Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Macarıstan tarixi — Macarıstanın keçmişi.
Qədim tarix
Bizim eramızdan əvvəlki dövrlərdə müasir Macarıstan ərazisində qədim illiriyalılar və yaşayırdılar. E.ə. IV əsrdə bura kelt tayfaları köç etməyə başlayıblar. Antik dövrün sonunda bu ərazilər Roma İmperiyasının əsarəti altında idilər və elə bu dövrdə buraya İran köçəri tayfaları olan – sarmatların köçü baş vermişdi. Bizim eranın V və VIII əsrlərində bura hunlar, german tayfaları və avarların axını baş vermişdir. VI əsrdən sonra isə bu ərazilərə slavyan tayfaları da köç etməyə başlamışlar.
IX–X əsr Macarıstan tarixi
IX əsrin sonunda bu ərazi köçəri Uqor tayfaları olan madyarlar tərəfindən işğal olunmuşdur.
Macarların böyük bir qismi qolundandır. Bu Uqor tayfalarının ana yurdu olan Ural dağları ilə Volga çayı dolaylarıydı.
Fin-Uqor tayfalarının şərqdəki qolu olan daha sonra cənuba enərək Onogurlarla qarışdılar. Daha sonra qərbə köç eden hunlarla qarışdılar. Bu üç boyun qarışmasıyla Volga bölgəsində "Macar" tayfası meydana gəldi.
Sabirlərin təzyiqi ilə yurdlarından ayrılaraq Kuban çayı dolaylarına yerləşdilər. Daha sonra xəzər hakimiyətini kqəbul etdilər (460). Xəzərlərin bir boyu olan və Türki dil danışan Kavarlar da Macarlara qarışdı. Arpadın macarlara daha sonra qarışan bu üç Kavar tayfasından gəldiyi iddia edilməkdədir. Amma Arpad sülaləsində idarədə ən təsirli boylar Kavar boylarıydı.
Yəni müasir macarları dörd tayfanın birləşməsindən törəmişdir: Uqorlar, Onoqurlar və Hunlar. Daha sonra da üç xəzər boyu Kavarlar.
Bu tayfalar türk kökənli idi: Onoqurlar, Hunlar və Xəzər kavarları.
Macar krallığının çiçəklənməsi
XI əsrin əvvələrində ilkin Macar feodal dövləti yarandıqdan sonra, özündən əvvəl gələn millətlərlə qarışan madyar tayfaları əsasında macar etnosu formalaşmışdır. XII əsrdən başlayaraq burada , almanlar, , fransızlar, italyanlar, peçeneqlər, oğuzlar, volqa bolqarları, alanlar (yaslar) və qaraçılar da məskən salmışlar. Bu millətlərin çox böyük bir hissəsi macarlarla qarışdığından, macar millətinin çoxlu sayda etnoqrafik qruplara vardır.
Osmanlı imperiyasının tərkibində
XVI əsrin birinci yarısında Macarıstanın cənub və şərq hissələri Osmanlı İmperiyası tərəfindən işğal olunmuşdu.
Macar kralı fransız, ingilis, alman və çex cəngavərlərinin iştirakı ilə türklərə qarşı səlib yürüşü təşkil etsə də, 1396-cı il sentyabrın 25-də Bolqarıstan ərazisində, Niqbolu (Nikopol) şəhəri yaxınlığında məğlubiyyətə düçar oldu. ilə bütün Bolqarıstanın işğalı başa çatdırıldı.
1520–1566-cı illərdə hakimiyyətdə olmuş Əzəmətli Sultan Süleyman Qanuni yeddi dəfə Macarıstana yürüş edib. Bu yürüşlərin nəticəsi olaraq Macarıstanın şərq hissəsi Osmanlı imperiyasının tərkibinə daxil edilib(ölkənin qərb hissəsi isə Habsburqlar sülaləsinin əlində qalıb). Əlbəttə, macarlar Sultan Süleymanı gül-çiçəklə qarşılamamışdılar və onun hərbi səfərləri bəzən ciddi müqavimətlə də üzləşmişdi. Bu baxımdan türk ordusunun məşhur Moxaç döyüşündə (1526-cı il) macar ordusunu darmadağın etməsini və Buda şəhərini tutmasını xatırlatmaq yetərli olardı.
