Mustafa Bərzani 1943-cü ilə qədər nəzarət altında olmuş, İkinci Dünya müharibəsi səbəbilə Süleymaniyyədə yenidən azad edilmişdir. İraq hökuməti Bərzanini İrana qaçmağa məcbur etmişdir. O, burada SSRİ dəstəyi ilə yaradılmış Məhabad Cümhuriyyətinə dəstək çıxmışdır.Qazı Məhəmmədlə Mustafa Bərzani arasında fikir ayrılıqlarına baxmayaraq, Bərzani qüvvələrinin gəlişi İran kürdlərinin bölgəyə nəzarəti ələ keçirmək imkanlarını artırmışdır.
Azərbaycanda
Məhabad Cümhuriyyəti süqut etdikdən sonra Bərzani və tərəfdarları Azərbaycan SSR-ə qaçmış, Naxçıvan yaxınlığındakı düşərgəyə yerləşdirilmişdir. SSRİ-yə kömək üçün müraciət etdikdən sonra Bərzani və tərəfdarları Bakı yaxınlığındakı düşərgələrə köçürülmüşdür. Bərzani 1947-ci ilin noyabrında Moskvanın göstərişi ilə kürdlərə kömək etmək əmri alan Azərbaycan Kommunist Partiyasının birinci katibi Mircəfər Bağırovla görüşmüşdür. Onlar burada kürdlərin SSRİ-də nə edə biləcəyini müzakirə etmişdir. Bərzaninin tərəfdarları hərbi alay halında təşkil edilmiş, hərbi taktika və siyasət, eləcə də kürdcə oxuyub yazmağı öyrənmişdir.
1948-ci ildə Bakıda İraq və İran kürdləri bir araya gələrək konfrans keçirmiş və Bərzani burada kürd hərəkatının planını açıqlamışdır. İranı ardınca yenidən SSRİ-dən Bərzani və tərəfdarlarının mühakimə olunmaq üçün təhvil verilməsini tələb etmiş, lakin SSRİ isə bunu rədd etmişdir. Bərzani fikir ayrılıqları və kürd hərəkatına qarşı mövqeyi səbəbindən Bağırovla tez bir zamanda problem yaşayırdı. Bağırov Lavrenti Beriya ilə əlaqəli olduğu üçün bu, ona regional məsələlərdə daha çox səlahiyyət verirdi və bu səbəbdən Bərzani öz tərəfdarlarının Azərbaycandan çıxarılmasını tələb etmişdir.
Qalereya
-
![image]()
Mustafa Bərzani Misir Prezidenti Camal Əbdül Nasir ilə birlikdə. -
![image]()
Mustafa Bərzani 1958-ci ildə. -
![image]()
Mustafa Bərzani Bağdad şəhərində. 1959-cu il.
Mənbə
İstinadlar
- Mustafa al-Barzani // Encyclopædia Britannica (ing.).
- Bibliothèque nationale de France Mustafa Barzani // BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- LIBRIS. 2018.
- "Ərbil türkmanlarının Azərbaycan Prezidentinə müraciəti". Diplomat (az.). 18 (5). avqust 2005. səh. 2.
- Korn, David. "The Last Years of Mustafa Barzani". Middle East Quarterly (ingilis). 1994. 2007-02-22 tarixində . İstifadə tarixi: 3 fevral 2022.
- Lawrence, Quil. Invisible Nation: How the Kurds' quest for Statehood is shaping Iraq and the Middle East (1st U.S.). New York: Walker & Co. 2008. 16. ISBN .
- Jwaideh, Wadie. The Kurdish National Movement: Its Origins and Development (ingilis). Syracuse University Press. 2006. 154. ISBN .
- The Kurdish Minority Problem, p.11, Dec. 1948, ORE 71-48, CIA . 2012-03-08 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-03-15..
- David McDowall, 2007, pp. 178-180.
- Bashkin, Orit. The Other Iraq: Pluralism and Culture in Hashemite Iraq (ingilis). Stanford University Press. 2008-11-20. 183. ISBN .
- David McDowall, 2007, pp. 290-293.
- Quil 2008, pp. 17
- David McDowall, 2007, p. 241.
