Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi — Azərbaycan Respublikasında qanunvericilik hakimiyyətini həyata keçirən dövlət hakimiyyəti orqanı. Birpalatalı orqan olub 125 deputatdan ibarətdir. Deputatlar majoritar seçki sistemi, ümumi, bərabər və birbaşa seçki hüququ əsasında sərbəst, şəxsi və gizli səsvermə yolu ilə seçilirlər. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin hər çağırışının səlahiyyət müddəti 5 ildir. Milli Məclisin hər çağırışının seçkiləri beş ildən bir noyabr ayının birinci bazar günü keçirilir. Milli Məclisdə hər il iki növbəti yaz və payız sessiyaları keçirilir.
| Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi | |
|---|---|
| VI çağırış | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Növü | təkpalatalı parlament |
| Təsis tarixi | 1995 |
| İdarə heyəti | |
| Sədr | Sahibə Qafarova, YAP 10 mart 2020 tarixindən |
| Sədrin birinci müavini | Əli Hüseynli, YAP 10 mart 2020 tarixindən |
| Sədr müavini | Fəzail İbrahimli, VHP 10 mart 2020 tarixindən |
| Sədr müavini | Adil Əliyev, Bitərəf 10 mart 2020 tarixindən |
| Quruluşu | |
| Üzvlərin sayı | 121 |
 | |
| siyasi partiyalar | Hökumət (68)
Hökumətə dəstək (2) Bitərəf (36)
Müxalifət (9) Vakant (10)
|
| Seçkilər | |
| Sonuncu seçkilər | 9 fevral 2020 |
| Sayt | |
| meclis.gov.az | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Parlament tarixi
1918–1920-ci illərdə
İlk dəfə 1918-ci il iyulun 21-də Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə seçkilər keçirilməsi haqqında Əsasnamə təsdiqləndi. Qanuna əsasən, məclisin tərkibinə 120 nəfər daxil olmalı idi. Həmçinin, parlament seçkilərində 20 yaşı tamam olmuş hər iki cinsin nümayəndələri iştirak edə bilərdi. İstisna olaraq inzibati vəzifələr tutan şəxslər Milli Məclisə seçilə bilməzdilər, yalnız səs verə bilərdilər. Bundan başqa, dəlilər, karlar və qəyyum altında olanlar səs verə bilməzdilər. Eyni zamanda, həbsdə olanlar və fərarilər də səsvermə hüququndan məhrum idilər. Seçkilərdə iştirak etmək üçün azı 100 imza toplamaq vacib idi.
1920–1991-ci illərdə
- Bu bölmə boşdur.
Məzmun əlavə edərək kömək edə bilərsiniz.
1990–1995-ci illərdə
1991-ci ilin avqustun 30-da Azərbaycan ikinci müstəqillik əldə etdikdən, 18 oktyabr tarixində Müstəqillik haqqında Konstitusiya Aktı keçmiş Ali Sovet tərəfindən qəbul olunduqdan sonra parlamentin fəaliyyətində dəyişikliklər zərurəti yarandı.
Keçmiş Ali Sovetdəki "Demokratik" Blokun üzvləri parlamentin iclaslarının az keçirilməsinə etiraz edərək, onun daha çevik fəaliyyət göstərməsinə nail olunması üçün 50 nəfərdən ibarət Milli Şuranın yaradılması təklifi ilə çıxış etdilər.
Uzun sürən gərgin müzakirələrdən sonra əksəriyyəti keçmiş kommunistlərdən olan Ali Sovet, keçmiş Ayaz Mütəllibov hakimiyyəti 25-i hökumətyönlülərdən, 25-i "demblokçu"lardan olan ibarət olan 50 nəfərlik Milli Şuranın yaradılmasına razılıq verdilər.
Beləliklə, 1991-ci ilin sonlarına yaxın 360 nəfərdən ibarət olan Ali Sovetin daimi fəaliyyət göstərəcək orqanı-Milli Şura yaradıldı və bu tərkibdə ilk Milli Şuranın (sonradan adı dəyişdirilərək Milli Məclis adlandırıldı) üzvləri təsdiqləndilər.
1995-ci ildən etibarən
1995-ci ildən etibarən Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik hakimiyyətini Milli Məclis yerinə yetirir və 5 ildə bir dəfə olaraq Milli Məclisə 125 mandat üzrə 125 seçici dairəsində majoritar qaydada seçkilər keçirilir.
Sonuncu dəfə 2000-ci il Parlament Seçkilərində 100 millətvəkili majoritar (çoxluq) 25 millətvəkili isə proporsional (nisbi) səsvermə sistemi ilə seçildi. 2002-ci ildə keçirilən referendum ilə proporsional səsvermə ləğv edildi.
Milli Məclis tarixində ilk dəfə V çağırış ərzində, 2019-cu ildə iqtidar partiyası Yeni Azərbaycan Partiyasının tələbi ilə Milli Məclis buraxılmış və ilk dəfə növbədənkənar parlament seçkiləri təyin edilmişdir.
İndiyədək 6 çağırış ərzində Milli Məclis rəhbərliyi Yeni Azərbaycan Partiyası və bitərəflərdən ibarət olub. İlk dəfə VI çağırışda başqa partiyadan-Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyasından seçilən millətvəkili Fəzail İbrahimli Mill Məclis rəhbərliyində təmsil olunmuşdur. O Milli Məclisin sədr müavini vəzifəsinə iştirak edən 115 deputatdan 112-sinin təsdiqi ilə seçilmişdir.
Parlament tarixində ən çox millətvəkili sayına sahib partiya 78 millətvəkili ilə II çağırış ərzində Yeni Azərbaycan Partiyası, ikinci partiya isə 7 millətvəkili ilə II çağırış ərzində Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası (2001) və I çağırış ərzində Azərbaycan Demokrat Partiyası (2000) olmuşdur.