Əzəmətli Sultan Süleyman Qanuni Macarıstana yeddinci hərbi səfəri gedişində vəfat etmiş və daxili orqanları çıxarılaraq orada basdırılmışdı Cəsədi isə balzamlanaraq İstanbula gətirilmiş və öz vəsiyyətinə əsasən Süleymaniyə məsçidi yaxınlığındakı türbədə dəfn olunmuşdu.
Avstriya imperiyasının tərkibində
Macarıstanın qərb hissəsini isə Avstriya Habsburqları işğal etmişdilər. XVII əsrin sonlarında türklər buradan çıxarılır və ölkənin bütün hissəsi Avstriya Habsbuqları tərəfindən işğal olunur. Uzunmüddətli Osmanlı və Avstriya əsarəti macarların mədəniyyətinə və dilinə öz təsirini göstərmişdir.
Macarıstan və xalqlar
Macarların tərkibində bir neçə öz mədəniyyətlərinin bəzi xüsusiyyətlərini indiyədək saxlamış etnoqrafik qrup mövcuddur. Budapeştin şərqində və cənub-şərqində Yasşaq, Kişkunşaq və Nadkunşaq kimi tarixi ərazilərdə kuman və yaslar kimi etnoqrafik qruplar yaşayırlar. Kumanlar – monqolların əsarətindən canlarını qurtararaq XIII əsrdə Macarıstana pənah gətirmişlər. Onlarla birlikdə Macarıstana osetinlərə yaxın millət olan yaslar da köçüb gəlmişlər.
Digər etnoqrafik qrup isə hayduklardırlar. Bu ad altında Habsburqlarla müharibə aparmaq üçün feodallar tərəfindən toplanmış müxtəli əhali qrupları nəzərdə tutulur. Həyat tərzlərinə görə hayduklar rus kazaklarını xatırladırdılar.
Macarıstanın etnik qrupları arasında həmçinin palotsları, matyoları və rabakezləri qeyd etmək olar.
Yeni tarix
İstinadlar
- Lord Kinross. Osmanlı imperiyasının çiçəklənməsi və tənəzzülü. Moskva, 1999-cu il, səhifə 274, rus dilində
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Macaristan tarixi Macaristanin kecmisi Qedim tarixBizim eramizdan evvelki dovrlerde muasir Macaristan erazisinde qedim illiriyalilar ve yasayirdilar E e IV esrde bura kelt tayfalari koc etmeye baslayiblar Antik dovrun sonunda bu eraziler Roma Imperiyasinin esareti altinda idiler ve ele bu dovrde buraya Iran koceri tayfalari olan sarmatlarin kocu bas vermisdi Bizim eranin V ve VIII esrlerinde bura hunlar german tayfalari ve avarlarin axini bas vermisdir VI esrden sonra ise bu erazilere slavyan tayfalari da koc etmeye baslamislar IX X esr Macaristan tarixiX esrde macarlarin Avropaya gelisi qirmizi isare macarlarin erazisidir IX esrin sonunda bu erazi koceri Uqor tayfalari olan madyarlar terefinden isgal olunmusdur Macarlarin boyuk bir qismi qolundandir Bu Uqor tayfalarinin ana yurdu olan Ural daglari ile Volga cayi dolaylariydi Fin Uqor tayfalarinin serqdeki qolu olan daha sonra cenuba enerek Onogurlarla qarisdilar Daha sonra qerbe koc eden hunlarla qarisdilar Bu uc boyun qarismasiyla Volga bolgesinde Macar tayfasi meydana geldi Sabirlerin tezyiqi ile yurdlarindan ayrilaraq Kuban cayi dolaylarina yerlesdiler Daha sonra xezer hakimiyetini kqebul etdiler 460 Xezerlerin bir boyu olan ve Turki dil danisan Kavarlar da Macarlara qarisdi Arpadin macarlara daha sonra qarisan bu uc Kavar tayfasindan geldiyi iddia edilmekdedir Amma Arpad sulalesinde idarede en tesirli boylar Kavar boylariydi Yeni muasir macarlari dord tayfanin birlesmesinden toremisdir Uqorlar Onoqurlar ve Hunlar Daha sonra da uc xezer boyu Kavarlar Bu tayfalar turk kokenli idi Onoqurlar Hunlar ve Xezer kavarlari Macar kralliginin ciceklenmesiEsas