- Barzani, Massoud, and Ahmed Ferhadi. Mustafa Barzani and the Kurdish Liberation Movement, 1931–1961. New York: Palgrave Macmillan. 2003. 135. ISBN .
- Barzani 2003, p. 136
- Barzani 2003, pp. 136–138
Ədəbiyyat
- Barzani, Massoud, and Ahmed Ferhadi (2004). Mustafa Barzani and the Kurdish Liberation Movement, 1931–1961. New York: Palgrave Macmillan. ISBN .
- Lawrence, Quil (2008). Invisible Nation: How the Kurds' Quest for Statehood is Shaping Iraq and the Middle East (1st U.S. ed. ed.). New York: Walker & Co. ISBN .
- David McDowall. A modern history of the Kurds. London: I.B. Tauris, 2007. .
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediyada bu soyadli muxtelif adamlar haqqinda meqaleler var bax Berzani Mustafa Berzani kurd مەلا مسته فا بارزانی ve ya Molla Mustafa Berzani kurd Mela Mustefa Barzani 14 mart 1903 Berzan d Mosul vilayeti Osmanli imperiyasi 1 mart 1979 Vasinqton kurd lideri komandiri ve muasir kurd siyasetinin en gorkemli siyasi xadimlerinden biri O 1946 ci ilde Iraq rejimlerine qarsi kurd inqilabina onderlik etmek ucun Kurdustan Demokrat Partiyasinin KDP lideri secilmisdir Berzani 1979 cu ilin martinda olene qeder kurd inqilabinin esas siyasi ve herbi lideri olmusdur O Iraq ve Iran hokumetlerine qarsi silahli mubarize kampaniyalarina rehberlik etmisdir Mustafa Berzanikurd Mela Mistefa ye BarzaniSexsi melumatlarDogum tarixi 14 mart 1903 1903 03 14 Dogum yeri Berzan d Mosul vilayeti Osmanli imperiyasiVefat tarixi 1 mart 1979 1979 03 01 75 yasinda Vefat yeri Vasinqton ABSVefat sebebi agciyer xercengiDefn yeri Erbil muhafezesiVetendasligi IraqUsagi Mesud BarzaniTehsili M V Frunze adina Herbi AkademiyaHerbi fealiyyetiRutbesi generalKomandanliq edib PesmergeDoyusler 1946 ci il Iran bohrani Vikianbarda elaqeli mediafayllarErken illeriMustafa Berzani 1903 cu ilde Iraq Kurdustaninin Berzan kendinde anadan olmusdur Tayfasinin usyanindan sonra o cemi uc yasi olanda ailesi ile birlikde hebs olunmusdur Berzaninin atasi babasi ve bir qardasi daha sonra diger usyanlara gore Osmanli hakimiyyeti terefinden edam edilmisdir Berzani kicik yaslarinda boyuk qardasi ve tayfa bascisi Ehmed Berzani terefinden Zibardaki kurd bascilarinin Iraqda ingilislere qarsi qiyamina qosulmaq ucun gonderilmisdir 1931 ci ilde Berzani hakimiyyetin Iraqdaki kurd bolgelerinde tayfa hakimiyyetini mehv etmek cehdlerine qarsi usyana rehberlik eden Ehmed Berzaniye qosulmusdur Iraq usyanci erazilere qarsi hava muharibesi aparan ingilis muttefiqlerinden komek almisdir Hava bombardmani kutlevi daginti ve ugursuzluqlarla neticelendi Seyx Ehmed ise 1932 ci ilin iyununda Turkiye ile o vaxt mubahiseli olan serhedde turk qosunlarina teslim olmusdur Mustafa Berzani ve qardasi Mehemmed Sadiq daha bir il doyusmeye davam etse de seyx Ehmed Mustafa Berzaninin mesleheti ile Iraqa teslim olmusdur Buna baxmayaraq o 1939 cu ilde Iraqda ilk kurd siyasi partiyasi olan Heva nin yaradilmasinda istirak etmisdir Mehabad CumhuriyyetiMustafa Berzani 1943 cu ile qeder nezaret altinda olmus Ikinci Dunya muharibesi sebebile Suleymaniyyede yeniden azad edilmisdir Iraq hokumeti Berzanini Irana qacmaga mecbur etmisdir O burada SSRI desteyi ile yaradilmis Mehabad Cumhuriyyetine destek cixmisdir Qazi Mehemmedle Mustafa Berzani