Təşkilat
Milli Məclis 125 deputatdan ibarətdir. Onlardan 4-ü rəhbərlikdə təmsil olunur. Deputatlardan təşkil olunan 15 daimi komitə və 2 komissiya (İntizam və Hesablayıcı) var. Milli Məclisin Aparatı rəhbər, 1 müavin, katiblik, 10 şöbə, 23 sektor, işlər müdirinin xidmətindən ibarətdir.
| Qərar | Yetərsay |
|---|---|
| Referendum | 83 |
| Prezident Seçkiləri | |
| Parlament Seçkiləri | |
| Deputatların statusu | |
| Milli Məclisin səlahiyyətlərinin təsdiqi (ilk iclasın təşkili) | |
| Milli Məclisin iclaslarının qapalı keçirilməsi | |
| Bələdiyyə seçkiləri | 63 |
| Milli Məclisin sədr və sədr müavinləri seçimi | |
| Milli Məclisin komitələrinə sədr, müavin və üzv seçimi | |
| Millətvəkili toxunulmazlığına xitam verilməsi | |
| Millətvəkillik səlahiyyətinin itirilməsi | |
| Hesablama Palatasına sədr, müavin və auditor təyini | |
| Dövlət təltifi | |
| Ərazi quruluşu və dövlət sərhədləri | |
| Beynəlxalq müqavilələrin təsdiqi və ləğvi | |
| Dövlət büdcəsinin təsdiqi və nəzarəti | |
| Ombudsman seçilməsi | |
| Hərbi doktrina təsdiqi | |
| Prezident fərmanının təsdiqi | |
| Baş nazir təyinatına razılıq | |
| AR Konstitusiya Məhkəməsi, Ali Məhkəmə və Apelyasiya Məhkəmələri hakimlərinin təyini | |
| Baş Prokurorun vəzifəyə təyinatı və ya vəzifədən azad edilməsinə razılıq | |
| Prezidentin impicmenti | |
| Hakimlərin vəzifədən kənarlaşdırılması | |
| Nazirlər Kabinetinə etimad | |
| Mərkəzi Bank İdarə Heyətinə üzv təyini və ya vəzifədən azad edilməsi | |
| Müharibə elanı və ya Sülh bağlanması | |
| Amnistiya | |
| Fövqəladə vəziyyət elanı və ya ləğvi | |
| Milli Məclisdə akt qəbulu | |
| Növbədənkənar İclas | 42 |
| Fraksiya yaratmaq | 25 |
Sədr
Milli Məclisin növbəti çağırışının birinci iclasını Milli Məclisin ən qocaman deputatı açır, Milli Məclisə seçilmiş deputatların siyahısını oxuyur və Milli Məclisin Sədri seçilənədək birinci iclası aparır. Milli Məclisin birinci iclasına sədrlik edənin təklifi ilə Hesablayıcı komissiya seçilir və bu barədə qərar qəbul edildikdən sonra Milli Məclisin Sədri və onun müavinləri seçilir, bununla da Milli Məclisin növbəti çağırışının birinci iclası işini bitirir.
Milli Məclisin Sədri Milli Məclisin deputatları sırasından gizli (elektron sistemindən istifadə etməklə) səsvermə yolu ilə seçilir. Elektron sistemindən istifadə zamanı nasazlıq yarandıqda gizli səsvermə bülletenlər vasitəsilə keçirilir. Milli Məclisin Sədri vəzifəsinə namizədliyi Milli Məclisin deputatları irəli sürə bilərlər. Hər deputat yalnız bir namizəd göstərə bilər. Səsverməyə azı 10 deputatın tərəfdar çıxdığı namizədlər buraxılır. Milli Məclisin sədrliyinə hər namizəd Hesablayıcı komissiyanın tərkibinə əlavə bir deputat daxil edə bilər. Gizli səsvermə nəticəsində azı 63 deputatın səsini almış namizəd Milli Məclisin Sədri seçilir. Namizədlərin heç biri azı 63 səs almadıqda, bu Daxili Nizamnamənin 27-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş qaydada səsvermənin ikinci dövrəsi keçirilir. İkinci dövrədə heç bir namizəd 63 səs ala bilməzsə, Milli Məclisin Sədrinin birinci müavininin seçkiləri keçirilir. Milli Məclisin Sədrinin seçilməsi Milli Məclisin qərarı ilə rəsmiləşdirilir. Bu qərarı Milli Məclisin iclasına sədrlik edən imzalayır.
Sədarət
Milli Məclisin rəhbərliyi 4 nəfərdən ibarətdir:
- Sədr (spiker)
- Sədrin birinci müavini (Birinci vitse-spiker)
- 2 sədr müavini (vitse-spiker)
Komitələr və komissiyalar
| Komitə və komissiyalar | Sədr | Partiya | |
|---|---|---|---|
| Ailə, qadın və uşaq məsələləri komitəsi | Hicran Hüseynova | Yeni Azərbaycan Partiyası | |
| Aqrar siyasət komitəsi | Tahir Rzayev | ||
| Beynəlxalq münasibətlər və parlamentlərarası əlaqələr komitəsi | Səməd Seyidov | ||
| Elm və təhsil komitəsi | Bəxtiyar Əliyev | Bitərəf | |
| Əmək və sosial siyasət komitəsi | Musa Quliyev | Yeni Azərbaycan Partiyası | |
| Gənclər və idman komitəsi | Adil Əliyev | Bitərəf | |
| Hüquq siyasəti və dövlət quruculuğu komitəsi | Əli Hüseynli | Yeni Azərbaycan Partiyası | |
| İctimai birliklər və dini qurumlar komitəsi | Fəzail İbrahimli | Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyası | |
| İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsi | Tahir Mirkişili | Yeni Azərbaycan Partiyası | |
| İnsan hüquqları komitəsi | Zahid Oruc | Bitərəf | |
| Mədəniyyət komitəsi | Fazil Mustafa | Böyük Quruluş Partiyası | |
| Müdafiə, təhlükəsizlik və korrupsiya ilə mübarizə komitəsi | Ziyafət Əsgərov | Yeni Azərbaycan Partiyası | |
| Regional məsələlər komitəsi | Siyavuş Novruzov | ||
| Səhiyyə komitəsi | Əhliman Əmiraslanov | ||
| Təbii ehtiyatlar, energetika və ekologiya komitəsi | Sadiq Qurbanov | ||
| Hesablayıcı komissiya | Eldar Quliyev | Bitərəf | |
| İntizam komissiyası | Eldar İbrahimov | Yeni Azərbaycan Partiyası | |
Aparat
Milli Məclisin Aparatına 1997–2022-ci illərdə Səfa Mirzəyev rəhbərlik etmişdir. 2022-ci ildən isə Aparata Fərid Hacıyev rəhbərlik edir.