meqale Arpad sulalesi Esas meqale Macaristan kralligiSahzade Arpad ve ordusu Karpat daglarini kecerken Macarlarin olkelerinin torpaqlarini feth edisinin 1000 ci ildonumu xatiresine hazirlanmis 8 000 m lik bezden calisma XI esrin evvelerinde ilkin Macar feodal dovleti yarandiqdan sonra ozunden evvel gelen milletlerle qarisan madyar tayfalari esasinda macar etnosu formalasmisdir XII esrden baslayaraq burada almanlar fransizlar italyanlar peceneqler oguzlar volqa bolqarlari alanlar yaslar ve qaracilar da mesken salmislar Bu milletlerin cox boyuk bir hissesi macarlarla qarisdigindan macar milletinin coxlu sayda etnoqrafik qruplara vardir Osmanli imperiyasinin terkibindeXVI esrin birinci yarisinda Macaristanin cenub ve serq hisseleri Osmanli Imperiyasi terefinden isgal olunmusdu Macar krali fransiz ingilis alman ve cex cengaverlerinin istiraki ile turklere qarsi selib yurusu teskil etse de 1396 ci il sentyabrin 25 de Bolqaristan erazisinde Niqbolu Nikopol seheri yaxinliginda meglubiyyete ducar oldu ile butun Bolqaristanin isgali basa catdirildi 1520 1566 ci illerde hakimiyyetde olmus Ezemetli Sultan Suleyman Qanuni yeddi defe Macaristana yurus edib Bu yuruslerin neticesi olaraq Macaristanin serq hissesi Osmanli imperiyasinin terkibine daxil edilib olkenin qerb hissesi ise Habsburqlar sulalesinin elinde qalib Elbette macarlar Sultan Suleymani gul cicekle qarsilamamisdilar ve onun herbi seferleri bezen ciddi muqavimetle de uzlesmisdi Bu baximdan turk ordusunun meshur Moxac doyusunde 1526 ci il macar ordusunu darmadagin etmesini ve Buda seherini tutmasini xatirlatmaq yeterli olardi Ezemetli Sultan Suleyman Qanuni Macaristana yeddinci herbi seferi gedisinde vefat etmis ve daxili orqanlari cixarilaraq orada basdirilmisdi Cesedi ise balzamlanaraq Istanbula getirilmis ve oz vesiyyetine esasen Suleymaniye mescidi yaxinligindaki turbede defn olunmusdu Avstriya imperiyasinin terkibindeEsas meqale Habsburqlar sulalesi Esas meqale Avstriya Macaristan Macaristanin qerb hissesini ise Avstriya Habsburqlari isgal etmisdiler XVII esrin sonlarinda turkler buradan cixarilir ve olkenin butun hissesi Avstriya Habsbuqlari terefinden isgal olunur Uzunmuddetli Osmanli ve Avstriya esareti macarlarin medeniyyetine ve diline oz tesirini gostermisdir Macaristan ve xalqlarEsas meqale macarlar Macarlarin terkibinde bir nece oz medeniyyetlerinin bezi xususiyyetlerini indiyedek saxlamis etnoqrafik qrup movcuddur Budapestin serqinde ve cenub serqinde Yassaq Kiskunsaq ve Nadkunsaq kimi tarixi erazilerde kuman ve yaslar kimi etnoqrafik qruplar yasayirlar Kumanlar monqollarin esaretinden canlarini qurtararaq XIII esrde Macaristana penah getirmisler Onlarla birlikde Macaristana osetinlere yaxin millet olan yaslar da kocub gelmisler Diger etnoqrafik qrup ise hayduklardirlar Bu ad altinda Habsburqlarla muharibe aparmaq ucun feodallar terefinden toplanmis muxteli ehali qruplari nezerde tutulur Heyat terzlerine gore hayduklar rus kazaklarini xatirladirdilar Macaristanin etnik qruplari arasinda hemcinin palotslari matyolari ve rabakezleri qeyd etmek olar Yeni tarixIstinadlar Macaristan portaliLord Kinross Osmanli imperiyasinin ciceklenmesi ve tenezzulu Moskva 1999 cu il sehife 274 rus dilinde