arasinda fikir ayriliqlarina baxmayaraq Berzani quvvelerinin gelisi Iran kurdlerinin bolgeye nezareti ele kecirmek imkanlarini artirmisdir AzerbaycandaMehabad Cumhuriyyeti suqut etdikden sonra Berzani ve terefdarlari Azerbaycan SSR e qacmis Naxcivan yaxinligindaki dusergeye yerlesdirilmisdir SSRI ye komek ucun muraciet etdikden sonra Berzani ve terefdarlari Baki yaxinligindaki dusergelere kocurulmusdur Berzani 1947 ci ilin noyabrinda Moskvanin gosterisi ile kurdlere komek etmek emri alan Azerbaycan Kommunist Partiyasinin birinci katibi Mircefer Bagirovla gorusmusdur Onlar burada kurdlerin SSRI de ne ede bileceyini muzakire etmisdir Berzaninin terefdarlari herbi alay halinda teskil edilmis herbi taktika ve siyaset elece de kurdce oxuyub yazmagi oyrenmisdir 1948 ci ilde Bakida Iraq ve Iran kurdleri bir araya gelerek konfrans kecirmis ve Berzani burada kurd herekatinin planini aciqlamisdir Irani ardinca yeniden SSRI den Berzani ve terefdarlarinin muhakime olunmaq ucun tehvil verilmesini teleb etmis lakin SSRI ise bunu redd etmisdir Berzani fikir ayriliqlari ve kurd herekatina qarsi movqeyi sebebinden Bagirovla tez bir zamanda problem yasayirdi Bagirov Lavrenti Beriya ile elaqeli oldugu ucun bu ona regional meselelerde daha cox selahiyyet verirdi ve bu sebebden Berzani oz terefdarlarinin Azerbaycandan cixarilmasini teleb etmisdir QalereyaMustafa Berzani Misir Prezidenti Camal Ebdul Nasir ile birlikde Mustafa Berzani 1958 ci ilde Mustafa Berzani Bagdad seherinde 1959 cu il MenbeIstinadlar Mustafa al Barzani Encyclopaedia Britannica ing Bibliotheque nationale de France Mustafa Barzani BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 LIBRIS 2018 Erbil turkmanlarinin Azerbaycan Prezidentine muracieti Diplomat az 18 5 avqust 2005 seh 2 Korn David The Last Years of Mustafa Barzani Middle East Quarterly ingilis 1994 2007 02 22 tarixinde Istifade tarixi 3 fevral 2022 Lawrence Quil Invisible Nation How the Kurds quest for Statehood is shaping Iraq and the Middle East 1st U S New York Walker amp Co 2008 16 ISBN 978 0 8027 1611 8 Jwaideh Wadie The Kurdish National Movement Its Origins and Development ingilis Syracuse University Press 2006 154 ISBN 081563093X The Kurdish Minority Problem p 11 Dec 1948 ORE 71 48 CIA 2012 03 08 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2012 03 15 David McDowall 2007 pp 178 180 Bashkin Orit The Other Iraq Pluralism and Culture in Hashemite Iraq ingilis Stanford University Press 2008 11 20 183 ISBN 9780804774154 David McDowall 2007 pp 290 293 Quil 2008 pp 17 David McDowall 2007 p 241 Barzani Massoud and Ahmed Ferhadi Mustafa Barzani and the Kurdish Liberation Movement 1931 1961 New York Palgrave Macmillan 2003 135 ISBN 978 0 312 29316 1 Barzani 2003 p 136 Barzani 2003 pp 136 138 Edebiyyat Barzani Massoud and Ahmed Ferhadi 2004 Mustafa Barzani and the Kurdish Liberation Movement 1931 1961 New York Palgrave Macmillan ISBN 978 0 312 29316 1 Lawrence Quil 2008 Invisible Nation How the Kurds Quest for Statehood is Shaping Iraq and the Middle East 1st U S ed ed New York Walker amp Co ISBN 0 8027 1611 3 David McDowall A modern history of the Kurds London I B Tauris 2007 ISBN 9781850434160 Xarici kecidlerVikianbarda Mustafa Berzani ile elaqeli mediafayllar var