Daxili nizamnamə
Azərbaycan Respublikası Milli Məclisi Daxili Nizamnaməsi 17 may 1996-cı il tarixində qəbul edilmişdir. 17 dekabr 2002-ci il, 12 may 2006-cı il, 14 aprel 2009-cu il, 27 noyabr 2018-ci illərdə Daxili Nizamnaməyə dəyişikliklər edilmişdir.
Deputatlıq statusu
"Azərbaycan Respublikası Milli Məclisi deputatının statusu haqqında Azərbaycan Respublikasının QanunuQ 17 may 1996-cı il tarixində qəbul edilmişdir. 19 oktyabr 2001-ci il, 15 noyabr 2001-ci il, 29 iyun 2004-cü il, 1 sentyabr 2004-cü il, 1 fevral 2007-ci il, 17 aprel 2007-ci il, 16 iyun 2007-ci il, 19 oktyabr 2007-ci il, 13 iyun 2008-ci il, 2 oktyabr 2008-ci il, 14 aprel 2009-cu il, 5 mart 2010-cu il, 17 dekabr 2013-cü il, 6 mart 2018-ci il, 4 may 2018-ci il, 27 noyabr 2018-ci il, 9 iyul 2019-cu il, 17 aprel 2020-ci il, 19 may 2020-ci il, 3 dekabr 2021-ci il, 22 iyun 2022-ci il, 29 iyun 2022-ci il və 20 dekabr 2022-ci il tarixlərində qanuna dəyişikliklər edilmişdir.
Siyasi partiyaların təmsilçiliyi
Milli Məclisin Daxili Nizamnaməsinə əsasən azı 25 deputat könüllü birləşərək deputat fraksiyaları (qrupları) yarada bilərlər. Deputat fraksiyasının (qruplarının) yaradılması barədə bəyanat Milli Məclisin iclasında elan edilir və deputat fraksiyası (qrupu) Milli Məclisin Aparatında qeydiyyatdan keçirilir. Deputatın fraksiyadan (qrupdan) çıxması nəticəsində deputat fraksiyasının (qrupunun) tərkibi 25 deputatdan az olarsa, deputat fraksiyası (qrupu) ləğv edilmiş sayılır və bu barədə Milli Məclisin iclasında elan edilir. 1995-ci ildən indiyədək Milli Məclisdə heç bir rəsmi fraksiya qurulmamışdır.
Mövcud mandat dağılışı
| Siyasi partiya | Sədr | Başlangıç | Mövcud | Dəyişiklik | Siyasi mövqe | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| YAP | Yeni Azərbaycan Partiyası | İlham Əliyev | 70 / 125 | 68 / 115 | ▼ 2 | İqtidar | |
| - | Bitərəf | - | 41 / 125 | 36 / 115 | ▼ 5 | - | |
| VHP | Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyası | Sabir Rüstəmxanlı | 3 / 125 | 3 / 115 | ▬ | Müxalif | |
| AVP | Ana Vətən Partiyası | Fəzail Ağamalı | 1 / 125 | 1 / 115 | ▬ | İqtidara dəstək | |
| ADMP | Azərbaycan Demokratik Maarifçilik Partiyası | Elşən Musayev | 1 / 125 | 1 / 115 | ▬ | İqtidara dəstək | |
| BQP | Böyük Quruluş Partiyası | Fazil Mustafa | 1 / 125 | 1 / 115 | ▬ | Müxalif | |
| DİP | Demokratik İslahatlar Partiyası | Asim Mollazadə | 1 / 125 | 1 / 115 | ▬ | Müxalif | |
| ƏHD Partiyası | Ədalət, Hüquq, Demokratiya Partiyası | Qüdrət Həsənquliyev | 1 / 125 | 1 / 115 | ▬ | Müxalif | |
| VƏHDƏT | Vəhdət Partiyası | Tahir Kərimli | 1 / 125 | 1 / 115 | ▬ | Müxalif | |
| VBP | Vətəndaş Birliyi Partiyası | Sabir Hacıyev | 1 / 125 | 0 / 115 | ▼ 1 | İqtidara dəstək | |
| MCP | Milli Cəbhə Partiyası | Razi Nurullayev | 0 / 125 | 1 / 115 | ▲ 1 | Müxalif | |
| REAL | Respublikaçı Alternativ Partiyası | İlqar Məmmədov | 0 / 125 | 1 / 115 | ▲ 1 | Müxalif | |
| Toplam | 121 | 115 | ▼ 6 | ||||
Çağırışlar
| Seçkilər | Çağırış | İllər | Qeyd |
|---|---|---|---|
| 1990 | Azərbaycan SSR Ali Sovetinin XII çağırışı | 1990–1991 | |
| Keçid dövrü | Azərbaycan Ali Sovetinin Milli Şurası | 1992–1995 | |
| 1995 | Azərbaycan Milli Məclisinin I çağırışı | 1995–2000 | |
| 2000 | Azərbaycan Milli Məclisinin II çağırışı | 2000–2005 | |
| 2005 | Azərbaycan Milli Məclisinin III çağırışı | 2005–2010 | |
| 2010 | Azərbaycan Milli Məclisinin IV çağırışı | 2010–2015 | |
| 2015 | Azərbaycan Milli Məclisinin V çağırışı | 2015–2020 | |
| 2020 | Azərbaycan Milli Məclisinin VI çağırışı | 2020 — | |
Maddi-texniki baza
Milli Məclisin binası
Milli Məclisin binası 1970-ci illərdə tikilmişdir. Memar Tahir Abdullayev onu Azərbaycan SSR Ali Soveti üçün hazırlamışdı. 1980-ci illərin sonlarında Tahir Abdullayevin layihəsi əsasında ikinci bina tikildi.
2007-ci il noyabrın 3-də Milli Məclisin deputatlarının iş şəraitinin daha da yaxşılaşdırılması məqsədilə yeni korpusun təməli qoyulub və onbeşmərtəbəli yeni korpusun inşası vaxtından əvvəl memar Musəddin Əhməd oğlu Namazovun layihəsi ilə başa çatdırılıb. Yeni korpusun layihəsini "Azərdövlətlayihə" İnstitutu hazırlayıb, tikinti işlərini əsasən yerli mütəxəssislər həyata keçiriblər. Korpusun tikintisində 700-dək işçi çalışıb. Binanın inşası zamanı milli ornamentlərdən geniş istifadə olunub. Korpusun fasadı Yaponiyadan gətirilmiş alkapon materialı ilə üzlənib. İlk üç mərtəbə qranit tipli, qalan hissə isə metallik rəngli alkaponla örtülüb. Bu da yeni inzibati binanı parlamentin əsas binasının və digər korpusunun ümumi görünüşünə uyğunlaşdırıb. Yeni inzibati binada sürətli liftlər quraşdırılıb. Yeni korpus parlamentin əsas binasının foyesi ilə birləşdirilib. Birinci mərtəbədə korpusları əlaqələndirən şüşəli salon var. Salonda quraşdırılan monitordan Milli Məclisin geniş iclaslarını izləmək mümkündür. Birinci mərtəbədə Milli Məclisin arxivinin saxlanması üçün hər cür şərait yaradılıb, yanğından mühafizə və müasir havalandırma sistemi quraşdırılıb. Binanın ikinci mərtəbəsi müasir kitabxana üçün nəzərdə tutulub. Kompyuterləşdirilmiş iki oxu zalı olan yeni kitabxanada 100 mindən çox kitabın və 2000 qovluğun saxlanması üçün xaricdən zəruri avadanlıq gətirilib. İkinci mərtəbədə Milli Məclisin komitə iclaslarının və müxtəlif görüşlərin keçirilməsi üçün üç salon, üçüncü mərtəbədə isə komitələrin birgə iclaslarının, həmçinin ayrı-ayrı görüşlərin keçirilməsini nəzərdə tutan böyük iclas salonu var. Böyük salonda tədbirlərin sinxron tərcüməsi, videoçəkilişlərin aparılması üçün müasir avadanlıq quraşdırılıb. Bundan əlavə, üçüncü mərtəbədə 13 xidməti otaq var. Bu mərtəbədən də Milli Məclisin əsas binasına və keçmiş deputat korpusuna keçid inşa olunub. Yeni korpusun qalan mərtəbələri isə bütünlüklə deputatlar üçün nəzərdə tutulub. On dörd otaqdan ibarət hər mərtəbədə bir komitə yerləşir və nadir bitkilərlə bəzədilib. İndi binada 125 deputat otağı mövcuddur. Bina "Sovet modernizmi" memarlıq abidəsidir və dövlət tərəfindən qorunur.
Kitabxana
Milli Məclisin kitabxanası 1997-ci ilin mart ayından fəaliyyət göstərir. Kitabxana Türkiyə Böyük Millət Məclisinin Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinə hədiyyəsidir. Bütün inventar və avadanlıqlar, kitab rəfləri, oxucu stolları və kompüterləri TBMM tərəfindən hədiyyə edilmişdir.
Kitabxananın kitab fondu 6600 nüsxə kitab və kitabçadan ibarətdir. Bunlardan: 3500 nüsxə azərbaycan dilində, 2200 nüsxə rus dilində olan çap məhsullarıdır. Kitab fondunun komplektləşdirilməsi məcburi nüsxələr və yeni ədəbiyyatın alınması yolu ilə aparılır. Kitabxana hər cari ildə 42 adda dövri mətbuata, 77 adda jurnala abunə olunur ki, bütün bu çap məhsulları oxucuların istifadəsinə verilmişdir. Kitabxana fondunun 80% hüquqi ədəbiyyat , qanunvericilik aktları, sorğu ədəbiyyatı təşkil edir. Bundan başqa kitabxananın fonduna bədii ədəbiyyatda öz əksini tapmışdır. Kitab fondu elm sahələri üzrə düzülmüşdür.
Parlament kitabxanası Milli Məclisin rəhbərliyinə, millət vəkillərinə, aparatın əməkdaşlarına xidmət göstərir. Kitabxanaya daxil olan oxucu sorğuları araşdırılır və operativ şəkildə öz həllini tapır. Kitabxana il ərzində 1000–1200 oxucu sorğusu ödəyir. Əlamətdar hadisələrlə əlaqədar kitabxanada tez-tez kitab sərgiləri, stendlər təşkil olunur.
Kitabxana İnternet şəbəkəsinə qoşulmuşdur. Bu məqsədlə oxucu zalında kompüterlər oxucuların istifadəsinə verilmişdir ki, daxil olan sorğunu tam ödəməkdə müsbət rol oynayır.
Parlament kitabxanası öz əlaqələrini daima genişləndirir.MDB respublikaları parlament kitabxana müdirləri 2000-ci il may ayında Sankt-Peterburq şəhərində keçirilən konfransında MDB Parlamentlərarası Assambleyasının rəhbərliyinə "MDB dövlətləri parlament kitabxanaları arasında informasiya kitab mübadiləsinin təmini" üçün müraciət imzalamışlar. Bu məqsədlə MDB dövlətlərinin parlament kitabxanaları arasında rəsmi sənədlərin, kitab və digər çap məhsullarının mübadiləsi üçün koordinasiya mərkəzi yaradılmışdır. Kitabxanam Rusiya Federasiyasının Duma kitabxanası, Ukrayna, Belorus, Moldova, Qazaxıstan, Tacikistan respublikalarının parlament kitabxanaları ilə rəsmi sənədlərin və çap əsərlərinin mübadiləsini həyata keçirir.
Məclisdə çıxış etmiş xarici şəxslərin siyahısı
| Tarix | Ölkə | Çıxışçı | Titulu | |
|---|---|---|---|---|
| 1 | 7 mart 2012 |  | Mixeil Saakaşvili | Gürcüstan Prezidenti |
| 2 | 20 oktyabr 2020 |  | Mustafa Şəntop | TBMM sədri |
| 3 | 21 iyun 2022 | | Rəcəb Tayyib Ərdoğan | Türkiyə Prezidenti |
İstinadlar
- "ADR–100: Muğan Sovet Respublikasının ləğvi və Qarabağdakı hadisələr" (az.). oxu.az. 1 may 2018. 6 August 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 9 iyun 2021.
- "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2021-08-30 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2020-06-22.
- "Arxivlənmiş surət". 2022-06-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-03-10.
- modern.az. "Qənirə Paşayevanın yerinə o SEÇİLDİ". modern.az (az.). İstifadə tarixi: 2023-12-08.
- "Arxivlənmiş surət". 2022-08-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-03-10.
- "Arxivlənmiş surət". 2022-12-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-03-10.
- "Arxivlənmiş surət". 2022-10-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-03-10.
- "Arxivlənmiş surət". 2022-11-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-03-10.
- "Arxivlənmiş surət". 2019-12-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-03-10.
- "Arxivlənmiş surət". 2023-03-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-03-10.
- "Arxivlənmiş surət". 2023-03-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-03-10.
- "Milli Məclis, Kitabxana". 2022-03-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-03-30.
- "M.Saakashvili: «Bir kərə yüksələn bayraq, bir daha enməz!»". www.azadliq.org. İstifadə tarixi: 2024-06-13.
- "Mustafa Şentop Milli Məclisdə çıxış edib". Qafqazinfo (az.). 2020-10-20. İstifadə tarixi: 2024-06-13.
- "Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan Azərbaycan Milli Məclisinin xüsusi iclasında çıxış edib | TRT Azerbaycan". www.trt.net.tr (az.). İstifadə tarixi: 2024-06-13.
Qeydlər
- Azərbaycan SSR Ali Sovetinin XII çağırışının 50 üzvündən təşkil olundu.
- İlk dəfə parlament buraxılaraq növbədənkənar seçkilər keçirildi.
Xarici keçidlər
- Rəsmi sayti
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqale Azerbaycan Milli Meclisi haqqindadir Azerbaycan Milli Meclisi bura istiqametlendirir Iran Azerbaycanindaki Milli Meclis ucun Azerbaycan Milli Meclisi Iran sehifesine baxin Azerbaycan Respublikasinin Milli Meclisi Azerbaycan Respublikasinda qanunvericilik hakimiyyetini heyata keciren dovlet hakimiyyeti orqani Birpalatali orqan olub 125 deputatdan ibaretdir Deputatlar majoritar secki sistemi umumi beraber ve birbasa secki huququ esasinda serbest sexsi ve gizli sesverme yolu ile secilirler Azerbaycan Respublikasi Milli Meclisinin her cagirisinin selahiyyet muddeti 5 ildir Milli Meclisin her cagirisinin seckileri bes ilden bir noyabr ayinin birinci bazar gunu kecirilir Milli Meclisde her il iki novbeti yaz ve payiz sessiyalari kecirilir Azerbaycan Respublikasinin Milli MeclisiVI cagirisUmumi melumatlarNovu tekpalatali parlamentTesis tarixi 1995Idare heyetiSedr Sahibe Qafarova YAP 10 mart 2020 tarixindenSedrin birinci muavini Eli Huseynli YAP 10 mart 2020 tarixindenSedr muavini Fezail Ibrahimli VHP 10 mart 2020 tarixindenSedr muavini Adil Eliyev Biteref 10 mart 2020 tarixindenQurulusuUzvlerin sayi 121siyasi partiyalar Hokumet 68 YAP 68 Hokumete destek 2 AVP 1 ADMP 1 Biteref 36 Biteref 36 Muxalifet 9 VHP 3 BQP 1 DIP 1 EHD Partiyasi 1 MCP 1 REAL 1 VEHDET 1 Vakant 10 Vakant 10 SeckilerSonuncu seckiler 9 fevral 2020Saytmeclis gov az Vikianbarda elaqeli mediafayllarParlament tarixi1918 1920 ci illerde Esas meqale Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Parlamenti Ilk defe 1918 ci il iyulun 21 de Azerbaycan Respublikasinin Milli Meclisine seckiler kecirilmesi haqqinda Esasname tesdiqlendi Qanuna esasen meclisin terkibine 120 nefer daxil olmali idi Hemcinin parlament seckilerinde 20 yasi tamam olmus her iki cinsin numayendeleri istirak ede bilerdi Istisna olaraq inzibati vezifeler tutan sexsler Milli Meclise secile bilmezdiler yalniz ses vere bilerdiler Bundan basqa deliler karlar ve qeyyum altinda olanlar ses vere bilmezdiler Eyni zamanda hebsde olanlar ve ferariler de sesverme huququndan mehrum idiler Seckilerde istirak etmek ucun azi 100 imza toplamaq vacib idi 1920 1991 ci illerde Esas meqale Azerbaycan SSR Ali SovetiBu bolme bosdur Mezmun elave ederek komek ede bilersiniz 1990 1995 ci illerde 1991 ci ilin avqustun 30 da Azerbaycan ikinci musteqillik elde etdikden 18 oktyabr tarixinde Musteqillik haqqinda Konstitusiya Akti kecmis Ali Sovet terefinden qebul olunduqdan sonra parlamentin fealiyyetinde deyisiklikler zerureti yarandi Kecmis Ali Sovetdeki Demokratik Blokun uzvleri parlamentin iclaslarinin az kecirilmesine etiraz ederek onun daha cevik fealiyyet gostermesine nail olunmasi ucun 50 neferden ibaret Milli Suranin yaradilmasi teklifi ile cixis etdiler Uzun suren gergin muzakirelerden sonra ekseriyyeti kecmis kommunistlerden olan Ali Sovet kecmis Ayaz Mutellibov hakimiyyeti 25 i hokumetyonlulerden 25 i demblokcu lardan olan ibaret olan 50 neferlik Milli Suranin yaradilmasina raziliq verdiler Belelikle 1991 ci ilin sonlarina yaxin 360 neferden ibaret olan Ali Sovetin daimi fealiyyet gosterecek orqani Milli Sura yaradildi ve bu terkibde ilk Milli Suranin sonradan adi deyisdirilerek Milli Meclis adlandirildi uzvleri tesdiqlendiler 1995 ci ilden etibaren Esas meqale Azerbaycan Ali Sovetinin Milli Surasi 1995 ci ilden etibaren Azerbaycan Respublikasinin qanunvericilik hakimiyyetini Milli Meclis yerine yetirir ve 5 ilde bir defe olaraq Milli Meclise 125 mandat uzre 125 secici dairesinde majoritar qaydada seckiler kecirilir Sonuncu defe 2000 ci il Parlament Seckilerinde 100 milletvekili majoritar coxluq 25 milletvekili ise proporsional nisbi sesverme sistemi ile secildi 2002 ci ilde kecirilen referendum ile proporsional sesverme legv edildi Milli Meclis tarixinde ilk defe V cagiris erzinde 2019 cu ilde iqtidar partiyasi Yeni Azerbaycan Partiyasinin telebi ile Milli Meclis buraxilmis ve ilk defe novbedenkenar parlament seckileri teyin edilmisdir Indiyedek 6 cagiris erzinde Milli Meclis rehberliyi Yeni Azerbaycan Partiyasi ve bitereflerden ibaret olub Ilk defe VI cagirisda basqa partiyadan Vetendas Hemreyliyi Partiyasindan secilen milletvekili Fezail Ibrahimli Mill Meclis rehberliyinde temsil olunmusdur O Milli Meclisin sedr muavini vezifesine istirak eden 115 deputatdan 112 sinin tesdiqi ile secilmisdir Parlament tarixinde en cox milletvekili sayina sahib partiya 78 milletvekili ile II cagiris erzinde Yeni Azerbaycan Partiyasi ikinci partiya ise 7 milletvekili ile II cagiris erzinde Azerbaycan Xalq Cebhesi Partiyasi 2001 ve I cagiris erzinde Azerbaycan Demokrat Partiyasi 2000 olmusdur TeskilatMilli Meclis 125 deputatdan ibaretdir Onlardan 4 u rehberlikde temsil olunur Deputatlardan teskil olunan 15 daimi komite ve 2 komissiya Intizam ve Hesablayici var Milli Meclisin Aparati rehber 1 muavin katiblik 10 sobe 23 sektor isler mudirinin xidmetinden ibaretdir Qerar YetersayReferendum 83Prezident SeckileriParlament SeckileriDeputatlarin statusuMilli Meclisin selahiyyetlerinin tesdiqi ilk iclasin teskili Milli Meclisin iclaslarinin qapali kecirilmesiBelediyye seckileri 63Milli Meclisin sedr ve sedr muavinleri secimiMilli Meclisin komitelerine sedr muavin ve uzv secimiMilletvekili toxunulmazligina xitam verilmesiMilletvekillik selahiyyetinin itirilmesiHesablama Palatasina sedr muavin ve auditor teyiniDovlet teltifiErazi qurulusu ve dovlet serhedleriBeynelxalq muqavilelerin tesdiqi ve legviDovlet budcesinin tesdiqi ve nezaretiOmbudsman secilmesiHerbi doktrina tesdiqiPrezident fermaninin tesdiqiBas nazir teyinatina raziliqAR Konstitusiya Mehkemesi Ali Mehkeme ve Apelyasiya Mehkemeleri hakimlerinin teyiniBas Prokurorun vezifeye teyinati ve ya vezifeden azad edilmesine raziliqPrezidentin impicmentiHakimlerin vezifeden kenarlasdirilmasiNazirler Kabinetine etimadMerkezi Bank Idare Heyetine uzv teyini ve ya vezifeden azad edilmesiMuharibe elani ve ya Sulh baglanmasiAmnistiyaFovqelade veziyyet elani ve ya legviMilli Meclisde akt qebuluNovbedenkenar Iclas 42Fraksiya yaratmaq 25Sedr Esas meqale Azerbaycan Respublikasinin Milli Meclisinin sedrlerinin siyahisi Milli Meclisin novbeti cagirisinin birinci iclasini Milli Meclisin en qocaman deputati acir Milli Meclise secilmis deputatlarin siyahisini oxuyur ve Milli Meclisin Sedri secilenedek birinci iclasi aparir Milli Meclisin birinci iclasina sedrlik edenin teklifi ile Hesablayici komissiya secilir ve bu barede qerar qebul edildikden sonra Milli Meclisin Sedri ve onun muavinleri secilir bununla da Milli Meclisin novbeti cagirisinin birinci iclasi isini bitirir Milli Meclisin Sedri Milli Meclisin deputatlari sirasindan gizli elektron sisteminden istifade etmekle sesverme yolu ile secilir Elektron sisteminden istifade zamani nasazliq yarandiqda gizli sesverme bulletenler vasitesile kecirilir Milli Meclisin Sedri vezifesine namizedliyi Milli Meclisin deputatlari ireli sure bilerler Her deputat yalniz bir namized gostere biler Sesvermeye azi 10 deputatin terefdar cixdigi namizedler buraxilir Milli Meclisin sedrliyine her namized Hesablayici komissiyanin terkibine elave bir deputat daxil ede biler Gizli sesverme neticesinde azi 63 deputatin sesini almis namized Milli Meclisin Sedri secilir Namizedlerin hec biri azi 63 ses almadiqda bu Daxili Nizamnamenin 27 ci maddesinde nezerde tutulmus qaydada sesvermenin ikinci dovresi kecirilir Ikinci dovrede hec bir namized 63 ses ala bilmezse Milli Meclisin Sedrinin birinci muavininin seckileri kecirilir Milli Meclisin Sedrinin secilmesi Milli Meclisin qerari ile resmilesdirilir Bu qerari Milli Meclisin iclasina sedrlik eden imzalayir Sedaret Esas meqale Azerbaycan Respublikasinin Milli Meclisinin sedr muavinlerinin siyahisi Milli Meclisin rehberliyi 4 neferden ibaretdir Sedr spiker Sedrin birinci muavini Birinci vitse spiker 2 sedr muavini vitse spiker Komiteler ve komissiyalar Komite ve komissiyalar Sedr PartiyaAile qadin ve usaq meseleleri komitesi Hicran Huseynova Yeni Azerbaycan PartiyasiAqrar siyaset komitesi Tahir RzayevBeynelxalq munasibetler ve parlamentlerarasi elaqeler komitesi Semed SeyidovElm ve tehsil komitesi Bextiyar Eliyev BiterefEmek ve sosial siyaset komitesi Musa Quliyev Yeni Azerbaycan PartiyasiGencler ve idman komitesi Adil Eliyev BiterefHuquq siyaseti ve dovlet quruculugu komitesi Eli Huseynli Yeni Azerbaycan PartiyasiIctimai birlikler ve dini qurumlar komitesi Fezail Ibrahimli Vetendas Hemreyliyi PartiyasiIqtisadi siyaset senaye ve sahibkarliq komitesi Tahir Mirkisili Yeni Azerbaycan PartiyasiInsan huquqlari komitesi Zahid Oruc BiterefMedeniyyet komitesi Fazil Mustafa Boyuk Qurulus PartiyasiMudafie tehlukesizlik ve korrupsiya ile mubarize komitesi Ziyafet Esgerov Yeni Azerbaycan PartiyasiRegional meseleler komitesi Siyavus NovruzovSehiyye komitesi Ehliman EmiraslanovTebii ehtiyatlar energetika ve ekologiya komitesi Sadiq QurbanovHesablayici komissiya Eldar Quliyev BiterefIntizam komissiyasi Eldar Ibrahimov Yeni Azerbaycan PartiyasiAparat Milli Meclisin Aparatina 1997 2022 ci illerde Sefa Mirzeyev rehberlik etmisdir 2022 ci ilden ise Aparata Ferid Haciyev rehberlik edir Daxili nizamname Azerbaycan Respublikasi Milli Meclisi Daxili Nizamnamesi 17 may 1996 ci il tarixinde qebul edilmisdir 17 dekabr 2002 ci il 12 may 2006 ci il 14 aprel 2009 cu il 27 noyabr 2018 ci illerde Daxili Nizamnameye deyisiklikler edilmisdir Deputatliq statusu Azerbaycan Respublikasi Milli Meclisi deputatinin statusu haqqinda Azerbaycan Respublikasinin QanunuQ 17 may 1996 ci il tarixinde qebul edilmisdir 19 oktyabr 2001 ci il 15 noyabr 2001 ci il 29 iyun 2004 cu il 1 sentyabr 2004 cu il 1 fevral 2007 ci il 17 aprel 2007 ci il 16 iyun 2007 ci il 19 oktyabr 2007 ci il 13 iyun 2008 ci il 2 oktyabr 2008 ci il 14 aprel 2009 cu il 5 mart 2010 cu il 17 dekabr 2013 cu il 6 mart 2018 ci il 4 may 2018 ci il 27 noyabr 2018 ci il 9 iyul 2019 cu il 17 aprel 2020 ci il 19 may 2020 ci il 3 dekabr 2021 ci il 22 iyun 2022 ci il 29 iyun 2022 ci il ve 20 dekabr 2022 ci il tarixlerinde qanuna deyisiklikler edilmisdir Siyasi partiyalarin temsilciliyiMilli Meclisin Daxili Nizamnamesine esasen azi 25 deputat konullu birleserek deputat fraksiyalari qruplari yarada bilerler Deputat fraksiyasinin qruplarinin yaradilmasi barede beyanat Milli Meclisin iclasinda elan edilir ve deputat fraksiyasi qrupu Milli Meclisin Aparatinda qeydiyyatdan kecirilir Deputatin fraksiyadan qrupdan cixmasi neticesinde deputat fraksiyasinin qrupunun terkibi 25 deputatdan az olarsa deputat fraksiyasi qrupu legv edilmis sayilir ve bu barede Milli Meclisin iclasinda elan edilir 1995 ci ilden indiyedek Milli Meclisde hec bir resmi fraksiya qurulmamisdir Movcud mandat dagilisi Esas meqale Azerbaycanda parlament seckileri 2020 Siyasi partiya Sedr Baslangic Movcud Deyisiklik Siyasi movqeYAP Yeni Azerbaycan Partiyasi Ilham Eliyev 70 125 68 115 2 Iqtidar Biteref 41 125 36 115 5 VHP Vetendas Hemreyliyi Partiyasi Sabir Rustemxanli 3 125 3 115 MuxalifAVP Ana Veten Partiyasi Fezail Agamali 1 125 1 115 Iqtidara destekADMP Azerbaycan Demokratik Maarifcilik Partiyasi Elsen Musayev 1 125 1 115 Iqtidara destekBQP Boyuk Qurulus Partiyasi Fazil Mustafa 1 125 1 115 MuxalifDIP Demokratik Islahatlar Partiyasi Asim Mollazade 1 125 1 115 MuxalifEHD Partiyasi Edalet Huquq Demokratiya Partiyasi Qudret Hesenquliyev 1 125 1 115 MuxalifVEHDET Vehdet Partiyasi Tahir Kerimli 1 125 1 115 MuxalifVBP Vetendas Birliyi Partiyasi Sabir Haciyev 1 125 0 115 1 Iqtidara destekMCP Milli Cebhe Partiyasi Razi Nurullayev 0 125 1 115 1 MuxalifREAL Respublikaci Alternativ Partiyasi Ilqar Memmedov 0 125 1 115 1 MuxalifToplam 121 115 6CagirislarSeckiler Cagiris Iller Qeyd1990 Azerbaycan SSR Ali Sovetinin XII cagirisi 1990 199118 oktyabr 1991 ci ilde Azerbaycan musteqilliyini yeniden qazandi Kecid dovru Azerbaycan Ali Sovetinin Milli Surasi 1992 1995Azerbaycan Respublikasinin Secki Qanunu ve Parlamentle bagli qanunlar qebul edildi 1995 Azerbaycan Milli Meclisinin I cagirisi 1995 20002000 Azerbaycan Milli Meclisinin II cagirisi 2000 20052005 Azerbaycan Milli Meclisinin III cagirisi 2005 20102010 Azerbaycan Milli Meclisinin IV cagirisi 2010 20152015 Azerbaycan Milli Meclisinin V cagirisi 2015 20202020 Azerbaycan Milli Meclisinin VI cagirisi 2020 Maddi texniki bazaMilli Meclisin binasi Milli Meclisin binasi 1970 ci illerde tikilmisdir Memar Tahir Abdullayev onu Azerbaycan SSR Ali Soveti ucun hazirlamisdi 1980 ci illerin sonlarinda Tahir Abdullayevin layihesi esasinda ikinci bina tikildi 2007 ci il noyabrin 3 de Milli Meclisin deputatlarinin is seraitinin daha da yaxsilasdirilmasi meqsedile yeni korpusun temeli qoyulub ve onbesmertebeli yeni korpusun insasi vaxtindan evvel memar Museddin Ehmed oglu Namazovun layihesi ile basa catdirilib Yeni korpusun layihesini Azerdovletlayihe Institutu hazirlayib tikinti islerini esasen yerli mutexessisler heyata keciribler Korpusun tikintisinde 700 dek isci calisib Binanin insasi zamani milli ornamentlerden genis istifade olunub Korpusun fasadi Yaponiyadan getirilmis alkapon materiali ile uzlenib Ilk uc mertebe qranit tipli qalan hisse ise metallik rengli alkaponla ortulub Bu da yeni inzibati binani parlamentin esas binasinin ve diger korpusunun umumi gorunusune uygunlasdirib Yeni inzibati binada suretli liftler qurasdirilib Yeni korpus parlamentin esas binasinin foyesi ile birlesdirilib Birinci mertebede korpuslari elaqelendiren suseli salon var Salonda qurasdirilan monitordan Milli Meclisin genis iclaslarini izlemek mumkundur Birinci mertebede Milli Meclisin arxivinin saxlanmasi ucun her cur serait yaradilib yangindan muhafize ve muasir havalandirma sistemi qurasdirilib Binanin ikinci mertebesi muasir kitabxana ucun nezerde tutulub Kompyuterlesdirilmis iki oxu zali olan yeni kitabxanada 100 minden cox kitabin ve 2000 qovlugun saxlanmasi ucun xaricden zeruri avadanliq getirilib Ikinci mertebede Milli Meclisin komite iclaslarinin ve muxtelif goruslerin kecirilmesi ucun uc salon ucuncu mertebede ise komitelerin birge iclaslarinin hemcinin ayri ayri goruslerin kecirilmesini nezerde tutan boyuk iclas salonu var Boyuk salonda tedbirlerin sinxron tercumesi videocekilislerin aparilmasi ucun muasir avadanliq qurasdirilib Bundan elave ucuncu mertebede 13 xidmeti otaq var Bu mertebeden de Milli Meclisin esas binasina ve kecmis deputat korpusuna kecid insa olunub Yeni korpusun qalan mertebeleri ise butunlukle deputatlar ucun nezerde tutulub On dord otaqdan ibaret her mertebede bir komite yerlesir ve nadir bitkilerle bezedilib Indi binada 125 deputat otagi movcuddur Bina Sovet modernizmi memarliq abidesidir ve dovlet terefinden qorunur Kitabxana Milli Meclisin kitabxanasi 1997 ci ilin mart ayindan fealiyyet gosterir Kitabxana Turkiye Boyuk Millet Meclisinin Azerbaycan Respublikasi Milli Meclisine hediyyesidir Butun inventar ve avadanliqlar kitab refleri oxucu stollari ve komputerleri TBMM terefinden hediyye edilmisdir Kitabxananin kitab fondu 6600 nusxe kitab ve kitabcadan ibaretdir Bunlardan 3500 nusxe azerbaycan dilinde 2200 nusxe rus dilinde olan cap mehsullaridir Kitab fondunun komplektlesdirilmesi mecburi nusxeler ve yeni edebiyyatin alinmasi yolu ile aparilir Kitabxana her cari ilde 42 adda dovri metbuata 77 adda jurnala abune olunur ki butun bu cap mehsullari oxucularin istifadesine verilmisdir Kitabxana fondunun 80 huquqi edebiyyat qanunvericilik aktlari sorgu edebiyyati teskil edir Bundan basqa kitabxananin fonduna bedii edebiyyatda oz eksini tapmisdir Kitab fondu elm saheleri uzre duzulmusdur Parlament kitabxanasi Milli Meclisin rehberliyine millet vekillerine aparatin emekdaslarina xidmet gosterir Kitabxanaya daxil olan oxucu sorgulari arasdirilir ve operativ sekilde oz hellini tapir Kitabxana il erzinde 1000 1200 oxucu sorgusu odeyir Elametdar hadiselerle elaqedar kitabxanada tez tez kitab sergileri stendler teskil olunur Kitabxana Internet sebekesine qosulmusdur Bu meqsedle oxucu zalinda komputerler oxucularin istifadesine verilmisdir ki daxil olan sorgunu tam odemekde musbet rol oynayir Parlament kitabxanasi oz elaqelerini daima genislendirir MDB respublikalari parlament kitabxana mudirleri 2000 ci il may ayinda Sankt Peterburq seherinde kecirilen konfransinda MDB Parlamentlerarasi Assambleyasinin rehberliyine MDB dovletleri parlament kitabxanalari arasinda informasiya kitab mubadilesinin temini ucun muraciet imzalamislar Bu meqsedle MDB dovletlerinin parlament kitabxanalari arasinda resmi senedlerin kitab ve diger cap mehsullarinin mubadilesi ucun koordinasiya merkezi yaradilmisdir Kitabxanam Rusiya Federasiyasinin Duma kitabxanasi Ukrayna Belorus Moldova Qazaxistan Tacikistan respublikalarinin parlament kitabxanalari ile resmi senedlerin ve cap eserlerinin mubadilesini heyata kecirir Meclisde cixis etmis xarici sexslerin siyahisiTarix Olke Cixisci Titulu1 7 mart 2012 Mixeil Saakasvili Gurcustan Prezidenti2 20 oktyabr 2020 Mustafa Sentop TBMM sedri3 21 iyun 2022 Receb Tayyib Erdogan Turkiye PrezidentiIstinadlar ADR 100 Mugan Sovet Respublikasinin legvi ve Qarabagdaki hadiseler az oxu az 1 may 2018 6 August 2020 tarixinde Istifade tarixi 9 iyun 2021 Arxivlenmis suret PDF 2021 08 30 tarixinde PDF Istifade tarixi 2020 06 22 Arxivlenmis suret 2022 06 17 tarixinde Istifade tarixi 2023 03 10 modern az Qenire Pasayevanin yerine o SECILDI modern az az Istifade tarixi 2023 12 08 Arxivlenmis suret 2022 08 27 tarixinde Istifade tarixi 2023 03 10 Arxivlenmis suret 2022 12 01 tarixinde Istifade tarixi 2023 03 10 Arxivlenmis suret 2022 10 04 tarixinde Istifade tarixi 2023 03 10 Arxivlenmis suret 2022 11 27 tarixinde Istifade tarixi 2023 03 10 Arxivlenmis suret 2019 12 03 tarixinde Istifade tarixi 2023 03 10 Arxivlenmis suret 2023 03 10 tarixinde Istifade tarixi 2023 03 10 Arxivlenmis suret 2023 03 10 tarixinde Istifade tarixi 2023 03 10 Milli Meclis Kitabxana 2022 03 09 tarixinde Istifade tarixi 2022 03 30 M Saakashvili Bir kere yukselen bayraq bir daha enmez www azadliq org Istifade tarixi 2024 06 13 Mustafa Sentop Milli Meclisde cixis edib Qafqazinfo az 2020 10 20 Istifade tarixi 2024 06 13 Prezident Receb Tayyib Erdogan Azerbaycan Milli Meclisinin xususi iclasinda cixis edib TRT Azerbaycan www trt net tr az Istifade tarixi 2024 06 13 QeydlerAzerbaycan SSR Ali Sovetinin XII cagirisinin 50 uzvunden teskil olundu Ilk defe parlament buraxilaraq novbedenkenar seckiler kecirildi Xarici kecidlerResmi sayti